Różnice indywidualne 05.20.doc

arasimowicz@yahoo.com

sobota, 18, studium teatralne ulica Lubelska, „Koniec Pieśni”.

Egzamin dla grupy czwartkowej 8 czerwca 10.00, Aula. Poniedziałkowa o 16.00

Psychologia różnic indywidualnych                                                                                           Wykład 20 V

ostatni wykład czwartkowy!!

ostatni miał dotyczyć relacji różnice indywidualne a problemy społeczne (jest opisane w podręczniku Strelau).

Edward Nęcka

·         Polski psycholog zajmujący się teorią twórczości i inteligencji.

Formalna teoria inteligencji Edwarda Nęcki.

Odchodzi od statycznego modelu inteligencji. Rozumie inteligencję jako proces.

·         ważne dla zrozumienia procesu myślenia jest nie tyle jego treść, co sposób przebiegu procesów myślowych (Newell, Simon 1972).

·         Ważne składniki inteligencji to zasoby uwagi i pamięć robocza.

·         Zasoby uwagi stanowią swego rodzaju energię uczestniczącą w kontrolowaniu procesów poznawczych (Hunt).

·         W pamięci roboczej dokonują się ważne operacje umysłowe (m. in. wnioskowanie, rozumowanie) stąd znana jest także jako pamięć operacyjna. (Baddeley)

Zasoby uwagi charakteryzowane w kategorii energii niezbędnej do kontrolowania procesów, koncentrowania świadomości, wysiłku poznawczego.

·         pobudzenie jako moderator zasobów uwagi i pamięci roboczej. Pobudzenie energetyczne zwiększa zasoby obu procesów (uwagi i pamięci) zaś pobudzenie napięciowe (np. lęk) zmniejsza ich zasoby.

Pobudzenie napięciowe jest związane z niepewnością co do wyników, utrudnia funkcjonowanie uwagi i pamięci.

·         Proces inteligencji – oscylowanie w granicach pobudzenia, które są akceptowalne dla osoby rozwiązującej konkretne zadania w konkretnej sytuacji.

Pasmo pobudzenia zawsze odnosi się do konkretnej sytuacji, konkretnego zadania.

·         inteligentne zachowanie (pojęcie pierwotne) – kompetencje konkretnej osoby w zakresie rozwiązywania pewnej klasy zadań; jest to cecha latentna.

Najprawdopodobniej chodzi tutaj o różne rodzaje inteligencji.

·         „Różnice w zakresie zasobów uwagi i pojemności pamięci roboczej traktujemy jako trwałe, strukturalne podłoże inteligencji, determinujące jej rzeczywisty poziom (Nęcka, 2000)

Style poznawcze

inteligencja to są pewne właściwości człowieka, wyznaczające górną granicę możliwości w zakresie jego funkcjonowania. W obrębie tych właściwości ludzie wybierają dostępny dla nich sposób zachowania.

Zdolności a preferencje

·         Zdolności (możliwości) poznawcze określają maksymalny dostępny jednostce poziom funkcjonowania poznawczego, podczas gdy preferencje oznaczają poziom, które najbardziej jednostce odpowiada i który wybiera w sytuacjach, pozwalających na taki wybór.

·         Zdolności wyznaczają zakres, sposób funkcjonowania poznawczego dostępny preferencjom, które skłaniając do określonej formy aktywności poznawczej mogą być czynnikiem rozwoju odpowiednich zdolności.

Zachodzi sytuacja sprzężenia zwrotnego między zdolnościami a preferencjami.

·         preferowane przez jednostkę sposoby funkcjonowania poznawczego określane są przez style poznawcze.

Rozwój poznawczy człowieka

·         niejednakowe tempo rozwoju. Istnieją RI w tempie rozwoju.

·         Doskonalenie się sposobów funkcjonowania poznawczego.

·         Rozszerzanie się repertuaru dostępnych środków poznawczych.

·         Najwyższy rozwojowo sposób funkcjonowania poznawczego dostępny jednostce, to jej możliwości poznawcze.

·         Ten najwyższy rozwojowo sposób funkcjonowania poznawczego jednostki nie jest ani jedyny, ani bezwzględnie najlepszy.

Poprzednie sposoby funkcjonowania nie zanikają.

Możliwości poznawcze

·         określają górną granicę funkcjonowania poznawczego jednostki w określonym momencie jej rozwoju.

·         Rzeczywiste funkcjonowanie poznawcze jest mniej lub bardziej odległe od tej granicy

·         Różnica, o której mowa wynika z zasady rozwojowej, zgodnie z którą osiągnięcie wyższego poziomu nie oznacza zaniku możliwości funkcjonowania na niższych poziomach (oznacza to możliwość działania na wszystkich poziomach, które jednostka dotychczas osiągnęła).

·         Wybór rzeczywistego poziomu funkcjonowania poznawczego zależy m. in. od wymagań sytuacji, rodzaju zadania, itp.

Preferencje indywidualne

·         w sytuacjach, w których brak jakichkolwiek wymagań, co do sposobu funkcjonowania poznawczego albo wymagania te nie są dla człowieka wyraźne i oczywiste ujawniają się preferencje indywidualne w tym zakresie.

·         Preferencje indywidualne odnoszą się do wyboru tych sposobów funkcjonowania poznawczego, które leżą w granicach możliwości, a jednocześnie odpowiadają preferencjom jednostki.

Pojęcie stylu poznawczego

·         Charakterystyczne dla poszczególnych ludzi i stałe dla nich sposoby funkcjonowania w zakresie czynności poznawczych i intelektualnych (Witkin).

·         Stała preferencja indywidualna dotycząca sposobu spostrzeżeniowego organizowania i kategoryzowania świata zewnętrznego (Kagan).

·         Indywidualny sposób funkcjonowania poznawczego pośredniczący między stanem wewnętrznym jednostki a sytuacją zewnętrzną (Gardner).

Kategorie służące do opisu stylów poznawczych

·         Zależność – niezależność od pola percepcyjnego

Siła tendencji jednostki do przełamywania zorganizowanego pola percepcyjnego w celu wyodrębnienia w niej części lub stopień, w jakim jednostka kieruje się zewnętrznymi vs wewnętrznymi wskazówkami w spostrzeganiu otoczenia.

Niezależnością od pola jest np umiejętność wyodrębniania jednostek z tłumu, składowych z jednolitego obrazu.

Też zależność przejawia się przez kierowanie się przesłankami zewnętrznymi (np opinią innych).

·         Refleksyjność – Impulsywność

Stopień, w jakim jednostka skłonna jest – przy rozwiązywaniu problemów poznawczych – do zastanawiania się nad trafnością swoich hipotez.

Impulsywne nie zastanawiają się nad odpowiedziami; refleksyjne odwrotnie. Osoby refleksyjne funkcjonują lepiej (popełniają mniej błędów).

Tu widoczny jest związek stylu poznawczego z temperamentem.

·         Abstrakcyjność – konkretność

stopień oderwania wewnętrznego obrazu spostrzeganych bodźców od ich konkretnej, jednostkowej postaci, w jakiej ujawniają się w spostrzeżeniu.

Mniej znane:

·         Szerokość kategoryzacji

rozległość grup pojęciowych służących jednostce do ujmowania świata.

·         Analityczność

stopień rozkładania odbieranych bodźców złożonych na części składowe i stopień wykorzystania wyników takiej analizy w kategoryzacji.

·         Ekstensywność eksploracji

Równomierność rozkładu uwagi na poszczególne części pola percepcyjnego.

Np dostrzeganie wszystkiego wokól w trakcie prowadzenia samochodu.

·         Stopień asymilacyjnej integracji spostrzeżeń ze śladami pamięciowymi

stopień odnoszenia informacji nowych do dawnych.

·         Twórczość

liczba i rodzaj skojarzeń.