Leszek Biały - Dzieje inkwizycji hiszpańskiej (1989r.).pdf - Inkwizycja - Ahnenerbe

Bialy Leszek - Dzieje inkwizycji hiszpanskiej(txt)

DZIEJE INKWIZYCJI HISZPAŃSKIEJ

Leszek Biały

DZIEJE INKWIZYCJI

HISZPAŃSKIEJ

Książka i Wiedza, Warszawa 1989

Okhit-lkę i strony tytułowe projektowat PAWEŁ CHYLIŃSKI

Redaktor:

BOGDAN BORUĆKI

Redaktor techniczny:

LENA MURAWSK.A-RIEDEL

Korekta:

ELŻBIETA LEWCZUK

Tytuł dotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej

ISBN 83-05-12129-1

Poprawiliśmy Twoje bohaterstwo i oparli je na cudzie, tajemnicy i autorytecie

F. Dostojewski, Bracia Karamazow

ROZDZIAŁ I

PREHISTORIA

Cokolwiek robi się dla nawrócenia heretyków, jest laska. Nicolau Eimeric '

Kiedy w roku 1478 Izabela i Ferdynand Katoliccy, władcy zjednoczonej Hiszpanii,

ustanawiali Inkwizycję hiszpańską, ów mający zdobyć sobie ponurą sławę, specjalny

trybunał do walki z herezją nie rodził się w próżni i posiadał już swoją

prehistorię. Niebezpieczne związki Tronu i Ołtarza, których hiszpańskie Święte

Oficjum stało się szczególnie jaskrawym przykładem, zaczęły się bowiem na

jedenaście z górą wieków przed jego ustanowieniem, z chwilą legalizacji (r. 313), a

zwłaszcza uznania chrześcijaństwa za religię panującą imperium rzymskiego (r. 380).

Wtedy to chrześcijaństwo, prześladowane w pierwszych wiekach swojego istnienia

także i za to, że- zgodnie z zasadami Królestwo moje nie jest z tego świata i

Oddajcie więc Cezarowi to, co należy do Cezara, a Bogu to, co należy do Boga -

rygorystycznie oddzielało porządek duchowy od doczesnego i zdecydowanie odmawiało

udziału w rzymskim kulcie państwowym, znalazło się w zupełnie nowej sytuacji.

Z chwilą zastąpienia przez chrystianizm dawnego oficjalnego pogaństwa Kościół

musiał wpisać się w złożoną strukturę prawną, polityczną, administracyjną i

ekonomiczną Cesarstwa. Musiał też zapłacić cenę

' N. Eimeric (Eymerich), F. Peńa, El manual de los inquisidores (Directorium

inqu-isitorum), Barcelona 1983, s. 155.

zwycięstwa. Jak pisze znawca tej epoki: "Wdzięczny temu, który poło-żyl kres

utrapieniom, zapewnił stały pokój, bardzo korzystną sytuację materialną, zaszczyty

i rzeczywisty wpływ na prawodawstwo i życie publiczne. Kościół gotów był bardzo

drogo opłacić te dobrodziejstwa. Jako naturalną konsekwencję nowego układu sił

przyjmuje opiekę, która, nawet bez złej intencji, z łatwością zmieni się w

ucisk..." 2

Idąc w ślady swych pogańskich poprzedników, chrześcijańscy cesarze, tacy jak

Konstantyn czy Teodozjusz, uważali za rzecz oczywistą, że władca, odpowiedzialny za

losy państwa, zależące w ostatecznej instancji od woli Boga, ma prawo interweniować

w sferę życia duchowego, i religijnego. Mnożąc przywileje i dobrodziejstwa

świadczone Kościołowi, starają się go zarazem kontrolować i zapewnić sobie jego

poparcie i posłuszeństwo. Zwołują sobory, zabierają głos w kwestiach teologicznych,

w sposób administracyjny ingerują w toczące się wówczas wewnątrzchrześcijańskie

spory doktrynalne, wreszcie - prześladują pogan, apostatów i heretyków, jako

jednoczesnych wrogów Kościoła i Państwa.

Niekiedy hierarchia kościelna próbuje powstrzymać te zapędy. Kiedy w roku 385

cesarz Maksym skazał na śmierć hiszpańskiego biskupa Pryscyliana, oskarżonego o

manicheizm, protestowali papież Syryc-jusz, św. Ambroży i św. Marcin z Tours.

Zasady wolności sumienia bronili również św. Leon Wielki, Laktancjusz czy św.

Hilary z Poitiers, przeważnie jednak Kościół nie stawiał poważniejszego oporu

Strona 1

Bialy Leszek - Dzieje inkwizycji hiszpanskiej(txt)

roszczeniom władzy świeckiej. Tak prawowierni, jak odszczepieńcy chętnie

przyjmowali, a nawet domagali się arbitrażu bądź interwencji monarchy.

Chrześcijański pisarz z IV wieku, Firmicus Maternus, w swym dziele De errore

profanarum religionum przypominał ostre środki przewidziane w Starym Testamencie

przeciw odstępcom i zalecał stosować je wobec współczesnych sobie heretyków i

apostatów. Nawet św. Augustyn w chwili zagrożenia ortodoksji w Afryce zwracał się

do cesarza o pomoc przeciw donatystom.

To właśnie zagrożenie jedności Kościoła ze strony nieortodoksyj-nych nurtów

chrześcijaństwa, takich jak manicheizm, donatyzm, pela-gianizm czy arianizm

stwarzało najczęściej pokusę odwołania się do potęgi "ramienia świeckiego". Ze swej

strony państwo chętnie zwal-

2 M. Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa. Warszawa 1981, s. 227, tłum. E.

Bąkowska.

czato religijnych dysydentów widząc w nich wichrzycieli ustanowionego porządku i

buntowników. Już w 387 r. prawa cesarskie przewidywały śmierć na stosie dla

przywódców manichejczyków, Codex Teodosianus przyrównał herezję do najcięższej ze

zbrodni, za jaką uważano obrazę majestatu władcy, podobne stanowisko znalazło swój

wyraz w prawodawstwie cesarzy Leona i Justyniana.

Koniec ery antycznej przyniósł ze sobą tryumf chrześcijaństwa, które z pogardzanego

i prześladowanego wyznania niewolników i plebsu stało się oficjalną religią Rzymu,

a zająwszy raz tę uprzywilejowaną pozycję, poszło w ślady innych religii

państwowych i opierając się na "ramieniu świeckim" zaczęło samo stosować przemoc

wobec swych przeciwników i odszczepieńców.

Pomimo że powstałe na gruzach imperium rzymskiego państwa germańskie miały w

jeszcze większym stopniu charakter teokratyczny, prześladowania heretyków we

wczesnym średniowieczu należały do rzadkości i nie były zbyt surowe. Przyczyn

takiego stanu rzeczy można dopatrywać się w słabości politycznej i chaosie

wewnętrznym tych państw, niskiej kulturze teologicznej ich władców, postępującej

feuda-lizacji kleru pociągającej za sobą jego zeświecczenie i upadek obyczajów, w

słabej znajomości prawa rzymskiego i, co najważniejsze, w braku masowych ruchów

heretyckich w tamtych czasach.

Zaostrzenie kursu wobec heretyków przyniósł ze sobą dopiero wiek XII. Szerzące się

wówczas herezje katarów, czyli albigensów (od miasta Albi w południowej Francji),

oraz waldensów, zwanych też Biedakami z Lyonu, przybrały tak ogromne rozmiary, że

na niektórych obszarach - południowej Francji, północnych Włoch, Szwajcarii -

poczęły wręcz zagrażać dalszemu istnieniu Kościoła katolickiego.

Katarzy, wyznający nową wersję starego manicheizmu, uznawali istnienie dwóch Bogów

- dobrego i złego - z których pierwszy był stworzycielem świata idealnego, a drugi,

utożsamiany z diabłem - świata materii. Dziełem szatana był dla nich cały porządek

społeczny, w tym Kościół rzymski i wszelka władza świecka. Katarzy posiadali własną

hierarchię: "doskonali" (perfecti), zwani też "czystymi", pełniący funkcję

kapłanów, zobowiązani byli do cnotliwego życia i dawania przykładu zwykłym wiernym

(credentes). Ślubowali nigdy nie kłamać, nie zabijać, nie składać przysięgi w

sądzie i pod żadnym pozorem nie zapierać się swej wiary. Na pamiątkę Chrystusa, w

którym uznawali jedynie naturę boską, żyli w ascezie, bez rodzin i bogactw.

Szeregi katarów rosły prędko, co brało się przede wszystkim z tego, że ich

"doskonali", dzięki cnotliwemu życiu, wygrywali wojnę ideologiczną z klerem

katolickim, którego przywiązanie do dóbr tego świata i osobisty poziom moralny

pozostawiały wówczas na ogół wiele do życzenia. W niektórych okolicach, zwłaszcza

na południu Francji i w Lombardii, albigensi cieszyli się poparciem i opieką

lokalnych feuda-łów, pozostających z tych czy innych powodów w konflikcie z

przedstawicielami Kościoła rzymskiego.

Wspólne wszystkim średniowiecznym herezjom podłoże społecznego protestu było

szczególnie wyraźne w przypadku ruchu "Ubogich z Lyonu". Waldensi byli gorącymi

orędownikami idei dobrowolnego ubóstwa i głośnymi krytykami wad duchowieństwa.

Odrzucali autorytet Kościoła i ważność udzielanych przez jego "niegodnych" kapłanów

sakramentów. Żyli we wspólnotach, w których funkcje kapłańskie mógł pełnić każdy,

kto zażywał sławy osobistej świętości, w tym również kobiety, a cały majątek był

wspólny. Odrzucanie wszelkiej władzy poza boską czyniło z nich wrogów państwa i

panującego porządku poli-tyczno-społecznego.

Ponieważ pokojowe środki - misje, dysputy, ekskomuniki i anatemy - zastosowane

przez Kościół katolicki przeciwko obu masowym ruchom heretyckim nie przyniosły

Strona 2

Bialy Leszek - Dzieje inkwizycji hiszpanskiej(txt)

spodziewanych rezultatów, postanowiono odwołać się do pomocy władz świeckich.

Odkryte w tym czasie antyczne rękopisy prawnicze dostarczyły ówczesnym jurystom i

kano-nistom teoretycznych argumentów na rzecz współdziałania władz kościelnych i

świeckich przy zwalczaniu herezji, jak też uświadomiły im, że już starożytni

cesarze chrześcijańscy karali tę najcięższą ze zbrodni śmiercią. Dziewięćdziesiąt

lat, jakie upłynie między synodem biskupów w Tours (1163) a bullą Ad extirpanda

Innocentego IV (1252), wypełnionych okrutnymi zmaganiami z heretykami, stanie się

okresem, w którym dokona się proces instytucjonalizacji średniowiecznej

nietolerancji, zaś wypracowane w tym czasie normy prawne i mechanizmy

te-chniczno-organizacyjne mające służyć zwalczaniu herezji zostaną - w ponad dwa

wieki później - skopiowane w swych zasadniczych zrębach przez nowożytną Inkwizycję

hiszpańską. Z tego powodu warto prześledzić główne etapy wspomnianego procesu.

Zgromadzeni na odbywającym się z udziałem papieża Aleksandra III synodzie w Tours

biskupi francuscy zaapelowali oficjalnie do władz świeckich o zajęcie czynnej

postawy wobec szerzących się herezji. Cho-

dzito między innymi o to, żeby podjąć aktywne poszukiwanie podejrzanych {inąuisitio

- słowo, które miato zrobić karierę), zamiast, jak działo się do tamtej pory,

biernie oczekiwać na wniesienie formalnego oskarżenia przez któregoś z duchownych

bądź prawowiernych katolików.

W roku 1184, chwilowo ze sobą pogodzeni, cesarz Fryderyk I Bar-barossa i papież

Lucjusz III postanowili na spotkaniu w Weronie współpracować ze sobą w dziele

zwalczania herezji. Ogłoszona w tym samym roku bulla Ad abolendam diversarum

haeresum pra.vita.tem zobowiązywała wszystkich biskupów do wizytowania podległych

im parafii przynajmniej raz na dwa lata i wyszukiwania w nich - z pomocą zaufanych

ludzi - osób podejrzanych o herezję. Miano proponować im wyrzeczenie się błędów i

powrót na łono Kościoła, a w przypadku odmowy przekazywać je władzom świeckim dla

wymierzenia stosownej kary - konfiskaty dóbr i wygnania z granic diecezji. Bulla ta

nie wspominała O prześladowaniach fizycznych, ani tym bardziej o możliwości karania

heretyków śmiercią. Jednakże już w 1199 r. papież Innocenty III w dekrecie

Yergentis in senium, skierowanym do władz Viterbo, miasta gdzie mieszkało

szczególnie dużo heretyków, przyrównał herezję do zbrodni obrazy majestatu, a więc

do przestępstwa, za które w większości krajów europejskich groziła kara śmierci.

Bulla Ad abolendam i dekret Yergentis in senium wywarły wpływ na ustawodawstwo

antyheretyckie w różnych częściach Europy, w tym również w krajach hiszpańskich

(Fuero Juzgo, ks. XII, róż. II, prawo 2; Fuero Real Alfonsa X, ks. IV, róż. I,

prawo 2; Partidas, ks. VII, róż. XXVI) 3. Król Aragonii Piotr II już w 1197 r.

nakazał opuszczenie swego królestwa wszystkim waldensom i innym heretykom, uznanym

za "nieprzyjaciół Krzyża Chrystusowego, gwałcicieli wiary katolickiej i publicznych

wrogów władcy i monarchii". Heretycy schwytani po Wielkiej Nocy mieli zostać

spaleni żywcem, zaś ich mienie podlegało konfiskacie. 1/3 owego mienia miała

przypaść delatorom, reszta zasilić skarbiec królewski. Ewentualni protektorzy

heretyków narażali się na ciężkie kary jako współwinni zbrodni obrazy majestatu, za

to gorliwi wykonawcy edyktu mogli liczyć na całkowitą bezkarność:

"Niechaj będzie wiadomym, że jeśli jakiś szlachcic bądź człek z gminu

3 Historia de la Inąwsición en Espana y America, pod kier. J. Perez Villanueva i B.

Escandell Bonet, Madrid 1984, t. I, s. 248.

odkryje w naszych włościach heretyka i zabije go lub zrani, albo też pozbawi go

majątku lub wyrządzi mu jakąś inną krzywdę, nie spotka go za to żadna kara, a

przeciwnie, zaskarbi sobie naszą łaskę" 4.

Podobne zarządzenia antyheretyckie pojawiły się w owym czasie także w kodeksach

szwabskich, saksońskich i francuskich. Wiek XIII przyniósł dalsze zaostrzenie walki

z herezją. W roku 1202 Innocenty III wyprawił do hrabstwa Tuluzy, będącego

prawdziwym bastionem katarów, dwóch legatów - Arnolda Amairica i Piotra de

Castelnau - którzy mieli zwalczać tam wpływy albigensów. W trwającej kilka lat

misji wspomagała ich grupka kaznodziejów hiszpańskich, wśród których wyróżniał się

uczony kanonik katedry w Ósma, Dominik de Guz-man, wówczas augustianin, później -

założyciel zakonu kaznodziejskiego (dominikanów). O ile przyszły św. Dominik mógł

pochwalić się pewnymi sukcesami - dzięki logicznej argumentacji, rozległej wiedzy

teologicznej i elokwencji udało mu się bowiem pozyskać dla ortodoksji nieco

heretyków - o tyle misja obu legatów przynosiła mizerne rezultaty. Miejscowa

Strona 3

Bialy Leszek - Dzieje inkwizycji hiszpanskiej(txt)

ludność traktowała ich wrogo bądź obojętnie, zaś rządzący w Tuluzie hrabia Rajmud

VI otwarcie sprzyjał albigensom, za co został w końcu uroczyście ekskomunikowany

przez Piotra de Castelnau. W odpowiedzi na tę zniewagę 15.1.1208 r. jeden z ludzi

hrabiego zabił papieskiego legata.

Odtąd wypadki zaczęły toczyć się w szybkim tempie. Już 10.VIII. tego samego roku

papież wezwał wszystkich chrześcijan do wzięcia udziału w wyprawie krzyżowej

przeciwko hrabiemu Tuluzy. Jej uczestnicy mieli otrzymać dobra i ziemie zdobyte na

heretykach, zwolnienie od spłaty procentów od długów na czas krucjaty oraz

odpuszczenie wszystkich grzechów popełnionych przed wyruszeniem na wojnę.

Wojna krzyżowa w Langwedocji trwała z przerwami do roku 1229 i obróciła w perzynę

ten kwitnący i niezależny dotąd od Francji kraj o bardzo wysokiej i niezwykle

oryginalnej kulturze. Żądni łupów krzyżowcy, pochodzący głównie ze znacznie

biedniejszej północnej Francji, grabili i mordowali bez litości, nie zadając sobie

zresztą nadmiernego trudu rozróżniania między heretykami a prawowiernymi

katolikami. Po zdobyciu miasta Beziers wymordowali na przykład całą jego

60-ty-sięczną ludność, zaś obecny przy tym legat Amairic, zapytany przez

4 M. Menendez Pelayo, Historia de los heterodoxos espanoles, Madrid 1965, t. II,

s. 213.

kogoś, jak odróżnić kacerzy od katolików, miał rzekomo odpowiedzieć: "Zabijajcie

wszystkich. Bóg rozpozna swoich"5.

Krucjata przeciw katarom przyśpieszyła proces kształtowania się inkwizycji

średniowiecznej. W roku 1215 zebrał się w Rzymie IV Sobór Laterański, który podjął

szereg ważnych postanowień antyheretyc-kich. Sobór obłożył anatemą wszelkie herezje

występujące przeciwko wierze katolickiej, przypominając jednocześnie, że obowiązek

ich zwalczania ciąży zarówno na władzy duchownej, jak świeckiej. Zgodnie z

ustaleniami wcześniejszego synodu w Awinionie (1209) zobowiązano - pod groźbą

ekskomuniki - władze świeckie do wypędzenia z ich włości wszystkich heretyków.

Podejrzani o herezję nie będący w stanie dowieść swej niewinności mieli

automatycznie podpadać pod ekskomuni-kę, przy czym jeśli w ciągu następnego roku

nie wykazywali poprawy i chęci pojednania się z Kościołem, stawali się heretykami

ipso facto i jako tacy mieli być przekazywani władzom świeckim dla wymierzenia

"należycie surowej" {cum animadversio dehita) kary. Ekskomunika i wynikające z niej

konsekwencje groziły również wszystkim protektorom i sympatykom herezji, a nawet

tym, którzy utrzymywali po prostu jakiekolwiek stosunki z kacerzami. Tym ostatnim

nie wolno było zajmować jakichkolwiek urzędów ani występować w sądzie przeciw

katolikom. Wszelkie zobowiązania względem heretyków, takie jak długi, zależności

lenne, hierarchiczne, rodzinne itd., traciły swoją ważność, chociaż powinności

heretyków względem katolików zachowywały swoją moc prawną. Sobór przypomniał

biskupom o obowiązku wizytowania podległych im parafii i utrzymywania w nich

godnych zaufania osób, które miały dostarczać im informacji na temat mieszkających

w nich podejrzanych. Biskupom niezbyt przykładającym się do walki z herezją

zagrożono złożeniem z urzędu, który mógł zostać powierzony komuś gorliwszemu. Choć

od czasu IV Soboru Laterańskiego przyjęło się karanie heretyków - także

powracających na łono Kościoła - konfiskatą mienia, należy podkreślić, że

wspomniana "należyta surowość" nie oznaczała jeszcze wtedy kary śmierci. Ponadto

sobór utrzymał w mocy starą zasadę, że sąd nad kacerzami należy do kompetencji

trybunałów biskupich i nie powierzył tego zadania żadnym specjalnym sędziom 6.

5 I. R. Grigulević, Inkvizicija, Moskwa 1985, s. 83.

6 Por.: R. Foreville, Latran l, II, III et Latran IV, Paris 1965, s. 348-349.

IV Sobór Laterański wypracował również program moralnej odnowy kleru, zwłaszcza

zakonnego, którego obyczaje były bardzo częstym celem ataków heretyków. Pomimo że

na soborze sprzeciwiono się tworzeniu nowych zakonów, już w roku 1216 nowy papież,

Honoriusz III, zatwierdził regułę zakonu dominikanów, nastawionego przede wszystkim

na walkę z herezją. Prężna organizacja i surowa dyscyplina tego zgromadzenia,

wysoki poziom intelektualny jego członków, dobra znajomość teologii i Pisma

Świętego, spora swoboda i mobilność braci zwolnionych od benedyktyńskiej zasady

stabilitatis locis i nie podlegających kontroli lokalnych biskupów, wreszcie biały

habit i sandały, które upodabniały ich do "doskonałych" katarów, stanowiły

niewątpliwe atuty dominikanów w ich pracy misyjnej. Już wkrótce mieli oni przejąć

na swe barki główny ciężar walki z herezją.

Strona 4

Bialy Leszek - Dzieje inkwizycji hiszpanskiej(txt)

Z chwilą zakończenia wojny w Langwedocji walka ta bowiem jeszcze się nasiliła.

Obradujący w 1229 r. w Tuluzie synod biskupów francuskich wiele uwagi poświęcił

właśnie kwestii definitywnego wykorzenienia herezji w świeżo przyłączonym do

Francji regionie, podejmując szereg uchwał stanowiących kolejny ważny etap procesu

formowania się inkwizycji średniowiecznej.

Synod podkreślił wprawdzie autorytet biskupów, którzy zgodnie z tradycją byli

najwyższymi sędziami w kwestiach religijnych na swoim terenie, zalecił im jednak

powoływanie specjalnych sędziów śledczych (inkwizytorów), którzy mogliby bez reszty

poświęcić się zwalczaniu ka-cerzy. Ze wspomnianych powyżej powodów idealnymi

kandydatami na takich sędziów byli dominikanie. Zgromadzeni w Tuluzie biskupi

zdefiniowali trzy podstawowe sytuacje, jakie powinny były mieć wpływ na wysokość

kar wymierzanych heretykom. Otóż kacerzom zgłaszającym się i przyznającym do winy z

własnej woli należało udzielić rozgrzeszenia i wyznaczyć lekką pokutę (posty,

modlitwy, rozdawanie jałmużny, pielgrzymki do miejsc świętych); tych, którzy

powracali na łono Kościoła wyłącznie ze strachu przed śmiercią, karać więzieniem;

zaś heretyków "zatwardziałych" lub recydywistów ekskomunikować i "przekazać

ramieniu świeckiemu", co w owym czasie oznaczało już na pewno karę śmierci na

stosie. Określono również karę, jaka miała spotykać protektorów i zwolenników

herezji: ich majątek miał podlegać konfiskacie, a oni sami mieli być przekazywani

władzom świeckim, które mogły im wymierzyć karę wedle swego uznania. Cala dorosła

ludność Langwedocji (mężczyźni powyżej czternastego, kobiety - dwunastego

roku życia) musiała publicznie potępić herezję i zobowiązać się do jej zwalczania,

jak też zaprzysiąc wierność Kościołowi rzymskiemu. Ślubowanie takie miało być

odnawiane co dwa lata, zaś odmowa jego złożenia równała się ściągnięciu na siebie

podejrzenia o sprzyjanie herezji. Wszyscy dorośli mieszkańcy Langwedocji mieli

ponadto obowiązek denuncjować znanych sobie heretyków i występować w charakterze

świadków w toczących się przeciwko nim procesach. Delatorom gwarantowano 2 srebrne

marki nagrody i zachowanie w tajemnicy ich nazwisk, co miało zabezpieczyć ich przed

ewentualną zemstą ze strony krewnych i przyjaciół aresztowanych. Wszystkich

wiernych zobowiązano do trzykrotnej spowiedzi w ciągu roku, a dla uniknięcia

nieortodok-syjnych interpretacji świętych tekstów zabroniono laikom posiadania i

czytania Biblii, nawet po łacinie. Dodatkową przestrogą przed oddalaniem się od

ortodoksji miała być hańba i kary przewidziane dla pojednanych z Kościołem byłych

kacerzy. Dla pokuty i odróżnienia od prawowiernych katolików mieli oni nosić

specjalny strój z naszytym na piersiach i plecach dużym krzyżem z jaskrawego

materiału, tracili prawa publiczne, a niekiedy ponadto prawo wykonywania swojego

zawodu (np. lekarze).

Twarde zarządzenia synodu w Tuluzie nie wynikały tylko z zamiaru pacyfikacji i

rekatolizacji zdobytej po dwudziestu latach okrutnej wojny Langwedocji. W dużej

mierze były one rezultatem toczącej się już od pewnego czasu ostrej rywalizacji

między dwiema największymi potęgami chrześcijańskiego świata, papiestwem i

cesarstwem. Na początku lat dwudziestych, pozostający w konflikcie z papieżem,

cesarz Fryderyk II postanowił bowiem tępić herezję na własną rękę. W 1224 r.

ogłosił w Padwie edykt mający obowiązywać w całej Lombardii, w którym zapowiadał,

że będzie karał surowo heretyków oszczędzonych przez Kościół. Po raz pierwszy,

precyzyjnie i bez niedomówień, została w nim określona kara dla heretyków

"zatwardziałych" i recydywistów:

miała nią być śmierć na stosie. Cesarz pozbawiał również praw publicznych i

honorowych wszystkich potomków heretyków do drugiego pokolenia włącznie, z

wyjątkiem dzieci, które zadenuncjowały własnych rodziców.

W 1231 r. przepisy te rozciągnięto na Sycylię, a w dwa lata później obowiązywały

już w całym cesarstwie. Na ich podstawie już w 1226 r. spalono pewną liczbę

heretyków w Rimini i w Masserata. Funkcję sędziów do spraw wiary Fryderyk II

powierzał chętnie swoim urzędni-

kom świeckim, a nawet żołnierzom i nie omieszkał wykorzystać swoich cdyktów do

zwalczania politycznych przeciwników w Italii i w Rzeszy.

Ustawodawstwo cesarskie wywarło dwojaki wpływ na stanowisko Kościoła względem

heretyków. Z jednej strony, jak to miało miejsce na synodzie w Tuluzie, skłaniało

go do stanowczego podkreślania wyłącznej jurysdykcji trybunałów kościelnych w

sprawach o herezję, z drugiej jednak zachęcało do dalszej eskalacji prześladowań,

Strona 5

Leszek Biały - Dzieje inkwizycji hiszpańskiej (1989r.).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: