MOTYLICA WĄTROBOWA (fasioloza)- wywoływana przez przywrę. Wyst na terenie całego kraju, na terenach podmokłych i wilgotnych. Żywiciel ostateczny owce, kozy, bydło, dzikie przeżuwacze, rzadziej konie, świnie, zające, króliki, człowiek. Żywiciel pośredni: ślimaki przeważnie Błotniarka moczarowa. Miejsce pasożytowania: przewody żółciowe wątroby. Cykl rozwojowy: jaja motylicy z żółcią przedostają się do przewodu pokarmowego i z kałem wydalane są na zew. W środowisku zew w temp 15-30*C i optymalnym dostępie tlenu i dużej wilgotności, wykształca się larwa miracidium. Proces ten trwa od 10 dni do 6 tygodni. Po tym czasie i zapłodnieniu bodźca świetlnego Miracid opuszcza skorupkę jajową i będąc w środowisku wodnym poszukuje żywiciele pośredniego(ślimak). Miracidium w zbiorniku wodnym przeżywa 24-48 godz. po aktywnym wniknięciu w głąb ciała ślimaka dostaję się do jego wątroby gdzie przekształca się w sporocystę która daje początek kolejnym postaciom larwalnym Rediom i w każdej sporocyście jest 5-12 Redii. W każdej Redii rozwija się 15-20 Cerkarii. Tj. ostatnie pokolenia larwalne będące w ciele ślimaka. W pełni wykształcone Cerkarie opuszczają ciało ślimaka i prowadzą wodny tryb życia w środowisku wodnym. I w wodzie są 30-50 dni po czym tracą swój ogonek i przytwierdzają się do źdźbła trawy i taka nazywają się Metacerkaria (forma inwazyjna dla żywiciela ostatecznego). Zakażenie zywiciela ostatecznego nast. drogą pokarmową. W przewodzie pokarmowym formy inwazyjne uwalniają się z cyst i rozpoczynają wędrówkę do przewodów żółciowych wątroby. Taka metacerkaria po uwolnieniu z cysty jest młodą motylicą. Przebijają ścianę jelita i przedostają się do jamy otrzewnowej stąd przez torebkę, miąższ wątroby przedostają się do przewodów żółciowych. Inna droga to przez naczynia krwionośne do krwi, układu wrotnego wątroby, czynne wydostają się ze światła naczyń i osiedlają w przewodach żółciowych. Może być że część dotrze do węzłów, trzustki wtedy taki pasożyt jest otorbiony tkanką włóknistą i ginie. Objawy: małowidoczne, niespecyficzne, przy silnej inwazji dochodzi do zapalenia wątroby, do zaczopowania przewodów żółciowych, do żółtaczki. GLISTNICA Ascaris sum. Wywołana przez nicienia, glistnicę świńską. Samce 14.5-25cm, samice do 30 cm długości. Umiejscowienie w jelicie cienkim. Jedna samica skłda codziennie do 100 tys jaj nawet do 2 mln jaj (świnie). Jaja są odporne na czynniki środowiska. W środowisku zewnętrznym w jaju rozwija się larwa która nie opuszczając otoczki jajowej przechodzi pierwszą linkę przekształca się w larwę II stadium, ona staję się formą inwazyjną. W ok. 20*C formę inwazyjną osiągają larwy po ok. 3 tyg. Zarażenie następuje drogą pokarmową po zjedzeniu inwazyjnych jaj. Po kilku godz. w jelicie cienkim opuszczają otoczki jajowe przenikają do naczyń żylnych układu wrotnego. Z krwią wędrują przez wątrobę żyłami wątrobowymi a następnie żyłą główną tylną przedostają się do płuc, tu przedostają się do pęcherzyków płucnych i wtedy biernie wędrują do oskrzelików, oskrzeli, tchawicy. W tchawicy drażnią zostają odkaszlnięte potem połknięte jeszcze raz. Drugi raz połknięte formy rozwijają się w jelicie i osiągają dojrzałość. W trakcie swojej wędrówki larwy odbywaja kolejne linki- w watrobie 4-5 dnia nastepuje 2 linka, w płucach 8-10 dniem 3 linka, 4lnienie w jelicie cienkim.
Rozpowszechnianie- duza płodnośc, duża odporność na czynniki środowiska i dezynfekujace, sprzyjaja do rozpowszechniania się jaj w środowisku.
Obraz kliniczny-2 okresy w przebiegu glistnicy: w jelicie- objawy z przewodu pokarmowego, w płucach z płuc.
HYPODERMATOZA(GIEZ BYDLECY) wywoływana przez larwy hypoderma bovis- gza bydlęcego wiekszego. larwy przypadkowo mogą się rozwijać i bytować u bawołw, koni, osłów a nawet u cxzlowieka. okres życia dojrzałych owadów 2-8 dni. samice składają jaja na sierści bydła- na tylnych konczynach, wymieniach i na bokach zwierzecia. Samica jest w stanie złożyc od 600-800 jaj w ciągu ok. 3dni. Z tych jaj po 4-7 dniach wylęgaja się larwy I stadium i zaraz po wykluciu wnikaja one przez skóre, za pomocą swoich narzadów gębowych i dzieki wydzielaniu enzymów histolitycznych wnikaja one przez skórę do tkanki. Po wniknięciu przez ok. 3-4 miesiace larwy odbywaja wędrówkę wzdłuz powiezi splotów nerwowo- naczyniowych i przedostaja się do kanału kregowego. Tam umiejscowiają się w tance tłuszczowej nadoporowej i tam przebywaja przez kolka kolejnych 3-5 miesięcy. Zwykle to jest koniec marca- połowa kwietnia. W tym czasie pasozyty jako jako wciąż larwy I stadium wydostają się z kanału kregowego i węrują wzdłuz gałązek grzbietowych nerwów rdzeniowych pod skórę. Tam się osiedlaja po ok. 8 dniach lnieja i sa już larwą II stadium. Przebijaja skórę tworząc tzw.przetchlinki o od tego momentu korzystają z powietrza atmosferycznego. Larwy II stadium białego koloru maja wymiary 10-16 mm. II i ostatnia linka odbywa się ok. po 30 dniach i larwy III stadium po zakończeniu wzrostu mają ok. 30mm długości i 14mm szerokości.osiedlenie larw pod skóra powoduje reakcje okolicznych tkanek powodując wysiekowy odczyn zapalny i tworzenie się wookół larw torebki łączno-tkankowej oraz powstaja przetoki. Przebywanie larw pod skóra grzbietu trwa ok. 10tyg. Pod wpływem larw i odczynów tkankowych na skórze grzbietu powstaja widoczne guzy, początkowo małe a w koncu – wielkość orzecha włoskiego. W naszych warunkach klimatycznych pojawiaja się wczesna wiosną a ostatnie w czerwcu. Larwy III stadium opuszczaja skórę, spadaja na ziemię i zagrzebuja się w powierzchniowej warstwie ziemi. W ciagu 12-36 h przeobrazaja się te larwy w poczwarke. Stadium poczwarki trwa 2-10 tygodni. Potem mamy dojrzełego owada i przeważnie owady atakuja w czerwcu a ostatni raz we wrześniu.
Objawy kliniczne:
Same loty gzów wywołuja wzrost niepokoju, u bydła spadek mleczności , u mięsnego zahamowanie przyrostów. Larwy uszkadzaja nerwy.
Profilaktyka:
Zapobieganie rozwojowi larw. Zwierzeta myjemy zwiazkami fosforowo- organicznymi po przyjściu z pastwiska.
ŚWIERZB
choroba wywołana przez pajęczaki, wys w 3 rodzajach: 1. Drążący 2. Kończynowy 3. Naskórny. Św zw może być ch. Zaraźliwą dla ludzi. Ad1: wywoł. Przez świerzbowca sarcoptes scabiei miejscowe przewlekłe schorzenie słabo owłosionej skóry. Św bydlęcy ma dł ok. 0,5mm. Rozwój: zapłodnione samice na pow skóry składają od 2 do 5 jaj, w przyp św drążącego samice drąża korytarze w skórze. W ciągu swego życia samice składają do 100 jaj. Po upływie ok. 3m-c liczebność potomstwa pochodzącego od jednej samicy może wynieść ok. 1,5 miliona. Z jaj po 3-6 dniach wykluwają się larwy które 3 razy linieją. Samice są wtedy gotowe do zapłodnienia. Cały cykl rozwojowy trwa ok. 2-3 tyg. 1 samica przeżywa w żywicielu 3-6 tyg a poza do 2 tyg. Na przeżywalność świerzbowców wpływają war środ zimno, bezpośr prom sł skracają ich życi. Przebieg chor: inwazja rozpoczyna się od głowy, szyi, nasady ogona, po czym rozprzestrzenia się na inne czesci ciała. Ad2: lokalizuje się na kończynach, zmiany na pęcinach, nasadzie ogonów. Zapobieganie: kwarantanna chorych zw 2-3 tyg, jeżeli już stwierdzimy osobne pomieszczenie osobna obsługa, wyłączamy pastwiska, przyrządy i pomieszczenie odkazić żeby nie doszło do przenoszenia świerzbowca. Ad3: miejscowe przewlekłe schorzenie skóry, żadziej atakuje głowę, nasady rogów, atakuje części dobrze owłosione.
KOKCYDIOZA drobiu grzebiącego-
wywoł. Przez pierwotniaki które lokalizują się w róznych odc. Jelit. Zakażenie drogą pok przez pobranie zakażonej karmy, wody, ściółki, gleby. Szczególnie dobre war do przeżywania form rozwojowych jest w środ wilgot bez dostępu prom sł. Formy rozwojowe oocysty mogą być zlokalizowane tam gdzie bytują chore ptaki ale też mogą być przenoszone przez dzikie ptaki, ssaki, gryzonie. Zagrożenie wybuchu kokcydiozy zwłaszcza u kurcząt jest b.wys. ponieważ z 1 oocysty powst 4mln potomnych oocyt, a 1 zarażone kurczę wydala dziennie do środ ok. 600 mln oocyst. Jedynymi czynnikami na które wrażliwe są oocysty są susza i prom sł. Nie są wraż na śr chem. W cyklu rozwojowym są 2 fazy: 1. Rozwój poza org ptaka: oocysty wydalane z kałem w sprzyjających war śr po 48 h stają się formą inwazyjną. 2. Rozwój w org ptaka: z inwazyjnych oocyst w przew pok wydostają się sporozidy które przedostają się do nabłonka jelit i przekształcaja się w schizonty I rzędu. W schizontach powstają merozointy i jest ich ok 900 w jednym schizoncie. Te merozointy działaja na śluzówkę jelit, podśluzówkę, a następnie przekształcają się w schizonty II rzędu te w merozointy II rzędu atakują kom nabłonka i jelita- schizonty i merozointy III rzędu po czym wytwarzają się wtedy kom macierzyste gamet męskich i żeńskich. Po osiągnięciu dojrzałości są gotowe do kopulacji, zapłodnione gamety żeńskie wytważają otoczki i przekształcają się w oocyst po czym są wydalane. Objawy kliniczne: w momencie dojrzewania i podziału schizontów I rzędu to osowiałość, biegunka z dodatkiem krwi, anemia, opuszczenie skrzydeł, drgawki. Profilaktyka: dbałość o higiene pomieszczeń, sucha ściółka, dobra wentylacja, brak przeciągów, choroba atakuje ptaki z obniżoną odpornością i niedoborem Wit A i K, można stosować kokcydiostatyki zapobiegają wniknięciu i wywołaniu choroby.
neooone