UNIWERSYTET SZCZECINSKI

WYDZIAŁ HUMANISTYCZNY

RODZICIELSTWO ZASTĘPCZE

Funkcje rodzinny

                                                                                                                KALISIAK MARTA

                                                                                                                DMYTROWSKA JOANNA

                                                                                                                ROGOWSKA MAŁGORZATA

                                                                                                                P.S. II., NZ I

FUNKCJE RODZINNY wg ZBIGNIEWA TYSZKI

1.      FUNKCJA MATRIALNO- EKONOMICZNA.

Ma za zadanie zaspokoić materialne potrzeby rodziny a pośrednio także zaspokoić niektóre materialne potrzeby społeczeństwa. Z. Tyszka wyróżnia tu 4 podfunkcje:

·         Produkcyjną – rodzina jest w posiadaniu odrębnego warsztatu produkcyjnego i stanowi zarazem jego załogę produkcyjną.

·         Zarobkową -  jako możliwość zdobywania pieniędzy niezbędnych dla utrzymania rodziny.

·         Gospodarczą-  zasób i gromadzenie trwałych dóbr materialnych, niezbędnych do egzystencji rodziny ( mieszkanie, przedmioty gospodarstwa domowego, samochód).

·         Usługowo- konsumpcyjna-  wykonywanie wszystkich prac usługowych niezbędnych dla funkcjonowania członków rodziny (np. przyrządzanie posiłków, naprawa odzieży, dbałość
o czystość osobistą i mieszkania). Przedmioty użytku domowego stanowią niejako podstawę działalności usługowo- konsumpcyjną.

2. FUNKCJA OPIEKUNCZO- ZABESPIECZAJĄCA.

Polega na materialnym i fizycznym zabezpieczeniu członków rodziny. Na pielęgnacji wszystkich jej członków od narodzin do późnej starości a także o szerokim aspekcie niepełnosprawności.

3. FUNKCJA PROKREACYJNA.

Funkcja ta odnosi się do zaspokojenia rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków ( potrzeb ojcostwa i macierzyństwa), jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa ( potomstwo).

4. FUNKCJA SEKSUALNA.

Małżeństwo  jako społecznie akceptowana forma współżycia płciowego. Funkcja ta
w różnych religiach jest nierozerwalnie wiązana z funkcją prokreacyjną. Wiek XX przyniósł w kulturze europejskiej odejście od łączenia funkcji seksualnej z instytucją małżeństwa oraz rozdzielenie funkcji seksualnej od prokreacyjnej.

5. FUNKCJA LEGALIZACYJNO – KONTROLNA.

W grę wchodzi tu wzajemna kontrola współmałżonków, kontrola rodziców w stosunku do dzieci. Rodzina legalizuje przede wszystkim takie zachowania, jak współżycie płciowe, wspólną egzystencję  w ramach jednego gospodarstwa domowego dwojga osobników różnej płci wywodzących się z różnych rodzin pochodzenia . Legalizuje także fakt posiadania dzieci, nadaje status prawny wspólnocie majątkowej rodziny – reguluje zachowania zarówno
w rodzinie jak i poza nią.

6. FUNKCJA SOCJALIZACYJNA.

Jest jedną z największych funkcji tej instytucji społecznej. Polega ona na wprowadzeniu dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego pełnienia ról społecznych oraz interakcja małżonków. Socjalizacja potomstwa odbywa się  przez przekazywanie wiedzy o  świecie przyrody i społecznym, przekazywanie umiejętności instrumentalnych jak np. posługiwanie się przedmiotami będącymi wytworem ludzkiej kultury, wpajanie wzorców zachowania, internalizacja norm i wzorów społecznego zachowania. Polega również na wprowadzaniu dziecka w kulturę: zapoznawanie z wytworami sztuki, nauki, techniki, religii, jak również polega na udrażnianiu określonego systemu wartości, który z kolei stymuluje motywację do działania, zachowania, postępowania, wytycza cele indywidualne i społeczne, podsuwa środki do realizacji. Socjalizacyjna funkcja rodziny jest niezmiernie ważna dla społeczeństwa. Od określonych postaw i wysiłków rodziców zależy w znacznej mierze kształt osobowości i postępowanie jednostek następnego pokolenia. Ważne jest dla społeczeństwa, aby rodzina należycie wypełniała swe zadania socjalizacyjne.

7. FUNKCJA KLASOWA.

Pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycję społeczną członków w strukturze społeczeństwa. Zwykle przynależność męża wyznacza przynależność klasową żony
i dziecka. Klasowa funkcja rodziny wyraża się w ukierunkowanej klasową subkulturą
i ideologią socjalizacji potomstwa. Poszczególne warstwy i klasy społeczne mają swoje specyficzne cechy kulturowe, które przekazują swojemu potomstwu. Dziecko nie internalizuje w procesie rodzinnej socjalizacji „czystej” kultury narodowej, lecz chłonie ją poprzez kulturę klasową tej klasy społecznej do której należy.

8. FUNKCJA KULTURALNA.

Zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami, wpojenie norm i skali wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, nauczenie młodzieży korzystania z treści kulturowych
i mawianie ich w gronie rodziny ( np. wspólne oglądanie telewizji i komentowanie programu lub dyskusja nad przeczytaną książką).

9. FUNKCJA REKREACYJNO – TOWARZYSKA.

Dom rodziny jako miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobrą atmosferę
w rodzinie i o nawiązanie kontaktów towarzyskich. Dom rodziny jest miejscem wypoczynku -  azylem do którego po spełnieniu codziennych obowiązków możemy się skryć. W domu następuje rozładowanie napić psychicznych powstałych w życiu pozarodzinnym.

10. FUNKCJA EMOCJONALNO – EKSPRESYJNA.

Przez tę funkcje realizowane są potrzeby akceptacji, bezpieczeństwa , miłości ( krąg osób kochanych i kochających), oraz wyrażanie własnej osobowość, eksponowania swej indywidualności, swoich postaw i poglądów.

FUNKCJE  RODZINY  wg MARII ZIEMSKIEJ

Funkcje rodziny można rozważać z dwóch punktów widzenia, a mianowicie zadań spełnianych  na rzecz społeczeństwa oraz zadań wobec swych członków. Rodzina jako mikrostruktura spełnia zadania na rzecz makrostruktury, zaspakaja potrzeby ogólnospołeczne, narodowe do których należą;

1. FUNKCJA PROKREACYJNA.

Dostarcza nowych członków nie tylko dla własnej grupy, ale i dla całego społeczeństwa.

2. FUNKCJA PRODUKCYJNA.

Dostarcza  społeczeństwu pracowników i wspomagając siły twórcze i wytwórcze choć
w sposób inny w stosunku do wzorów z ubiegłych wieków, gdy warsztat produkcyjny znajdował się na terenie domu.

3. FUNKCJA USLUGOWA- OPIEKUNCZA.

Zapewnia wszystkim członkom codzienne usługi ( wyżywienie, czystość mieszkania, odzieży itp. oraz opiekę tymże członkom rodziny; którzy nie są samodzielni wskutek choroby, wieku- jak dzieci i starcy- czy w skutek kalectwa bądź z innych przyczyn).

4. FUNKCJA SOCJALIZACYJNA.

Rodzina wprowadza w społeczeństwo nowych obywateli, przekazując im język, podstawowe wzory zachowania obowiązujące w danym społeczeństwie, zwyczaje obyczaje, wprowadza ich w świat wartości moralnych i wartości kultury. Kontroluje przy tym zachowanie swych członków . Funkcja ta przejawia się nie tylko w stosunku do dzieci, które dzięki wzrastaniu
w rodzinie wrastają w społeczeństwo, ale i współmałżonków, gdyż proces dostosowania się ich w małżeństwie jest procesem socjalizacyjnym.

5. FUNKCJA PSYCHOHIGIENICZNA.

Zapewnia członkom poczucie stabilizacji , bezpieczeństwo, równowagę emocjonalną, możliwość wymiany emocjonalnej, a także warunki do rozwoju osobowości. Rodzina przyczynia się zatem do wzmocnienia równowagi psychicznej, dobrego nastroju swych członków, którzy są obywatelami społeczeństwa. Najczęściej  określa się tę funkcje jako emocjonalną lub ekspresji uczuć, zrozumienia i uznania lub rozładowania napięć emocjonalnych bądź funkcji stabilizującej, zapewniającej członkom rodziny poczucie bezpieczeństwa itp.

Rodzina zaspakaja inne potrzeby swoich członków takie jak: .biologiczne, ekonomiczne, psychospołeczne. Zaspakajanie tych potrzeb w obrębie rodziny wiąże się z wyżej wymienionymi zadaniami na rzecz makrostruktury.

FUNKCJE RODZINY wg STANISŁAWA KAWULI

Stanisław Kawula  wyróżnia cztery podstawowe funkcje rodziny:

1. BIOLOGICZNO- OPIEKUŃCZĄ

Małżeństwo monogamiczne ; stanowiące podstawę ówczesnej rodziny jest społecznie uznawana instytucja obcowania seksualnego i przyczynia się przede wszystkim  do zachowania ciągłości biologicznej każdego narodu. Rola małżonków nie kończy się jednak
z chwilą narodzenia dziecka. Opiekowanie się dzieckiem, tj. zapewnienie mu odpowiednich warunków rozwoju fizycznego, m.in. dostarczanie należytego pożywienia, odpowiedniego ubrania, zapewnienie warunków snu i wypoczynku, ochrona przed niebezpieczeństwem itd., należy do  głównych obowiązków obojga rodziców.

2. KULTURALNO- TOWARZYSK

Organizacja wypoczynku dla dzieci, zabawy, rozrywki, odbioru dóbr kulturalnych itd.       należy  do zasadniczych treści życia rodzinne

3. EKONOMICZNA

Służy zaspokojeniu potrzeb materialnych (jedzenie, ubranie, mieszkanie). Każdy członek rodziny ma swój wkład w zasilanie domowego budżetu. Rodzice czerpią dochody przez pracę, dla dzieci z kolei to nauka jest swoistą inwestycją w przyszłość. Szczególnie w społeczeństwach dawnych, ale też współcześnie - stan posiadania rodziców, ich miejsce zamieszkania i poziom wykształcenia ? decydowały o karierze i drodze życiowej ich dzieci.

4. WYCHOWAWCZA

Funkcja ta przygotowuje dzieci do samodzielnego życia oraz do pełnienia w nim odpowiednich ról.

FUNKCJE RODZINY wg FRANCISZKA ADAMSKIEGO

Według F. Adamskiego pojęcie funkcji rodziny obejmuje cele, do których zmierza życie
i działalność rodziny oraz zadania, które pełni rodzina zaspokajająca potrzeby swych członków i całego społeczeństwa.[1]

F. Adamski w swojej klasyfikacji funkcji rodziny za punkt wyjścia przyjmuje dwa kryteria. Po pierwsze pojmowanie rodziny jako grupy i instytucji społecznej, po drugie ze względu na trwałość i zmienność funkcji.

Typologia funkcji ze względu na analizę rodziny jako grupy i instytucji społecznej:

·         instytucjonalne – dotyczące rodziny i małżeństwa jako instytucji społecznej

−        prokreacyjna (biologiczna) ma podtrzymywać ciągłość społeczną;

−        ekonomiczna – dostarczanie dóbr materialnych;

−        opiekuńcza – zabezpieczenie członków rodziny w określonych sytuacjach życiowych, gdy sami nie są w stanie sobie poradzić;

−        socjalizacyjna – wprowadzenie członków rodziny w życie społeczne;

−        stratyfikacyjna – gwarantująca członkom rodziny określony status życiowy;

−        integracyjna – funkcja społecznej kontroli zachowań członków rodziny;

§         osobowe -  dotyczą rodziny jako grupy społecznej:

−        małżeńska – zaspokajająca potrzeby życia intymnego małżonków

−        rodzicielska – zaspokajająca potrzeby uczuciowe rodziców i dzieci;

−        braterska – zaspokajająca potrzeby uczuciowe braci i sióstr;

Funkcje rozważane z punktu widzenia ich trwałości i zmienności:

§         istotne (pierwszorzędne):

−        prokreacja

−        socjalizacja

−        funkcja miłości

§         akcydentalne (drugorzędne):

−        ekonomiczna

−        opiekuńcza

−        stratyfikacyjna

−        rekreacyjna

−        religijna

Ponadto F. Adamski wyróżnił trzy typy funkcji w odniesieniu do przemian jakie towarzyszą rodzinie:

1        Funkcje pełnione wyłącznie przez rodzinę, a przez to nie mogące ulegać jakimkolwiek fluktuacjom (zmianom), do której wyłącznie należy funkcja prokreacyjna

2        Funkcje niezmienne lub zmienione niewiele ale w zasadzie pozostające przy rodzinie, do której należy cała sfera emocjonalna, na której tle kształtuje się cała więź rodzinna

3        Funkcje pozostające w zasięgu wpływu rodziny, lecz dzielone jednocześnie z innymi instytucjami, do której zalicza się socjalizacja - wychowanie i kształcenie dzieci, opiekę nad poszczególnymi członkami rodziny, sferę działalności gospodarczej, kulturalno-rozrywkowej i kształtowanie systemu norm regulujących zachowania
a wynikających z przyjętego w rodzinie światopoglądu.[2]

Bibliografia:

1.      Zbigniew Tyszka „Socjologia rodziny.”

2.      Maria Ziemska „Rodzina a osobowość”.

3.      Stanisław Kawula, Jozefa Brągiel, Andrzej W. Janek „Pedagogika Rodziny”.

4.      Ewa Murynowicz-Hetka, 2007, Pedagogika społeczna, podręcznik akademicki,  Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

5.      F. Adamski, 1984, Socjologia małżeństwa i rodziny, PWN, Warszawa.

6.      F. Adamski, 1991, ...