Z PDF-Hormony.doc

HORMONY

Podział hormonów ze względu na zakres i miejsce działania:

a/ endokrynne (o działaniu ogólnym)

b/parakrynne

c/autokrynne

d/neuroendokrynne

Budowa chemiczna:

a/ pochodne aminokwasów - adrenalina, noradrenalina, T3, T4,melatonina,

b/ peptydy i białka - TRH, GH, ADH, PTH,

c/ steroidy - aldosteron, kortyzol, hormony płciowe

Mechanizm działania hormonów

1.Działanie na metabolizm komórek:

• Aktywacja enzymów

• Aktywacja różnych substancji przekaźnikowych

2.Modulacja ekspresji genów Działanie za pośrednictwem:

– receptorów powierzchniowych (na błonie kom)– białka i peptydy

– receptorów wewnątrzkomórkowych – hormony sterydowe i hormony tarczycy

Hormony działają poprzez:

– Zmianę przepuszczalności błon komórkowych

– Pobudzanie syntezy białek

– Aktywację (lub dezaktywację) enzymów

– Zwiększanie aktywności wydzielniczej

– Pobudzanie podziału komórek

Mechanizm działania hormonów

1.Działanien na metabolizm komórek:

• Aktywacja enzymów

• Aktywacja różnych substancji przekaźnikowych

2.Modulacja ekspresji genów

Działanie za pośrednictwem:

– receptorów powierzchniowych (na błonie kom)– białka i peptydy

– receptorów wewnątrzkomórkowych– hormony sterydowe i hormony tarczycy

Hormony działają poprzez:

– Zmianę przepuszczalności błon komórkowych

– Pobudzanie syntezy białek

– Aktywację (lub dezaktywację) enzymów

– Zwiększanie aktywności wydzielniczej

– Pobudzanie podziału komórek

Hormony i  komórki docelowe

Hormony docierają do wszystkich komórek ale aktywują tylko swoje komórki docelowe

Komórki docelowe mają receptory specyficzne dla danego hormonu (błonowe lub wewnątrzkomórkowe)

Przykłady:

– Receptory dla ACTH (hormon tropowy przysadki mózgowej) znajdują się tylko

w pewnych komórkach kory nadnerczy – Receptory dla tyroksyny występują na licznych

komórkach w całym organizmie

Aktywacja komórki docelowej

Zależy od trzech czynników

1. Poziomu hormonu we krwi

2. Ilości receptorów na komórce docelowej

3. Powinowactwa receptorów do hormonu

Zmiana ilości i powinowactwa receptorów

– Regulacja w górę – na błonie komórki docelowej dostępnych jest więcej receptorów

– Regulacja w dół – ilość receptorów błonowych zmniejsza się

Funkcja hormonalna podwzgórza

Hormony podwzgórza stymulują wydzielanie hormonów tropowych przysadki mózgowej

Hormony przysadki

Pobudzają inne gruczoły (tarczycę, korę nadnerczy, gruczoły płciowe) do wydzielania

Hormonów regulujących:

– metabolizm

– gospodarkę wodną i jonową

– wzrost i dojrzewanie

Układ podwzgórzowo-przysadkowy

Hormony podwzgórza (neurohormony) regulują wydzielanie przysadkowych hormonów tropowych

– wydzielane do podwzgórzowo-przysadkowego układu krążenia wrotnego

– niewielkie ilości hormonów podwzgórza wpływają na wydzielanie hormonów przysadki.

Przysadka mózgowa

Złożona z dwóch płatów, wydziela 8 hormonów

– Płat tylny – wydziela syntetyzowane w podwzgórzu:

• Oksytocynę

• Wazopresynę

– Płat przedni – syntetyzuje i wydziela:

• GH (hormon wzrostu)

• PRL (prolaktyna)

• Hormony tropowe regulujące wydzielanie innych gruczołów

– ACTH – hormon adrenokortykotropowy – kora nadnerczy

– TSH – hormon tyreotropowy - tarczyca

– LH i FSH - pobudzanie jąder i jajników

Przysadka – „królowa gruczołów” – pod ścisłą kontrolą podwzgórza

Hormony wydzielane przez tylny płat przysadki

Tylny płat przysadki wydziela produkowane w podwzgórzu hormony działające bezpośrednio na narządy

docelowe. Są to:

1. Oksytocyna

– pobudza skurcze mięśni gładkich gruczołów piersiowych i

macicy

• Wydzielanie mleka

• Poród

• Doznania seksualne

2. Wazopresyna– ADH – hormon antydiuretyczny

• zapobiega odwodnieniu organizmu

• wydzielana przy spadku ciśnienia krwi (KRWOTOK!!!!)

• Uwalnianie kontrolowane przez receptory w niskociśnieniowym obszarze krążenia i osmoreceptory w podwzgórzu

• Wydzielanie hamowane przez alkohol

Prolaktyna

Pobudzenie wydzielania:

– drażnienie brodawki sutka,

– ciąża, połóg,

– stosunek płciowy

Zapoczątkowuje i podtrzymuje laktację.

Wzmacnia działanie steroidów w jądrach ale nadmiar PRL hamuje czynność jąder

Wysokie stężenie PRL hamuje owulację (hamuje uwalnianie FSH i LH)

Utrzymuje działanie ciałka Żółtego (zaburza owulację)

Hormon wzrostu (GH)

Wydzielany przez przedni płat przysadki:

– Komórki docelowe– kości, chrząstki i mięśnie – stymulacja wzrostu

– Wzmaga syntezę białek i pobudza rozpad tłuszczu w komórkach

– Poziom zależny od dwóch antagonistycznych hormonów podwzgórza – pobudzającego i hamującego uwalniania GH

– Gigantyzm – nadmierne wydzielanie w fazie wzrostu

– Akromegalia – nadmierne wydzielanie u osób dorosłych

Przytarczyce

– regulacja poziomu jonów wapnia we krwi

Obniżony poziom Ca2+ pobudza przytarczyce do wydzielania parathormonu

– Parathormon

zwiększa stężenie

Ca2+ we krwi =zniesienie bodźca

Wydzielanie parathormonu pobudzane jest przez spadek poziomu wapnia we krwi (hypokalcemia)

Parathormon (PTH) zwiększa poziom wapnia we krwi poprzez:

– uwalnianie z kości

– resorpcję w nerkach

– zwiększanie absorpcji w jelitach

Wzrost poziomu Ca2+ hamuje uwalnianie PTH

Regulacja gospodarki wapniowej

Poziom jonów wapnia we krwi regulują dwa antagonistycznie działające hormony:

Kalcytonina:

– wytwarzana przez komórki C tarczycy

– obniża stężenie Ca2+ w krwi

Parathormon:

– wytwarzany przez przytarczyce

– zwiększa stężenie Ca2+ we krwi poprzez:

• uwalnianie z kości

...