Finanse publiczne.rtf

                             Wykład I  -  PODSTAWOWE POJĘCIA

                                  ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1.  Zdefiniuj przedmiot nauki o finansach publicznych.

·         Nowoczesna nauka o finansach publicznych zajmuje się badaniem zjawisk związanych z gromadzeniem i wydat­kowaniem pieniędzy publicznych oraz - poprzez badanie przyczyn i skutków procesów nimi wywołanych - wyjaśnianiem ich treści ekonomiczno-społecznej i związków z naukami politycznymi.

·       Finanse publiczne obejmują obok środków budżetu państwa (centralnego) i budzet6w samorządowych,

           wszelkie nieprywatne środki finansowe, które pozwalają państwu na prowadzenie jego polityki.

2. Przedstaw różnice między finansami publicznymi i prywatnymi.

·         między finansami publicznymi a prywatnymi istnieją pewne podobieństwa. Jedne i drugie wymagają na przykład sporządzenia budżetu, kierowania jego wykonaniem, ograniczania wydatków i kontroli wykorzystania środków finansowych.

              - różnice to

3. Omów różnice między sektorem publicznym a finansami publicznymi .

·         Sektor publiczny w ujęciu rzeczowym reprezentuje realne zjawiska i procesy gospodarcze

Finanse publiczne przedstawiają natomiast zjawiska i procesy pieniężne.

Tylko część środków publicznych jest związana z finansowaniem sektora publicznego. Część sektora publicznego działa na zasadach komercyjnych, tak jak na przykład przedsiębiorstwa państwowe i samorządowe. Nie wyklucza to oczywiście możliwości dotowania tych przedsiębiorstw z funduszy publicznych, mimo komercyjnych zasad i celów działania.

Również nie całość środków publicznych jest wykorzystywana przez sektor publiczny. Dzieje się tak dlatego, że pewna część wydatków publicznych ma charakter transferowy, są to np. : renty, emerytury, zasiłki dla bezrobotnych, zasiłki rodzinne, zasiłki z tytułu opieki społecznej.

4. Podaj przykłady podmiotów sektora publicznego, których nie zalicza się do sektora finansów publicznych.   Odp.

·         majątek służący władzy i administracji rządowej oraz samorządowej

majątek służący publicznym instytucjom usługowym

majątek w użytkowaniu publicznym

majątek zaangażowany w działalności gospodarczej podmiotów publicznych.

5. Jakie główne regulacje dotyczące ustawy budżetowej zawiera Konstytucja z 1997r.

·         budzet jest uchwalany na okres roku w fonnie ustawy,

·         w wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym może określać ustawa o prowizorium bud­żetowym, jezeli ustawa budzetowa lub ustawa 0 prowizorium bud­zetowym nie weszly w zycie w dniu rozpoczycia roku budzeto­wego, to Rada Ministrow prowadzi gospodarky finansow~ na podstawie projektu budzetu,

• Sejm nie moze uchwalic wiykszego deficytu budzetowego niZ przewidziany w projekcie ustawy budzetowej,

• drug publiczny panstwa nie moze przekroczyc 60% war­tosci rocznego produktu krajowego brutto,

• inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budzetowej, jej zmiany lub inicjatywa w zakresie ustawy 0 prowizorium budzetowym oraz ustawy 0 udzielaniu gwarancji finansowych przez panstwo przysruguje wyl~cznie Radzie Ministrow,

• ani ustawa budzetowa, ani prowizorium ustawy budzeto~ wej nie moze przewidywac pokrywania deficytu budzetowego przez zaci~ganie zobowi~zan w Narodowym Banku Polskim,

• Rada Ministrow przedstawia Sejmowi najpozniej na 3 mie­si~ce przed rozpoczyciem roku budzetowego projekt na rok nastypny. Ustawowo dopuszcza siy mozliwosc p6Zniejszego prze­dlozenia projektu, ale tylko w wyj~tkowych przypadkach,

• Senat moze uchwalic poprawki do ustawy budzetowej w ci~gu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi,

• Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisuje ustawy w ciągu 7 dni, licząc od daty przedłożenia jej przez Marszalka Sejmu,

• w przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym z Konstytucją przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku,

• jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do podpisu, to Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu,

• Rada Ministr6w w ciągu 5 miesięcy ad zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa,

• sprawozdanie rozpatruje Sejm i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli w ciągu 90 dni podejmuje uchwały a udzie1eniu lub odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

·          

6. Wymień podstawowe kwestie dotyczące finansów j.s.t. normowane Konstytucją z  1997r,

• nakładanie podatków oraz innych danin, określanie pod­miotów, przedmiotów i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwol­nionych ad podatków,

·            gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych,

·       nabywanie, zbywanie, obciążanie nieruchomości, udzia­1ów, akcji Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego lub innych osób prawnych,

·            ustanawianie monopolu,

·            zaciąganie pożyczek, udzielanie gwarancji i poręczeń finansowych przez państwo.

Najistotniejsze zmiany, w stosunku do regulacji poprzednio obowiązujących w tym zakresie, jakie wprowadziła Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. dotyczą:

·            wprowadzenia limitu dlugu publicznego,

·            zakazu podwyższania przez Parlament deficytu budżetu państwa,

•   rezygnacji z obowiązku podania się Rządu do dymisji

w przypadku nieuzyskania absolutorium,

•   zniesienia prawa Prezydenta Rzeczypospolitej do wnosze­nia poprawek do ustawy budzetowej,

•   wprowadzenia możliwości nakładania podatków tylko

w drodze ustawy.

7. Wymień główne grupy podmiotów zaliczanych do sektora finansów publicznych zgodnie z obowiązującą ustawą o finansach publicznych.

·         Organy władzy publicznej,

·         jednostki budżetowe

fundusze celowe

państwowe szkoły wyższe

jednostki badawczo rozwojowe

·         samodzielne publiczne zakłady opieki społecznej

·         państwowe lub samorządowe instytucje kultury

·         ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze

·         NFZ

Polska Akademię nauk i tworzone przez nią jednostki

Inne państwowe lub samorządowe podmioty

8. Jak określa się odpowiednik sektora finansów publicznych zgodnie z ESA 95?

·         General gowerment

9. Na czym polega konsolidacja dochodów i wydatków publicznych ?

·         \Oznacza to, źe ostateczne dochody, które mogą być przeznaczone na finansowanie wydatków finalnych, różnią się od dochodów własnych. Wyodrębnienie tych transferów pokazuje, w jakim stopniu wydatki danego segmentu sektora finansów publicznych są pokrywane z jego własnych dochodów, a w jakim stopniu jest on zasilany przez inne jednostki do niego zaliczane. Ich eliminacja pozwala na konsolidację dochodów i wydatków sektora.

·         Za dochody sektora finansów publicznych, podsektora, lub jego  segmentu uważa się więc tylko wpływy pochodzące spoza sektora, podsektora lub segmentu, za wydatki natomiast środki przekazywane poza sektor, podsektor lub segment sektora finansów publicznych.

10.        Na jakie podsektory zgodnie z polskim ustawodawstwem oraz z ESA 95 dzieli się
sektor finansów publicznych?

Odp.    a) rządowy – budżet państwa

            b) samorządowy –

            c) ubezpieczeń społecznych

11.        Jaki jest udział poszczególnych podsektorów w wydatkowaniu środków
publicznych?

     Odp. – a) podsektor rządowy – 41,5%

                 b) podsektor samorządowy – 30,4%

                 c) podsektor  ubezpieczeń  - 28,1% 

                       Wykład II  -  FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH

                                                  ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1.               Wymień czynniki, które zdeterminowały rozwój teorii finansów publicznych.

·         Decydujące znaczenie miały następujące procesy:

Ø       Rozwój stosunków towarowo-pieniężnych

Ø       Powstanie państwa i jego instytucji publicznych

Ø       Rozwój parlamentaryzmu

Rozwój funkcji państwa

2.               Jaką zależność formułuje prawo Wagnera

·         Jemu przypisuje się autorstwo prawa rosnących wydatków publicznych.

3.               Czym przede wszystkim uzasadniał Keynes konieczność interwencjonizmu państwowego i aktywnej roli finansów publicznych?

·         Według jego poglądów gospodarka kapitalistyczna funkcjonuje w warunkach braku równowagi, niepełnego wykorzystania zdolności wytwórczych oraz bezrobocia.

Głównym źródłem tych zakłóceń jest ograniczona skłonność podmiotów prywatnych do inwestowania. Ona właśnie tworzy pole do interwencjonizmu państwowego.

4.               Kto jest powszechnie uważany za twórcę podstaw liberalizmu ograniczenia finansowania przez państwo jedynie jego podstawowych funkcji?

·         Adam Smith

5.               Przedstaw główne cechy interwencjonistycznego nurtu teorii finansów publicznych.

·         Konieczność korygowania przez państwo mechanizmu rynkowego

·         Możliwość występowania deficytów budżetowych, traktując je głównie jako instrument łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego.

6.               Scharakteryzuj doktrynę neutralności finansów publicznych.

·         Maksymalnie neutralna, nie prowadzące do redystrybucji dochodów polityka podatkowa,

·         „mały budżet” i to bezwzględnie zrównoważony, finansujący jedynie podstawowe zadania  publiczne państwa.

7.               Który z dwóch podstawowych nurtów teorii finansów publicznych jest tobie bliższy i dlaczego?

                        Wykład III  -  FUNKCJE FINANSÓW  PUBLICZNYCH                             

                               ZAGADNIENIA KONTROLNE:

1.               Co to są potrzeby zbiorowe i jak mogą być zaspakajane?

·         do potrzeb zbiorowych zalicza się takie potrzeby, które zgłaszane są przez ogół 

     społeczeństwa lub przez zdecydowaną jego większość.

Rolą państwa jest zaś dostarczanie odpowiednich dóbr i usług służących ich zaspokajaniu.

2.               Wymień czynniki społeczno-polityczne determinujące rolę finansów publicznych w gospodarce   rynkowej.

·         Zaspokajanie potrzeb zbiorowych społeczeństwa

Ochronę grup najsłabszych ekonomicznie z powodów od siebie w znacznym stopniu niezależnych,

Uaktywnienie lokalnych społeczności

3.               Wymień czynniki ekonomiczne określające znaczenie finansów  publicznych.

·         Łagodzenie cyklu koniunkturalnego

Dostosowanie struktury podaży do struktury popytu

Dostęp do wiarygodnej informacji rynkowej

Likwidowanie tzw. Negatywnych efektów działalności gospodarczej

4.               Wymień podstawowe funkcje finansów publicznych.

·         Alokacyjna  w odniesieniu do zasobów

Redystrybucyjna w odniesieniu do dochodów

Stabilizacyjna w odniesieniu do całej gospodarki

5.               Na czym polega alokacyjna funkcja finansów publicznych?

·         Polega na kształtowaniu podziału czynników wytwórczych między sektor publiczny a prywatny oraz w ich ramach. Jej realizacji służą zarówno wydatki jak i dochody. Podatki jednak przez korygowanie cen dóbr, usług i czynników produkcji oddziałują na alokację środków w ramach sektora prywatnego, ale tylko pośrednio.

6.               Czy świadectwa empiryczne dostarczają wystarczających przesłanek do sformułowania jednoznacznej zależności przyczynowo- skutkowej między wzrostem gospodarczym a stopą redystrybucji PKB przez sektor finansów publicznych?

·         Doświadczenia krajów zachodnich nie potwierdzają występowania uniwersalnej prawidłowości między wzrostem gospodarczym a udziałem wydatków i dochodów publicznych w PKB

7.               Zdefiniuj stabilizacyjną funkcję finansów publicznych.

·         Polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków do oddziaływania na procesy gospodarcze w skali makroekonomicznej tak, aby przeciwdziałać lub łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych. Zadaniem funkcji stabilizacyjnej jest dążenie do tego, aby w warunkach wysokiej dynamiki wzrostu gospodarczego jednocześnie stabilizować ceny, osiągnąć wysoki poziom zatrudnienia oraz równowagę w kontaktach gospodarczych z zagranicą.

8.               Określ udział dochodów sektora general-government w PKB w Polsce i porównaj ze średnim poziomem w krajach UE.

·         Polska w 2007r – 40,4 %  ( PKB )

UE  w 2007r      – 44,9 %  ( PKB )

9.Określ udział wydatków sektora general-governmęnt w PKB w Polsce i porównaj ze średnim poziomem w krajach UE.

·         Polska – 42,4 %  ( PKB )

UE       – 45,8 %  ( PKB )

                      Wykład IV  -  DOCHODY PUBLICZNE

                   ZAGADNIENIA KONTROLNE(1):

1.       Zdefiniuj środki publiczne.

·         Przez środki publiczne rozumie się wszystkie wpływy finansowe gromadzone na rachunkach władz publicznych. Jest to pojęcie szersze niż dochody publiczne, ponieważ obejmuje także wszelkiego rodzaju przychody z prywatyzacji oraz operacji finansowych, takich jak na przykład pożyczki, emisja papierów wartościowych itp.

2.       Wymień cztery źródła srodk6w publicznych określone w  ustawie o finansach publicznych

·         Dochody publiczne

Środki z budżetu UE

·         Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne niż  wymienione wyżej.

·         Przychody jednostek finansów publicznych pochodzące:

Ø       Ze sprzedaży papierów wartościowych

Z prywatyzacji majątku skarbu państwa

Ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych

Z otrzymanych kredytów i pożyczek

·         Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności

3.       Wymień główne wpływy zaliczane do dochodów publicznych.

...