Politechnika Śląska w Gliwicach

Wydział Mechaniczny Technologiczny

Sebastian Herok

Sem. VII ZMC

TERMINOLOGIA

Moneta - znak pieniężny o określonym kształcie (najczęściej krążka, czasem wielobocznej płytki), wymiarach i ciężarze, wykonany z metalu szlachetnego (złota lub srebra) o określonej próbie lub innego (najczęściej z miedzi, aluminium, niklu lub ich stopów albo kombinacji); jest on oznaczony symbolem władzy państwowej (np. podobizną władcy lub godłem państwowym) i/lub odpowiednim napisem, często także wzorem plastycznym; wytwarzane są metodą tłoczenia przy pomocy stempli menniczych wklęsłych lub wypukłych; awers monety zawiera zwykle oznaczenie jej wartości.

Nominał - wartość przyjętego w systemie pieniężnym danego kraju banknotu lub monety, określona przy pomocy ilości podstawowych (np. złoty, funt, dolar) lub pomocniczych (grosz, pens, cent) jednostek pieniężnych.

Awers - jedna z dwóch stron monety lub medalu, zwana też stroną główną, nosząca na stemplu imię i nazwę lub godło zwierzchnika menniczego; w braku tych danych uważa się za awers stronę o treści lub formie stempla bardziej charakterystycznej, np. dla starożytnych monet stronę z wyobrażeniem bóstwa; przeciwieństwo rewersu.

Rewers - odwrotna strona monety, na której z reguły umieszcza się rysunek związany z okolicznością wybicia monety, lub nominał monety.

Stan zachowania - przyjęto 4 stany zachowania monet:

·         stan I (menniczy) - określa monety, które nie były w obiegu, odp. niem. stempelglanz, ang. urcirculated

·         stan II (bardzo dobry) - monety będące bardzo krótko w obiegu, z minimalnymi śladami użytkowania na wystających elementach rysunku, odp. niem. vorzüglich, ang. extremely fine

·         stan III (dobry) - dotyczy monet obiegowych, o niewielkim stopniu zużycia, bez poważniejszych uszkodzeń, odp. niem. sehr schön, ang. very fine

·         stan IV (dostateczny) - opisuje monety z obiegu, o znacznym stopniu zużycia powierzchni. Niewielkie szczegóły rysunku uległy wytarciu, odp. niem. schön, ang. fine

Stempel lustrzany - moneta wybita takim stemplem posiada idealnie wypolerowane (lustrzane) tło i matowy rysunek.

TERMINOLOGIA

Złoty, zł - polska obrachunkowa jednostka pieniężna dzieląca się na 100 groszy; w XV-XIX wieku dzielił się na 30 groszy lub 540 denarów, stanowił równowartość w srebrze złotego dukata; złotego jako realną monetę wykonaną ze srebra (złoty srebrny), bito po raz pierwszy w latach 1564-1565 za panowania Zygmunta II Augusta, następnie 1620-1622 za Zygmunta III Wazy i 1631, 1634-1666 za Jana II Kazimierza (tymf); w odróżnieniu od obiegowego złotego srebrnego, wykonanego ze złota dukata nazwano czerwonym złotym; za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego ustalono relację, w której 1 złoty odpowiadał 4 groszom srebrnym lub 30 groszom miedzianym; w czasie powstania kościuszkowskiego (1794) wyemitowano banknoty złotówkowe papierowe; w latach 1815-1841 w Królestwie Polskim znajdowały się w obiegu papierowe 1-, 2-, 5-, 10-złotówki oraz monety 25- i 50-złotowe wykonane ze złota; 1924 na mocy rozporządzenia Prezydenta RP wprowadzono do obiegu, w miejsce marki, złotego, dzielącego się na 100 groszy, o wartości odpowiadającej 1/31 grama złota; złoty miał 30 procentowe pokrycie w rezerwach kruszcowo-dewizowych Banku Polskiego; podczas II wojny światowej w Generalnej Guberni w obiegu znajdował się złoty wyemitowany przez Bank Emisyjny w Krakowie; przeprowadzone kilkakrotnie po wojnie wymiany pieniędzy miały charakter denominacji (ostatnia 1995) i zachowały złotego jako podstawową polską jednostkę pieniężną.

Grosz - moneta srebrna o wadze 4,2 grama, bita od XIII wieku we Włoszech i Francji, a później także w Czechach i na Węgrzech; zwana także "grubym denarem"; w Polsce przez kilka lat biła grosze mennica Kazimierza Wielkiego (ważył 3,2 grama i stanowił równowartość 12 denarów); w miarę upływu czsu jego waga zmniejszała się: 1,8 grama za panowania Zygmunta I i 0,6 grama w czasach Jana Kazimierza; w latach 1752-1864 bito grosze i ich wielokrotności (dwugrosze, trojaki, szóstaki) zarówno ze srebra, jak i miedzi; polska moneta zdawkowa o wartości setnej części złotego.

Mennica - wytwórnia posiadająca wyłączność wybijania pieniędzy metalowych (monet); często wytwarza również medale, znaczniki pobiercze, ordery, odznaki, pieczęcie, stemple itp.; w Polsce pierwsza mennica powstała w Wielkopolsce około roku 968 za panowania Mieszka I; w dawnej Polsce obok królewskich istniały także mennice miejskie; przywilej bicia monet posiadały również osoby prywatne; w Warszwie mennica została utworzona w 1766 i istniała do 1867; wznowienie działalności mennicy warszawskiej nastąpiło w 1922 roku.

OZNACZENIA ZNAKÓW I SKRUTÓW ZAWARTYCH W TEKSCIE

TECHNOLOGIA MENNICY POLSKIEJ

Kwalifikacje ludzi muszą być wsparte wysoką technologią, która zapewni uzyskanie najwyższej wydajności i jakości produktów.

Posiadamy:

·         prasy monetarne wykonujące 14 monet obiegowych w ciągu jednej sekundy,

·         urządzenia do mycia i polerowania krążków w luźnym ścierniwie, pastami polerskimi, całkowicie zautomatyzowane, umożliwiające nam produkowanie monet kolekcjonerskich w jakości "proof",

·         piece tunelowe do obróbki półfabrykatów w atmosferze ochronnej,

·         sterowane komputerowo: grawerki, maszyny do obróbki skrawaniem, do
obróbki elektroerozyjnej,

·         szereg innych maszyn i urządzeń, które w Polsce spotkać można tylko w mennicy polskiej.

Mennica stosuje technologie technologie:

·         produkcji monet bi-kolorowych,

·         monet z napisami i ornamentami na krawędzi,

·         monet wielokątnych,

·         monet z elementami reliefu z "efektem kątowym",

·         łączenia pierścieni i rdzeni dla monet wielokolorowych,

·         rozdzielania zużytych monet dwukolorowych,

·         drążenia elektrochemicznego głębokich matryc medalierskich,

·         polerowania trudnodostępnych powierzchni w wysokich ciśnieniach przy użyciu płynnego ścierniwa.

Polska moneta obiegowa o nominale 5 zł - produkt naszego Zakładu Monetarnego zdobyła światową nagrodę najbardziej zaawansowanej technicznie monety roku 1996.

MONETY BITE W POLSCE