Vlkolinec.pdf

Vlkolinec

Autor: Rafał Szostak

Data publikacji: 02.11.08 | Ostatnia modyfikacja: 02.11.08

To duża sztuka postawić przed wejściem do wsi kasę i pobierać od każdego po euro za

wejście. Ale ta wieś nazywa się Vlkolinec i jest notowana na Liście Światowego Dziedzictwa

Kultury UNESCO razem z piramidą Cheopsa i Wielkim Murem Chińskim .

Vlkolinec, albo po polsku Wilkoliniec, to typowa góralska wieś liptowska sprzed wieku. Stoi

w niej 45 oryginalnych, przeważnie XIX-wiecznych domów. Wszystkie są drewniane, kryte

drewnianym gontem. Ściany są pokryte gliną i pomalowane w pastelowe barwy. Wewnątrz są

trzy pomieszczenia: przedsionek, komora i pokój. Rolę kuchni pełni przedsionek. Znajduje się

w nim potężny piec z zapieckiem, na którym nie tylko zimą wygrzewali stare kości seniorzy

rodu. Podłoga w przedsionku i w komorze jest jastrychowa (udeptana glina), a w pokoju -

drewniana. Domy z reguły nie posiadają piwnic. Są one budowane obok, na podwórzu.

Wilkoliniecki kościół to jedyna murowana stara budowla we wsi. Bo nawet dzwonnicę ma

drewnianą. Owa dzwonnica jest – obok domów – najbardziej charakterystycznym obiektem

we wsi. Bo obok znajduje się plac, na którym odbywają się przeróżne imprezy.

Vlkolinec leży na wysokości 718 m n.p.m. na przedgórzu Wielkiej Fatry, nad doliną Revucy.

Na północy nad wsią góruje masywna góra Sidorovo (1099 m). Dziś wieś jest dzielnicą

Ružomberoku (formalnie podlega władzom miasta), miasta w zachodniej części Liptowa,

słowackiej krainy znanej u nas dzięki serialowi Janosik .

To stara wieś. W pierwszej pisemnej wzmiance z 1376 roku Vlkolinec jest traktowany jako...

ulica miasta Ružomberok, choć od ówczesnego i współczesnego miasta dzieli go ładnych parę

kilometrów. We wsi mieszkali drwale i węglarze, produkujący węgiel drzewny. W informacji

z 1625 roku stoi, że Vlkolinec składa się z 9 domów, a z roku 1828 - 51 chałup. Przed wojną

była to duża wieś. Podczas Powstania Słowackiego w 1944 roku walcząca z partyzantami

dywizja SS spaliła 13 domostw.

Ale – jak wspomnieliśmy – ocalało 45 starych domów, zwłaszcza przy głównej ulicy wsi.

Dlatego w 1977 roku Vlkolinec został rezerwatem historycznym, a w 1993 roku został

wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. To jedyna tak doskonale

zachowana stara wieś na Słowacji. Przed miejscowością ustawiono współczesne, stylizowane

na ludowe rzeźby. Komponują się one z historyczną zabudową, czego nie można powiedzieć

o kilkunastu powojennych, murowanych domach, pasujących do zabytkowej całości jak

przysłowiowa pięść do nosa.

Vlkolinec to nie skansen. W miejscowości mieszkają ludzie. Ale część turystów o tym

zapomina. Dlatego na prawie każdym domu wisi tabliczka, by nie wchodzić do środka.

Jednak mieszkańców jest coraz mniej. Starsi powoli wymierają, a młodsi wyprowadzają się

do większych i znacznie wygodniejszych domów w innych miejscowościach, głównie

Rużomberoku. A stare chaty w Vlkolincu zamieniają na gospodarstwa agroturystyczne. Tym

sposobem za kilkanaście lat wieś de facto będzie skansenem... Ale żywym; turystów tu nie

brakuje przez cały rok.

A swoją drogą ciekawe, czy trzeba także płacić, jeśli się idzie do kogoś z mieszkańców na

pogaduszki...