EUROPA: 1815-1849 �wiat zmieni�a szalej�ca w latach 1789-1799 Wielka Rewolucja Francuska. Za� w latach 1796-1815 Europ� zdominowa� jeden cz�owiek- Napoleon Bonaparte. Rzuci� na kolana despotycznych monarch�w, oszo�omi� �wiat dokonuj�c cud�w na polach bitewnych, zmieni� porz�dek prawny. Po jego wielkim upadku nale�a�o uporz�dkowa� wywr�cony do g�ry nogami �wiat. Zaistnia�a potrzeba uporz�dkowania granic, system�w prawnych oraz form ustrojowych. Tym w pierwszej kolejno�ci zaj�� si� �ta�cz�cy kongres�1- czyli kongres wiede�ski. Kongres2 mia� by� pokojowy. Tak na dobr� spraw� Wiede� by� �wiadkiem politycznych gierek... Kongres rozpocz�� si� we wrze�niu 1814 roku. Akt ko�cowy podpisano w czerwcu 1815 roku. Trwa� zatem 10 miesi�cy. Zebra�o si� na nim ponad 200 delegacji. G�os decyduj�cy nale�a� jednak do zwyci�skich mocarstw: Rosji, Wielkiej Brytanii, Austrii i Prus. Symbolicznie wymienia si� Hiszpani� (jej przedstawiciel by� wyj�tkowo nieudolny). Dzi�ki sprytnym zagrywkom cynicznego, pozbawionego honoru, ale niezwykle inteligentnego mistrza dyplomacji- M. Talleyranda- Francja do��czy�a do tych mocarstw- nie jako upokorzony, pokonany kraj, ale jako jeden z tw�rc�w nowego �adu. Cho� rola Talleyranda w tej sprawie zosta�a przez historiografi� wyolbrzymiona. To Castlereagh3 za��da� dopuszczenia Hiszpanii i Francji, maj�c na my�li konflikt pomi�dzy Rosj� i Prusami a Austri�. Komitet decyduj�cy sk�ada� si� zatem z 6 pa�stw. Castlereagh grozi�, �e Anglia nie uzna decyzji podj�tych przez 4 pa�stwa. Niekt�re sprawy rozpatrywa�o 8 pa�stw (kt�re podpisa�y pok�j paryski). Do innych zagadnie� powo�ano nawet 10 komitet�w. Jednak karty rozdawa�o 5 pa�stw. Ustalaj�c nowy �ad nad Dunajem, w pi�knym Wiedniu, przyj�to zasady mieszcz�ce si� w ramach tzw. �prawa publicznego�: 1. legitymizmu (�ac. lex �prawo; pogl�d g�osz�cy nienaruszalno�� praw dynastii historycznych; uznawanie prawowito�ci jako podstaw� w�adzy)4, po w�adz� zatem mieli si�gn�� dawni w�adcy, dawne dynastie. Koncepcj� legitymizmu opierano na boskim pochodzeniu w�adzy, co kwestionowano podczas Rewolucji Francuskiej. Poddani nie mog� zatem obala� rz�d�w. Operowa� ni� g��wnie Talleyrand. 2. r�wnowagi si� na starym kontynencie, co mia�o przynie�� pok�j. T� r�wnowag� zachwia� Napoleon Bonaparte, teraz nale�a�o j� przywr�ci�. Interes w tym mieli g��wnie Brytyjczycy, kt�rym odpowiednie u�o�enie spraw w Europie mog�o pozwoli� na wykorzystanie swojej morskiej przewagi. Zasada ta by�a jak okre�li� �ywczy�ski �mechanistyczna�, nie liczy�a si� z wol� mieszka�c�w dzielonych kraj�w. Zasady te uzupe�nia�y si� wzajemnie. �Nie mo�na by�o przecie� dowolnie przydziela� pa�stwom kraj�w i mieszka�c�w, gdyby przysz�o pyta� o zgod� ludno�ci� (�ywczy�ski). Jednak kiedy w austriackiej stolicy tworzono now� Europ�, wraca� do niej z wygnania ten, kt�ry przez kilkana�cie lat ni� w�ada�. Kongres obradowa� dalej. Napoleona nazwano �wrogiem i burzycielem porz�dku publicznego na �wiecie�. 25 03 1815 Wielka Brytania, Austria, Prusy i Rosja zawi�za�y przymierze. Monarchowie ruszyli na wojn�, ale obrady trwa�y dalej. O �100 Dniach� warto opowiedzie�, ale teraz przejd� do postanowie� kongresu. Za sprawy priorytetowe uzna� mo�emy spraw� Polski oraz Saksonii, pod pewnym wzgl�dem powi�zane ze sob�. Aleksander I by� nieust�pliwy w kwestii polskiej, nie m�g� si� pogodzi� z brakiem mo�liwo�ci przyj�cia tytu�u kr�la polskiego. 3 01 1815 Wielka Brytania, Austria i Francja zawar�y tajne przymierze, w obawie o ewentualn� interwencj�. Do przymierza do��czy�y: Bawaria, Holandia, Hanower. Do porozumienia dosz�o, gdy Prusy zgodzi�y si� wzi�� tylko cz�� Saksonii, by otrzyma� Toru�. Kr�l Pruski musia� zosta� ukarany za wierno�� wobec Napoleona. Kompromis co do Saksonii i podzia�u ziem polskich uda�o si� osi�gn�� w lutym 1815 roku. Polacy poddani zaborcom mieli otrzyma� reprezentacje, instytucje narodowe. Krak�w sta� si� wolnym miastem, znajduj�cym si� pod zwierzchnictwem trzech zaborc�w Reszt� Ksi�stwa Warszawskiego zwi�zano konstytucj� z Rosj� (zosta�y po��czone uni� personaln�). Car przyj�� tytu� kr�la. M�wimy zatem o Kr�lestwie Polskim. Prusacy utworzyli Wielkie Ksi�stwo Pozna�skie (departament bydgoski i pozna�ski), w kt�rym mia�y panowa� swobody narodowe. Otrzymali tak�e Gda�sk i wcze�niej wspomniany Toru�. Austria otrzyma�a kopalnie soli w Wieliczce oraz obw�d tarnopolski. Postanowienia kongresu co do ziem polskich nazywa si� cz�sto �IV rozbiorem polski�. �ywczy�ski kwestionuje ten termin, m�wi�c, �e chodzi�o przecie� tylko o podzia� cz�ci ziem polskich. Sprawa ziem polskich cho� by�a wa�na, generalnie zosta�a przyj�ta z pewn� oboj�tno�ci�. Castlereagh g�osi�, �e Polska musi odzyska� niepodleg�o�� i �e jest to przedmiotem brytyjskiej polityki. Na kongresie jednak nie stawia� tej sprawy tak powa�nie. Poza tym, dostrzec mo�emy �e Wielkie Ksi�stwo Pozna�skie i Kr�lestwo Polskie sta�y si� jakby eksperymentami w�adc�w za nie odpowiedzialnych np. Aleksander chcia� sprawdzi� jak wygl�da podporz�dkowanie pod ber�em pa�stwa konstytucyjnego. Prusy za� d��y�y do integracji ziem polskich z reszt� kr�lestwa. Powstanie Listopadowe u�wiadomi�o Prusakom, �e Ksi�stwo jest eksperymentem nieudanym. Zaj�to si� tak�e spraw� Niemiec. Zwi�zek Re�ski zlikwidowano, powo�ano do�ycia Zwi�zek Niemiecki (Deutcher Bund) z�o�ony z 34 pa�stw i 4 wolnych miast pod honorowym przewodnictwem Austrii. Celem zwi�zku mia�o by� zachowywanie bezpiecze�stwa i jego niezale�no�ci. Organem Zwi�zku mia� by� sejm dwuizbowy (Bundestag). Sk�ada� si� mia� z izb: plenum i rady. Ten Zwi�zek rozczarowa� mieszcza�stwo niemieckie oraz patriotyczny od�am szlachty. Niemcy pozosta�y rozbite. W�osi tak�e decyzjami kongresu poczuli si� rozczarowani. Austria d��y�a do odbudowy wp�yw�w w Italii, a nawet do ich poszerzenia. Piemont przywr�cono Kr�lowi Sardynii. Austria odzyska�a Wenecj�, Toskani�, Parm� (t� otrzyma�a �ona Napoleona), Moden� i Lombardi�. P�nocne W�ochy znalaz�y si� pod w�adz� Habsburg�w. Austria chcia�a tak�e zaw�adn�� Pa�stwem Ko�cielnym. Pod naciskami Rosji i Wielkiej Brytanii papiestwu przywr�cono Pa�stwo Ko�cielne i �wieck� w�adz� w jego obr�bie. Problemem okaza�o si� Kr�lestwo Neapolu. Rz�dy Francji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, chcia�y si� pozby� panuj�cego tam szwagra Napoleona- Joachima Murata. Metternich- kanclerz austriacki widzia� w nim jednak sojusznika, 11 01 1814 zwar� z nim uk�ad gwarantuj�cy Muratowi Kr�lestwo a nawet pozwalaj�cy na pozyskanie cz�ci Pa�stwa Ko�cielnego. Metternich chcia� pozby� si� Burbon�w z p�w. Apeni�skiego. Po pewnym czasie dostrzegaj�c niebezpiecze�stwo radykalizmu spo�ecznego Murata, odst�pi� od popierania go. Murat chcia� oprze� si� na bur�uazji, wysun�� has�o zjednoczenia W�och i wojny wyzwole�czej (wzywa� do tego zw�aszcza po Waterloo). Murat przes�dzi� swoj� spraw� opowiadaj�c si� za Napoleonem. 30 marca 1815 Murat w Rimini wzywa� do walki. 3 maja 1815 po tym, jak Austriacy go pokonali pod Tolentino, mia� opu�ci� swoje pa�stwo. Uda� si� na Korsyk�, ale widz�c niezadowolenie Neapolita�czyk�w z rz�d�w Burbon�w wr�ci�, ale zosta� schwytany i rozstrzelany. Neapol po��czono z Sycyli� pod ber�em Ferdynanda IV Burbona, kt�ry na mocy dekretu z 8 12 1816 roku stworzy� Kr�lestwo Obojga Sycylii i przyj�� tytu� Ferdynanda I. Decyzj� kongresu po��czono Belgi� z Holandi� w Kr�lestwo Niderland�w pod panowaniem dynastii ora�skiej. Wa�ne decyzje podj�to co do Szwajcarii. Podczas wojen napoleo�skich, liczy�a si� tam g��wnie wola Napoleona. Po bitwie pod Lipskiem rz�d szwajcarski og�osi� neutralno��, kt�r� w 1814 nie uszanowa�y wojska austriackie. Na kongresie postanowiono utrzyma� federacj� 22 kanton�w i przyj�to zasad� wieczystej neutralno�ci Szwajcarii, og�oszon� 20 11 1815 r. 8 02 1815 uchwalono zakaz handlu niewolnikami, g��wnie pod naciskiem Wielkiej Brytanii. Ten akt nie mai� znaczenia, gdy� nie okre�lono dat jego obowi�zywania. Posiadanie niewolnik�w nie zosta�o obj�te zakazem. Ustalono na kongresie tak�e regulamin dyplomatyczny. Z pewnymi poprawkami z 1818 roku przetrwa� do XX wieku, pewne zasady obowi�zuj� i dzi�. Wszystkie najwa�niejsze decyzje postanowiono zebra� w jeden akt. Acte finale datowany jest na 9 06 1815 roku. Z�o�ony zosta� w archiwum kanclerskim w Wiedniu. Kongres zignorowa� kwestie narodowo�ciowe, kt�re zacz�y si� wy�ania� ju� podczas wojen napoleo�skich, a nawet w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Cho� traktat zapewni� pok�j Europie, op�acalny zw�aszcza dla bur�uazji, to nie powstrzyma�a wrzenia wewn�trz poszczeg�lnych kraj�w. Na porz�dek powiede�ski jednak nie sk�ada si� jedynie kongres wiede�ski. Tworzy�y go tak�e inne uk�ady. W listopadzie 1815 roku dosz�o do zawarcia traktatu ustanawiaj�cego czw�rprzymierze pomi�dzy Wielk� Brytani�, Austri�, Rosj�, Prusami. W pierwszym artykule przyj�to, �e warunkiem stabilnej sytuacji w Europie jest utrzymywanie monarchii i Karty Konstytucyjnej we Francji. Utrzymano tak�e r�wnowag� mi�dzy Austri� a Prusami w krajach niemieckich. Zapowiedziano tak�e, zwo�ywanie kongres�w mocarstw w celu obierania ustalenia �rodk�w potrzebnych do utrzymywania pokoju. W latach 1815-1822 odby�y si� cztery takie kongresy, do grona cz�onk�w tego porozumienia dokooptowano Francj�. Aleksander I domaga� si� mo�liwo�ci interwencji w kraje ogarni�te rewolucyjnymi niepokojami, wywo�uj�c tym sprzeciw Anglii. Jednak wybuchaj�ce rewolty doprowadzi�y do wprowadzenia w �ycie zasady interwencjonizmu. Kolejnym elementem porz�dku powiede�skiego by�o �wi�te Przymierze. Propozycje takiego rodzaju uk�adu wysuwa� ju� w 1804 roku ksi��� Adam Jerzy Czartoryski. Teraz z propozycj� oparcia wzajemnych stosunk�w na ustalonych z g�ry zasadach wysun�� Aleksander I, zwracaj�c si� do chrze�cija�skich w�adc�w. Traktat �wi�tego Przymierza zawarty zosta� w 1815 roku przez Rosj�, Prusy, Austri�. Niekt�re pomys�y cara i Czartoryskiego zrealizowa�a dopiero Karta Narod�w Zjednoczonych w 1845 roku. �wi�te Pr...
Julka_