SoĹ‚ĹĽeniczyn, Aleksander -- Jeden dzieĹ„ Iwana Denisowicza.pdf

Jeden dzień

Iwana

Denisowicza

O piątej rano, jak zawsze, młotkiem o szynę koło baraku komendy

wydzwonili pobudkę. Drgający dźwięk słabo przenikał przez szyby,

oszronione na dwa palce, i rychło zacichł - było zimno i strażnikowi

nie chciało się za długo machać ręką.

Dźwięk ucichł, a za oknem nadal, jak nocą, kiedy Szuchów wstawał

na kibel, było ciemno i tylko wpadało w okno żółte światło trzech latarń,

dwu na zonie i jednej w samym łagrze.

Jakoś nikt nie przychodził otworzyć baraku ani nie było słychać,

żeby dyżurni brali paraszę na drągi, do wylania.

Szuchów nigdy nie przesypiał pobudki, zawsze wstawał natych-

miast. Do rozprowadzania więźniów było półtorej godziny czasu

własnego, nie państwowego, i każdy, kto się nauczył żyć w łagrze,

może sobie dorobić - uszyć komu ze starej podszewki pokrowiec na

rękawice, zamożnemu więźniowi podać na pryczę suche walonki,

żeby się tamten nie musiał fatygować na bosaka, wyszukiwać ich

ze sterty, albo przelecieć się pod magazyny, a nuż się komu uda

przysłużyć, może co podnieść albo polecieć do stołówki zbierać ze

stołów miski i znosić je do mycia - można podjeść, ale tam chętnych

wielu, walą tłumem, a najgorsze, że jeśli co zostało, to nie strzymasz,

zaczniesz miski wylizywać. A Szuchów dobrze sobie zapamiętał słowa

pierwszego swego brygadzisty, Kuziemina - starego wygi lagrowego,

w czterdziestym trzecim siedział już dwunasty rok, i kiedyś przy

ognisku na pustym wyrębie powiedział do swoich przywiezionych

z frontu uzupełnień:

- Tutaj, chłopcy, jest tylko jedno prawo - tajga. Ale ludzie i tutaj żyją.

Wiecie, kto w łagrze zdycha? Ten, co miski wylizuje, ten, co liczy, że się

w szpitalu zadekuje, a także kapuś.

Co do kapusiów, to oczywiście zasunął. Ci to się uchowają. Ale

uchowają się za cenę ludzkiej krwi.

Na pobudkę Szuchów zawsze wstawał natychmiast, a dziś nie wstał.

Już z wieczora czuł się nie najlepiej, ni to go trzęsło, ni to łamało. Na-

wet w nocy nie zdołał się zagrzać. We śnie raz mu się zdawało, że się

na dobre rozchorował, raz, że mu się polepsza. Bardzo nie chciał, żeby

nadszedł ranek.

Ale nadszedł o zwykłej porze.

No i jakże się tu ugrzać? Okno lodem zaszło, po ścianach na styku

z sufitem przez cały barak - a barak nie byle jaki! - biała pajęczyna.

Szron.

Szuchów nie wstawał. Leżał na górnej pryczy, przykryty z głową

kocem i buszłatem, a w podwinięty rękaw waciaka wsunął obie stopy

naraz. Nie patrzył, ale słyszał wszystko, co się działo, tam gdzie spała

jego brygada i w całym baraku. Oto ciężkie kroki w korytarzu, dyżurni

wynoszą jeden z osiemdziesięciolitrowych kibli. Lekka niby robota, jak

raz dla inwalidów, ale spróbuj no wynieść, żeby się nie przelało! Teraz

w siedemdziesiątej piątej brygadzie zwalili na podłogę przyniesione

z suszarni walonki. A teraz w naszej. (Bo i naszej wypadła kolej suszyć

walonki.) Brygadzista i zastępca brygadzisty ubierają się w milczeniu,

tylko prycza skrzypi. Zastępca brygadzisty pójdzie teraz do magazynu

po chleb, a brygadzista do baraku, do dyspozytorów.

Ale nie ot tak, po prostu po przydział pracy, jak chodzi co dzień.

Szuchów przypomniał sobie, że dziś ważą się losy - ich, sto czwartą

brygadę, chcą z budowy warsztatów wykopać na nowy obiekt - Soc-

gorodok. A ten Socgorodok to szczere pole, zaspy śnieżne i zanim coś

się tam zacznie, trzeba będzie robić wykopy, ustawiać słupy, naciągać

drut kolczasty - dla samych siebie, żeby nikt nie uciekł. A potem

budować.

Jasna sprawa, że przez miesiąc nie będzie się tam gdzie zagrzać,

nic, tylko szczere pole. I ogniska się nie rozpali, bo i z czego? Tyraj do

upadłego - jedyny ratunek.

Brygadzista zatroskany idzie załatwiać. Żeby tam jakąś inną, mniej

roztropną brygadę wepchnąć zamiast naszej. Jasne, że nie dogadasz

się, przychodząc z pustymi rękami. Pół kilo słoniny starszemu dyspo-

zytorowi trzeba zanieść. Albo i kilogram.

Spróbować nie kosztuje, a nuż się uda w izbie chorych urwać chociaż

jeden dzień? Łamie we wszystkich kościach.

I jeszcze jedno: który strażnik ma dzisiaj służbę?

Przypomniał sobie - służbę ma Półtora Iwana, chudy i długi czarno-

oki plutonowy. Na pierwszy rzut oka aż strach patrzeć, a kiedy pozna

się go bliżej - najbardziej ludzki ze wszystkich strażników: do karceru

nie sadza, nie donosi na więźniów. Więc można jeszcze poleżeć, póki

dziewiąty barak nie wyjdzie do stołówki.

Prycza zatrzęsła się, zachwiała. Dwóch wstawało naraz - nad Szucho-

wem baptysta Aloszka, a na dole Bujnowski, kapitan żeglugi wielkiej,

były.

Staruszkowie dyżurni wynieśli już obydwa kible i zaczęli się wykłócać,

który ma iść po wrzątek. Wykłócali się jazgotliwie jak baby. Spawacz

z dwudziestej brygady warknął:

- Ej, zdechlaki! - i rzucił w nich walonkiem. - Ja was pogodzę!

Walonek głucho stuknął o słup. Zamilkli.

W sąsiedniej brygadzie burczał zastępca brygadzisty:

- Wasyl Fiodorycz! W żywnościowym podpieprzyli, gady - były cztery

dziewięćsetki, a są tylko trzy. Komu urwać?

Powiedział to cicho, ale cała brygada dobrze usłyszała, przytaiła

się - komuś wieczorem od gęby odejmą.

A Szuchów leżał i leżał na sprasowanych trocinach swojego siennika.

Żeby się jakoś przemogło: albo niech już na dobre zacznie trząść, albo

niech przestanie łamać. A to ni tak, ni siak.

Póki baptysta szeptał modlitwy, Bujnowski wrócił z dworu, gdzie

chodził za małą potrzebą, i oświadczył, niby do nikogo, ale złowieszczo:

- No, trzymajcie się, matrosy! Trzydzieści stopni gwarantowane!

I Szuchów zdecydował - pójdzie do ambulatorium.

W tym momencie czyjaś uprawniona do tego ręka zerwała z niego

waciak i koc. Szuchów ściągnął buszłat z głowy, uniósł się. Stał przy

nim chudy Tatarin, sięgający głową górnej pryczy.

Miał widać służbę poza kolejką i skradał się po cichu.

- Sz-osiemset pięćdziesiąt cztery! - przeczytał Tatarin z białej łaty

na grzbiecie czarnego buszłatu. - Trzy doby karcu z wychodzeniem

do pracy!

I jak tylko się rozległ jego charakterystyczny przytłumiony głos,

w całym mrocznym baraku, w którym nie wszystkie żarówki się paliły

i w którym na pięćdziesięciu zapluskwionych pryczach spało dwustu

ludzi, wszyscy, którzy dotąd nie wstali, od razu ożyli i zaczęli się spiesz-

nie ubierać.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: