ornitopody.doc

     1. Nazwa

      Ornithopoda to błędnie nadana nazwa. Oznacza dosłownie ,,Ptasiostopy/Ptakostopy''. Tak naprawdę stopy ornitopodów nie przypominają stóp dzisiejszych ptaków, lecz jakiś gadów. Ze względu na tryb życia jaki prowadziły mniejsze ornitopody bywają nazywane gazelokształtnymi. Pierwszym odkrytym ornitopodem (i jednym z pierwszych dinozaurów) był Iguanodon, którego nazwa pochodzi od znanego nauce gada- iguany (legwana). Model dinozaura wykonał w 1854 roku artysta Benjamin Waterhouse Hawkins, który błędnie umieścił pazur iguanodona na nosie.

      2. Przystosowanie

      Kredowe ornitopody zawdzieczaja swoj sukces ,,wynalezieniem'' specjalnego sposobu żucia, dzięki ruchomości szczęk i wykształceniu dużych baterii zębowych do rozcierania pokarmu.

      3. Budowa

      Ornitopody były niezwykle zróżnicowane pod względem budowy i rozmiarów ciała. Większość z nich to małej lub średniej wielkości dinozaury. Wyjątkiem są iguanodony i hadrozaury. Przodkiem hadrozaurow jest Bactrosaurus johnsoni. Jedyną bronią ornitopodów była ucieczka. Jest to jednak cecha mniejszych ornitopodów, które osiągały prędkość 50 km/h. Iguanodonów nie cechowała szybkość, a ich kciuki zakończone kopytkowatym kolcem nie były zbyt skuteczne w walce. Istnieja przypuszczenia, iz mogły one mieć pod ogonami gruczoły piżmowe podobne do tych, jakie posiadają skunksy (nie potwierdzono tego jednak).

      4. Gniazda

      Hadrozaury i iguanodony, co roku o stałej porze powracały w to samo miejsce (jak żółwie morskie i ptaki) by złożyć jaja. W przeciwieństwie do większości gadów, zaciekle strzegły jaj i opiekowały się małymi do czasu ich usamodzielnienia.

     5. Wydawanie dźwięków

     Współczesne gady nie potrafią wydawać zbyt wielu dźwięków, ponieważ nie maja strun głosowych, występujących w gardłach u ssaków (krtań) i ptaków (krtań dolna). Mogą jedynie syczeć i ryczeć, wydmuchując powietrze przez tchawice, gardło, nozdrza i pysk. Dinozaury wyginęły i nie możemy z cala pewnością stwierdzić, czy były w stanie wydawać jakieś dźwięki. Przemawiają za tym jednak pewne znaleziska, jak np. u Edmontosaurus, po obu stronach jamy nosowej, znajdowały się głębokie zaglebienia. Możliwe, ze przykrywały je luźne płaty skóry, które nadymały się jak balony i wzmacniały wibracje wytwarzane w kanałach nosowych, w efekcie, czego powstawał donośny dźwięk przypominający trąbkę. Odkryty w czaszce Parasaurolophus złożony układ kanalów również mógł służyć gadowi jako narząd mowy. Wydmuchując przez nie powietrze z płuc dinozaur ten mógł wydawać niski, ryczący dźwięk. Dawniej badacze sądzili, że hadrozaury mogły prowadzić wodno-lądowy tryb życia (wskazówką byl bocznie spłaszczony ogon przy nasadzie). W razie niebezpieczeństwa mogły one ratować się ucieczką do wody, a rury i worki na głowach dinozaurów kaczodziobych mogły służyć do wstrzymywania oddechu (zwierzę napełniało swój wyrostek powietrzem). Tezy te zostaly jednak szbko odrzucone.

5. Ciekawostki

Silesaurus opolensis- gad kopalny uważany za praprzodka ornitopodów. Daleki krewny Pisanosaurus merti z rodziny fabrozaurów. Jego szczątki odnaleziono jedynie w Polsce.

Hipsylophodon sp.- zagadkowy, odkryty w 1989 roku krewniak australijskich hipsylofodonów, odnaleziony na Antarktydzie (Wyspa Rossa) wraz z ankylozaurem Antarctopelta oliveroi.