Chemik_1.pdf

Cykl sprawnościowy „CHEMIK”

Opracowanie phm. Joanna Gonia

1. W pracowni (al)chemicznej

Celem zbiórki jest wprowadzenie tematyki cyklu i zachęcenie zuchów do zdobywania

sprawności. Dzieci na zbiórkę przynoszą mleko lub cytrynę.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki, przyjęte w gromadzie

2. Gawęda: druŜynowy (przyboczny) opowiada o swoim spotkaniu z alchemikiem,

które miało miejsce kilka dni przed zbiórką. Tłumaczy, kim jest alchemik i czym

się zajmuje (szuka sposobu na przekształcanie róŜnych substancji w złoto).

Alchemik obiecał, Ŝe skontaktuje się z zuchami, być moŜe spróbuje odwiedzić ich

na zbiórce. Tu opowiadający rozgląda się po sali i stwierdza, ze alchemik musiał

tutaj być. (Na ścianie wisi list napisany sympatycznym atramentem, który

wcześniej naleŜy niepostrzeŜenie przyczepić). Zuchy szukają wiadomości, ale nie

mogą jej odczytać. Tu przyda się pomoc druŜynowego (i znajomość chemii).

List napisany jest roztworem siarczanu miedzi (CuSO4), na kartce powinny

pozostać bladozielone ślady. Aby go odczytać naleŜy go umieścić w oparach

amoniaku. UWAGA! Opary amoniaku są bardzo szkodliwe, dlatego naleŜy do tego

wykorzystać słoik z pokrywką szklaną (najlepiej taki od miodu lub ogórków z

zamknięciem). Na dnie słoika przed zbiórką umieszczamy mały szklany talerzyk z

odrobiną amoniaku i słoik szczelnie zamykamy. Otwieramy go by włoŜyć kartkę z

listem i znowu zamykamy. Litery listu zrobią się ciemnoniebieskie. To

doświadczenie powinniśmy wykonać sami, zuchy będą jedynie widzami.

Treść listu: „Drogie zuchy, pozdrawia Was Wielki Alchemik. Od wielu juŜ lat

szukam sposobu na zamianę róŜnych substancji w złoto. PomóŜcie mi proszę.”

3. Piosenki i pląsy: Plastelina (jest tak samo niewidzialna jak list, który dostaliśmy).

4. Gry i ćwiczenia: szukamy „złota”

Naszym złotem będzie skrobia. Przygotowujemy tacę, na której kładziemy:

kawałek chleba, krakers, odrobinę cukru, odrobinę mąki, skrawek papieru,

kawałek jabłka. Przygotowujemy równieŜ roztwór jodyny (kilka kropel jodyny w

wodzie). Zuchy sprawdzają, co stanie się, gdy pokropimy leŜące przedmioty

roztworem jodyny (moŜna uŜyć do tego patyczków z watą).

Przedmioty zawierające skrobię (chleb, krakers, papier, mąka) zmienią

zabarwienie na fioletowy, które zniknie, gdy jodyna wyparuje. Radzę zrobić

samemu test jak silny musi być roztwór jodyny. Zbyt silny spowoduje, Ŝe

wszystko się zabarwi.

5. Piosenki i pląsy: „Mój kask”

6. Gry i ćwiczenia: wykonujemy własny atrament sympatyczny

Do wykonania atramentu wykorzystujemy przyniesione cytryny i mleko. Na

kartce papieru piszemy sokiem z cytryny lub mlekiem. Listy odczytujemy przy

pomocy zapalonej świecy.

UWAGA! Zwracamy uwagę, by dzieci nie odczytywały listów same kartki mogą

się zapalić. Trzeba teŜ powiedzieć dzieciom, by nie wykonywały tego ćwiczenia

same w domu – bez pomocy dorosłego.

7. Piosenki i pląsy: Zorro

8. Majsterka: zakładamy Wielką Księgę Chemiczną do zapisywania naszych

doświadczeń. Robimy okładki i rysujemy/opisujemy pierwsze doświadczenia.

9. Krąg Rady: podjęcie decyzji o zdobywaniu sprawności chemika. Na następną

zbiórkę robimy przegląd środków czystości i kosmetyków uŜywanych w naszych

domach.

10.Obrzędowe zakończenie zbiórki.

2. Skąd bierze się czystość w łazience?

Celem zbiórki jest zwrócenie uwagi dzieci na bezpieczeństwo swoje i środowiska przy

uŜyciu środków czystości.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

2. Gawęda: przegląd środków chemicznych przyniesionych bądź spisanych przez

dzieci.

3. Piosenki i pląsy: Plastelina

4. Gry i ćwiczenia:

badamy pH róŜnych środków chemicznych rozpuszczonych w wodzie

(mydło w płynie, proszek do prania, środek do czyszczenia WC, płyn do

mycia naczyń itp.) za pomocą papierka

Wnioski: środki przeznaczone do mycia są zazwyczaj bardzo łagodne – pH ok.

56, te do czyszczenia są szkodliwe, nie naleŜy ich wdychać, ani nie naleŜy ich

naduŜywać.

sprawdzamy jak zachowuje się olej w wodzie czystej (po zamieszaniu jest

zawsze na wierzchu), a jak po dodaniu płynu do mycia naczyń

Wnioski: dodanie płynu do mycia naczyń ułatwia zmycie tłuszczu.

5. Piosenki i pląsy: „Mydło wszystko umyje”

6. Majsterka: rysujemy plakat dot. bezpiecznych środków czystości, uzupełniamy

karty do Księgi Doświadczeń.

7. Krąg Rady

8. Obrzędowe zakończenie zbiórki

3. Wieczór sztuk chemicznych

Celem zbiórki jest pokazanie zuchom magicznej chemii, zbiórka odbywa się z

udziałem gościa – nauczyciela chemii.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

2. Gawęda: przedstawienie gościa

3. Piosenki i pląsy: Mydło wszystko umyje

4. Gry i ćwiczenia: zamiana cyferek

5. Pokaz doświadczeń chemicznych w wykonaniu nauczyciela chemii

6. Majsterka: Karty do księgi doświadczeń

7. Krąg Rady. Na następną zbiórkę przynosimy opakowania po chemii spoŜywczej

(kisiele, budynie, zupy w proszku, itp.).

8. Obrzędowe zakończenie zbiórki

4. Czy wiemy, co jemy?

Celem zbiórki jest uświadomienie dzieciom, ze z chemia stykamy się codziennie,

takŜe przy jedzeniu.

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

2. Piosenki i pląsy: Mydło wszystko umyje

3. Gry i ćwiczenia:

nos kucharki – rozpoznajemy kuchenne zapachy (przygotowujemy zestaw

przypraw)

zabawa ruchowa z piłką

4. Doświadczenie: dmuchamy balonik

Do szklanej butelki nalewamy wodę, wsypujemy do niej kwasek cytrynowy i sodę

oczyszczoną. Otwór butelki zamykamy balonikiem. Po chwili balonik sam się

nadmucha.

Zmieszanie roztworu kwasku cytrynowego i sody oczyszczonej (wodorowęglanu

sodu) to prosty sposób na powstanie oranŜady. W wyniku reakcji wydziela się

dwutlenek węgla, który napełnia nam balonik.

5. Gawęda: dlaczego galaretki są kolorowe, czyli co ma chemia do jedzenia

6. Gry i ćwiczenia:

sprawdzamy, jakie środki zostały dodane do przyniesionych produktów

sałatka owocowa: kaŜde dziecko przydzielamy do jednej z grup owoców, na

znak prowadzącego dana grupa zamienia się miejscami, prowadzący stara się

usiąść na jedno z wolnych miejsc, a osoba, która zostanie bez miejsca

prowadzi dalej zabawę. Na hasło „sałatka owocowa” wszyscy zamieniają się

miejscami.

7. Majsterka: Karta do Księgi doświadczeń

8. Krąg Rady, na następną zbiórkę przynosimy szmatki

9. Obrzędowe zakończenie zbiórki

5. Zuchowa poradnia usuwania plam

1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki

2. Gawęda: Chemiczne cztery Ŝywioły (ziemia, woda, powietrze i ogień), czyli jak

kiedyś chemicy pojmowali świat. W czasach staroŜytnych uwaŜano, Ŝe wszystko

składa się z owych czterech Ŝywiołów, i Ŝe są one ze sobą powiązane.

3. Gry i ćwiczenia: Cztery Ŝywioły – zabawa z piłką. Dzieci staja w kole. Prowadzący

rzuca piłkę do wybranego dziecka mówiąc jeden z Ŝywiołów. Zuch musi złapać

piłkę i odrzucić ja podając zwierzę, które w danym środowisku Ŝyje (np. woda –

śledź). Na hasło „ogień” nie łapiemy piłki (bo parzy). Zwierzęta nie mogą się

powtarzać.

4. Doświadczenia:

usuwanie plam z tuszu i atramentu przy pomocy kwasku cytrynowego i

amoniaku

„wielkie bum” – poŜegnanie z chemią poprzez spalanie bawełny

strzelniczej i małą bombę wodorową: do wody utlenionej wsypujemy

kryształki nadmanganianu potasu; do góry momentalnie poleci słup

dymu (wodoru)

Bawełna strzelnicza jest bardzo łatwopalna i tworzy wysoki płomień, dlatego

doświadczenie to wykonać moŜe jedynie druŜynowy.

5. Piosenki i pląsy: Plastelina

6. Majsterka: ostatnia karta do Księgi Doświadczeń

7. Krąg Rady: podjęcie decyzji o przyznaniu sprawności

8. Zuchowe obrzędy, zwyczaje i tajemnice: nadanie sprawności

9. Obrzędowe zakończenie zbiórki.

Uwagi do realizacji cyklu.

Sprawność ta wymaga fachowej wiedzy od druŜynowego i dlatego naleŜy się

dobrze do niej przygotować. Aby cykl był ciekawszy dobrze jest wejść w kontakt z

nauczycielem (moŜe z liceum) bądź wykładowcą chemii (z katedry dydaktyki chemii).

Dotyczy to zwłaszcza zbiórki trzeciej, gdzie dobór doświadczeń zaleŜy od

prowadzącego. WaŜne, aby były kolorowe i widowiskowe.

Odczynniki chemiczne do pierwszej zbiórki (podobnie jak bawełnę czy papierki

do badania pH) najlepiej poŜyczyć od wspomnianego nauczyciela, bowiem

najczęściej są dostępne tylko w hurtowniach chemicznych. Nadmanganian potasu i

woda utleniona do nabycia w aptekach. Kwasek i soda oczyszczona w sklepach

spoŜywczych.

Atrament sympatyczny z pierwszej zbiórki moŜna zastąpić chlorkiem Ŝelaza (do

kupienia w niektórych sklepach z częściami elektronicznymi, uŜywany jest do

wytrawiania, ale niestety coraz częściej zastępowany jest innymi środkami. Pismo

wywołać moŜna wtedy spirytusem salicylowym (najlepiej wlać do pojemnika z

atomizerem i spryskać). Opis doświadczenia na www.alchemik.boo.pl.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: