Żydzi w Polsce.pdf

Zydzi w Polsce/Wprowadzenie

Page 1 of 2

WPROWADZENIE

śydziwPolsce

DziejeśydówwPolsce

ObiektykulturyŜydowskiejw

Polsce

Martyrologia

TurystykawPolsce

Kilkasłównazakończenie

tematu

KatalogzabytkówwPolsce

Literatura

PrzezdługiczaswswejhistoriiPolskabyłakrajemwielonarodowościowym.Jeszcze

do wybuchu II wojny światowej około 34% mieszkańców Polski nie było Polakami

(Tomaszewski,1985r.).Sytuacjatazmieniłasiępo1945roku,kiedyokazałosię,Ŝew

granicachPolskimieszkazaledwieokoło2,5%ludnościonarodowościinnejniŜPolska

(Tomaszewski,1991r.).Byłtooczywistyrezultatwojny.

W wyniku planowej hitlerowskiej eksterminacji narodu Ŝydowskiego nacja ta

zniknęłaniemalcałkowiciezterenówPolski(z3,5milionowejspołecznościpozostało

około300tys.osób).

Nowe granice Polski po wojnie zostały "przesunięte" na zachód w stosunku do

połoŜenia przed rokiem 1939. W ten sposób ziemie zamieszkałe częściowo przez

ludnośćpolskąznalazłysięzawschodniągranicąpaństwa,zaśnaterenachzachodnichi

północnych osiedlonych było duŜo Niemców. Powojenna polityka ówczesnych władz

Polski,poprzezprzesiedlenialudnościniemieckiejnazachódiukraińskiejnawschód,

dąŜyładoutworzeniapaństwabędącegomonolitemnarodowościowym.Przezdługie

latauwaŜano,iŜproblemmniejszościnarodowychwPolscejuŜnieistnieje.Tymczasem

zmianyustrojowesystemupolitycznegopodkonieclat80tychwrazzdemokratyzacją

Ŝycia przywróciły na światło dzienne niegdyś nie istniejący problem państwa

wielonarodowościowego. Stąd w ostatnich latach moŜna zauwaŜyć wyraźny wzrost

zainteresowaniatątematyką.

SpołecznośćŜydowska,jakoŜeprzedIIwojnąświatowąstanowiłaponad10%ogółu

mieszkańcówPolskipozostawiłaposobiewieleróŜnorodnychobiektówzaliczanychdo

dóbrkulturymaterialnej.Jednakzdawnejkilkutysięcznejliczbycmentarzy,synagogi

innychbudynkówsłuŜącychŜydowskiemukultowireligijnemu,obecnietylkonieznaczna

częśćprzypominato,czymbyłakiedyś.Zachowaneobiektyniemogąbyćtraktowanew

Ŝadnymwypadkujakowpełnireprezentatywnedlabujnierozwiniętejprzedwojennej

kulturymaterialnejśydów.

Po nazistowskim wykorzenieniu kaŜdego śladu Ŝydowskiej egzystencji nastąpił

prawie 50letni okres zaniedbania, opuszczenia, a nawet dewastowania większości

miejsc, w których zdołały przetrwać obiekty często o duŜej wartości historycznej i

artystycznej.Dopieroodkilkulatprowadzisięszczegółowąinwentaryzacjępozostałości

kulturymaterialnejśydów,powstająlicznekomitetyifunduszetakwkraju,jakiza

granicą,którechroniąiodrestaurowywująteobiekty.

TykocindawnetradycyjneŜydowskie

miasteczkowPolsce

(makietaznajdujesięwmiejskimmuzeum)

ZperspektywykilkudziesięciulatśladybytnościśydównaziemiachPolskimajądla

jednych zwiedzających wartość sentymentalną, dla innych zaś, głównie młodych

śydów, są ciekawymi pamiątkami kultury Ŝydowskiej w Polsce. Dla lokalnej

społeczności mają one duŜe znaczenie dydaktyczne, natomiast dla szeregu

zainteresowanychmogąstanowićatrakcjąturystyczną.

ObecniezabytkikulturyŜydowskiejwPolsceniemająŜadnychwpełnikompletnych

rejestrówczyosobnychkatalogówiprzewodników.Wydanew1929rokudziełoMajera

Bałabana "Zabytki historyczne śydów w Polsce" dawno się zdezaktualizowało.

Natomiastw1990rokuukazałysięwformieprzewodnika"Pamiątkiizabytkikultury

ŜydowskiejwPolsce"PrzemysławaBurcharda.Niestetypozycjatazawierawielebłędów

rzeczowych, danych niekompletnych, nieprawdziwych i w duŜej części równieŜ

nieaktualnych.

InwentaryzacjąobiektówkulturymaterialnejśydówwPolsceodkilkulatzajmująsię

pracownicyśydowskiegoInstytutuHistorycznegowWarszawieEleonoraBergmani

Jan Jagielski. W 1989 roku przygotowali oni dla Komitetu Ochrony i Restauracji

Zabytków śydowskichlistę zachowanychsynagogicmentarzy Ŝydowskich.W 1995

roku lista ta została dopełniona, uaktualniona i przedstawiona w formie raportu

Światowego Funduszu Zabytków dla Rządowej Komisji Stanów Zjednoczonych d.s.

OchronyDziedzictwaZagranicznego(UnitedStatesCommissionforthePreservationof

America'sHeritageAbroad).WtymteŜroku(1996)raporttenzostałopublikowanyw

USA i jest jak dotąd jedynym w miarę kompletnym spisem boŜnic i cmentarzy

ŜydowskichwPolsce.Obecnie(1996)wjęzykupolskimprzygotowywanyjestprzezśIH

katalog zachowanych synagog i cmentarzy i być moŜe jeszcze w bieŜącym roku

zostanieoddanydodruku.

Celeizadaniategobloku

W ostatnich latach kultura i obiekty materialne mniejszości narodowych, w tym

szczególnie mniejszości Ŝydowskiej, budzą coraz większe zainteresowanie i są

przedmiotem badań róŜnych dziedzin nauki: historii, sztuki, architektury,

religioznawstwa,socjologiiiinne.

Ten blok jest w pewnym zakresie nowatorską pracą być moŜe pierwszą

http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/wstep.html

2008-04-19

Zydzi w Polsce/Wprowadzenie

Page 2 of 2

rozpatrującą obiekty kultury materialnej śydów równieŜ w kontekście waloru

turystycznego. Podstawowym zadaniem jest więc przedstawienie pewnej

inwentaryzacjitychobiektów,orazokreślenieichprzydatnościdlapotrzebturystykii

krajoznawstwa.

KolejnymzadaniemtegoblokujestprzedstawienieiopisaniewmoŜliwiesyntetyczny

sposóbobecnegostanuwiedzynatematistniejącychwPolscepozostałościkultury

materialnejśydów.Istniejeogromnapotrzeba,bytadziedzinazostałapoznanaprzez

społecznośćpolską,którawięcejwieoHolokauście,niŜobogatejkulturzeŜydowskiej

unicestwionejwczasiewojny.RównieŜmłodzieŜŜydowskaiizraelskaniezdajesobiew

pełnisprawy,jakbyłabogatakulturaichprzodkówwprzedwojennejPolsce.Tocodziś

mogąonizobaczyćwPolsce,tonietylkopomnikiimuzeamartyrologii,któregłównie

sąimprzedstawiane.Dlategopracatazwracauwagę,iŜzabytkiipamiątkikultury

Ŝydowskiej powinny być lansowane zarówno dla młodych śydów, jak i wszystkich

turystówwduŜowiększymzakresieniŜdotejpory.

CelemtegoblokujesttakŜeuświadomienie,iŜdobrakulturymaterialnejśydówsą

równieŜdziedzictwemkulturowymPolski,ijakotakiepowinnybyćwnaleŜytysposób

szanowane,ocenianeiochraniane.

Izrael

Kultura

Historia

Turystyka Pomocduchowa śydziwPolsce CzasyiFakty

http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/wstep.html

2008-04-19

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: