4parkinson.doc

CHOROBA   PARKINSONA

Definicja-proces zwyrodnieniowy o nieustalonym podłożu, dotyczący jąder podkorowych, zwłaszcza istoty czarnej i miejsca sinawego.

Rozpowszechnienie: należy do najczęstszych chorób układu nerwowego. W Polsce zachorowalność  wynosi 2000-2500 przypadków rocznie i wzrasta wraz z wiekiem .

Obraz kliniczny: występuje najczęściej u mężczyzn i rozpoczyna się przeważnie między 50 a 60 r.ż. Objawy:

·      Ogólne spowolnienie ruchowe, przejawiające się zaburzeniami mimiki (hipomimia), brakiem współruchów, spowolnieniem mowy, która staje się monotonna

·      Zgięciowa postawa ciała

·      Drżenie spoczynkowe, zwłaszcza palców rąk, przypominające ruch liczenia pieniędzy, kręcenia pigułki; drżenie obejmuje niekiedy kończyny dolne i brodę, niekiedy głowę, język, brodę

·      Chód drobnymi krokami z towarzyszącą niekiedy pro-, latero- lub retropulsją

·      Wzmożenie napięcia mięśniowego o typie sztywności z objawem koła zębatego

·      Mikrografia

·      Objawy autonomiczne w postaci ślinotoku, „naoliwienia” twarzy ( wzmożone wydzielanie gruczołów łojowych), napadowe poty

·      Niewielkie spowolnienie psychiczne, czasem zaburzenia emocjonalne, w późniejszym okresie  u części chorych może wystąpić zespół otępienny

Choroba przewlekła, postępująca, jak dotąd nieuleczalna, prowadząca do zupełnego inwalidztwa.

W obrazie dominuje triada objawów osiowych :

·      drżenie spoczynkowe (tremor)

·      spowolnienie ruchowe (bradykinezja)

·      wzmożenia napięcia mięśniowego o typie sztywności pozapiramidowej (rigor)

Etiopatogeneza: nie została do tej pory wyjaśniona, obserwuje się obniżenie poziomu dopaminy. Wyróżnia się dwa typy receptorów dopaminowych D1 i D2. W chorobie tej uszkodzeniu ulegają prawdopodobnie receptory D2. W wyniku niedoboru dopaminy miałoby dochodzić do zniesienia regulujących wpływów istoty czarnej na czynność ruchową i pojawienia się wymienionych objawów – m.in. sztywność mięśniowa zależeć ma od przewagi cholinergicznych komórek w gałce bladej.

W patogenezie choroby biorą udział również inne mediatory: GABA, enkefaliny, serotonina, kwas glutaminowy.

Przyczyny zwyrodnienia komórek układu pozapiramidowego są nadal niejasne, prawdopodobne to: czynniki genetyczne, wolne rodniki, infekcja wirusowa (wirusy  powolne), zatrucie.

PARKINSONIZM-Parkinsonismus

Objawy podobne jak w chorobie Parkinsona. Dochodzi do uszkodzenia jąder podkorowych w wyniku działania czynników szkodliwych. Najważniejsze przyczyny:

·      Przebyte śpiączkowe, kleszczowe zapalenie mózgu

·      Miażdżyca, zwłaszcza stan zatokowaty

·      zatrucia (CO, Mn, CS2)

·      parkinsonizm polekowy

·      urazy czaszki, porażenie prądem elektrycznym

·      guz jąder podkorowych.

Niektórzy autorzy określają ch .Parkinsona jako parkinsonizm idiopatyczny.

Leczenie:

Stosuje się terapię objawowo-substytucyjną w miarę skuteczną w pierwszych latach choroby.

Farmakoterapia:

·      preparaty lewodopy (Madopar, Nakom, Sinemet)

·      agoniści receptorów dopaminowych (bromokryptyna, pergolid)

·      leki antycholinergiczne: Akineton, Prydynol, Parkopan

·      inne: selegillina (Jumex, Selerin), amantadyna (Amantix, Viregyt-K).

Rehabilitacja powinna rozpocząć się w chwili stwierdzenia pierwszych  objawów dysfunkcji ruchowych,  a realizowana może być w opiece ambulatoryjnej, w sanatorium czy w szpitalu rehabilitacyjnym.

Początkowo powinna mieć charakter edukacyjny- zapoznanie pacjenta i jego rodziny z podstawowym zestawem ćwiczeń, co pozwoli na większą sprawność przy mniejszej dawce ćwiczeń. Przez cały okres choroby farmakoterapia i fizjoterapia powinny nawzajem się uzupełniać. Fizjoterapeuta w czasie prowadzonej terapii musi modyfikować i rozszerzać zakres oraz rodzaj stosowanych ćwiczeń, czy zabiegów fizykalnych.

Najważniejszą techniką jaką poddaje się pacjentów z chorobą Parkinsona jest kinezyterapia. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom można :

·      zmniejszyć sztywność mięśniową

·      skorygować nieprawidłową (pochyloną) postawę ciała

·      skorygować chód ( nauczyć unoszenia nóg, balansowania tułowiem, współruchów kk górnych, wydłużania kroków)

·      poprawić wydolność oddechową

·      stymulować poprawę równowagi

·      stymulować poprawę wymowy

·      poprawić czytelność pisma

·      utrzymać pełen zakres ruchów w stawach.

Zaleca się  systematyczne stosowanie:

·      ćwiczeń rozciągowych

·      poprawiających koordynację ruchów kk górnych i dolnych

·      równoważnych

·      oddechowych

·      logopedycznych

Wielokrotne powtarzanie ćwiczeń może być nużące, zaleca się włączenie elementów muzykoterapii, gier i zabaw ruchowych, ćwiczeń w wodzie.

Stałe aktywizowanie chorych:

·      zachęcanie do pracy zawodowej,

·      wysiłku intelektualnego,

·      aktywnego uczestnictwa w życiu rodziny i towarzyskim,

umożliwia  zachowanie sprawności intelektualnej   i opóźnia procesy otępienie.

Godny polecania jest udział w stowarzyszeniach pacjentów z chorobą Parkinsona. Stanowią one forum  spotkań towarzyskich, gdzie prowadzone są akcje popularyzatorskie w zakresie różnych metod terapii, prowadzone są różne zajęcia, również z kinezyterapii.

Polecana literatura: Wolfgang Fries, Ingeborg Lebenstund. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona. ELIPSA –JAIM. Kraków 2002.

OCENA ILOŚCIOWA  I KONTROLA PRZEBIEGU CHOROBY

Klinicznie ocena stopnia ciężkości ch . Parkinsona ma decydujące znaczenia dla określenia skuteczności zarówno leczenia farmakologicznego jak rehabilitacji.

Warunkiem jest rzetelna dokumentacja przebiegu schorzenia. Prowadzi się ocenę stopnia nasilenia objawów choroby. Do tego celu służą skale oceny klinicznej, które mogą być skonstruowane jako:

·      skale subiektywne, w których badający  ocenia stopień ciężkości objawu, albo

·      skale obiektywne, które wykorzystują do pomiaru odpowiednie testy ( ze względu na konieczność przeprowadzania żmudnych i czasochłonnych badań, nie znalazły zastosowania).

Przykłady :

Tabela 1.

Podział stadiów choroby wg Hoehna i Yara (1967)

Tabela 2. Skala oceny ciężkości zespołu Parkinsona wg Webster-Rating-Scale (1968)

Tabela 3. Skala aktywności codziennej (Schwab i England 1969)