Czekolada, kakao, kawa.doc

Stałe miejsce w preparatach kosmetycznych znalazło wiele produktów spożywczych, m.in. miód, mleko i masło kakaowe. W ostatnich czasach dołączyły do nich także inne surowce z tego segmentu: kakao, czekolada, kawa, herbata.

Szczególnie długą tradycję stosowania w preparatach kosmetycznych ma miód. Układ ten okazał się bowiem nie tylko doskonałym środkiem spożywczym, ale także nieocenionym surowcem w pielęgnacji urody. Jest to produkt naturalny wytwarzany przez pszczoły. W zależności od pochodzenia wyróżnia się między innymi miody nektarowe, spadziowe i mieszane. W poszczególnych rodzajach miodów wykryto ponad 300 składników należących do różnych grup związków. Czysty miód pszczeli zawiera węglowodany, głównie dobrze przyswajane przez organizm cukry proste: glukozę i fruktozę. Stwierdzono w nim także obecność białek, przede wszystkim albumin i globulin, oraz wolnych aminokwasów, wśród których dominuje prolina. Własności farmakologiczne miodu uwarunkowane są jednak głównie obecnością mikroelementów, enzymów, kwasów organicznych, witamin. Do najczęściej wymienianych należą: witaminy z grupy B, w tym B1, B2, B5, B6, kwas foliowy, kwas nikotynowy. Ponadto w miodach stwierdzono także obecność witamin C, D i K oraz beta-karotenu. Zawartość poszczególnych związków jest różna i w dużym stopniu zależna od jego pochodzenia. W kosmetyce naturalnej układ ten znany jest ze swoich właściwości nawilżających, oczyszczających i wygładzających naskórek. Podwyższa on napięcie skóry, czyni ją miękką i gładką, zmarszczki ulegają wygładzeniu. Szampony z dodatkiem miodu wpływają korzystnie na włosy – wzmacniają je i regenerują. Miód można znaleźć w wielu recepturach: maseczkach, kremach, preparatach do kąpieli i szamponach.

Mleko i masło kakaowe

Materiałem o dużej wartości biologicznej, który znajduje zastosowanie w kosmetyce, jest także mleko. Oprócz wysokowartościowych białek zawierających reszty większości niezbędnych aminokwasów stanowi ono także źródło kwasów tłuszczowych, w tym z grupy NNKT, określanych czasami mianem witaminy F. Ponadto zawiera ono całą gamę witamin zarówno rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E) jak i w wodzie (B1, B2, B6, B12, PP, C). Ze względu na zwrotną resorpcję substancji pochodzących z przemiany materii naskórka, do których należą również aminokwasy, produkty pozyskane na bazie mleka znalazły zastosowanie w kremach i płynach kosmetycznych, przy czym chętnie wykorzystuje się je zarówno w preparatach typowo odżywczych, jak i nawilżających. Od dawna praktyczne zastosowanie w kosmetyce znajduje także tłuszcz pozyskiwany w procesie technologicznego przerobu ziarna kakaowego, tzw. olej kakaowy, który ze względu na stan skupienia bardziej znany jest jako masło kakaowe. Jest to ciało stałe, kruche, jasnożółte o przyjemnym, charakterystycznym zapachu kakao. Tłuszcz ten wykazuje wyraźny polimorfizm i bez dostępu powietrza jest bardzo trwały. Zawiera on w składzie glicerydy kwasów stearynowego, palmitynowego, oleinowego, linolowego. Pośród jego składników znajdują się także substancje aktywne: tokoferole i sterole głównie beta-sitosterol, stigmasterol oraz kampesterol. Masło kakaowe znajduje zastosowanie w wielu formulacjach, między innymi w lotionach i kremach, balsamach, mydłach, środkach kondycjonujących do włosów. Można je znaleźć także w wyrobach segmentu kosmetyki kolorowej: pomadkach, pudrach, fluidach, różach. W preparatach kosmetycznych chętnie stosowane jest w połączeniu z lanoliną. Oba te układy wykazują bowiem działanie synergiczne. Masło kakaowe znosi lepkość lanoliny, natomiast lanolina ułatwia przenikanie tego tłuszczu.

Kakao i czekolada

Obok masła kakaowego coraz częściej w recepturach preparatów kosmetycznych pojawiają się także inne surowce pozyskiwane z ziarna kakaowego. Mają one właściwości silnie nawilżające, przeciwutleniające, tonizujące. Drenują i pobudzają metabolizm komórkowy, regenerują, działają kojąco. Właściwości te związane są z obecnością w ziarnie kakaowym różnorodnych substancji, z których najważniejsze to: psychoaktywne – ß-fenyloetyloamina, tryptofan, anandamid, nawilżające i detoksykujące – kofeina i teobromina, oraz antyoksydacyjne i ochronne w stosunku do komórek skóry – polifenole. Surowiec ten zawiera także związki mineralne, spośród których na szczególną uwagę zasługuje działający odprężająco magnez. Wyroby na bazie ekstraktów ziarna kakaowego znalazły zastosowanie do pielęgnacji skóry zmęczonej, zestresowanej. W ostatnim czasie w recepturach kosmetycznych pojawiła się czekolada. Podobnie jak ziarno kakaowe zawiera ona cały szereg cennych dla organizmu ludzkiego substancji, wykazujących między innymi działanie wyszczuplająco-relaksujące. Aktywność ta związana jest z dużą zawartością polifenoli, głównie flawonoidów i kwasów fenolowych, które charakteryzują się silnym działaniem przeciwrodnikowym. Bardzo często zabieg określa się mianem czekoladowego, ale należy zdawać sobie sprawę z tego, że czekolada stanowi tylko część tego preparatu. Zawartość miazgi kakaowej w czekoladzie kosmetycznej wynosi około 50 procent. W jej skład wchodzą także różnorodne tłuszcze, między innymi oleje: migdałowy, winogronowy czy też z oliwek. Masa czekoladowa jest także bardzo dobrym nośnikiem innych cennych kosmetycznie substancji. Najczęściej wprowadza się do niej różnorodne składniki, które współdziałają z nią synergicznie. Należą do nich kofeina, algi, imbir, owoce jałowca, czy też wymieniany już miód. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż obecna w czekoladzie fenyloetyloamina, zaliczana m.in. do substancji zwiększających produkcję hormonów szczęścia – endorfin, powoduje, że preparaty na jej bazie także relaksują i poprawiają nastrój. Nie dziwi zatem fakt, że na półkach aptecznych i w drogeriach możemy znaleźć czekoladowe żele pod prysznic i płyny do kąpieli, wyszczuplające olejki do ciała, kremy do pielęgnacji twarzy czy też ujędrniające balsamy do ciała z wyciągiem z kakaowca. Masa czekoladowa bywa również składnikiem wosków depilujących. W ofercie kosmetycznej pojawił się ostatnio jadalny puder do twarzy i ciała właśnie o zapachu i smaku czekolady.

Kawa w kosmetyce

Do chętnie wykorzystywanych w kosmetyce surowców należy także kawa, czyli owoce drzewa kawowego Semen coffea. Surowiec ten wywiera znaczący wpływ na organizm ludzki, szczególnie na układy nerwowy i krążenia, przy czym składnikiem odpowiedzialnym za to działanie jest znajdujący się w ziarnie alkaloid – kofeina. Związek ten, podobnie jak i inne występujące w kawie układy purynowe – teofilina i teobromina – zwiększa wydzielanie neuromediatorów, takich jak: serotonina, adrenalina, norepinefryna. Dzięki ich obecności kawa poprawia ukrwienie mózgu, usuwa zmęczenie, wzmaga koncentrację, pobudza trawienie. W kosmetyce znajdują zastosowanie zarówno bogate w kofeinę ekstrakty zielonych ziaren kawy, jak i czysty związek wyizolowany z surowca roślinnego. Dla człowieka tłuszcze stanowią główne źródło energii, przy czym ich metabolizm jest ściśle uzależniony od zachodzącego w komórkach naszego ciała procesu glikolizy, czyli rozkładu cukrów. Od dawna wiadomo, że dieta bogata w cukry a uboga w tłuszcze powoduje przyspieszenie ich syntezy. Ich nadmiar magazynowany jest jako rezerwa energii w komórkach tłuszczowych, co powoduje ich zwiększenie. Rozrośnięte komórki tłuszczowe tzw. adypocyty mogą uciskać naczynia limfatyczne i krwionośne, zaburzając proces krążenia. Zakłócenia te prowadzą do degeneracji tkanki, której efektem są pojawiające się na skórze charakterystyczne nierówności i pofałdowania. W zaawansowanym stadium można je wyraźnie zobaczyć na skórze ud, pośladków, biodrach. Problem skutecznej eliminacji tłuszczów z adypocytów stał się głównym tematem badań wielu laboratoriów farmaceutycznych i kosmetycznych na świecie. Obecnie wiadomo, że zależy on od wielu czynników, między innymi od funkcjonowania dwóch typów receptorów zlokalizowanych na komórkach tłuszczowych. Pierwsze z nich receptory a (alfa) przyczyniają się do powiększania objętości komórek tłuszczowych, drugie zaś receptory b (beta) pobudzają rozkład tłuszczów i zmniejszają ich rozmiar. Efektywnymi związkami preparatów antycellulitowych okazały się być alkaloidy purynowe. Zapobiegają one bowiem nadmiernemu gromadzeniu tłuszczów poprzez blokowanie receptorów a, oraz intensyfikowanie pracy układu przyspieszającego proces lipolizy. Istotnymi składnikami ekstraktu ziarna kawowego oprócz alkaloidów są również związki polifenolowe, których najważniejszym przedstawicielem jest kwas chlorogenowy. Związek ten charakteryzuje się zdolnością do neutralizowania wolnych rodników. Jest on również środkiem wpływającym na zawartość jonów żelaza, odgrywających znaczącą rolę w procesach fotostarzenia skóry. Pod wpływem promieniowania UV następuje bowiem wzrost zawartości tego pierwiastka, który przyspiesza wytwarzanie wolnych rodników. Kwas chlorogenowy, kompleksując jony żelaza, powoduje, że tracą one zdolność ich generowania. Obecność kwasu chlorogenowego, ograniczając procesy oksydacyjne, chroni białka i lipidy naszej skóry. Zapobiega on także uszkodzeniom DNA zachodzącym pod wpływem światła słonecznego.

 

Czekolada dla ciała i ducha

Naprawdę silny jest ten, kto potrafi połamać całą tabliczkę czekolady i zjeść tylko jeden kawałek" ? słowa Judith Viorst, amerykańskiej pisarki, doskonale oddają kult tej przepysznej substancji. Ale w tej słodkiej tabliczce kryje się więcej, niż tylko cudownie kojący smak...

 

Aby dotrzeć do początku historii czekolady, musimy cofnąć się prawie 3 tysiące lat wstecz! Wtedy właśnie, wybrzeża Zatoki Meksykańskiej zamieszkiwali Olmekowie. To oni najprawdopodobniej jako pierwsi zaczęli uprawiać kakaowce ? udało im się to dzięki otoczeniu tropikalnych lasów, wysokiej temperaturze i dużej wilgotności. Wiele stuleci później o krok dalej poszli Majowie. Poddali nasiona kakaowca fermentacji i suszeniu, dzięki czemu powstało ziarno nadające się do palenia i rozcierania na miazgę. W połączeniu z wodą, mąką kukurydzianą, miodem i chili sporządzili napój, który pijali królowie i uczestnicy obrzędów religijnych. Uważano go za przysmak bogów i otaczano szczególną czcią. Od Majów czekoladową tradycję przejęli Aztekowie, którzy wzbogacali napój wanilią, papryką bądź płatkami kwiatów. W tym czasie ziarna kakaowca zaczęto cenić bardzo wysoko, uczyniono z nich monetę obiegową. Na stary kontynent czekoladę sprowadził Krzysztof Kolumb. Początkowo Europejczycy podchodzili do niej sceptycznie, napój był zbyt gorzki. Dopiero hiszpańscy mnisi dodali do zmielonych ziaren cukier, cynamon, anyż oraz ciepłą wodę ? dzięki temu powstał pyszny smakołyk, na punkcie którego oszalał cały kraj. Pierwszy odpowiednik dzisiejszej tabliczki pojawił się na początku IXX w. w Holandii.

Dziś po czekoladę sięgamy w celu poprawienia nastroju, rozjaśnienia umysłu, dodania sobie energii. Dzięki badaniom naukowców wiemy, które składniki i w jaki sposób na nas wpływają. Zawarte w czekoladzie mikroelementy, takie jak magnez, teobromina, żelazo, flawonoidy i fenyloetyloamina w korzystny sposób oddziałują na psychikę człowieka,  powodując euforyczne samopoczucie, podobne do stanu zakochania. Sam zapach spowalnia przebieg fal mózgowych, a tym samym działa uspokajająco. Czekolada jest także doskonałym źródłem potasu, magnezu i wapnia. Wykazano w niej również wysoką zawartość przeciwutleniaczy, które odgrywają ważną rolę w spowalnianiu procesów starzenia i zapobieganiu nowotworom i chorobom serca.

 

Dobroczynne właściwości czekolady znane są i  wykorzystywane są także w kosmetyce. Specjalną czekoladę kosmetyczną (zawierającą 50% miazgi, oleje i składniki rozgrzewające) najczęściej dodaje się do kosmetyków do ciała: balsamów, pellingów, produktów o działaniu modelującym. Niewątpliwie zasłużoną karierę robi czekolada w ośrodkach SPA.  Wykorzystuje się ją z powodzeniem przy zabiegach wyszczuplających (czekolada pobudza spalanie tłuszczu),  rewelacyjne efekty daje także w połączeniu z odpowiednim masażem.  Masaż pomaga w uzyskaniu stanu głębokiego odprężenia, poprawia krążenie krwi i limfy. Podczas zabiegu dobrze jest wykorzystać ciepłe olej do masażu na bazie czekolady, które pomoże  poprawić mikrocyrkulację, zlikwiduje obrzęki i wzmocni spalanie tkanki tłuszczowej. Taki rytuał przywraca  harmonię duszy i ciała, działając dobroczynnie na cały organizm. Stopniowo uwalniany aromat unoszący się podczas masażu, dodaje energii i poprawia samopoczucie, zaś łagodny dotyk odpręża i relaksuje. Na zakończenie warto nałożyć na ciało uprzednio podgrzaną, kremową maskę czekoladową o działaniu głęboko nawilżającym i zmiękczającym. Czekolada stworzy swoisty kokon otulający całe ciało, stymulując procesy odżywcze i odchudzające, wzmacniając i utrwalając efekt masażu. Taki zabieg idealnie zaspokoi potrzeby skóry przesuszonej, łuszczącej się, pozbawionej napięcia i prawidłowego odżywienia oraz wymagającej regeneracji i wygładzenia. Zawarte w czekoladzie substancje, stymulujące wydzielanie hormonów szczęścia (fenyloetyloamina), wprowadzają w doskonały nastrój, który towarzyszy nam jeszcze długo po zabiegu.