wydruk pedagogika2.odt

1.Podstawowe pojęcia pedagogiczne: edukacja, wychowanie, kształcenie, nauczanie-uczenie się, socjalizacja

Wychowanie

- Wychowanie to świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka.

-według Suchodolskiego to przygotowanie człowieka do zadań jakie powstają w wyniku rozwoju współczesnej cywilizacji, jest ono zarazem przysposobieniem jednostki do życia. Rzeczą najważniejszą w wychowaniu współczesnym jest kształtowanie ludzi tak aby umieli żyć we współczesnej cywilizacji, aby korzystali z możliwości kulturalnego rozwoju, którego im dostarcza, aby wiedzieli ku czemu i jak żyć z jakich źródeł czerpać radość życia.

-według Wroczyńskiego wychowanie jest to system działań zmierzających do określonych rezultatów wychowawczych, jako całokształt procesów w szybko zmieniającej się cywilizacji.
Wychowanie w szerokim zakresie to celowo zorganizowane kształtowanie fizycznych i psychicznych sił człowieka, jego światopoglądu, oblicza moralnego, wartości estetycznych i upodobań, obejmuje ono także kształcenie, nauczanie, i to, co przyjęto nazywać w wąskim znaczeniu wychowaniem.

-według Muszyńskiego wychowanie najpoprawniej jest pojmować jako szczególny rodzaj ludzkiej działalności który polega na zamierzonym wywołaniu określonych zmian w osobowości człowieka. Kształtowanie cech kierunkowych- postaw, ideałów, przekonań, obyczajów. Kształtowanie cech instrumentalnych które formułowane są w procesie nauczania- doświadczenia, wiedza, nawyki, sprawność, inteligencja.
- według Antoniny Guryckiej w ujęciu pedagogicznym wychowanie to dynamiczny, złożony układ oddziaływań społecznych, instytucjonalnych, interpersonalnych, bezpośrednich i pośrednich, wywołujących zmiany w osobowości człowieka tym oddziaływaniom podatnego. Są to zmiany społecznie akceptowane i postulowane.

Kształcenie

Kształcenie przyswajanie wiadomości i wyrabianie umiejętności i sprawności intelektualnych, inaczej cały ten zespół czynności i oddziaływań, który ma na celu rozwój umysłu, a mianowicie strony poznawczej wychowanka. W najszerszym więc tego słowa znaczeniu posługujemy się pojęciem kształcenia mając na myśli całokształt procesów i czynności zmierzających do pełnego rozwinięcia osobowości człowieka. W tym sensie termin “kształcenie” zlewa się z terminem “wychowanie” w szerokim znaczeniu tego słowa.

Kształcenie to ogół czynności i procesów umożliwiających uzyskanie orientacji w otaczającej rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, kulturowej; dzięki nim człowiek nabywa określony zasób wiedzy i umiejętności, nawyków, rezultatem kształcenia jest wykształcenie.

Nauczanie

-Nauczanie jest to planowa praca nauczyciela z uczniami, organizowana zazwyczaj w szkole, a mająca zapewnić uczniom osiągnięcie określonych wyników. Nauczanie oprócz roli poznawczo- kształtującej także spełnia rolę wychowawczą czyli kształtuje pogląd na świat w wychowaniu moralnym, estetycznym i fizycznym. Proces ten jest długotrwały i złożony oraz jest procesem w najwyższym stopniu świadomym, ponieważ przebieg i zmiany dokonujące się w uczniach zależą od nauczyciela jego wysiłków i umiejętności.

-Nauczanie - według Okonia to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywołaniu oraz utrwaleniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach i postępowaniu w wyniku uczenia się, opanowywania wiedzy, przeżywania wartości oraz prowadzenia własnej działalności praktycznej. Jest to intencjonalna działalność związana z procesem kształcenia i wychowania.

Uczenie się

-Uczenie się jest to proces zmieniający nas samych, w którym w zamierzony sposób zdobywamy i utrwalamy w pamięci wiadomości i różnego rodzaju sprawności, nazywamy niczym jak tylko uczeniem się.

-UCZENIE SIĘ - proces, w którego toku na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest jedną z podstawowych form działalności ludzi — prócz pracy, zabawy i działalności społeczno-kulturalnej. Istnieją różne teorie u.s., jak np. asocjacjonizm, teoria postaci, pawłowizm, operacjonizm; każda z nich ujmuje jakąś stronę tej bardzo zróżnicowanej formy działalności ludzi i zwierząt.

-Uczenie się - według Okonia to proces, w trakcie którego na podstawie doświadczenia, poznania oraz ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Jest to rodzaj ludzkiej działalności, mający przewagę nad innymi formami takimi jak zabawa czy praca w okresie dzieciństwa oraz młodości.

Edukacja

-Edukacja(łac. educatio - wychowanie) – pojęcie związane z rozwojem umysłowym i wiedzą człowieka, stosowane w następujących znaczeniach:

-proces zdobywania wiedzy, polega na zdobywaniu wiedzy w szkole lub poza nią. W Polsce edukacja podlega dwóm ministerstwom: Ministerstwu Edukacji Narodowej (MEN) i Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW).

-pojęcie używane dla określenia stanu wiedzy danej osoby, społeczeństwa, narodu. W tym kontekście mówi się o dobrej lub złej edukacji, wystarczającej lub niewystarczającej.

-wychowanie (głównie pod względem umysłowym), wykształcenie, nauka

-kształcenie, ogół czynności i procesów mających na celu przekazywanie wiedzy, kształtowanie określonych cech i umiejętności

Socjalizacja

Angielski filozofAugust Comte w XIX w. w swoim dziele pt. „Kurs filozofii pozytywnej” wprowadził po raz pierwszy pojęcie „socjologia” dla określenia nauki o społeczeństwie. Comte`a nazywa się ojcem socjologii. Stworzył przy tym po raz pierwszy kryteria naukowości. Jego zdaniem, by odpowiedzieć na pytanie czy dana dziedzina wiedzy jest nauką, trzeba znaleźć odpowiedzi na 4 pytania:
1) Czy dana dyscyplina posiada własny przedmiot badań?
2) Jakie miejsce zajmuje w systemie nauk?
3) Czy posiada własny swoisty przedmiot badań?
4) Czy posiada swój warsztat metodologiczny?

Proces poznania w pedagogice

Etapy procesu poznania:;1. Gromadzenie poprzez obserwację spostrzeżeń.2. Rejestracja wyników zaobserwowanych..3. Uogólnianie wyników obserwacji, ustalenie zależności i związków pomiędzy faktami lub zjawiskami, a także ich wyjaśnienie przy użyciu hipotez badawczych..4. Weryfikacja hipotez to znaczy sprawdzenie oraz sformułowanie twierdzeń w charakterze praw empirycznych Pedagogika behawiorystyczna Definicja pedagogiki- „nauka badająca, w jaki sposób realizować  określone, z góry założone i pożądane stany rzeczy”, stąd konieczność wg H. Muszyńskiego tzw. teleologii wychowania, czyli „wyodrębniony dział refleksji dotyczącej wyprowadzania, uzasadniania oraz określania celów wychowania” - wchodzi w skład filozofii wychowania.             Dwie drogi stanowienia celów wychowania:

-logiczno-językowa, przez wyodrębnione rodzaje sądów;

a) sądy orzekające, mówią o tym co jest i jaki to coś jest pod względem               własności naszych zmysłów, np. ta książka jest koloru czarnego.

b) sądy wartościujące, wyrażają nasz określony stosunek do tego co jest               lub może być, np. bardzo dobra książka - tzw. wartościowanie.

c)sądy prognostyczne, odnoszące się do przyszłości - zbudowane na  sądach orzekających  (przykład: dzień-noc), mające charakter sądów probabilistycznych.

d)sądy postulatywne, jako odmiana sądów wartościujących, tzw. „odnoszenie do tego, czego jeszcze nie ma, a co być powinno ze względu na nasze oceny” - cel wychowania

-droga aksjologiczna - aksjologia filozofii marksistowskiej (?)

a)najwyższą wartością jest człowiek,

b)jedynym światem człowieka jest materialny, historycznie               ukształtowany świat ludzi,

c)najwyższym  dobrem w ziemskiej egzystencji człowieka jest jego szczęście i rozwój,

d)liczy się dobro każdego człowieka, a więc powszechne szczęście rozwój ludzi,

e)szczęście i rozwój ludzi zależą przede wszystkim od całości warunków życia społecznego,

f)warunki społeczne umożliwiające osiągnięcie tych wartości zapewnia ustrój socjalistyczny.

wg H. Muszyńskiego - cel wychowania to synteza prognoz (społ.               socjalistyczne) i postulatów (człowiek wartość najwyższa fil. wmarksistowskiej) - ??? - ujęcie podmiotowe, psychologizm.

Jednak niektóre cechy osobowościowe mogą mieć charakter wyłącznie celów pośrednich - kiedy ukształtowanie ich jest wskazane tylko dlatego, że warunkuje lub sprzyja rozwinięciu w wychowanku tych cech, które uważamy za niezbędne w osobowości dojrzale ukształtowanej.
Możemy wyróżnić 3 kryteria na których podstawie da się ustalać wewnętrzne związki między poszczególnymi celami wychowania. Są to: kryterium zależności zakresowej(cele bardziej szczegółowe, zawierają się logicznie, w innych, bardziej ogólnych), kryterium zależności funkcjonalnej(realizacja jednego lub kilku celów nie może być czynnikiem sprzyjającym realizacji innych.) i kryterium zależności przyczynowej(realizacja jednych celów jest warunkiem koniecznym lub niezbędnym dla realizacji innych).
Można wyodrębnić takie cele, z których na zasadzie każdego rodzaju zależności da się wyprowadzić cele pozostałe. Zespół takich celów, stanowiących punkt wyjścia dla wyprowadzenia dalszych, nazywamy zespołem celów naczelnych. Cele te są zawsze celami ogólnymi, a więc odznaczają się stosunkowo dużym zakresem pojęciowym. Są celami finalnymi, a więc zamykają pewne ciągi realizacji etapowej, cele te są wyłącznie celami zasadniczymi, tzn. dotyczą wyłącznie osobowości. Pełny zestaw naczelnych celów wychowania stanowi opis dojrzałej osobowości człowieka, jaką zamierzamy przez ogół procesów wychowania ukształtować.
W wychowaniu niemożliwe jest realizowanie naczelnego celu wychowania, bez wyłonienia szeregu bardziej szczegółowych celów etapowych. Jest tak dlatego, ponieważ cel naczelny jest zbyt odległy w czasie od momentu wyjściowego, wskutek czego zbliżanie dokonuje się stopniowo. Wychowawca musi mieć jakieś etapowe punkty na podstawie których mógłby ustalać, czy uzyskuje postęp. Potrzeba wyłonienia celów etapowych wynika również z tego, że celu naczelnego, a wiec także ideału osobowościowego nie uzyskuje się za pomocą działań prostych.

Pedagogika-humanistyczna-jako propozycja psychologiczna

Psychologia humanistyczna – USA, (1958-1961), A. Maslow, opozycja wobec: psychoanalizy, behawioryzmu i pozytywizmu

Propozycje aksjologiczne psychologii humanistycznej:

-biologiczne ujecie tzw. metapotrzeb, obejmujących między innymi:    

  autentyczność, spontaniczność, wolność, wybór, twórczość oraz:

         miłość,     bezpieczeństwo, przynależność, akceptacja, samorealizacja ( tzw. piramida potrzeb A. Maslowa) - WARTOŚCI

-założenia psychologów humanistycznych (5) (C. Rogers)

1.człowiek jest unikatową całością (osoba składa się z dwóch podsystemów, czyli „ja” (self) i z „organizmu” (organism), które stanowią jedność.

2.podstawową właściwością natury ludzkiej jest rozwój,

3.główną tendencją, która decyduje o działaniu człowieka, jest dążenie                  

do samorealizacji,

4.człowiek z natury jest dobry,

5. zachowanie uwarunkowane jest przez teraźniejszość, przez aktualne przeżycia i doświadczenia, przez to, co dzieje się „tu i teraz”.

-założenia psychologów humanistycznych (5) (J. Bugental)

1.człowiek jako taki nie stanowi sumy elementów składowych,

1.istotą człowieka jest jego ludzki kontekst,

2.człowiek jest samoświadomy,

3.człowiek ma możliwość wyboru (w doświadczeniu),

4.człowiek jest bytem intencjonalnym. Posiada cele, wartościuje, tworzy i odbiera znaczenia.

-założenia wychowania humanistycznego (też: 5) (D. H. Heath

1.dążenie do integracji osobowości; wychowanie ludzi, których myśli i działania byłyby zgodne, 

2.rozwój autonomii jednostki; uniezależnienie jej od przypadkowych bodźców i nacisków zewnętrznych, a także od przeszłości,

3.kształtowanie postaw allocentrycznych; koncentrowanie uwagi na innych, a nie na samym sobie,

4.rozszerzanie świadomości; wychowywanie ludzi zdolnych do refleksji nad życiem,

5.formułowanie tożsamości, która pozwala odpowiedzieć na pytanie, „kim jestem”,

-typ filozofii, do jakiej nawiązuje psychologia humanistyczna, to filozofia podmiotu - fenomenologia, egzystencjalizm i personalizm

Cechy psychologii humanistycznej – aspekt dyrektywalny (metoda)

1. jest zainteresowana człowiekiem,

2. odrzuca obiektywność naukową,

3. wyżej ceni to co ma znaczenie dla człowieka niż metody badania,

4.zakłada relatywizm poznawczy,

5.uzupełnia  inne koncepcje psychologiczne.

    praktyka: grupy spotkaniowe: ja-ty; ja-drugi;

                     terapia indywidualna: potrzeby;

                     terapia grupowa: (np. asertywność, wrażliwość,      podejmowanie decyzji, porozumiewanie, relaksacja, szkolenie grupy, organizacji [marketing], drama.)

metoda: psychoterapia i jej fazy – jej cele:

1.usunięcie objawów chorobowych – przywrócenie zdolności do pracy, radości życia, nawiązywania kontaktów z ludźmi,

2.reedukacja, resocjalizacja, reorganizacja, restrukturyzacja, integracja osobowości – przystosowanie się, osiągnięcie dojrzałości, realizacja celów życiowych.

Proces poznania (akt myślenia) według J. Deweya

Według Dewey’a istotą tego procesu było uczenie się w działaniu, a działanie jest ciągłym pokonywaniem trudności
i przeszkód, na które jest narażony młody człowiek. Pełne rozwiązywanie określonych

problemów według Dewey’a stanowi „pełny akt myślenia”, który składa się z pięciu etapów:

1.odczuwanie trudności,

2.wykrycie jej i określenie,

3.formułowanie sposobu możliwego rozwiązania (hipotez),

4.wyprowadzenie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania,

5.sprawdzenie i zastosowanie.

Najdelikatniejszym ogniwem społeczeństwa jest dziecko i ono jest najbardziej narażone na trudności szybko rozwijających się nowych technologii, a także rozwój społeczeństwa demokratycznego. Osobnik w nowym społeczeństwie powinien sam sobie dawać radę i aby mu pomóc Dewey z etapów myślenia wyprowadza stopnie budowy lekcji, które odpowiadają etapom myślenia. Taką właśnie miała być idea nowej „szkoły pracy”, którą zaproponował
John Dewey.

Funkcje nauki – charakterystyka

-Deskryptywna (opisująca): jak jest? Dlaczego tak jest?

-Eksplanacyjna (wyjaśniająca) jak jest? Dlaczego tak się dzieje?

-Prognostyczna (przewidująca) jak jest? Jak być może?

-Praktyczna (daje dyrektywy do praktycznego działania) jak być powinno? Co zrobić by było tak i tak, by osiągnąć taki cel?1. FUNKCJA DIAGNOSTYCZNA- analiza byłej bądź obecnej rzeczywistości wychowawczej.2. FUNKCJA PROGNOSTYCZNA- na podstawie wiedzy, która jest kwintesencją tej analizy opracowujemy przyszły model edukacyjny.3. FUNKCJA INSTRUMENTALNOTECHNICZNA- polega na opracowaniu procedur przekształcania istniejącej rzeczywistości pedagogicznej w postulowaną.

Dziedziny wychowania – zakresy działalności wychowawczej ( w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym )

Ujęcie podmiotowe ( psychologiczne, jednostkowe )

1.wych. moralne

2.wych. umysłowe

3.wych. estetyczne

4.wych. fizyczne

5.wych. politechniczne, moralne

Ujęcie przedmiotowe ( kulturowe, cywilizacyjne )

1.wych. przez społeczeństwo, religię

2.wych.przez naukę

3.wych. przez sztukę

4.wych. przez sport i rekreację

5.wychowanie przez prace

Matematyczne ujęcie pedagogiki ( wzór )

P = f ( C, T )

P – projekt pedagogiczny

f – funkcja

C – cel

T - teoria

Charakterystyka koła hermeneutycznego.

Podstawę hermeneutyki stanowi tzw Koło hermeneutyczne, polegające na tym, że punkt wyjścia refleksji stanowi jest jednocześnie jej punktem dojścia.

Istnienie owego koła przyjęte jest w czynnej krytyce hermeneutycznej z całą świadomością tego, że nie istnieje żadna myśl, która byłaby bezzałożeniową, myślą „czystą” i „rozumiemy tylko to, co już wiemy” Gadamer

Rys koło hermeneutyczne

                                         R – rozumienie

                                                                                                              T – tekst ( teoria )