Medycyna uzdrowiskowa - Seminarium 3.pdf - Fizykoterapia - a.piotrowska21

Materiały do seminarium 3. z Medycyny uzdrowiskowej

Kuracja pitna

• Większość uzdrowisk, w których leczy się chorych z zaburzeniami układu

trawienia i układu moczowego, prowadzi zorganizowaną kurację

pitną.

• W uzdrowiskach tych chorzy na indywidualne zlecenie lekarskie

otrzymują wodę mineralną prosto ze źródła.

• Poza tym w większości innych uzdrowisk są małe pijalnie, gdzie można kupić

produkowaną w tym uzdrowisku wodę mineralną lub stołową oraz wody

butelkowane z innych uzdrowisk.

• W tych uzdrowiskach pacjent, po uzgodnieniu z lekarzem, może również

prowadzić kurację pitną.

Zorganizowana kuracja pitna jest prowadzona w następujących u zdrowiskach:

Duszniki

Inowrocław

Iwonicz

• Ciechocinek,

• Cieplice,

• Czerniawa,

• Długopole,

• Goczałkowice,

• Horyniec,

• Kołobrzeg

Do leczenia pitnego stosuje się w Polsce następujące rodzaje wód:

• wody chlorkowo-sodowe (zwane też solankami, wodami słonymi i chlorkowo-

sodowo-jodkowymi),

• wody alkaliczne

• szczawy nisko zmineralizowane (hipotoniczne) i szczawy żelaziste,

• wodysiarczkowo-siarkowodorowe.

• Najpowszechniejwystępują w Polsce wody chlorkowo-sodowe.

• Głównym ich składnikiem jest chlorek sodu.

• Jeżeli stężenie wody mineralnej wynosi co najmniej 1,5%, to nazywa się ją

solanką, a niżej procentową - wodą słoną.

• Wody chlorkowo-sodowe zawierają oprócz NaCl przeważnie jodki, bromki

oraz rzadziej inne składniki, jak związki siarki i żelaza.

• Źródła wód mineralnych chlorkowo-sodowych występują w następujących

uzdrowiskach: Busko, Ciechocinek, Goczałkowice, Iwonicz, Jastrzębie,

Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn, Rabka, Solec, Świnoujście, Ustroń.

• Wodywodorowęglanowe zawierają naturalny dwutlenek węgla wolny i

związany, wodorowęglany sodu, wapnia, magnezu i inne.

• Woda, która zawiera powyżej 1000 mg wolnego naturalnego CO2 w litrze,

nazywana jest szczawą.

• Szczawywystępują w następujących uzdrowiskach: Duszniki, Długopole,

Kudowa, Polanica, Szczawno, Szczawnica, Wysowa.

Med. uzdr – Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007

Krynica

Polanica

Szczawno

Żegiestów

Ponadto z pitnych wód mineralnych można korzystać w następujących uzdrowiskach:

• Busko

• Kudowa

• Lądek

• Nałęczów

• Połczyn

• Rabka

• Rymanów

• Szczawnica

• Świeradów

• Przywypływie szczaw na powierzchnię ziemi wydzielają się często znaczne

ilości dwutlenku węgla, dzieje się tak np. w Dusznikach i Krynicy.

• Gaz ten zbiera się z powierzchni wody i wykorzystuje do wypełniania kąpieli

gazowych.

• Naturalny dwutlenek węgla wykorzystuje się do gazowych kąpieli całkowitych i

częściowych w Dusznikach, Kudowie, Długopolu i Krynicy.

• Najwięcej wartości mają wody pitne bezpośrednio ze źródła, gdyż w czasie

przechowywania, a zwłaszcza butelkowania, zachodzą zmiany w ich składzie

chemicznym.

• Pomimo prób laboratoryjnego wytworzenia wód mineralnych (ze składem

rzekomo identycznym z występującym naturalnie), nie uzyskano podobnego

efektu leczniczego.

Wody słone

• Są to solanki rozcieńczone, których głównym składnikiem jest sól kuchenna.

• Do kuracji pitnej stosuje się wody mało zmineralizowane (0,3-1,5%).

• Działanie miejscowe wód o większym (1,0-1,5%) i mniejszym (0,3-0,5%)

stężeniu jest nieco inne.

• Wodywyżej stężone (hiperosmotyczne) powodują zwiększenie perystaltyki

jelit, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i zwiększają jego kwasotę,

wzmagają wydzielanie śluzu.

• Działanie pobudzające tych wód jest jeszcze większe, gdy są gazowane.

• Podane przed jedzeniem mają zastosowanie w niedokwasocie żołądka.

• Wodysłone zawierające związki magnezu i siarczany działają wypróżniająco,

stosuje się je w zaparciach.

• Wodysłone o niskim stężeniu (0,3%), ciepłe działają łagodząco w zapaleniach

śluzówki jelit.

• Wodysłone, zwłaszcza gazowane, nie są wskazane dla chorych z

owrzodzeniem żołądka, dwunastnicy i jelit.

Wody słone stosuje się w następujących schorzeniach:

• przewlekłe nieżyty żołądka z niedokwasotą,

• zaparcia,

• niedoczynność tarczycy,

• skaza moczanowa oraz zatrucia metalami, alkoholem i nikotyną.

W towarzystwie soli kuchennej często występuje jod

• Wody z zawartością jodu mają zastosowanie w leczeniu niektórych chorób:

• tarczycy,

• nadciśnieniu,

• miażdżycy.

• Pamiętać jednak trzeba o przeciwwskazaniach do wprowadzenia nadmiaru

chlorku sodu w kuracji pitnej.

Wody alkaliczne

• Zawierają wodorowęglany sodu i wapnia, powodują alkalizację kwaśnego

soku żołądkowego, alkalizacja ta, niestety, trwa bardzo krótko, zaledwie 15-20

minut po wypiciu wody.

• Proces ten można nieco przedłużyć, jeżeli wodę pije się wolno, małymi łykami

i na czczo.

• Ponadto powolne picie wody w mniejszym stopniu obciąża układ krążenia.

• Wody alkaliczne są zwykle gazowane dwutlenkiem węgla, który pobudza

wydzielanie soku żołądkowego, zwiększając kwasotę żołądka.

Med. uzdr – Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007

• Można jednak uzyskać efekt alkalizujący wody gazowanej, jeżeli pije się ją

podgrzaną i w ten sposób usuwa nadmiar wolnego C02.

• Ogrzewanie wody nie powinno być jednak nadmierne, gdyż tak woda gorąca,

jak i zimna powoduje zwiększenie wydzielania soku żołądkowego.

Wody alkaliczne z uwzględnieniem podanych wyżej uwag poleca się w:

• chorobiewrzodowejżołądka i dwunastnicy,

• przewlekłym nieżycie żołądka z nadkwasotą,

• pooperacjachżołądka i dwunastnicy z powodu owrzodzenia.

Poza tym są wskazane w:

• przewlekłym zapaleniu pęcherzyka moczowego

• po zabiegach operacyjnych na drogach żółciowych,

• w skazie moczanowej,

• cukrzycy

• kamicynerkowej.

Wody alkaliczne zawierające siarczan magnezowy działają:

• pobudzająco na perystaltykę jelit

• zwiększają wydzielanie żółci, stąd mają zastosowanie w zaparciach i

chorobach dróg żółciowych.

• Abyuzyskać znaczące działanie wypróżniające, należy pić wodę w większych

porcjach i ochłodzoną.

• Natomiast w schorzeniach dróg żółciowych lepiej stosować wodę cieplejszą w

mniejszych porcjach.

• Wody siarczkowo-siarkowowodorowe zawierają związki siarki, jak siarkowodór

(H 2 S) i produkty jego jonizacji HS 2 , S 2 , wielosiarczki i siarkę koloidalną.

• Wody te występują w następujących uzdrowiskach: Busko, Ciechocinek

(źródło nr 14), Duszniki, Horyniec, Kudowa, Lądek, Przerzeczyn, Swoszowice,

Wieniec, Wysowa.

Mechanizm działania kąpieli leczniczych

PARAMETRY

TEMP 0CCzas

(min)

Stężenie

KĄPIELE

SOLANKOWE (CAŁKOWITE,

PÓŁKĄPIELE)

36-37 15-20 3-4%

KĄPIELE KWASOWĘGLOWE

(CAŁKOWITE, PÓŁKĄPIELE)

33-35 15-20 400-1000

średnio750

mg/l

KĄPIELE KWASOWĘGLOWE W

DWUTLENKU WĘGLA

30-35 20-30 2%

KĄPIELE SIARCZKOWO-

SIARKOWODOROWE (KĄPIELE,

PÓŁKĄPIELE, NASIADOWE)

33-38 15-20 50-100

H2S/l

KĄPIELE RADOCZYNNE

15-20 1-2 nCi

Med. uzdr – Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007

KĄPIELE

LECZNICZE

Zmiany zachodzące pod wpływem zanurzenia w wodzie

Zmiany wodno-elektrolitowe

Zmiany w wydzielaniu hormonów

obniżenie poziomu aldosteronu

obniżenie poziomu katecholamin

zwiększenie poziomu reniny

Zmiany hemodynamiczne

centralna hiperwolemia

obniżenie RR

przyspieszenie tętna

Zmiany nerkowe

zwiększenie diurezy

zwiększenie natriurezy

Kąpiele lecznicze

• Naturalne wody lecznicze stosuje się najczęściej w formie kąpieli.

• Poza naturalnymi czasami stosuje się kąpiele sztucznie przyrządzone, np:

¾ solankowe przez rozpuszczenie soli ciechocińskiej czy kłodawskiej

¾ kwasowęglowe przez nasycenie wody gospodarczej dwutlenkiem węgla.

• Jednakdziałanie naturalnych kąpieli jest znacznie korzystniejsze.

Podczas kąpieli na organizm człowieka działa wiele czynników natury fizycznej i

chemicznej.

Najważniejsze są składniki chemiczne wody mineralnej, które przenikając przez

skórę wywierają swoje działanie specyficzne.

Najlepiej przenikają substancje rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach. Stwierdzono,

że najlepiej przez skórę przenikają C0 2 , H 2 S, Rn.

Przez skórę przenika też woda w obie strony, zależnie od stężenia roztworu wody

kąpielowej.

Niektóre substancje przenikają z organizmu w kierunku do wody kąpielowej,

przeważnie są to produkty przemiany materii.

Oprócz składników chemicznych w czasie kąpieli oddziałują na chorego czynniki

fizyczne wynikające z immersji wodnej oraz temperatury wody.

Stwierdzono, że całkowite zanurzenie człowieka w zwykłej, niemineralnej wodzie o

temperaturze izotermalnej wywołuje w organizmie szereg zmian typu krążeniowego,

hormonalnego, nerkowego i inne.

Działanie to jest znacznie intensywniejsze, gdy chorego zanurzy się w wodzie

mineralnej.

Kąpiele lecznicze w uzdrowisku są stosowane jako:

• całkowite lub częściowe,

• indywidualne lub zbiorowe.

Do najczęściej stosowanych kąpieli leczniczych należą:

• kąpiele solankowe,

• kąpiele kwasowęglowe,

• kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe,

• kąpiele radoczynne.

Kąpiele solankowe

Do kąpieli stosuje się 2-3% solankę naturalną lub sztuczną.

Chlorek sodu w czasie kąpieli przechodzi do skóry, gdzie odkłada się w warstwie

rogowej naskórka, a częściowo wchłania bezpośrednio do krwi.

Med. uzdr – Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007

Podczas kolejnych kąpieli tworzy się na skórze "płaszcz solny", który jest

odpowiedzialny przede wszystkim za działanie osmotyczne i chemiczne wody

mineralnej.

Miejscowe działanie soli powoduje rozszerzenie naczyń włosowatych i poprawę

ukrwienia skóry.

Kąpiele solankowe wpływają również na układ autonomiczny, który jak wiadomo -

reguluje funkcjonowanie wszystkich narządów.

Zabiegi te wpływają na wydzielanie hormonów tkankowych, takich jak:

• histamina,

• acetylocholina,

• adrenalina,

• serotonina,

• bradykinina,

które wywołują szereg reakcji w organizmie.

Kąpiel solankowa jest również zabiegiem przegrzewającym (stosuje się zwykle

temperatury w granicach 36-38°C), dzięki czemu uzyskuje się:

• rozluźnienie mięśni,

• rozszerzenie naczyń obwodowych

• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

Objawy te są znacznie wyraźniej zaznaczone w kąpieli solankowej niż w izotermalnej

kąpieli z wody gospodarczej.

Stosowanie kąpieli solankowych jest wskazane w następujących chorobach:

• reumatoidalnym zapaleniu stawów,

• chorobie Bechterewa,

• chorobie zwyrodnieniowej stawów,

• w stanach pourazowych kości i stawów,

• chorobach ze zwiększonym napięciem mięśniowym,

• innych chorobach neurologicznych,

• przewlekłych chorobach dróg oddechowych,

• chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych (kąpiele o niewysokiej

temperaturze),

• nerwicach wegetatywnych.

Kąpiele solankowe stosuje się zwykle co drugi dzień lub codziennie; czas trwania

zabiegu 15-20 min., seria 14-18 zabiegów, temperatura wody 36-38°C.

Kąpiele solankowe są stosowane w następujących uzdrowiskach:

• Ciechocinek

Goczałkowice

• Kamień Pomorski

Konstancin

• Kołobrzeg

Połczyn

• Rabka

Solec

• Świnoujście

Ustroń

Kąpiele kwasowęglowe

• Kąpiele kwasowęglowe mogą być wykonywane przy użyciu naturalnej wody -

szczawy, nasyconej naturalnym dwutlenkiem węgla.

• Kąpiele kwasowęglowe można też uzyskać przez saturowanie wody

gospodarczej technicznym dwutlenkiem węgla.

• Wkąpieli kwasowęglowej można wyeliminować działanie cieplne, gdyż

dwutlenek węgla powoduje zwiększenie pobudliwości receptorów ciepła w

skórze, a zmniejszenie pobudliwości receptorów zimna.

Med. uzdr – Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007

• Inowrocław

Jastrzębie

Medycyna uzdrowiskowa - Seminarium 3.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: