Szanowni Państwo!
Zapewne każdy z was przyszedł tutaj dziś, aby zobaczyć coś niezwykłego, efektownego, żeby broń Boże nie powiedzieć wybuchowego. Coś co kojarzy się nam bardziej z magią, aniżeli z nauką. No cóż my chemicy magikami nie jesteśmy, czarów nie uprawiamy, ale postaramy się nie zawieść Państwa oczekiwań w przygotowanym przez nas pokazie. Co ciekawe przy części eksperymentów użyjemy produktów, które można znaleźć choćby nawet w naszej domowej kuchni. To Państwu uzmysłowi jak blisko w naszym życiu jest nauka. Także uchylimy rąbka z tajemnic produkcji filmowych, a także pokażemy jak gwałtownie i otóż to – wybuchowo mogą przebiegać reakcje.
Ponieważ chemia do bezpiecznych dziedzin nauki nie zawsze należy ze względu na swoją nieprzewidywalność co resztą widać na naszych niegdyś białych fartuchach, które u niektórych chemików odkrywają więcej niż zakrywają ze względu na liczne dziury prosimy o nie zbliżanie się do stołu oraz do prowadzących doświadczenia w celu dotknięcia bądź złapania czegokolwiek ze względu na własne bezpieczeństwo, chyba, ze wyraźnie o to poprosimy
Ale do rzeczy!
1) Pierwszym doświadczeniem, które chcielibyśmy Państwu przedstawić jest Aluminiowy Ogień. Jest ono poniekąd związane z domową kuchnią bo każdy z nas posiada w domu zwykłą aluminiową folię, którą się stosuje w celu zapakowania kanapki, podczas pieczenia. My korzystając ze zdobyczy nauki znaleźliśmy inne zastosowanie foli.. Ze zwykłej cieczy i wrzuconej do niej kawałka metalu – naszej foli potrafimy otrzymać (po pojawieniu się ognia) całkiem spory ogień, który można wykorzystać w różnym celu – że tak powiem trik na miarę MacGayver’aJ
2) Herbata (do opracowania)
3) Sok z kapusty (do opracowania)
4) Nasze gospodynie domowe nawet nie zdają sobie sprawę w jak dużym niebezpieczeństwie się znajdują podczas codziennych obowiązków. A to za sprawę naszego sędziwego, niezwykle popularnego, niezwykle użytecznego LUDWIKA. Taki niby niewinny płyn do mycia naczyń, a jaka w nim siła niszcząca drzemie! To doświadczenie o oryginalnej nazwie (Wytrysk LUDWIKA:) przeprowadzamy niestety w małych ilościach. W dużych pół pokazu musielibyśmy sprzątać, aby przedstawić kolejny eksperyment.
5) Nasza koleżanka pokaże teraz co czeka naszą potencjalnej Pani domu podczas robienia zwykłej galaretki. Oczywiście my nie idziemy na łatwiznę i otrzymamy malinową galaretkę nie dość, że z dwóch roztworów bez użycie proszku to jeszcze na dodatek będą one oczywiście bezbarwne. Koleżanka bagietką szklaną zademonstruje galaretowatość. Jako, że my chemicy nie otrzymujemy zwykłych rzeczy tylko zawsze coś musi być ekstra to nasz galaretka jest jeszcze palna.. Przyznam się jednak szczerze, że jedynym minusem jej jest to, że nie można jej jeść. Albo inaczej-można, ale tylko razJ
6) To doświadczenie nazywane „Wstydliwa góra” ukaże jak za pomocą zwykłego proszku i cieczy można otrzymać krótki błysk. Nazwa tego doświadczenia nie jest przypadkowa. Czasem bywa tak, że natarczywie obserwowana przez publiczność góra ze wstydu tylko zadymi. Czasem przestraszona zniknie w mgnieniu oka i poparzy wykonującego doświadczenie. A przy odpowiednim traktowaniu zachowa się z klasą! Tak więc z górą nie ma żartów!
7)To doświadczenie dotyka drodzy państwo po części magii, gdyż powie jaka czeka was przyszłość. Dla tylko odważnych i chcących się dowiedzieć co przygotował dla nich los czekają oto te karty przyszłości. (1 auto, 2 baba, 3 baby, 4 kasa, 5 koń, 6 pług, 7 kac, 8 buty, 9 dom, 10 narty, 11 wiadro, 12 chłop )
8) Piana (do opracowania)
9) A teraz przedstawimy coś co było nam bliskie dosyć niedawno, a mianowicie Olimpiada w Chinach. Pokażemy jak w małej skali można otrzymać ogień olimpijski, w postaci znicza. Nasz płomień co ciekawe ma zabarwienie zielonkawe.
10) To doświadczenie zwane „Węże Faraona” ukazuje jak ze zwykłej żółtej kuleczki możemy otrzymać wijące się potwory niczym najstraszliwsze z węży.
11) Ta część pokazu dotyczy trików-sztuczek, które najczęściej wykonuje się przy produkcji filmów, podczas koncertów, a czasem też dla żartu. Zaczniemy od magicznych napisów na ścianie. U nas z przyczyn oczywistych nie użyjemy ściany, ale kartki papieru. Każdy może sprawdzi, że ta kartka jest czysta. Koleżanka używając magicznego spryskiwacza ukaże nam co ta kartka kryje.
12) Teraz ze względu na szkodliwość produktów powstających w reakcji, pokażemy jak w małej skali można otrzymać buchające słupy dymu na scenach koncertowych.
13) A tu mamy kolejną sztuczkę na miarę MacGayver’a. Potrzebujemy do tego eksperymentu 10 zł, które naturalnie w całości zwrócimy. (jeśli nie ma) Jesteśmy oczywiście przezorni więc na ewentualny brak mamy własne 10zł. A teraz bezczelnie spalimy ten banknot… Po wysuszeniu oddamy..
14) A jak powstaje sztuczna krew w filmach grozy? Bardzo prosto…
15) A teraz na koniec pokazu trochę dymu
16) Triumfalne The End pani Karoń.. Przy pomocy gwoździka ukażemy co kryje ta kartka..
Doświadczenia Naukowego Koła Chemików „OZON” PWSZ
(opis, szkło, odczynniki, wykonanie)
Wstydliwa góra– Samozapłon
Opis: Usypana z "czarnego pyłu" góra, natarczywie obserwowana przez publiczność, spala się ze wstydu. Po zakropleniu gliceryną, po kilku - kilkunastu sekundach kopczyk zacznie kopcić się i syczeć, po czym zapali się jasnym, fioletowym od jonów potasu płomieniem.
Szkło: bagietka szklana, zakraplacz (lub pipetka Pasteura)
Odczynniki: KMnO4 (stały), gliceryna
Wykonanie: Z KMnO4 usypać kopczyk, używając około 5g substancji. W kopczyku wykonać bagietką zagłębienie. Do zagłębienia wkroplić 4-6 kropel gliceryny.
Wyjaśnienie
Doświadczenie polega na samozapłonie mieszaniny KMnO4 i gliceryny. Najprawdopodobniej energia potrzebna do zapłonu wydziela się w trakcie tworzenia kompleksów Mangan - grupy wodorotlenowe gliceryny. Samozapłon stężonego r-ru cukru i KMnO4 nie zachodzi. ( Mieszanina syczy, ale na tym się kończy ). Reakcja może być z powodzeniem wykorzystywana do urozmaicenia innych doświadczeń, jako opóźniony zapalnik. W ten sposób inicjujemy np.: reakcję manganianu (VII) potasu i glinu ( lub fosforu ), imitację wybuchu wulkanu i wiele innych doświadczeń.
Podczas doświadczenia zachodzi następujący proces:
14KMnO4 + 4C3H5(OH)3 7K2CO3 + 7Mn2O3 + 5CO2 + 16H2O
Manganian potasu może również redukować się do K2MnO4, którego obecność można czasem stwierdzić w mieszaninie poreakcyjnej, po zielonej barwie. Można więc przypuszczać inne drogi przebiegu reakcji:
14KMnO4 + 2C3H5(OH)3 7K2MnO4 + 7MnO2 + 6CO2 + 8H2O
28KMnO4 + 5C3H5(OH)3 14K2MnO4 + 7Mn2O3 + 15CO2 + 20H2O
Aluminiowy płomień
Opis: Po wrzuceniu foli aluminiowej do kolbki zawierającej świeżo sporządzony r-r NaOH wydziela się wodór, który podpalony daje ogień.
Szkło: kolba Erlenmayera na 250cm3 o wąskiej szyjce, zapałki
Odczynniki: NaOH stały w granulkach, woda , folia aluminiowa
Wykonanie: Do kolby erlenmayera wlać 50-100 cm¬3 wody i dodać małą ilość wodorotlenku sodu stałego, a następnie wymieszać. Dodawać stały NaOH do wyraźnego ogrzania kolby. Następnie dodać niewielką ilość zgiętej folii aluminiowej (mocno upakowana mała kulka)
i podpalić ulatniający się dym (po kilku sekundach).
Wytrysk Ludwika – Wielka Piana
Opis: Po dodaniu Ludwika lub innego detergentu do mieszaniny KI(stałego) i perhydrolu wydziela się duża piana
Szkło: kolba Erlenmayera na 250cm3 o wąskiej szyjce,
Odczynniki: KI(stały), perhydrol, ludwik lub inny detergent spieniający się
Wykonanie: Do kolby erlenmayera dodać łyżeczkę KI(stałego), wlać ok. 30 cm3 perhydrolu i natychmiast dodać detergent.
Znicz olimpijski
Opis: W tym doświadczeniu mamy do czynienia z reakcją w wyniku, której powstają lotne związki boru. Bor jak wiadomo, wzbudzony nawet słabym płomieniem, emituje charakterystyczne zielone promieniowanie. Doświadczenie jest proste i bezpieczne jeśli tylko zachować niezbędne środki ostrożności.
Po podgrzaniu mieszaniny boraksu, metanolu i H2SO4 powstaje gaz, który po podpaleniu jest zielony.
Szkło: kolba okrągłodenna na 500 cm3 z korkiem rurką szklaną, statyw, mufka, łapa, zapałki, palnik spirytusowy lub palnik gazowy
Odczynniki: boraks lub kwas borowy, stężony H2SO4, metanol
Wykonanie: W kolbie umieszczamy 25g boraksu. Dodajemy 10 ml kwasu siarkowego (VI) i 50 cm3 metanolu po czym umieszczamy kolbę za pomocą łapy nad palnikiem. Wylot kolby zatykamy korkiem z rurką szklaną. Następnie zaczynamy kolbę ogrzewać. Początkowo ogrzewamy delikatnie, aby nie doprowadzić do pęknięcia kolby. Kiedy mieszanina zacznie wrzeć podpalamy wylot kolby. Kontynuujemy ogrzewanie w taki sposób, aby płomień zwiększył się do pożądanych rozmiarów. Po zakończeniu doświadczenia gasimy palnik i czekamy, aż pary estru wypalą się całkowicie.
White smoke – biały bym
Opis: Po dodaniu stałego KMnO4, do kilku cm3 perhydrolu momentalnie pojawia się słup białego dymu.
Szkło: zlewka na 50 cm3, pęseta
Odczynniki: perhydrol, stały KMnO4
Wykonanie: Do zlewki dodać 10-20 cm3 perhydrolu i dodać kilka drobnych kryształków KMnO4 za jednym razem!
Atrament sympatyczny
Opis: Po ogrzaniu magicznej kartki pojawia się na niej napis.
Szkło: zlewka na 50 cm3, pędzelek, palnik spirytusowy, bibuła, zapałki
Odczynniki: rozcieńczony r-r chlorku kobaltu(II)
Wykonanie: Napisać r-r chlorku kobaltu(II) jakiś napis na bibule i po wyschnięciu odczytać go ogrzewając lekko bibułę nad palnikiem.
Płonący banknot
Opis: Zapala się banknot po zanurzeniu go w r-r wody, etanolu i chlorku miedzi(II). Dziesięciozłotówka płonie zielonym ogniem, nie spalając się.
Szkło: zlewka na 100 cm3, pęseta, zapałki
Odczynniki: stały chlorek miedzi(II), woda, alkohol etylowy
Wykonanie: Sporządzić roztwór w zlewce na 100cm3 przez dodanie 30cm3 alkoholu etylowego i dopełnienie wodą do 50 cm3. Dodać do r-r kilka gramów CuCl2. W otrzymanym roztworze zanurzyć banknot i go podpalić. Po wygaśnięcie płomienia pozostawić banknot do wyschnięcia.
Węże Faraona
Opis: Z podpalonych kuleczek wyrastają słupy substancji , które się wiją niczym węże.
Szkło: zlewka na 500 cm3,
Odczynniki: azotanu(V) rtęci(II), HNO3, stały KSCN, alkohol etylowy
Wykonanie: Sporządzić r-r azotanu(V) rtęci(II) rozpuszczając 30 g tejże soli w 300 cm3 wody destylowanej. Zakwasić r-r kilkoma kroplami kwasu azotowego(V). Rozpuścić 23 g KSCN w 70 cm3 wody destylowanej. Wlać r-r tiocyjanianu do r-ru soli rtęci. Powinien wytrącić się osad tiocyjanianu rtęci(II). Osad odsączyć, przepłukać wodą, wysuszyć w temperaturze pokojowej! Otrzymany tiocyjanian rtęci (II) można nasączyć alkoholem i zapalić, lub podgrzać w parowniczce.
Sztuczna krew
Opis: Po zmieszaniu dwóch roztworów pojawia się ciemnoczerwono zabarwiona ciecz.
Szkło: 2 x zlewka na 50 cm3, bagietka lub dla spotęgowania efektu nóż.
Odczynniki: r-r KSCN, r-r chlorku żelaza(III)
Wykonanie: Długą gumową rękawice zakładamy na rękę i pędzelkiem smarujemy ją r-r KSCN w miejscach cięcia nożem. Następnie nóż maczamy w r-r chlorku żelaza(III) i „tniemy” ostrożnie rękę wybrańca.
Straszny napis - obrazek
Opis: Po spryskaniu magiczną cieczą pojawia się rysunek.
Szkło: 3 x zlewka na 50 cm3, spryskiwacz
Odczynniki: r-r KSCN, r-r chlorku żelaza(III), r-r K4[Fe(CN)6]
Wykonanie: Roztwór chlorku żelaza(III) umieszczamy w spryskiwaczu. Sporządzamy r-r K4[Fe(CN)6] przez rozpuszczenie 5g tej substancji w 200ml. Roztworami rodanku potasu i K4[Fe(CN)6] malujemy za pomocą pędzli rysunki lub napisy (Nie pomylić pędzli). Papier pozostawiamy do wyschnięcia, po czym spryskujemy kartki roztworem chlorku żelaza(III).
Gorący napis
Opis: Po dotknięci kartki w odpowiednim miejscu wypala się wcześniej napisy wyraz.
Szkło: zlewka na 500cm3, probówka, pędzelek, gwóźdź, palnik. pęseta
Odczynniki: stały KNO3
Wykonanie: Sporządzamy nasycony r-r KNO3 przez rozpuszczenie około 5g substancji w odpowiedniej ilości wody w probówce ogrzewanej na łaźni wodnej. Następnie uzyskanym r-r rysujemy napis na kartce do drukarki i czekamy aż wyschnie. Następnie rozżarzonym gwoździem dotykamy miejsc, gdzie malowaliśmy pędzelkiem.
Cukrowe dymy
Opis: Z podpalonej mieszaniny wydzielają się duże ilości dymu i jasny fioletowy płomień.
Szkło: moździerzu, zapałki
Odczynniki: stały KNO3, sacharoza, węgiel kamienny
Wykonanie: Węgiel sproszkować i zmieszać ze sobą składniki w stosunku 1 KNO3: 1 węgiel :2 sacharoza. Otrzymaną mieszaninę utrzeć w moździerzu. Usypać kopczyk i podpalić.
Płonąca galareta
Opis: Po zlaniu dwóch bezbarwnych roztworów powstaje barwna (różowa) palna galaretka.
Szkło: zlewka na 100 cm3, 2 x zlewka na 250 cm3, zapałki
Odczynniki: nasycony octan wapnia, r-r 1mol/dm3 NaOH, etanol, fenoloftaleina
Wykonanie: Do 150 cm3 zalkalizowanego octanu wapnia w zlewce na 250 cm3 dodajemy powoli 30 cm3 etanolu do którego wcześniej dodano kilka kropli fenoloftaleiny, tak aby był on tylko na górze. Zapalamy wierzch galarety.
peter3