Graves.Robert-Mity.hebrajskie.pdf

Robert Graves

Raphael Patai

Mity hebrajskie

KSIĘGA RODZAJU

Przełożyła

Regina Gromadzka

SPIS TREŚCI

OD TŁUMACZA

WSTĘP

1. STWORZENIE ŚWIATA WEDŁUG KSIĘGI RODZAJU

2. STWORZENIE ŚWIATA WEDŁUG INNYCH TEKSTÓW BIBLIJNYCH

3. MITYCZNA KOSMOLOGIA

4. GLOSY DO OPOWIEŚCI O STWORZENIU

5. WCZEŚNIEJSZE DZIEŁA STWORZENIA

6. OPIS PIERWOTNYCH POTWORÓW

7. REEM I ZIZ

8. UPADEK LUCYFERA

9. NARODZINY ADAMA

10. TOWARZYSZKI ADAMA

11. RAJ

12. UPADEK CZŁOWIEKA

13. BUNT SAMAELA

14. NARODZINY KAINA I ABLA

15. AKT MIŁOSNY

16. BRATOBÓJSTWO

17. NARODZINY SETA

18. SYNOWIE BOŻY I CÓRKI LUDZKIE

19. NARODZINY NOEGO

20. POTOP

21. PIJAŃSTWO NOEGO

22. WIEŻA BABEL

23. PRZODKOWIE ABRAHAMA

24. NARODZINY ABRAHAMA

25. ABRAHAM I BOŻKI

26. ABRAHAM W EGIPCIE

27. ABRAHAM RATUJE LOTA

28. PRZEPOŁOWIONE TRUPY ZWIERZĄT

29. IZMAEL

30. ABRAHAM W GERARZE

31. NARODZINY IZAAKA

32. LOT W SODOMIE

33. LOT W SOARZE

34. OFIARA IZAAKA

35. ABRAHAM I KETURA

36. MAŁŻEŃSTWO IZAAKA

37. IZAAK W GERARZE

38. NARODZINY EZAWA I JAKUBA

39. ŚMIERĆ ABRAHAMA

40. ZAMIANA PRAWA PIERWORÓDZTWA

41. SKRADZIONE BŁOGOSŁAWIEŃSTWO

42. MAŁŻEŃSTWA EZAWA

43. JAKUB W BETEL

44. MAŁŻEŃSTWA JAKUBA

45. NARODZINY DWUNASTU PATRIARCHÓW

46. POWRÓT JAKUBA DO KANAANU

47. JAKUB W PENUEL

48. POGODZENIE SIĘ JAKUBA Z EZAWEM

49. ZGWAŁCENIE DINY

50. RUBEN I BILHA

51. JUDA I TAMAR

52. ŚMIERĆ IZAAKA, LEI I EZAWA

53. JÓZEF W STUDNI

54. JÓZEF ISULEJKA

55. JÓZEF W WIĘZIENIU

56. JÓZEF ZOSTAJE WICEKRÓLEM

57. GŁÓD

58. POWRÓT BRACI

59. JAKUB W EGIPCIE

60. ŚMIERĆ JAKUBA

61. ŚMIERĆ JÓZEFA

BIBLIOGRAFIA

INDEKS

OD TŁUMACZA

Podstawą tego tłumaczenia jest amerykańskie wydanie książki Roberta Gravesa i Raphaela

Patai, Hebrew Myths, McGraw Hill Paperbacks, Nowy Jork 1989 (wyd. I: Doubleday and Co.

1963).

Nazwy biblijne, imiona własne oraz cytaty przytaczam na ogół według tzw. Biblii Tysiąclecia

(Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków o ry ginalnych... z inicjatywy

Benedyktynów Tynieckich, Poznań-Warszawa 1990, wyd. III poprawione). W przypadku gdy polski

przekład różni się w sposób istotny od wyrazu lub cytatu podanego przez autorów, tłumaczę go z

oryginału angielskiego.

W kilku uzasadnionych wypadkach rezygnuję z poprawnej skądinąd transkrypcji nazw podanej

w Biblii Tysiąclecia. Piszę na przykład “Haran" i “Hetyci", a nie “Charan" i “Chetyci", gdyż taka

pisownia przeważa w literaturze naukowej.

Imiona bóstw i bohaterów greckich podaję w formie spolszczonej, kierując się pisownią

zastosowaną w polskim przekładzie Mitów greckich Roberta Gravesa (tłum. H. Krzeczkowski,

Warszawa 1974).

Pozostałe nazwy własne oraz wyrazy pospolite hebrajskie, akadyjskie, arabskie, egipskie,

greckie itd. podaję według uproszczonej transkrypcji przyjętej dla poszczególnych języków.

Rezygnuję z wprowadzania znaków diakrytycznych na oznaczenie spółgłosek, które nie mają

odpowiedników w języku polskim, by nie utrudniać lektury książki polskiemu czytelnikowi. Rzadkie

odstępstwa od tej reguły pojawiają się jedynie tam, gdzie jest to istotne dla zrozumienia etymologii

omawianych wyrazów.

R.G.

WSTĘP

Mity to udramatyzowane opowieści, które składają się na święty statut uzasadniający ciągłość

starodawnych instytucji, obyczajów, obrzędów i wierzeń na danym obszarze lub zatwierdzający

wprowadzane zmiany. “Mit" jest wyrazem greckim, “mitologia" jest pojęciem greckim, a badania

mitologii oparte są na greckich przykładach. Zwolennicy literalnego znaczenia, którzy zaprzeczają,

jakoby Biblia zawierała jakiekolwiek mity, w pewnym sensie mają rację. Większość mitów traktuje o

bogach i boginiach, którzy uczestniczą w ludzkich sprawach, opowiadając się po stronie

rywalizujących ze sobą bohaterów, podczas gdy Biblia uznaje tylko jednego, uniwersalnego Boga.

Wszystkie święte dokumenty przedbiblijne, które spisano w języku hebrajskim, zaginęły lub

zostały celowo zniszczone. Należały do nich Księga wojen Jahwe oraz Księga Jaszara 1 - epickie

relacje z wędrówki Izraelitów po pustyni i z podboju Kanaanu. Księgi te zostały napisane we

wczesnopoetyckim stylu hebrajskim, co można stwierdzić na podstawie krótkich fragmentów

cytowanych w Ks. Liczb 21, 14, Ks. Jozuego 10, 13 oraz w 2 Ks. Samuela 1,18 . Trzecia księga

została podobno spisana na rozkaz Jozuego i składała się z siedmiu części zawierających opis

Kanaanu i jego miast (Ks. Jozuego 18, 9). Księga historii Adama (Ks. Rodzaju 5, 1) sugeruje, że

istniała niegdyś szczegółowa opowieść o pierwszych dziesięciu pokoleniach, od Adama do Noego.

Księga Jahwe, sądząc ze wzmianki w Ks. Izajasza 34, 16, była mitologicznym zbiorem baśni o

zwierzętach. Kilka innych zaginionych ksiąg, o których wspomina Biblia, takich jak Dzieje

Salomona, Księga genealogii, Kroniki królów Judy, Kroniki królów Izraela, Kroniki synów Lewiego,

na pewno zawierało sporo materiałów mitycznych.

Dokumentów religijnych późniejszych niż Biblia jest bez liku. W ciągu tysiąca lat od momentu

ustanowienia pierwszego kanonu biblijnego Żydzi z Europy , Azji i Afryki stworzyli ogromną ilość

pism. Stanowiły one bądź próby objaśnienia Prawa Mojżeszowego, bądź historyczne,

moralistyczne, anegdotyczne czy homiletyczne komentarze do poszczególnych fragmentów Biblii.

W obydwu przypadkach autorzy włączali do swych pism obszerny materiał mityczny , gdyż mit

zawsze służył za zwięzłe zatwierdzenie enigmatycznych praw , obrzędów i obyczajów społecznych.

Jednakże , w przeciwieństwie do ksiąg kanonicznych , które uznano za natchnione przez Boga i

dlatego starano się usunąć z nich najmniejsze ślady politeizmu , księgi apokryficzne potraktowano

bardziej pobłażliwie. Wiele odrzuconych wcześniej mitów mogło pojawić się ponownie w

bezsprzecznie ortodoksyjnym kontekście postbiblijnych midraszów 2 . Na przykład w Ks. Wyjścia

14 , 23 czytamy , że konie faraona , rydwany i jeźdźcy, którzy ścigali Dzieci Izraela , weszli za nimi w

środek morza. Według jednego z midraszów (Mechilta diR. Szimon 51 , 54; Mid. Wajosza 52) Bóg

przybrał postać klaczy i zwabił do wody egipskie ogiery w rui. Gdyby napisano, że Demeter, bogini

o głowie klaczy , zatopiła dzięki takiemu wybiegowi rydwany króla Pelopsa w rzece Alfejos ,

otrzymalibyśmy całkiem składny mit grecki. Jednakże dla pobożnego czytelnika midraszu była to

1 Hebrajski przymiotnik jaszar znaczy “sprawiedliwy" (przyp. tłum.).

2 Midrasz (od hebrajskiego czasownika darasz , “studiować, badać, wyjaśniać") - komentarz do ksiąg biblijnych w

formie przypowieści. Midrasze powstawały od II do około XII w. n.e. Tytuły najważniejszych zbiorów midraszów

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: