fotografia piktorialna.pdf

FotografiapiktorialnaGrzegorzGorczyński

OstatnimilatyzauwaŜasięwzrostzainteresowaniaartystów,twórców,

odbiorcówikonsumentówrękodziełem,rzeczamiunikatowymi,nie

powielonymiwsetkach,czytysiącachegzemplarzy.Tendencjatapojawiaod

dawnasiętakŜewśródfotografów.

KiedykilkadziesiątlattemuWalterBenjamindzieliłhistorięsztukina"przed

ipofotografii"iwprowadziłpojęcieaurydziełasztukiautentycznościginącej

przyodbiorzejegoreplikacjibądźreprodukcji,przemilczałfakt,Ŝezawsze

znajdziesięgronoodbiorcówitwórcówwysokoceniącychaurędzieł

oryginalnych,atymbardziejunikatowychiniepowtarzalnych.DąŜeniatakie

porazpierwszywfotografiipojawiłysięwzwiązkuzruchempiktorialnym

podkoniecwiekuXIX.

Piktorializmjestnurtemfotografiieksponującymindywidualnywpływtwórcy

naostatecznywyrazkaŜdejodbitki.Piktorialistomchodziłooprzekroczenie

stereotypowejfotografiimechanicznej,duplikowalnejreprodukcji

rzeczywistości.Wykorzystaliondotegocelutechnikimanipulacyjnei

indywidualne:gumę,bromolejiprzetłok.ArtyścidąŜylidotego,ŜebykaŜda

pracanosiłacharakterystycznydlaautora,niepowtarzalnycharakter.Około

roku1910twórcykoncentrująsięnaszukaniuefektownychujęćizjawiskw

otaczającymichświecie,przestająpowolikreowaćjelubimitowaćw

tworzywiefotograficznym.Ponadtopiktorializmjakopierwszywielkinurt

sprzeciwiłsięnaturzefotografii(niezaśomijałjąjakczyniłtonp.Rejlander

wswoichfotomontaŜach)mechanicznąrejestracjęrzeczywistościzastąpił

odciśnięciempiętnaartysty.Światowyruch

piktorialnyzapoczątkowałyokołoroku1890wiedeńskiCameraClubi

angielskiTheLinkedRing.PhotographicSocietyofLondonwłaśniewroku

1890przyznałonacorocznymsaloniegrandprixGeorgowiDavisonowiza

fotografięTheOldFarmstead.Zdjęcietowykonanokamerąotworkową,co

dałosyntetyczny,pozbawionyszczegółowegorysunkuobraz,bez

uwypuklonejprzestrzennościujęcia.Wczasach,kiedystawianonaostre

obrazyibudowanieprzestrzenizapomocągłębiostrościiperspektywy

powietrznej,takiwerdyktwzbudziłkontrowersje.Sprzeciwialisięmu

fotografowietworzącywoficjalnymnurcienaturalistycznym.Londyńskie

towarzystwo

podzieliłosięnadwaobozy:"starąszkołę",którejczłonkamizostali

fotografowiepreferującyostrewjednymplaniezdjęciaibogactwodetali,oraz

"piktorialistów",czyliludzi,wybierającychbardziejosobistewidzenieświata,

jegowraŜeniowość.Wkrótkimczasiepowstałokilkaznaczącychugrupowań:

wspomianiangielscyTheLinkedRingiwiedeńskiCameraClub,francuskile

PhotoClubdeParisorazamerykańskaThePhotoSecession.Jeszczejedną

waŜnarzeczzawdzięczamytwórcompiktorialnym.Zwrócilioniuwagęna

ogromnąróŜnicępomiędzymechanizmamiludzkiejpercepcji,a

obrazowaniemprzypomocyurządzeńfotograficznychikinematograficznych.

Spostrzeglioni,Ŝewprawdziekamerawidzidokładnyobraz,jesttojednak

obrazprawdziwydlabardzokrótkiegoułamkaczasu,analityczny,aczłowiek

pojmujeświatiwidziobrazsumującswojewcześniejszedoświadczenia

tworzysyntezę,częstopodpartąwyobraźnią,jakbytobyłowprzypadku

malarzapracującegozpamięci.Podobnie

fotografmiałby,wedledąŜeńpiktorialistów,korzystajączanalitycznego

mediumfotografi,uzyskiwaćrezultatsyntetyczny.Ulubionątechniką

twórcówpiktorialnychbyłagumadwuchromianowa.

Historiaprocesu

Jednymznajwiększychwyzwań,przedktórymstawalipionierzyfotografii,

byłatendencjafotografiisrebrowychdoblaknięcia.Stanowiłaonaoczywiście

duŜyproblemiwpołowielatpięćdziesiątychXIXwiekuustanowiono

formalnekomitetywLondynieiParyŜu,którychcelembyłoznalezienie

sposobunauczynieniezdjęćtrwałymi.Ostateczniestwierdzono,Ŝeprzyczyną

blaknięciaodbiteksrebrowychbyłaniewłaściwakąpielutrwalającalub

niewystarczającepłukanie.Początkoweeksperymentydoprowadziłydotego,

cozyskałonazwęfotografiialternatywnej.

Początkiprocesuwykorzystującegoswiatłoczułośćsolichromusięgająroku

1830,kiedytoSzkotMungoPontonodkrył,Ŝepapierpokrytyroztworem

dwuchromianupotasubrunatniejepodwpływemdziałniaświatła.Kolejnym

waŜnymodkryciembyłydoświadczeniaprowadzonew1852przezWiliama

TalbotawykazująceŜeŜelatynawpołączeniuzdwuchromianami,tracipod

działniempromienisłonecznychrozpuszczalnośćwwodzieciepłej.Alphonse

LouisPoiteviniJohnPouncy,korzystającztegopomysłu,uczynilidalszy

krokiw1852odkryli,ŜemoŜnawyprodukowaćtrwałą,opełnejskali

tonalnejodbitkęprzezdodaniepigmentów(początkowobyłtopyłwęglowy)

domieszankigumy,klejulubbiałkazdwuchromianami.Odkrycietodało

podstawydorozwojutechnikszlachetnych:gumy,oleju,bromoleju,

przetłokuiinnych.PatrzącnaodbitkęJohnaPouncy'egowRoyalPhotografic

SocietywBathmoŜnasięprzekonać,Ŝetametodadawałaodbitki

oszałamiającewewszystkichszczegółach,kontraście,gradacjiiświeŜości;

chociaŜmastopięćdziesiątlat,tojednakwciąŜposiadatąsamąjakość.W

roku1878pojawiłsięwhandluwprowadzonyprzezFryderykaArtiguea

papiergumowywyłączniedoreprodukcjiplanóworazrysunkówkreskowych,

gdyŜotrzymaniepółtonówbyłonatympapierzeniemoŜliwe.Dopierojego

syn,Wiktorwroku1894uzyskał,przezdodaniedogumyinnegokolodionu

orazodmiennysposóbwywołania,papieroaksamitnejpowierzchni

(istniejącywhandludo1939r.)onazwieCharbonVelours.Wielkie

zainteresowaniew1893r.wświeciemiłośników„malarskiejfotografji"

wzbudziłmalarzAlfredMaskellwystawiającThePhotographicSalonw

Londynieseriefotogramówgumowychnapapierzewłasnegowyrobu.Do

popularyzacjisposobugumowegoprzyczyniłsięrównieŜFrancuzczłonek

PhotoClubdeParisA.RouilleLadevezepublikacją„SepiaPhotoset

SanguinePhotos"zawierającącałyprocesuczulaniaiwywołaniaodbitek,

opisanynapodstawiedoświadczeńartysty,jegopraceprzypomiające

akwareleilitografiemoŜnabyłozobaczyćnawystawiew1894roku.Inny

członekPhotoClubdeParis,RobertDemachypewnegodnia,kupująctrochę

hydrochinonu(czarnobiałysrebrowasubstancjachemicznado

wywoływania,któradopierocozostałaodkryta),skarŜyłsię,Ŝebromek

srebrowyniedawałbogatychczerni,jakichszukałwswoichodbitkach.

Powiedzianomu,abyspróbowałprocesuPoitevina,jakiwtymczasiebył

sprzedawanyjakosposóbreprodukcjirycin.

Rezultatybyłytakzadowalające,Ŝewroku1894odbitkigumowe

Demachy'iegozostaływystawionewLondyńskimSalonieFotografii(London

SalonofPhotography).OgromnezainteresowaniewystawąjakrównieŜbardzo

dobrerecenzjewprasiefotograficznejskłoniłykomitetwystawowy

wiedeńskiego„KameraClubu"dosprowadzeniaw1895pięciugum

Demachy'eg.TrzechczłonkówtegostowarzyszeniaHansWatzek,Hugo

HenebergiHenrykKühnpołączyłoswojesiłycelemudoskonaleniai

artystycznejeksploatacjisposobugumowego,wykonywanegodotąd

wyłączniewpostacijednowarstwowej.Próbyuzyskaniafotografjikolorowejz

trzechnegatywów(nieudaneponiewaŜuwczesnemateriałyfotograficznenie

byłyczułenacałądługośćpromieniowaniawidzalnego)wylazałyŜeobrazy

tworzonestopniowozkilkuwarstwdająznacznieszersząskaletonalną.

HenrykMikolaschzatwórcęgumywielowarstwowejpodajeKühnadzięku

któremutadoskonałatechnikaprzezdługielatastosowanabyłąnacałym

świecieustępującdopieromiejsceprzetłokowi.

Opistechnik(zmałymipoprawkamitekstpobranyzwikipedii)

Alternatywnetechnikifotograficzne:technikigraficzneopartena

wykorzystaniuniestandardowychmateriałówświatłoczułych,aleteŜ

tradycyjnychfotografiijakomateriałuwyjściowego.Odtechnikstricte

graficznychodróŜniajeniepowtarzalnośćprocesutechnologicznego,

prowadzącegozregułydootrzymaniapojedynczej,wyjątkowej

odbitki/obrazu.Odstandardowychtechnikfotograficznych(analogowych)

odróŜniajezarównoniepowtarzalność,jakiwykorzystaniemateriałów

innychniŜświatłoczułesolesrebra.ObecnieprzeŜywająrenesansjako

przeciwagadlazalewufotografiicyfrowej.

Guma

Opierasięnazmniejszeniurozpuszczalnościgumyarabskiej(uczulonej

dwuchromianemamonulubpotasu)podwpływemświatła.Arkuszpapieru

(przeklejonegonajczęściejŜelatyną,odpornegonawodę,częstozwyraźną,

ziarnistąfakturą)pokrywasięzawiesinąkryjącegopigmentuwsłabym

roztworzegumyarabskiejzdodatkiemdwuchromianuamonuiew.

amoniaku.Istniejąjednakodmiany,gdzieniestosujesięŜelatynyjako

warstwynośnej(gumawarszawska).Powysuszeniu(wciemnościlub

pomarańczowymświetle)papiernaświetlasięstykowoprzezdiapozytywlub

negatyw(wzaleŜnościodkolorupigmentuipapieru).Następniekładziesię

gonapowierzchnizimnejwodywarstwąobrazowądodołu;pokilku

minutachnienaświetlonagumaarabskaspływawrazzpigmentem,

odsłaniającpapier.MoŜliwejestpowysuszeniunakładanienastępnych

warstwgumyzinnympigmentemiponownenaświetlanieprzezinny

negatyw(koniecznejestoczywiściedokładnepasowanieobrazu);wten

sposóbmogąpowstawaćobrazywielokolorowe.

Obrazstworzonytatechnikąjestsyntetyczny,płaski,pozbawionyszczegółów

iwiększościpółtonów,alemimotodelikatnyimiękki.Najczęściejtworzonow

tensposóbportrety,martwenaturyetc.ScenyzduŜąilościądetaliiwyraźnie

zaznaczonymiplanami(np.krajobrazy)wymagająsporegodoświadczeniai

bardzoduŜegoformatuobrazu.Szczytpopularności'guma'osiągnęław

Polscewczasachprzedwojennych,właściwiewszyscywielcypolscy

fotograficymieliwŜyciorysieartystycznym'gumowy'epizod.Niestety,

większośćpracwykonanychtątechnikąniedotrwaładonaszychczasów.

Pigment

WykorzystujeanalogicznądoopisanejwyŜejświatłoczułośćŜelatyny

uczulonejchromianempotasulubamonu.Naniesionąnagładkipapier

warstwęŜelatynyzbarwnympigmentemnaświetlasięstykowo,anastępnie

wywołujewciepłejwodzie.JednakponiewaŜwarstwaŜelatynyjestgrubsza

niŜgumyświatłoniedocieradospodniejczęściŜelatynyprzylegającejdo

papieruwskutekczegonaświetlonabłonaŜelatynowawtrakciewywoływania

oddzielasięodpapieru.NaleŜyjązatemnamokroprzenieśćnainnepodłoŜe

(niekonieczniepapierowe).TenprocesmoŜnapowtarzaćwielokrotnie,czego

efektemmogąbyćzarównowyjątkoworealistycznepełnokolorowe"odbitki"

fotograficznejakisurrealistycznelubprzypominającepopartkompozycje

barwne.Dalekimpotomkiemtejtechnikijestpierwotnatechnologia

tworzeniaanalogowychcromalinów.

Bromolej

Opierasięnazjawisku"garbowania"(utratyrozpuszczalnościizdolności

pęcznieniapodwpływemwody)Ŝelatynyuczulonejchromianempotasuw

obecnościnaświetlonychiwywołanychsolisrebratworzącychobrazw

klasycznej,czarnobiałejtechnicefotograficznej.ZgarbowanaŜelatyna

zachowujesiępodobniejaknaświetlonapłytaoffsetowa:przyjmujetłustą,

olejnąfarbęaodpychawodę.PoniewaŜtradycyjnemateriały(papiery)

fotograficzneskładałysięzesłabozgarbowanej(tyle,byniespływałaz

papierupodczasobróbkichemicznej)Ŝelatyny,zawierającejsolesrebra,

nałoŜonejnapapier,wystarczałowkąpielizawierającejchromianyi

wspomagająceprocessolemiedzietc.zgarbowaćjeproporcjonalniedo

naświetlenia.TakspreparowaneodbitkinaleŜałopokryćcienkąwarstwą

zwykłejolejnejfarbyiusunąćjejnadmiarwciepłejwodzie,abyotrzymać

"olejny",monochromatycznyobrazociekawychprzejściach

światłocieniowychicharakterystycznierozciągniętejkrzywejkontrastu.

MoŜliwebyłojakwtradycyjnejlitografiikilkakrotneodbicieobrazuna

innychpodłoŜach("przetłok"),alewyjściowamatrycabardzoszybkoulegała

zniszczeniu.Obecnieprodukowanepapieryfotograficznezregułysięnie

nadajądowykorzystaniawtechnicebromoleju.

Cyjanotypia

Tojednaznajstarszychtechnikpowielaniaobrazu,wktórejnegatyw

kopiowanyjestnawarstwieświatłoczułejbędącejmieszaninąŜelazicyjanku

potasuicytrynianuamonowoŜelazowego

Jestjednąznajtańszychmetodfotograficznychawynalezionazostaław

1842rokuprzezSirJohnaHerschela,któryposzukiwałpewnejmetody

zapisywaniaskomplikowanychregułmatematycznych(niedowierzał

podobnodokładnościswoichasystentów).Jednymznajwcześniejszych

zastosowańcyjanotypiibyłyzapiskifotograficznebiologaAnnyAtkins(1799

1871),którawlatach18411851wykorzystałajewswojejpracy

dokumentującejalgiipaprocie.Jejpublikacjesąpierwszymwhistorii

wykorzystaniemfotografiiwksiąŜce.Późniejbyłnatylepopularnywśród

tychartystów,którzydąŜylidozachowaniawfotografiiefektówmalarskich,

Ŝenawet,przezpewienczas,byłnarynkudostępnygotowy,komercyjny

papierdocyjanotypii

Kalotypia

(równieŜznanajakoTalbotypiaodnazwiskawynalazcy,anglikaW.H.F.

Talbota)–fotograficznatechnikanegatywowopozytywowa,wynalezionaw

1839r.

Materiałemświatłoczułymbyłpapiernasyconyazotanemsrebrai–po

wysuszeniu–kąpanywroztworzechlorkulubbromkusodu.Naświetlony

negatywwywołujesięwroztworzekwasugalusowegoiutrwalawroztworze

tiosiarczanusodu.NastępnienaleŜygowypłukaćiwysuszyć.Dlauzyskania

przezroczystościpodłoŜanegatywwoskujesię.Pozytywuzyskujesięprzez

kopiowanienapodobnieprzygotowanymmaterialeświatłoczułym.Zawartość

srebrawkalotypachpozwalanauzyskanieodbitekobogatszejtonacjiniŜ

cyjanotypy.Procestenporzucono,poniewaŜnaprzełomieXIXiXXw.nie

potrafionoskutecznieusuwaćpozostałościchemiizpapieru,którezczasem

prowadziłydozniszczeniaobrazu.Dzisiejszebezkwasowepapieryoraz

wykorzystanieutrwalaczaHypopozwalająnauzyskaniestosunkowo

trwałegoobrazu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: