Transport.doc

Transport – działalność człowieka, której celem jest pokonywanie przestrzeni.

W znaczeniu funkcjonalnym, transport jest to działalność mająca na celu przemieszczanie ładunku i osób (zmiana ich miejsca w przestrzeni)

W znaczeniu ekonomicznym, transport to odpłatne świadczenie usług polegających na przemieszczeniu ładunku i osób oraz usług pomocniczych bezpośrednio z nim związanych.

Z odpłatnego charakteru usług transportowych wynikają:

Þ    Konieczność organizacyjnego wyodrębnienia podmiotów świadczących ta usługę

Þ    Konieczność technicznego wyodrębnienia tej działalności

Þ    Konieczność ekonomicznego wyodrębnienia tej działalności

Cechy produkcji transportowej:

I.  Produkt działalności transportu i łączności stanowi usługę i nie ma samoistnego bytu rzeczowego. Skutkiem tego jest  jednoczesność produkcji i konsumpcji, usług transportu i łączności. Usługa zostaje od razu skonsumowana w chwili jej wyprodukowania.

II.     Przedmiot przewozu (ładunki i pasażerowie)

III.  Wszystko jest w ruchu (siła robocza, urządzania). Produkcja ma charakter przestrzenny.

Produkcja transferowa – ma charakter cykliczny. Odbywa się powtarzającymi się falami – proces transportowy.

Proces transportowy – jest to stanowiący jedna całość ciąg czynności transportowych koniecznych do przemieszczania ładunków i osób.

Czynności transportowe:

1)     Zapewnienie i utrzymanie drogi , po której porusza się środek transportu

2)     Związane z utrzymaniem gotowości technicznej środków transportu

3)     Zapewnienie przemieszczenia, bezpieczny i sprawny ruch środków transportu

4)     Poprzedzające przemieszczenie – czynności początkowe. Następujące po przemieszczeniu – czynności końcowe (roboty ładunkowe, manewry środków transportu, czynności związane ze składowaniem ... )

5)     Zorganizowanie transportu (czynności spedycyjne)

Gospodarcze funkcje transportu:

Pełni rolę usługową i samodzielną:

a)     Funkcje gospodarcze - przyspiesza wzrost gospodarczy

b)     Jest niezbędnym elementem umożliwiającym kooperację przemysłu

c)     Jest nieodzownym warunkiem istnienia rynku towarowego i całej gospodarki rynkowej

d)     Jest ważnym czynnikiem zacieśnienia więzi (politycznych kulturowych, naukowych)

e)     Jest ważnym czynnikiem w rozwoju ruchu turystycznego

f)       Pełni role w dziedzinie obronności kraju

Podział transportu:

Þ    W przekroju pionowym(gałęzie transportu)

Þ    W przekroju poziomym (rodzaje transportu)

Kryteria podziału na gałęzie:

1)     Środowisko, w którym odbywa się ruch środka transportu:

I.  Transport lądowy (drogowy – samochodowy, kolejowy)

II.                       Transport wodny (morski, wodny śródlądowy)

III.                    Transport powietrzny

IV.                    Transport przesyłowy (rurociągowy, przewodowy, taśmo – rurociągowy)

Podział na rodzaje:

I.  Kryterium przedmiotu przewozu

ü      Towarowy

ü      Pasażerski

II.     Kryterium zasięgu działalności

ü      Wewnątrzosiedlowy

ü      Międzyosiedlowy – (krajowy) wewnątrz regionalny, międzyregionalny), międzynarodowy (kontynentalny, międzykontynentalny)

III.  Odległości przewozu

ü      Bliskiego przewozu

ü      Średniego przewozu

ü      Dalekiego przewozu

IV. Sposób zorganizowania transportu

ü      Regularny (z góry ustalony i podanie go do publicznej wiadomości rozkładu jazdy)

ü      Nieregularny, okolicznościowy, trampowy – w transporcie wodnym, charter – w transporcie lotniczym)

V.    Ciągłość procesu transportowego

ü      Bezpośredni ( jeden środek transportu, jeden przewoźnik, dom – dom)

ü      Kombinowany (różne gałęzie transportu – intermodalny, multimodalny)

VI. Sposobu przewozu

ü      Całopojazdowy (ten sam ładunek w jednym środku transportu)

ü      Zbiorowy (różne ładunki, różni nadawcy i odbiorcy)

        VII.  Formy własności  środka transportu

ü      Państwowy

ü      Spółdzielczy

ü      Firmowy

ü      Prywatny

      VIII.  dostępność do użytkowania

ü      Publiczny – świadczy on usługę transportowa każdemu kto za to zapłaci

ü      Branżowy – węższe grono klientów – górnictwo, hutnictwo

ü      Własny – nieodpłatnie przewozimy ładunki, osoby własnymi środkami firmy transportowej

Wszystkie gałęzie na obszarze państwa tworzą system transportowy.

System transportowy – całokształt powiązań istniejących pomiędzy wszystkimi gałęziami transportu pracującymi na pewnym obszarze z jednej strony, a innymi działaniami i gałęziami gospodarki narodowej z drugiej strony.

2 strefy zastosowania:

1.     zastosowanie wyłączone – żadna inna gałąź nie może świadczyć usług substytucyjnych np. transport morski, przewozy międzykontynentalne ładunków masowych

2.     zastosowanie substytucyjne – istnieją możliwości wybrania jednej gałęzi spośród kilku

Urządzenia transportowe:

-          kontener

-          paleta transportowa

Kontener:

Nastąpił podział nośnego pomieszczenia transportowego na:

s         część, która mieści lub na której umieszcza się właściwe pomieszczenia ładowne

s         ruchome, pomieszczenia ładowne, które  można umieszczać na lub w rożnych środkach transportu

Jest to urządzenie transportowe o charakterze trwałym, a więc dostatecznie wytrzymałym nadające się do wielokrotnego użytku, przeznaczone do ułatwienia przewozu jednym lub wieloma środkami transportu bez konieczności przeładunku.

Wyposażona jest w urządzenie pozwalające na manipulowanie nim zwłaszcza przy przeładunku. Nadaje się do łatwego napełniania i opróżnienia o pojemności co najmniej 1 m3 

Miary wielkości kontenera:

1.     wymiary podajemy w metrach lub w stopach

2.     ładowność w tonach

3.     pojemność ładunkowa w m3  lub stopach dm3

Klasyfikacja:

-          kontenery uniwersalne

-          kontenery specjalistyczne (np. ogrzewane lub chłodnie)

Najbardziej powszechnie stosowane kontenery to 20 lub 40 stopowe.

Konteneryzacja ładunku jest dzisiaj na porządku dziennym (Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna ISO wprowadziła standaryzację. Kontener stanowi zabezpieczenia dla ładunku ale mimo wszystko ładunki są narażone na rożnego rodzaju zagrożenia (klimatyczne, mechaniczne)

W przewozach kontenerowych stosujemy jednorazowe opakowania, które powinny zabezpieczyć towar przed narażeniami mechanicznymi i klimatycznymi wewnątrz kontenera.

Opakowania te powinny być lekkie i dostatecznie wytrzymałe, odpowiednie kształty i rozmiar ładunku.

Opakowania powinny być suche, powinny umożliwiać łatwe napełnienie i opróżnianie kontenera i mieć estetyczny wygląd. Powszechnie używanymi opakowaniami są kratownice.

Zasady odpowiedniego rozmieszczania ładunku w kontenerze:

Generalnie powinny one optymalnie wykorzystywać przestrzeń komputera i zabezpieczać przed uszkodzeniami towarów i kontenerów:

·         ładunek w kontenerze powinien być unieruchomiony np. za pomocą klei, sznurków, dętek opon.

·         Powinno się spiętrzać ładunek w kontenerze na jedną wysokość

·         Te ładunki, które maja być pierwsze wyładowane musza być ułożone bliżej drzwi

·         Musi być zachowane minimum przestrzeni – nie mogą przylegać do siebie

Paleta ładunkowa – jest płaską platforma na wspornikach, które wraz z ładunkiem tworzy jedna jednostkę ładunkową. Platforma ta może mieć boczne ścianki zabezpieczające ładunek. Celem jej jest ułatwienie przewozu, ułatwienie manipulowania ładunkiem.

Infrastruktura transportowa:

Siec transportowa, z której korzystają w swoim ruchu i postoju środki transportu, stanowi infrastrukturę transportu. Ta siec transportu składa się z nimi transport i punktów transportu. Odpowiednio więc możemy podzielić infrastrukturę transportową na:

-          infrastrukturę liniową

-          infrastrukturę punktową

Infrastruktura tworzy wszystkie drogi, po których mogą poruszać się środki transportu.

Drogi lądowe dzielą się na:

ü      drogi szynowe

-          szeroko torowe

-          normalne (szerokość toru 1335 mm – Ukraina, Korea, Białoruś, Portugalia, Finlandia)

-          wąsko torowe (szerokość toru wynosi 1000 mm)

ü      drogi kołowe

-          trzyszynowe np. Gubałówka

-          jednoszynowe np. Japonia

Szeroki tor w Polsce przy wschodniej granicy, obecnie wykorzystywany do przewozu ładunków (koło Sławkowa)

Linie normalno – torowe dzielimy:

¨      magistrale *

¨      linie pierwszorzędne *

¨      linie drugorzędne *

¨      linie znaczenia miejscowego

* tworzą układ podstawowy

Transport drogowy:

drogi kołowe (mamy 5 klas dróg)

·         autostrady (droga szybkiego ruchu)

·         magistrale (droga szybkiego ruchu)

·         I klasa dróg

·         II klasa dróg

·         III klasa dróg

·         IV klasa dróg

·         V klasa dróg – grogi lokalne

Sztuczne drogi – rurociągi, światłowody.

Najwięcej rurociągów jest w Stanach Zjednoczonych – ponad 300 tys. kilometrów.

Transport morski:

-          kanał Sueski

-          kanał Panamski

-          kanał Kilociński

Żegluga śródlądowa:

1.            naturalne drogi (rzeki, jeziora)

2.            sztuczne drogi (kanały, zbiorniki)

Drogi wodne w żegludze musza być żeglowne lub co najmniej spławne.

Na jakość drogi wodnej składa się wiele elementów:

ü      głębokość

ü      szerokość

ü      wymiany śluz komorowych

ü      wysokość mostów nad poziomem rzeki

W Polsce – 2 główne rzeki: Wisła i Odra.

Wisła do żeglugi nadaje się od Bydgoszczy.

Z transportowego punktu widzenia ważniejszą role będzie odgrywała Odra. Jest rzeka graniczną. Pływa po niej tabor słowacki. Odra w okolicach Szczecina połączona jest z niemieckimi rzekami: ze Szprewą i Hawerą.

Transport powietrzny:

Samoloty musza korzystać z wyznaczonych korytarzy powietrznych, w których są tam odpowiednio rozmieszczane.

Rozmieszczenie korytarzy:

Þ    podłużne (w jednym korytarzu jeden za drugim)

Þ    równoległa (w dwóch rożnych korytarzach obok siebie)

Þ    pionowe (w różnych korytarzach w różnych wysokościach)

Wskaźniki infrastruktury liniowej:

1)     jakość drogi (parametry techniczne drogi)

2)     przepustowość drogi (mierzy się liczbą środków transportu, które przebywają w obu kierunkach w ciągu określonego czasu)

3)     wydłużenie drogi

4)     bezpośredniość drogi lub bezpośrednie połączenia (to przewóz towarów bez konieczności przeładunku)

W transporcie międzynarodowym bezpośredniość to przewóz bez konieczności tranzytu.

Na infrastrukturę punktową – składa się zbiór punktów tranzytowych.

Punkt tranzytowy – to miejsce na linii tranzytowej – najczęściej odpowiednio wyposażone, w którym może rozpoczynać się lub kończyć przemieszczanie przedmiotu przewozu (początkowe i końcowe punkty transportu albo miejsce, w którym ładunek lub ... maga zmieniać środek transportu – pośrednie punkty tranzytowe)

Punkt węzłowy – to punkt, w którym zbiegają się linie transportowe z co najmniej trzech kierunków

Punkt bramowy – przez ten punkt, jak przez bramę przechodzą określone transporty z różnych stron.

Każdy punkt transportowy na zasadniczo dwa zadania:

1)     obsługa środków transportu

2)     obsługa przedmiotu przewozu

w transporcie kolejowym takimi punktami są stacje kolejowe.

W transporcie samochodowym punktami transportowymi są każde miejsca, do którego droga dociera.

Transport morski (wodny):

Zaplecze portu: to obszar, z którego ciążą ku niemu ładunki. Może się zdążyć, że to zaplecze jest sporne, czyli ładunki mogą korzystać z innych portów. Takim spornym zapleczem jest terytorium Czech i Słowacji.

Porty – można podzielić na:

·         porty specjalistyczne – cechują się specjalizacją przeładunku

·         porty uniwersalne np. w Gdańsku

Miernik produkcji portów:

Obrót portowy, który jest wyrażony z tanach przeładunku.

Liczba przyjmowanych statków przez port.

Liczba regularnych linii żaglowych przechodzących przez dany port.

Obszar portu dzieli się na 2 części:

-  część wodna, czyli akwarium (kanały portowe)

-  cześć lądowa, czyli terytorium (nadbrzeża portowe w porcie spełniają    w podstawowe funkcje punktu transportowego, obsługa środka transportu oraz ładunku).

Roboty na statkach:

a)     ształeska – rozmieszczanie ładunków drobnicowych w ładowni statku, prawidłowe ształowanie powinno zapewnić:

q       optymalne wykorzystanie pojemności ładowni

q       odpowiednią kolejność wyładunku

q       bezpieczeństwo ładunku i całego statku (wentylacja, unieruchomienie, ... )

b)     trymerska – rozmieszczenie ładunków sypkich przewożonych luzem, a przy wyładowaniu trymerska oznacza całkowite wyjęcie ładunku z trudno dostępnych miejsc ładowni.

Główne tendencje rozwojowe portów morskich:

q       pogłębianie akwenów portowych, w celu przyjmowania coraz większych statków

q       przesuwanie się lokalizacji basenów portowych z stronę morza

q   ...