Alfa-hydroksykwasy (AHA) to grupa substancji naturalnych, które od wielu lat wzbudzają zainteresowanie zarówno dermatologów jak i kosmetologów. Te związki chemiczne stosowane miejscowo wywierają specyficzne działanie na naskórek, warstwę brodawkową skóry właściwej i mieszki włosowe. Alfa-hydroksykwasy zwane także kwasami owocowymi znalazły szerokie zastosowanie w kosmetyce i leczeniu chorób skórnych.
W dużych i małych stężeniach, w różnorodnych postaciach farmakologicznych (roztwory, mleczka, kremy, żele) dostarczają nowych możliwości leczenia szeregu stanów chorobowych. Kwasy owocowe zapobiegają powstawaniu na powierzchni skóry grubej warstwy zrogowaciałego naskórka, co przyczynia się do wygładzenia zmarszczek i bruzd. Dzięki właściwościom złuszczającym stosowane są także na młodej skórze trądzikowej ? zapobiegają tworzeniu się czopów łojowych i podnoszą jakość skóry. Pomagają one również w leczeniu suchej skóry, rogowacenia okołomieszkowego, rybiej łuski, znamion starczych rogowacenia posłonecznego, brodawek zwykłych i łojotokowych, pozapalnych przebarwień. Sosowane są również jako środki do peelingu.
AHA rozszerzają możliwości terapeutyczne zarówno lekarza- dermatologa, jak i kosmetologa. Podawane na skórę w dużych stężeniach powodują oddzielanie się keratynocytów i spełzanie naskórka (epidermolysis). Ze względu na takie działanie wysokich stężeń znalazły zastosowanie w leczeniu trądziku pospolitego, łagodnych i złośliwych ognisk rogowacenia, brodawek zwykłych i łojotokowych. W dużych stężeniach są wykorzystywane do wywołania głębokiego i powierzchniowego peelingu. Oczywiście wysokie stężenia alfa ? hydroksykwasów mogą być jedynie stosowane w procedurach leczniczych pod kontrolą lekarską.
W przypadku niższych stężeń efekty ich działania ograniczone są do rozluźnienia (kohezji) korneocytów ? głównie w niższych rzędach warstwy rogowej połączonych z warstwą ziarnistą, w wyniku czego zapobiegają pogrubieniu warstwy rogowej prowadząc do jej ścieńczenia. W odpowiednich proporcjach mogą być używane przez pacjentów do terapii domowej stanów związanych z nadmiernym rogowaceniem (hyperkeratosis) np. sucha skóra, rybia łuska. Niskie stężenia AHA pozwalają też użyć ich jako potencjalnych promotorów przejścia przezskórnego dla substancji biologicznie czynnych.
Dzięki specjalnym właściwością zmiękczającym i nośnikowym są doskonałym partnerem w ?preparatach mieszanych? np. połączenie AHA z kwasem salicylowym wzmacnia efekt peelingu, dodatek ceramidów lub kwasu hialuronowego powoduje wzrost zdolności magazynowania wilgoci.
Kwasy owocowe uczestniczą w licznych procesach metabolizmu komórkowego. Są to m.in.: glikoliza, cykl Krebsa, dojrzewanie kolagenu przez zahamowanie kolagenozy, stymulacja glikozaminoglikanów, biosynteza seryny.
To wieloetapowy, beztlenowy proces enzymatycznego rozszczepienia glukozy i przekształcenie jej w pirogronian.
Proces ten jest podstawową przemianą węglowodanów, w tym glukozy w komórkach. Dzięki glikolizie organizm uzupełnia niedobór energii oraz otrzymuje szereg ważnych metabolitów, zużywanych w innych reakcjach
Glikoliza jest procesem egzotermicznym i zachodzi w cytozolu. Reakcje na pirogronianie mogą zachodzić beztlenowo przechodząc w mleczan lub etanol.
Jest to cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trójkarboksylowych. Jest to również drugi etap oddychania komórkowego zachodzący w mitochondriach oraz końcowa droga spalania metabolitów powstałych z rozkładu cukrów, tłuszczów i białek.
Cykl ten polega na całkowitym utlenieniu czynnego octanu powstałego w procesie glikolizy w szeregu przemian od kwasu octowego do kwasu szczawiooctowego. W przebiegu tych reakcji odłączane są cząsteczki dwutlenku węgla (CO2) oraz atomy wodoru, które łączą się z NAD.
To ostatni etap oddychania wewnątrzkomórkowego, przebiegający na wewnętrznych błonach mitochondrium i polegający przenoszeniu elektronów i protonów na kolejne przenośniki. Kolejnym etapom tej wędrówki elektronów towarzyszy wydzielanie się energii, która zostaje wykorzystana do syntezy ATP z ADP. Ostatecznym akceptorem elektronów i protonów jest tlen, a reakcja ta prowadzi do utworzenia cząsteczki wody. Tworzenie wody jest podstawową reakcją dostarczającą energii komórkom w warunkach tlenowych.
Cykl Krebsa (Cykl kwasu cytrynowego)
To główne białko (proteina) tkanki łącznej, z którego zbudowany jest organizm. Występuje w rozmaitych formach, różniących się budową, stopniem usieciowania i własnościami. Większość z nich jest nierozpuszczalna w wodzie i nie ma zdolności wchłaniania się w skórę. Wytwarzany jest jako forma prekursorowa i ulega prodyfikacjom posttranslacyjnym. Najczęściej występuje w formie włókien, a podstawowe włókno ułożone jest z trzech łańcuchów fibrylowych.
Jedną z nielicznych form kolagenu stosowaną w kosmetykach bez obróbki chemicznej jest kolagen III, zwany jako kolagen natywny lub tropokolagen. To rozpuszczalna w wodzie frakcja kolagenu otrzymywana ze skór młodych zwierząt. Ma on zdolność wnikania w naskórek, pozostaje przy tym w kompartmentach wodnych i dzięki swoim własnościom wywiera silne działanie nawilżające. Kolagen III jest doskonałym hydrofilowym środkiem filmotwórczym, przewyższając pod tym względem typowe hydrolizaty.
Kolagenaza to enzym rozkładający kolagen skóry właściwej. Odgrywa dużą rolę w procesie gojenia się ran i odnowy włókien kolagenowych odpowiedzialnych za własności mechaniczne skóry. Odpowiada też za procesy starzenia się skóry. Z tych względów wykorzystuje się inhibitory kolagenazy ? substancje hamujące działanie tego enzymu.
Jest to specyficzne białko włókniste (fibrylarne), występujące w matrix skory właściwej. Ponad 90% składu elastyny stanowi tylko 5 aminokwasów: leucyna, izoleucyna, glicyna, prolina i walina. Włókna elastynowe są niezwykle sprężyste, oplatają ścisłą siateczką, włókna kolagenowe, warunkując sprężystość skóry. Hydrolizaty elastyny mają duże powinowactwo do innych białek skóry i jej przydatków, m.in. do keratyny włosa i naskórka, dzięki czemu znalazły zastosowanie jako hydrofilowe czynniki filmogenne. Włókna elastynowe ulegają częściowemu ?rozluźnieniu? już u ludzi w wieku 26 lat, przy czym włókna kolagenowe tracą swoją sprężystość dopiero u ludzi czterdziestoletnich.
Jest ona kwasem L-amino-B-hydroksypropionowym. To aminokwas rozpuszczalny w wodzie. Seryna jest substancją krystaliczną o temperaturze topnienia odmiany lewoskrętnej 228oC. Występuje ona w wielu enzymach (często w centrach katalitycznych), w białkach (np. w kazeinie), fosfatydyloserynach i związkach pochodnych.
Najważniejszym przedstawicielem tej grupy związków jest kwas hialuronowy. Wchodzi on w skład ludzkiej tkanki łącznej i wielu płynów biologicznych. Jego sole sodowe już przy niewielkich stężeniach (0,5 %) tworzą na powierzchni skóry doskonale związany porowaty film znacznie ograniczający proces parowania wody i co nie jest bez znaczenia ? chroniący przed szkodliwym działaniem czynników klimatycznych. Zdolność wiązania wody przez sole kwasu hialuronowego jest niezwykle wysoka (ponad 100 % wag). Podobnie jak proteiny, kwas hialuronowy i jego hydrolizaty nie mają zdolności wnikania w naskórek. Po zamknięciu w lipozomach można je wprowadzić w naskórek (w głąb warstwy rogowej), jednak nawet wtedy nie będą one zdolne do dalszej penetracji i docierania do skóry właściwej, jak sugerują niektórzy producenci.
Poza kwasem hialuronowym, do często wykorzystywanych glikozaminoglikanów należą siarczany chondroityny. Bardzo dobrze wiążą wodę, chronią naskórek przed utratą wilgoci w sposób porównywalny lub nawet wyższy niż kwas hialuronowy. Są bardzo często stosowane razem z kwasem hialuronowym lub innymi składnikami nawilżającymi np. z kwasem piroglutaminowym, w stosunku do którego wykazują właściwości synergistyczne. Podobne działanie wykazują fibronektyny, glikoproteiny syntezowane w wielu rodzajach tkanek, m.in. w fibroblastach.
Charakteryzuje się ona nadmiernym wydzielaniem łoju oraz zdolnością do powstawania zaskórników i wyprysków. Jest grubsza niż cera sucha, lepiej nawodniona, bardziej odporna na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych i powstawanie zmarszczek. Zbyt częste mycie skóry tłustej alkalicznymi mydłami i chlorowaną wodą oraz stosowanie silnie działających, alkoholowych preparatów (toników) powoduje uszkodzenie płaszcza lipidowego skóry, co objawia się uczuciem ściągania, zbytniego napięcia i rogowacenia (złuszczania) naskórka. Pielęgnacja skóry tłustej w gabinecie powinna rozpoczynać się od dokładnego jej oczyszczenia. Wskazane są zabiegi zwężające pory, osuszające zmiany łojotokowe, przyspieszające gojenie, nawilżające (przy cerze skłonnej do nadmiernego złuszczania), terapia kwasami owocowymi (z wyjątkiem zmian ropnych, sączących), peelingi ziołowe np. azjatycki, chiński.
Cera mieszana posiada cechy skóry tłustej (na obszarze środkowym twarzy: nos czoło, broda tzw. obszarze T) i suchej, dlatego wskazana jest pielęgnacja dwutorowa ? właściwa rodzajowi cery.
Cera normalna po okresie dojrzewania często przechodzi w suchą. Jest ona zazwyczaj odwodniona, ma bardzo cienką warstwę rogową, skłonna do złuszczania się, pierzchnięcia, wczesnego pojawiania się zmarszczek. Ma płytko położone naczynia krwionośne, dlatego jest bardziej narażona na ich uszkodzenie i pękanie. Źle toleruje wodę i mydło, dlatego powinna być oczyszczana za pomocą mleczka (śmietanki) oraz bezalkoholowego toniku do cery suchej. Do pielęgnacji skóry suchej wskazane jest stosowanie zarówno kremów nawilżających, jak też natłuszczających. W gabinecie można skorzystać m.in. z terapii kwasami owocowymi.
Częste schorzenie dermatologiczne, dotyczące głównie młodzieży w okresie dojrzewania. Zwykle proces wygasa samoistnie, w wielu przypadkach nawet bez leczenia, po kilku latach trwania i tylko u nielicznych osób przeciąga się dłużej, do 30 ? 40 roku życia.
Przyczyny występowania trądziku są złożone:
· dysregulacja hormonalna (okres dojrzewania, zaburzenia miesiączkowania) odgrywająca podstawowa rolę i związana z nią nadprodukcja wydzieliny gruczołów łojowych
· nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych,
· szczególna podatność na rozwój beztlenowych bakterii Propionibacterium acnes(dogodne czynniki dla ich bytowania na skórze ? łojotok, warunki beztlenowe).
Główna lokalizacja zmian skórnych to twarz, plecy i klatka piersiowa, w niektórych ciężkich przypadkach zmiany mogą obejmować cały tułów, przechodzić na pośladki i uda. Podstawowymi wykwitami skórnymi są zaskórniki zamknięte (drobne grudki koloru skóry otaczającej) i otwarte (postać ciemnobrązowych i czarnych punktów) stanowiące tzw. zmiany niezapalne w przebiegu trądzika (wynik procesu nadmiernego rogowacenia i nadprodukcji wydzieliny łojowej przez aktywizujące się w okresie dojrzewania gruczoły łojowe).
W dalszym etapie rozwoju procesu chorobowego może dochodzić, przy udziale Propionobacteriym acnes, do powstawania zmian zapalnych od najłagodniejszych (grudki i krostki) do najcięższych pozostawiających trwałe blizny (duże guzowate nacieki, cysty ropne).Zwykle w obrazie klinicznym obserwuje się współistnienie różnych wykwitów, a dominacja jednych z nich warunkuje jedną z postaci.
· zaskórnikowy ? zmiany o typowej lokalizacji, bez współistnienia zmian zapalnych, jedynie zaskórniki zamknięte i otwarte,
· grudkowo ? krostkowy ? przewaga łagodnych form zapalnych, ustępujących bez pozostawienia śladów,
· ropowiczy ? obok zmian typowych występują cysty ropne, gojenie następuje przez bliznowacenie,
· skupiony ? występowanie głębokich nacieków i torbieli ropnych, niekiedy zlewających się, oraz licznych, bardzo dużych zaskórników, gojenie następuje przez pozostawienie szpecących blizn; występuje głównie u mężczyzn, zmiany często są zlokalizowane również w okolicach pach, pachwin i pośladków,
· bliznowcowy ? tworzenie się bliznowców w obrębie wykwitów trądzikowych, często towarzyszy trądzikowi ropowiczemu lub skupionemu,
· trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu (acne fulminans) ? dotyczy wyłącznie młodych mężczyzn, wykwity są typu trądzika skupionego, z rozpadem i objawami krwotocznymi, towarzyszy im gorączka i bóle stawowe.
W grupie trądzika wywołanego należy zwrócić uwagę na trądzik kosmetyczny ? zmiany zlokalizowane na policzkach mają głównie charakter zaskórników. Najczęściej bywa on sprowokowany przez pudry i róże zatykające ujścia gruczołów łojowych i potowych. Do ustąpienia zmian dochodzi po odstawieniu prowokującego czynnika.
Wzmożone wydzielanie łoju, najwyraźniejsze w okolicach obfitujących w gruczoły łojowe (skóra owłosiona głowy, centralne regiony twarzy, okolica mostka i międzyłopatkowa). Skóra jest lśniąca, tłusta, z wyraźnie rozszerzonymi ujściami gruczołów łojowych, wypełnionych masami łojowo ? rogowymi (najbardziej widoczne w obrębie twarzy). Czynnikami usposabiającymi są: wrodzona skłonność osobnicza, zaburzenia czynności wewnątrzwydzielniczej (głównie hiperandrogenizm i nadmierne wydzielanie progesteronu u kobiet), zaburzenia układu nerwowego. Łojotok jest podłożem chorób owłosionej skóry głowy (łupież łojotokowy, łojotokowe zapalenie) oraz skóry gładkiej (trądzik, trądzik różowaty).
Zmiany o charakterze zwykle nieregularnych plamek lub plam, różniące się od otaczającej skóry zwiększoną intensywnością zabarwienia nawet do barwy ciemnobrunatnej.
Mogą mieć one podłoże:
· genetyczne ? piegi, rozlana hiperpigmentacja w okolicy oczodołów (zjawisko dość często występujące u brunetek) czy plamy soczewicowate (mogą powstawać w procesie starzenia się skóry pod wpływem działania słońca ? plamy soczewicowate starcze),
· hormonalne ? chloazma
· wtórne hiperpigmentacje, za których powstawanie odpowiedzialne są dwa biologiczne zjawiska:
1. wzrost liczby melanocytów w danym obszarze i wzrost szybkości tworzenia melaniny, co w efekcie daje więcej melaniny,
2. wraz z destrukcją keratynocytów, zawierających melaninę, przez zmiany zapalne w skórze, ziarna melaniny przechodzą do skóry właściwej i zostają tam jako ?tatuaż?, w tych przypadkach plamy są koloru szarego i niebiesko ? szarego. W związku z przyczyną wyróżnia się 5 grup wtórnej hiperpigmenyacji:
01przebarwienia mechaniczne, powstałe po przewlekłych, mechanicznych urazach (istnieją indywidualne różnice w reakcji melanocytów, częściej zjawisko to dotyczy ludzi z ciemną karnacją). Przewlekłe urazy wywołują wzrost melanogenezy w miejscu drażnionym ? powstawanie przebarwień w obrębie pach, szyi, pachwin głównie u ludzi otyłych, jak również w chorobach skory przebiegających ze świądem np. atopowe zapalenie skóry.
02przebarwienia cieplne, powstające w miejscach długotrwalego, bezpośredniego nagrzewania np. z powodu różnych bólów za pomocą poduszki elektrycznej. Mają one charakter marmurkowej lub siateczkowatej brązowej hiperpigmentacji. Jest to wynik wzrostu wytwarzania melaniny przez melanocyty i wzrostu skórnej elastozy. Po przerwaniu nagrzewań następuje powolna i niecałkowita remisja.
03hiperpigmentacja chemiczna powstaje w wyniku zadziałania chemicznego bodźca uszkadzającego, indukującego toksyczne, kontaktowe zapalenie skóry. Czynniki fotodynamiczne mogą powodować fototoksyczne i fotoalergiczne zapalenie skóry, jak to ma miejsce w tzw. chloazmie kosmetycznej powstającej np. po użyciu kosmetyków, w których występuje olejek bergamotowy.
04przebarwienia słoneczne ? fotobiologiczny proces wywołuje powstanie rumienia po zadziałaniu promieniowania UV, który stymuluje rejon podrażniony, dając w efekcie wzrost liczby funkcjonalnych melanocytów i w końcu wzrost pigmentacji.
05przebarwienia pozapalne ? powstają nierzadko po chorobach skóry, przebiegających z komponentą zapalną, która w rezultacie daje wzrost aktywności melanocytów i wzrost zawartości melanosomów w keratynocytach warstwy podstawnej. Zwykle ustępują samoistnie po jakimś czasie.
Zmiany zachodzące w skórze, będące wypadkową dwóch składowych ? procesu wewnątrzpochodnego (genetycznego), dotyczącego całego organizmu i procesu zewnątrzpochodnego, związanego z oddziaływaniem czynników środowiskowych (głównie słońca) na skórę, która stanowi zewnętrzną ochronną warstwę organizmu. Ten drugi proces dotyczy przede wszystkim nie chronionych, wystawionych na przewlekłą ekspozycję słoneczną części ciała (twarz, ręce) prowadząc do przedwczesnego starzenia się skóry w tych rejonach. Ostatecznie powstała skóra starcza, stanowiąca podłoże do rozwoju stanów przedrakowych (głównie rogowacenie słoneczne) i nowotworów skóry, cechuje się:
· szarożółtawym zabarwieniem z przebarwieniami i odbarwieniem,
· ścieńczeniem i zmniejszoną sprężystością,
· suchością i złuszczaniem,
· rozszerzeniem powierzchniowych
· naczyń krwionośnych (teleangiektazje)
· powstawaniem zmarszczek i fałd.
Podstawą powstawania takiego obrazu są zaburzenia dotyczące zarówno naskórka jak i skóry właściwej:
Zmiany w naskórku:
· utlenianie lipidów substancji międzykomórkowej (kwasów tłuszczowych i ceramidów),
· uszkodzenie procesu wytwarzania NMF (naturalny czynnik nawilżający).
Oba te zjawiska decydują o wystąpieniu suchości i nasilenia złuszczania naskórka.
· zanik rozrodczej, żywej warstwy naskórka i znaczne zmniejszenie się liczby podziałów komórkowych w tej warstwie (udział mechanizmu genetycznego),
· pogrubienie i zmniejszenie spójności warstwy rogowej (udział mechanizmu świetlnego),
· zmiany układu poletkowania naskórka, wpływające na pojawienie się sieci płytkich zmarszczek, głównie na odkrytych częściach ciała (twarz, ręce),
· zmniejszenie liczby czynnychenzymatycznie melanocytów,
· zmniejszenie liczby dendrytycznych komórek Langerhansa, należących do nadzoru immunologicznego skóry (wzrost ryzyka powstawania nowotworów skóry).
Zmiany w obrębie skóry właściwej:
· zmniejszenie liczby elementów komórkowych, w tym przede wszystkim fibroblastów,
· zmniejszenie w substancji podstawnej ilości kwasu hialuronowego, głównego czynnika wpływającego na zawartość wody w tkankach, natomiast zwiększenie ilości siarczanu chondroityny,
· pofałdowanie, pogrubienie i odkształcenie uporządkowanej struktury włókien kolagenowych,
· zmiana charakteru połączeń między włóknami kolagenowymi ( stają się bardziej twarde, mniej elastyczne).
Za zmiany we włóknach odpowiedzialny jest w jednakowy sposób zarówno mechanizm uszkodzenia słonecznego włókien podporowych jak i mechanizm genetycznego starzenia się skóry, który wpływa na zaburzenia syntezy nowych włókien w fibroblastach (brak równowagi między syntezą nowych, a rozpadem starych struktur). Do znacznego obniżenia syntezy nowych włókien dochodzi po czterdziestym roku życia, przy czym dotyczy ono głównie kolagenu typu III, co z kolei zaburza proporcje między kolagenem typu III a wolniej zanikającym typu I. W efekcie doprowadza to do zakłócenia sieciowania się nowo powstających włókien i zniszczenia układu podstawowych włókien podporowych. Zaburzenia w syntezie kolagenu III, będącego źródłem kolagenu rozpuszczalnego, wpływają również na zmniejszenie ilości tego drugiego, a to przyczynia się do odwodnienia skóry właściwej.
W skórze starczej dochodzi również do zmniejszenia przepływu krwi i reaktywności ruchowonaczyniowej, w efekcie następuje czynnościowe upośledzenie procesu przystosowywania się. Zmniejsza się również liczba naczyń włosowatych, a w układzie nerwowym liczba receptorów.
Stan przednowotworowy, z którego często powstają nowotwory. Są to żółtobrunatne nawarstwienia rogowe, mające suchą, nierówną powierzchnię, po usunięciu mas rogowych powstaje lekko krwawiąca powierzchnia. Zmiany często występują na podłożu skóry starczej, umiejscowione głównie na twarzy oraz innych okolicach odsłoniętych. Czynnikiem wywołującym są przewlekłe ekspozycje na działanie promieni słonecznych. Okres trwania jest wieloletni. Rozwój nowotworu wskazuje: powiększenie się zmiany, powstanie rąbka zapalnego i nacieczenie podstawy, nadżerki i owrzodzenia, krwawienie.
Bardzo rozpowszechnione znamiona barwnikowe, występujące głównie licznie w obrębie twarzy, przedramion i grzbietów rąk, ale także w miejscach osłoniętych. Ich występowanie związane jest z pewną predyspozycją genetyczną, pojawiają się już w dzieciństwie. Mają charakter plam dość wyraźnie odgraniczonych od otoczenia, barwy jasno- lub ciemno-brunatnej. Ciemnieją pod wpływem słońca, a nasłonecznienie może powodować wysiewy nowych zmian. Bardzo rzadko ulegają zwyrodnieniu złośliwemu. Histologicznie jest to śródnaskórkowy przerost melanocytów. Rozróżnia się trzy formy plam soczewicowatych:
1. pospolite plamy soczewicowate - niezależne od działania światła, występują najczęściej u dzieci w dużej liczbie, bez szczególnie predysponowanych miejsc,
2. słoneczne plamy soczewicowate - występują u dorosłych w okolicach skóry narażonych na działanie światła, mają wielkość ziaren soczewicy lub większą,
3. złośliwe zmiany soczewicowate - występują u starszych ludzi pod postacią pojedynczego ogniska w okolicach skóry narażonej na działanie światła, zazwyczaj jest nieregularną, częściowo ostro i nieostro ograniczoną plamą z niejednorodną pigmentacją, wzrasta bardzo wolno, a jej wielkość zależy od czasu istnienia.
Rozsiane, nie grupujące się grudki przymieszkowe, opatrzone czopem rogowym, najczęściej umiejscowione na wyprostnych powierzchniach kończyn. Występują głównie u dzieci i osób młodych w okresie jesienno ? zimowym, w lecie dochodzi zwykle do poprawy. W dużej części przypadków mają charakter wrodzony, w części zaś nabyty ? związek z niedoborem witaminy A, tzw. phrynoderma.
Przez choroby rybiej łuski rozumie się grupę genetycznie i klinicznie heterogennych typów rozlanych lub uogólnionych zaburzeń rogowacenia skóry. Nazwa ?rybia łuska? nie jest trafna, ponieważ łuski na skórze nie nakładają się, lecz leżą obok siebie jak kostki na bruku. Dziedziczenie jest monogenowe. Częstość występowania jest różna w zależności od typu. Najczęstszą postacią jest rybia łuska zwykła (Ichtiosis vulgaris) ? pierwsze objawy pojawiają się w końcu 1 roku życia, do okresu dojrzewania zmiany stopniowo się szerzą, po czym następuje poprawa.
Zmiany są symetryczne, okolice zgięć (łokcie, kolana) i fałdów skórnych (pachy, pachwiny) pozostają wolne, na stopach i dłoniach obecne jest pobruzdowanie. Skóra ciała jest sucha w wyniku zmniejszonego wydzielania łoju i potu, często z rogowaceniem mieszkowym na kończynach i pośladkach. Inne typy choroby rybiej łuski to m.in. rybia łuska wrodzona (Ichtiosis congenita) i rybia łuska jeżasta (Ichtiosis hystrix).
Rybia łuska wrodzona występuje już w momencie narodzin i charakteryzuje się rozlanym tworzeniem się łusek i zaczerwienieniem, a również typowym obrazem choroby (brakiem wolnych miejsc w zgięciach stawowych i na wewnętrznych powierzchniach dłoni). Rybia łuskajeżasta to rozległe zaczerwienienie z okresowym tworzeniem się pęcherzy i z późniejszym przekształceniem w masywne nadmierne rogowacenia.
We wszystkich podgrupach wrodzonej Ichtiosis (rybia łuska zwykła, rybia łuska wrodzona i rybia łuska jeżasta) mogą występować dodatkowe zaburzenia czynności innych narządów np. oczy, narząd ruchu, OUN, zaburzenia płodności (ale występuje to bardzo rzadko) .
Łagodny nowotwór naskórkowy o charakterze wykwitów brodawkowatych, niekiedy uszypułowanych, o hiperkeratotycznej powierzchni i brunatnej barwie. Zmiany usytuowane są głównie w okolicy międzyłopatkowej, na twarzy (okolica skroniowa), szyi i grzbietowych powierzchniach rąk. Pojawiają się w wieku dojrzałym u osób starych.
Dwie brodawki na palcu środkowym przed i po leczeniu kwasem salicylowym (beta-hydroksykwas) - białe precypitaty pozostały po zastosowaniu.
Grudki o średnicy od kilku do kilkunastu milimetrów, hiperkeratotycznej, nierównej powierzchni, barwy szarobrunatnej lub zbliżonej do koloru skóry, usadowione na skórze niezmienionej. Czynnikiem wywołującym jest wirus brodawczaka ludzkiego, najczęściej typu HPV-2 (ale również inne). Zmiany mogą buć pojedyncze, ale częściej mnogie, niekiedy wykazują skłonność do grupowania. Najczęściej zajmują palce rąk, wały paznokciowe, czasem pod płytką paznokciową. Przebieg jest przewlekły, wielomiesięczny a nawet wieloletni. Zmiany mogą ustępować samoistnie, co jest częstsze w przypadku usunięcia jednej lub kilku z nich.
Heterogenna grupa z zasady niedziedzicznych wad rozwojowych z ogniskowym nagromadzeniem w skórze komórek melanocytopodobnych bądź zmienionych melanocytów. Najważniejszą grupą są tzw. znamiona komórek barwnikowych. Znajdują się w niej ogniskowe nagromadzenia melanocytopodobnych komórek barwnikowych (komórek znamionowych) w naskórku i/lub w skórze. Nie jest jeszcze jasne, czy komórki te pochodzą bezpośrednio z grzebienia nerwowego (a więc czy są somatycznie przechodzącymi mutację melanoblastami) czy też od obwodowych komórek (melanocytów skórnych, komórek Schwanna), które już wywędrowały.
Znamiona z komórek barwnikowych mają częściowo cechy wad rozwojowych (humartoma) , a częściowo także łagodnych nowotworów. Wykazują różne związki ze złośliwymi guzami melanocytowymi (czerniakami złośliwymi). Druga grupa znamion melanocytowych obejmuje wyłącznie znamiona umiejscowione naskórkowo lub w skórze właściwej.
Są to: wrodzone znamię barwnikowe, nabyte znamię barwnikowe (typ łagodny i dysplastyczny), plama koloru kawy z mlekiem, znamię macierzyste, znamię Beckera, znamię błękitne.
divvine