Jolanta Brzózka, Katarzyna Harmak, Kamila Izbińska,
Anna Jasiocha, Wiesław Went
Razem w szkole
Program edukacji wczesnoszkolnej
Klasy 1-3
3
www.wsip.pl
Spis treści
Wstęp 3
1. Charakterystyka programu z uwzględnieniem aspektupsychologiczno-pedagogicznego 4
2. Po co istnieje szkoła? Realizacja celów edukacyjnych i zadań szkoły 6
Zadania szkoły 6
Cele edukacyjne 7
3. Czego uczą się uczniowie? Realizacja treści kształcenia 9
Spiralne ujęcie materiału nauczania - uczenia się 9
Materiał nauczania (klasy 1-3) 11
4. Opis założonych osiągnięć ucznia.
Umiejętności kluczowe w programie nauczania 15
Umiejętności podstawowe i ponadpodstawowe (w ujęciu ogólnym) 16
Umiejętności ucznia i jego osiągnięcia po pierwszym etapie edukacji
(w ujęciu szczegółowym) 30
5. W jaki sposób uczą się uczniowie?
Procedury osiągania celów edukacyjnych 40
6. W jaki sposób jest monitorowany proces edukacyjny i rozwój dziecka?
Ocena 42
Co to jest proces monitorowania? 42
Cele procesu monitorowania 42
Zakres monitoringu edukacyjnego 42
Metody i narzędzia służące gromadzeniu informacji 42
7. Załączniki 44
Podstawowy skład cyklu Razem w szkole (klasy 1 –3) 44
Słownik pojęć 44
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych
z dnia 23 grudnia 2008 r. (fragment) 45
Wstęp
Dzieci są różne, ale te różnice są większe niż dotychczas uznawaliśmy.Te małe nicponie nie chcą przy tym dorastać jednakowo.
John Goodlad
Zadaniem nauczycieli jest właściwe zorganizowanie procesu wychowawczo-dydaktycznego już od pierwszych tygodni pobytu dzieci w szkole i skuteczne kontynuowanie tego procesu, zapoczątkowanego w toku wychowania przedszkolnego, aż do zakończenia pierwszego etapu kształcenia. Należy przez to rozumieć, że szkoła ma stworzyć, zgodnie z wytycznymi nowej reformy oświaty, optymalne warunki do realizacji założeń aktualnej podstawy programowej i kształtować umiejętności: czytania, myślenia matematycznego, myślenia naukowego, komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, posługiwania się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, uczenia się przez odkrywanie i badanie, mające na celu przygotowanie do dalszej edukacji, pracy w zespole.
Aby ułatwić realizację tego jakże trudnego zadania, proponujemy Państwu publikację Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej opracowany przez nauczycieli praktyków. Stworzono go na podstawie wieloletnich doświadczeń, rzetelnej i bardzo wnikliwej obserwacji szkolnej rzeczywistości, a przede wszystkim jest wynikiem bezpośredniej pracy z małymi nicponiami, które nie chcą dorastać jednakowo.
Autorzy programu podpowiadają jakimi sposobami realizować najważniejsze cele edukacji wczesnoszkolnej, zawarte w podstawie programowej. Pokazują, jak wspomagać dzieci w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, fizycznym, estetycznym i etycznym już od szóstego roku życia oraz jak wychowywać, aby przygotować dzieci do życia w zmieniającej się rzeczywistości.
Program uwzględnia zatem wielostronne potrzeby dzieci i zwraca uwagę na ich wielorakie zdolności oraz chęć poznawania rzeczywistości poprzez doświadczanie. Realizacja założeń programu umożliwi dziecku i dorosłemu podejmowanie wspólnych, kreatywnych działań i pomoże w rozwiązywaniu problemów. Powstał z myślą o uczniach, nauczycielach, rodzicach i opiekunach, należących do społeczności szkolnej zarówno wielkiego miasta, jak i maleńkiej wioski.
Niniejszy program jest zgodny z obowiązującą. Podstawą programową i przeznaczony do zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej. Został stworzony w trosce o dobry start dzieci sześcioletnich w pierwszym etapie kształcenia. Autorzy nie zapomnieli o uczniu siedmioletnim, który może znaleźć się w jednej klasie z sześcioletnim kolegą. Nauczyciel znajdzie w nim informacje dotyczące przewidywanych osiągnięć dziecka kończącego edukację w przedszkolu, a także osiągnięć ucznia klasy pierwszej, drugiej i trzeciej.
Program nauczania Razem w szkole i towarzyszące mu podręczniki dla klas l- 3 to propozycja, której celem jest przygotowanie każdego ucznia do aktywności w interesującej, nieprzewidywalnej rzeczywistości XXI wieku, w której dla młodego człowieka ważne będą te umiejętności, które wydają się ponadczasowe, uniwersalne i mające charakter kluczowy dla sprawnego funkcjonowania w zmieniających się warunkach i sytuacjach, w jakich wypadnie mu żyć i pracować. Korzystanie z programu i całego cyklu pomoże nauczycielowi zaplanować proces wychowania – kształcenia tak, aby dziecko uczyło się poznawać świat, a zarazem rozróżniać prawdę od fałszu, dobro od zła, piękno od brzydoty.
l
1. Charakterystyka programu z uwzględnieniem aspektu psychologiczno-pedagogicznego
Szybki rozwój nauki i technologii informacyjnej oraz dynamika przemian cywilizacyjnych wyznaczają edukacji wciąż nowe zadania. Przekazywanie uczniom rzetelnej wiedzy już nie wystarcza. Bardzo trudno dziś przewidzieć, która wiedza będzie użyteczna dla ucznia klasy 1., kiedy on będzie wchodził w dorosłe życie. Te uwarunkowania mają duży wpływ na funkcjonujący system edukacyjny. Musi to być system o wysokiej efektywności, odpowiadający na potrzeby jednostki i społeczności, przystający do zmian idących w kierunku akceptacji ucznia wraz z jego prawami, powinnościami i odmiennością, urzeczywistniany w warunkach demokracji, zapewniający każdemu uczestnikowi pełną podmiotowość i harmonijny rozwój na miarę jego możliwości. Szkoła powinna stać się terenem nabywania przez dziecko prawdziwych, przydatnych w życiu doświadczeń, zaspokajania j ego potrzeb poznawczych, oczekiwań oraz aprobowania jego wartości.
W programie nauczania Razem w szkole przyjęto humanistyczną teorię uczenia, która stanowi uniwersalną kategorię kulturową, dotyczącą rozwoju społeczeństwa i jednostki. Zgodnie z tym należy:
- zrezygnować z reproduktywnego charakteru wychowania;
- uznawać i respektować prawa dzieci jako oczywiste;
- uczynić stosunki wychowawcze w pełni podmiotowymi, wspierając samorozwój każdego ucznia;
- respektować prawidłowości rozwoju dziecka;
- umożliwiać dziecku kształtowanie indywidualności, tożsamości, niepowtarzalności i odmienności;
- przyznawać prawo do błędu i prawo wyboru.
Założenia psychologiczno-pedagogiczne programu nauczania Razem w szkole zgodnie z humanistyczną teorią uczenia:
· Program nauczania opiera się na zainteresowaniach, potrzebach i oczekiwaniach dzieci, odwołuje się do ich doświadczeń, przygotowuje do życia w zmieniających się warunkach i sytuacjach.
· Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej jest w pewnym sensie rodzajem „wycieczki poznawczej”.
· Kształcenie odbywa się poprzez badanie, doświadczanie, sprawdzanie, weryfikowanie, uzasadnianie, odwoływanie się do faktów, działanie, indywidualne i grupowe rozwiązywanie problemów.
· Kształcenie jest procesem ukierunkowanym na doskonalenie życia człowieka w zmieniającej się rzeczywistości.
· Dziecko, ucząc się rozwiązuje problemy, działa, wykonuje czynności, które maj ą wszechstronne zastosowanie w różnorodnych sytuacjach.
· Przyrost wiedzy i umiejętności jest wynikiem wymiany między uczącym się a jego środowiskiem edukacyjnym.
· Zarówno uczeń, jak i jego środowisko edukacyjne wciąż się zmieniają, co powoduje zmianę organizacji procesu kształcenia.
· Proponowane metody nauczania rozwijają krytyczne, refleksyjne myślenie, uczą kreatywnego rozwiązywania problemów (jak myśleć?, a nie co myśleć?).
Realizując Razem w szkole. Program edukacji wczesnoszkolnej nauczyciel może wspierać ucznia w działaniach, mających na celu rozwijanie doskonalenie talentów, które przypadają w udziale każdemu człowiekowi.
„Najważniejszym wkładem, jaki może wnieść oświata do rozwoju dziecka, jest dopomożenie mu w znalezieniu dziedziny, która najbardziej odpowiada jego talentom, w której będzie kompetentnym fachowcem, w której praca będzie dawała mu zadowolenie. (...). Powinniśmy poświęcać mniej czasu na klasyfikowanie uczniów według uzyskiwanych przez nich ocen, a więcej na odkrywanie ich naturalnych predyspozycji czy uzdolnień i rozwijanie ich.”[1] – głosi Howard Gardner.
Zgodnie z założeniami teorii Howarda Gardnera wszyscy ludzie mają wiele rodzajów predyspozycji, są więc, w mniejszym lub większym stopniu, obdarzeni naturalnymi talentami.
Proponowany materiał kształcenia:
- ma charakter zintegrowany, interdyscyplinarny;
- jest tworzywem do kształtowania i doskonalenia umiejętności;
- respektuje prawidłowości rozwoju dzieci, uwzględnia ich indywidualny rozwój;
- zapewnia każdemu poczucie własnej wartości;
- akcentuje wartość d...
Kekos