Artykulacja i ćwiczenia artykulacyjne.DOC

ARTYKULACJA

1.      W językoznawstwie - ruchy oraz układ narządów mowy (warg, języka, podniebienia miękkiego, wiązadeł głosowych) w trakcie wymawiania poszczególnych głosek. Artykulacja mowy jest podstawą melodii zdania (melodii języka).

2.      W muzyce - jeden z elementów określający sposób wzbudzania dźwięków (np. legato, staccato). Wpływa na kolorystykę utworu, instrumentację, frazowanie oraz czyste i wyraźne realizowanie dźwięków (śpiew).

ARTYKULACYJNE NARZĄDY - (narządy mowy) zespół narządów będących elementami anatomicznymi organizmu ludzkiego, współdziałających bezpośrednio lub pośrednio w wytwarzaniu artykułowanych dźwięków (np. jama ustna z językiem, podniebieniem twardym, dziąsłami i zębami, wargi i krtań z wiązadłami głosowymi, podniebienie miękkie z języczkiem).

CELE  ĆW. ARTYKULACYJNYCH

• Wypracowanie zręcznych  i celowych  ruchów języka, warg i podniebienia,

·         Wyczucie ruchu, i położenie narządów mowy – nauka kinestezji,

UWAGI METODYCZNE DO ĆWICZEŃ

• Prowadzenie w formie zabawy,
• Przed ćw. właściwymi , należy usprawnić narządy artykulacyjne
• Prowadzenie ćw. na samogłoskach, spółgłoskach, sylabach, wymawianie trudnych wyrazów,        i trudnych grup spółgłoskowych
• Ćw. w zespołach 3-4-osobowych, dwa razy w tyg. Po 20-25 minut, w pozostałe dni poświęcić chwilę, by wiedziało, że nie jest nam obojętne,
• Najlepsze do pracy są małe zespoły/indywidualizacja, motywacja,
• Bez pospiechu,
• Powinny być poprzedzone ćw. oddechowymi, logarytmicznymi, słuchu fonematycznego, i usprawniającymi narządy mowy,
• mogą być prowadzone równolegle z ćw. pomocniczymi , stopień pomocniczych zależy od stan artykulacji dzieci,
• rozpoczynamy u 3-letnich dzieci od głosek które powinny wymawiać przechodząc do nowych

ĆWICZENIA ŻUCHWY

• opuszczenie i podnoszenie,
• ruchu poziome z otwartymi i zamkniętymi wargami na przemian,
• ruchy do przodu i do tyłu

ĆWICZENIA WARG

• wysuwanie i spłaszczanie warg złączonych,
• zakładanie warg na siebie,
• cmokanie, parskanie,
• przesadna artykulacja samogłosek, odciąganie na przemian kącików warg,
• dmuchanie, przez wargi w kształcie dziubka, bokiem, z zębami górnymi na dolnej wardze,

      jak przy ,,f,, ,

• nadymanie policzków, i powolne wypuszczanie powietrza ustami, nosem

ĆWICZENIA JĘZYKA

• wysuwanie i chowanie,
• wysuwanie daleko na brodę,
• oblizywanie warg i brody,
• dotykanie nosa,
• wypychanie policzków,
• spłaszczanie, zwężanie, w rureczkę,
• klaskanie końcem i środkiem języka

ĆWICZENIA PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

• ziewanie
• kaszlenie z językiem wysuniętym,
• chrapanie na wdechu i wydechu,
• wdech przez nos, wydech ustami

RODZAJE ĆW. ARTYKULACYJNYCH (Mających na celu doskonalenie artykulacji głosek)

·         Ćw. w artykulacji głosek

  Celà utrwalanie poprawnej wymowy głosek już wymawianych lub uzyskanie ich prawidłowej artykulacji

1. 1. spółgłosek, które powinny się do 3 r.ż. pojawić,
   2. spółgłosek trudniejszych: ś, ć, ź, dź, ń,  i, j, ą, ę, h, ch, u,ó, sz, cz, dż.

                   Te głoski stwarzają duże trudności dzieciom z zaburzona percepcją słuchową i wzrokową, 

                   dotyczącą wyrazów zawierających:

                          - głoski tracące dźwięczność,

                          - zmiękczenia,

                          - dwuznaki,

                          - różnicowanie pisowni - ą, ę, od  em, om, on,

                          - różnicowanie pisowni - i, j,

                          - różnice ortograficzne – ż – rz; u – ó; ch - h,

                 Wymagają ćwiczeń słuchu fonematycznego, ćwiczeń artykulacyjnych Wskazując na prawidłowe ułożenie języka.

3. 3. Samogłosek

Polegają na dokładnym wypowiadaniu każdej z nich: szeptem, na głos, każdą osobno i razem

Ćw. wykonuje się przed lustrem, kontrolując układ warg.

·         Utrwalanie i automatyzacja artykulacji głosek

Automatyzacja – wykonywanie ruchów bez udziału świadomej kontroli, dzięki samoczynnej funkcji  

                             ośrodków nerwowych poza korą mózgową,

    Celà utrwalanie i automatyzacja ruchów narządów mowy charakterystycznych dla nowo nauczanej głoski.

     Rodzaje à etapy

1. 1. utrwalanie artykulacji głosek
   2. automatyzacja głosek przez zabawę i inne formy (przykłady: trasata, dryn, dryn, drum, ćwir, prr, gruchu, frrrrrrr, brr  lub domino wyrazowe - ZEGAR ROSA ARBUZ ZŁOTO OSIEM MALUTKI  IGŁA AGREST TOREBKA)

·         Ćw. w różnicowaniu głosek opozycyjnych

Celà ćwiczenie słuchu fonematycznego, kształcenie umiejętności różnicowania słuchowego

          Ćw. rozróżniania głosek opozycyjnych

          Ćw. różnicowania samogłosek

           Należy łączyć je z ćw. fonacyjnymi i usprawniającymi narządy mowy o charakterze  

                 słuchowo-gestowym.

                 - zabawy: PAN PYTALSKI, POKŁON KRÓLOWI

Demel G. ,,Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola,, WsiP, W-wa,1994, str.19, 46

Skorek  E. ,, Z logopedia na ty- podręczny słownik logopedyczny,, IMPULS, K-ów, 2002, str.23, 37,

Chmielewska E. ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko,, MAC , Kielce 1995 str.12,