Card - Oczarowanie.pdf - Różne - MarekMaly

ORSON SCOTT CARD

- Rock and roli to muzyka - powiedział Wania.

- Muzyka to Prokofiew, Strawiński, Czajkowski,

Borodin i Rimski-Korsakow, nawet Rachmaninow, to

jest muzyka! Rock and roli to przemądrzali chłopcy,

którzy dla nikogo nie mają szacunku, rock and roli to

ty. W szkole ciągle pakujesz się w jakieś kłopoty! Z

takim nastawieniem nigdy nie dostaniesz się na studia.

Dlaczego tylko ty jeden w całej Rosji nie potrafisz

ugiąć się przed władzą?

Ojciec zadawał to pytanie wiele razy wcześniej, i także

tym razem wydawało się, że jest bardziej dumny niż

zmartwiony. Podobało mu się, że Wania mówi to, co

myśli. Sam go do tego zachęcał. Ale jak to się stało, że

nagle zadeklarował wyznanie mojżeszowe całej

rodziny i zaczai się ubiegać o wizę do Izraela?

- Zdecydowałeś beze mnie, a teraz uważasz, że to

moja wina?

- Muszę cię stąd wywieźć, żebyś dorastał w wolnym

kraju.

- Izrael to kraj wojny i terroryzmu! Zrobią ze mnie

żołnierza! Każą mi strzelać do Palestyńczyków i palić

ich domy.

- To kłamliwa propaganda. Poza tym to bez znaczenia.

Mogę ci obiecać, że nigdy nie będziesz izraelskim

żołnierzem.

Wania milczał przez chwilę z urazą. Potem zaświtało

mu, dlaczego ojciec jest taki pewien.

- Wcale nie zamierzasz jechać do Izraela! Ojciec

westchnął.

- Nie mów hop, póki nie przeskoczysz.

Ktoś zapukał do drzwi. Matka poszła otworzyć.

- Może przez jakiś czas nie będziesz tu chodzić do

szkoły - ciągnął ojciec. - A co do tych bzdur o

bieganiu, nigdy nie zostaniesz mistrzem świata, to dla

Murzynów. Za to twój umysł pozostanie sprawny,

kiedy nogi już osłabną. Są takie kraje, w których

będziesz ceniony.

- Co to za kraje?

Matka wpuściła kogoś do mieszkania.

- Może Niemcy. Może Anglia. Może Kanada.

- Ameryka - szepnął Wania.

- Kto wie? Zależy, który uniwersytet zechce przyjąć

podstarzałego znawcę literatury słowiańskiej.

Ameryka. Wróg. Rywal. Kraj dżinsów, rock and roiła,

zbrodni, kapitalizmu, biedy i ucisku. Lub nadziei i

wolności. Wszystkie te opowieści o Ameryce - plotki,

rządowe gazety... Był rok 1975, wojna w Wietnamie

skończyła się przed paroma laty - Ameryka miała

krew na rękach. Ale jedno powtarzało się i w

propagandzie, i w zazdrosnych komentarzach -

Ameryka jest najważniejszym państwem na świecie. I

to tam ojciec chciał go wysłać. To dlatego żydowscy

krewni matki nagle stali się tacy strasznie ważni, oni i

babka ojca po kądzieli. Żeby pojechać do Ameryki.

Nagle Wania niemal wszystko zrozumiał.

Potem matka wróciła do pokoju.

- Już jest.

- Kto? - spytał Wania.

Rodzice spojrzeli na niego wzrokiem bez wyrazu.

- To mohel - powiedziała wreszcie matka. Potem

wyjaśniła, co ten stary Żyd ma zrobić z jego penisem.

W dziesięć sekund później Wania był już na ulicy,

uciekając ile sił w nogach. Nie zamierzał pozwolić, by

ktoś odciął mu część członka tylko po to, żeby potem

mogli wsiąść w samolot i polecieć do kraju kowbojów.

Zanim wrócił do domu, mohel już odszedł, a rodzice

nie napomknęli ani słowem o tej niespodziewanej

ucieczce. Ale on nie robił sobie żadnych nadziei. W

jego rodzinie milczenie nie oznaczało rezygnacji, a

jedynie taktyczny zwód.

czy matka uważa te religijne szopki za zabawne, ale

kiedy rana przestała ojcu dokuczać i życie wróciło do

stanu, jaki obecnie stanowił dla nich normę, Wania

nabrał podejrzeń, że pomimo całej swojej ironii

właśnie matka jest prawdziwie wierzącą osobą w ich

rodzinie.

Może zawsze tak było, choć - jak wszyscy Rosjanie -

smarowała chleb aromatycznym smalcem ze

skwarkami. Nawrócenie ojca stanowiło część

większego planu; matka po prostu wiedziała, kto

rządził wszechświatem. Ojciec zmuszał się do

postępowania zgodnie z zasadami wiary. Matka nie

miała wątpliwości, że Bóg istnieje. Po prostu o nim nie

mówiła. ”Hitlerowcy zabili sześć milionów Żydów -

powiedziała ojcu. - A twój głos, twoja modlitwa, ma

wypełnić to milczenie? Czy kiedy umiera dziecko,

pocieszasz jego rodziców, dając im szczeniaka?”

Matka najwyraźniej wierzyła nie tylko w istnienie

Boga, ale w dodatku uważała, że to ten sam Bóg, który

uczynił naród żydowski wybranym w czasach, gdy

Abraham podróżował ze swoją bezpłodną żoną,

udając, gdy wpadła w oko jakiemuś władcy, że to jego

siostra.

Tę opowieść Wania lubił najbardziej. Ojciec

zdecydował, że będą razem studiować Torę, więc

chodzili do mieszkania rabina i słuchali, jak czyta po

hebrajsku, a potem tłumaczy. W drodze do domu

rozmawiali o tym, co usłyszeli. ”To mają być religijne

historie? - pytał ciągle Wania. - Juda śpi z prostytutką,

ale potem okazuje się, że to jego synowa, więc w

oczach Boga wszystko jest w porządku?”

Historia o obrzezaniu Sychema okazała się punktem

zwrotnym. Dina, córka Jakuba, została zgwałcona

przez księcia Sychema. Książę chciał się z nią ożenić,

a Jakub uznał, że to, owszem, interesująca propozycja,

ale dwunastu braciom Diny bardziej zależało na

pomszczeniu nadwerężonego honoru siostry niż na

wydaniu jej za bogatego pana, który w przyszłości

zasiądzie na tronie, dlatego powiedzieli księciu, że

wraz ze wszystkimi mężczyznami w mieście ma

poddać się obrzezaniu. Gdy zaś było już po wszystkim

i książę wraz ze swymi ludźmi leżał i jęczał z bólu,

synowie Jakuba wyciągnęli miecze i zamordowali

wszystkich. Pod koniec tej historii Wania zwrócił się

do ojca:

- Może jednak pozwolę się obrzezać.

Ojciec spojrzał na niego, całkowicie zbity z tropu.

- Zmieniłeś zdanie akurat po tej opowieści? Wania

wzruszył ramionami.

- Czy jest jakaś nadzieja, że mi to wytłumaczysz?

- Tylko się zastanawiam - mruknął Wania.

Wyjaśniłby, gdyby potrafił. Zanim poznał opowieść,

nie chciał nawet myśleć o obrzezaniu; po usłyszeniu,

obrzęd stał się dla niego zrozumiały, a skoro był

zrozumiały, wkrótce okazał się nieunikniony.

Później, biegając, uświadomił sobie, dlaczego

opowieść skłoniła go do zmiany decyzji. Obrzezanie

było głupim, barbarzyńskim obrzędem, ale historia

Sychema udowadniała, że Bóg również tak uważa. To

barbarzyństwo, zdawał się mówić Bóg, i boli jak jasna

cholera, ale chcę, żebyś to zrobił. Zadaj sobie taki ból,

żeby każdy mógł wejść z ulicy i cię zabić, a ty byś

tylko powiedział: dziękuję, i tak nie chce mi się żyć,

bo ktoś mi odciął kawałek członka.

Nie mógł tego wyjaśnić ojcu. Wiedział tylko, że może

poddać się obrzezaniu, skoro Bóg uważa je za

idiotyzm.

I tak na parę dni stał się niezdolny do biegania, zaś

kiedy już wyzdrowiał i mógł znowu zacząć, okazało

się, że odebrano mu także miasto. Kongres

amerykański zwiększył liczbę wiz dla Żydów, w

związku z czym Związek Radziecki zareagował,

odmawiając wszystkim Żydom pozwolenia na wyjazd

i nasilając prześladowania. W przypadku rodziny

Wani miało to bardzo praktyczne konsekwencje.

Stracili mieszkanie.

Dla ojca oznaczało to koniec zajęć ze studentami,

koniec odwiedzin byłych kolegów z uniwersytetu. A

także upokorzenie, całkowitą zależność od innych,

ponieważ stracił też pracę.

Matka opanowała sytuację. ”Więc teraz będziemy

robić cegły bez słomy”, powiedziała. Wania pamiętał,

że przez całe życie robiła takie enigmatyczne uwagi.

Dopiero teraz, po przeczytaniu Księgi Wyjścia,

zrozumiał, czego one dotyczą, i pojął: matka na-

prawdę jest Żydówką! Przez całe moje życie zwracała

się do nas, jakbyśmy też byli Żydami, ale ja nie

rozumiałem. I po raz pierwszy zaczął się zastanawiać,

czy ta cała awantura nie została zaplanowana przez

nią; była sprytna i tak pokierowała ojcem, iż sam do

tego doszedł, z własnych, bardzo logicznych i

niereligijnych przyczyn. Nie zostaje się dobrym

Żydem dlatego, że Bóg tak nakazuje, ale po to, żeby

syn mógł mieszkać w Ameryce. Czy matka mogła być

aż tak podstępna?

Przez tydzień tułali się po domach Żydów, którzy nie

mieli dla nich miejsca. Takie życie nie mogło trwać

dłużej, częściowo dlatego, że było bardzo niewygodne,

a częściowo ze względu na fakt, iż w porównaniu z

tymi ludźmi na jaw wychodziła ich nieporadność w

sprawach religii. Ojciec i Wania straszliwie kaleczyli

hebrajski, usiłowali dotrzymać kroku modlącym się i

sto razy dziennie szeroko otwierali oczy, słysząc słowa

i zdania, które nic dla nich nie znaczyły.

Matka wydawała się nie przejmować tymi

problemami, ponieważ przez parę lat mieszkała ze

swoimi rodzicami, którzy obchodzili wszystkie święta,

mieli dwie kuchnie i przestrzegali podziału pomiędzy

kobietami i mężczyznami. A jednak Wania widział, że

i ona była raczej rozbawiona, niż pochłonięta życiem

tych domów, a tamtejsze kobiety odnosiły się do niej

jeszcze bardziej nieufnie niż mężczyźni do ojca.

Wreszcie to nie Żyd, a daleki kuzyn ojca (wnuk brata

dziadka ojca, co w pocie czoła wytłumaczono Wani)

dał im miejsce w swoim domu na czas oczekiwania na

wizę wyjazdową. Kuzyn Marek miał farmę mleczną u

stóp Karpat, w regionie, który przed wojną należał do

Polski, a przez to uniknął stalinowskiej kolektywizacji

ukraińskich gospodarstw indywidualnych. W tym

odległym zakątku kraju, prawie bezludnym i

pozbawionym znaczenia strategicznego, komunizm

ograniczał się do flag i transparentów w oknach. Stado

należące do kuzyna Marka stanowiło oficjalnie część

kołchozu; w praktyce były to jego krowy, które karmił

i pasł tak, jak uważał za stosowne. Duża część udoju i

sera nie docierała do miejsca przeznaczenia, lecz była

wymieniana tu i tam za towary i usługi, a czasem i za

twardą zachodnią walutę. Kuzyn Marek miał wolne

miejsce w domu, niepokorną naturę i na tyle zapasów,

by przyjąć troje nieszczęsnych kuzynów, którzy

postanowili stać się Żydami, żeby wyjechać na

Zachód.

- Wiejskie życie wyjdzie ci na zdrowie - powiedział

ojciec, choć jego kwaśna mina zdradzała, że nie

znalazł jeszcze przyczyn, dla których wiejskie życie

miałoby posłużyć i jemu. Kuzyn Marek nie mógł mu

zaoferować uniwersytetu. Ojciec, chcąc wykładać,

musiałby znaleźć tematy, wzbudzające

zainteresowanie krów.

Ale co do Wani, ojciec się nie mylił. Wiejskie życie

rzeczywiście wyszło mu na zdrowie. Praca była tu

ciężka; kuzyn Marek okazał się człowiekiem miłym,

lecz oczekiwał pomocy od wszystkich mieszkańców

gospodarstwa. Wania szybko przywykł do wysiłku,

nie wspominając już o wiejskim jedzeniu - pełnym

mleku i chlebie o chrupiącej skórce. Dobrze żyło się w

gospodarstwie, ale wszystko, co kochał, leżało poza

jego granicami, gdyż w tym odludnym miejscu ocalały

jeszcze resztki starych europejskich lasów.

- To nasze gniazdo, nasza prawdziwa ojczyzna -

powiedział ojciec. - Tutaj kryli się Prasłowianie, kiedy

Goci i Hunowie pustoszyli ich ziemie. Potem odeszli,

a my wyszliśmy na równiny i zostawiliśmy te góry

wilkom i niedźwiedziom.

Ojciec ciągle myślał jak Rosjanin, nie jak Żyd.

Ale co mogła obchodzić Wanię dawna Ruś? Wiedział

tylko, że wiejskie drogi ciągnęły się kilometrami,

zupełnie puste, a miejsca, gdzie nie przejechał żaden

pojazd, pokrywała trawa i rosły drzewa, wielkie i stare

na stromych zboczach gór, na które nie zawędrowali

drwale; głosy ptaków nie musiały iść o lepsze z

rykami klaksonów i silników. Na niebie ktoś rozlał

skopek gwiezdnego mleka, a w nocy, kiedy nie świecił

księżyc, robiło się tak ciemno, że można było wpaść

na ścianę domu, do końca go nie widząc. Nie była to

prawdziwa dzicz, ale jemu, chłopcu z miasta,

wychowanemu w bloku, wydawało się, że to miejsce

magiczne, jakby prosto z obrazów Szyszkina. Niemal

spodziewał się zobaczyć pomiędzy drzewami małe

niedźwiadki.

W takim miejscu musiały się dziać wszystkie bajki

jego dzieciństwa - to tu żył książę Iwan, szary wilk,

żar-ptak, Kościej Nieśmiertelny, Mikuła Możajski,

Baba-Jaga. I ponieważ trafił tu w czasie, gdy po raz

pierwszy czytał Torę, wyobrażał sobie, że Abraham,

Jakub i dzieci Izraela wędrowali właśnie po tych

zielonych łąkach. Wiedział, że to bzdura - Palestyna

jest rozpalona i sucha, Synaj to sam kamień i piasek. A

jednak czy nie można było sobie wyobrazić, jak idą po

tych wzgórzach, wracając z pastwisk, synowie Jakuba,

by pokazać ojcu podartą i pokrwawioną szatę? Czy to

nie z tych gór wyruszył Abraham do walki o miasta?

Tutaj także nie potrafił się wzbić pod niebo, ale mógł

biegać, tak długo, aż zupełnie opadł z sił, a w głowie

kręciło się mu tak, jakby naprawdę latał. A kiedy się

ośmielił i zszedł z ubitych dróg, zaczai odkrywać

najstarsze i najbardziej zagubione zakątki lasów.

Znikał na całe godziny, aż wreszcie matka zaczęła się

martwić. ”Pośliźniesz się na zboczu, połamiesz nogi,

nikt nie będzie wiedział, gdzie cię szukać; o to ci

chodzi?” Potem rodzice chyba to przedyskutowali i

postanowili zaufać jego rozsądkowi, a może także

opiece boskiej, gdyż nie zabronili mu dalszych

wypadów. Może po prostu liczyli na to, że wkrótce

otrzymają wizę, zawiozą go do jakiegoś

amerykańskiego miasta, gdzie będą go chronić przed

kulami gangsterów i murzyńskimi zamieszkami, o

których tak wiele słyszeli.

Gdyby wiza przyszła o jeden dzień wcześniej, Wania

nie znalazłby polanki i jeziora liści.

Oczarowanie

(Przełożyła: Maciejka Mazan)

dla Kristine

Tak wiele lat od tego pierwszego pocałunku,

a magia wciąż coraz silniejsza

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Liście

- Mam dziesięć lat, zawsze nazywałeś mnie Wanią.

We wszystkich dokumentach i w szkolnym dzienniku

jest wyraźnie napisane, że nazywam się Iwan

Pietrowicz Smiecki. A ty mi mówisz, że nie wiedzieć

kiedy stałem się Izaakiem Szlomą. Co, jestem

żydowskim tajnym agentem?

Ojciec Wani słuchał w milczeniu, z twarzą

nieprzeniknioną, gładką jak pergamin. Matka, która

nie brała udziału w rozmowie, miała taką minę, jakby

z trudem powstrzymywała się od śmiechu. Coś ją

bawiło? A jeśli tak, to co? Wania? Mąż, który zapałał

nagłym upodobaniem do judaizmu?

Cokolwiek wywołało ten prawie uśmiech, Wania nie

miał ochoty budzić śmieszności. Nawet w wieku lat

dziesięciu godność miała dla niego wielkie znaczenie.

Opanował się i mówił spokojniej.

- Jemy wieprzowinę - wytknął z naciskiem. - Raki.

Kawior.

- Według mnie Żydzi mogą jeść kawior - pospieszyła z

zapewnieniem matka.

- Już słyszę, jak wszyscy będą szeptać, mówić do mnie

”ty żydziaku”, jak mi powiedzą, że ścigają się tylko z

Rosjanami. Już nigdy nie będę mógł z nimi biegać, a

jestem najszybszy. Jutro nie pozwolą mi nawet

mierzyć czasu. A przecież to mój stoper!

- Właściwie stoper jest mój - odezwał się ojciec.

- Dyrektor nie pozwoli mi siedzieć z innymi dziećmi,

bo nie jestem Rosjaninem ani Ukraińcem, tylko

innostrańcem, Żydem. Dlaczego nie umiem mówić po

hebrajsku? Zmieniłeś wszystko, więc czemu nie to?

Ojciec wzniósł oczy ku sufitowi.

- Dlaczego tak patrzysz? Modlisz się? Kiedy mówię za

dużo, zawsze spoglądasz w sufit. Rozmawiasz z

Bogiem?

Ojciec popatrzył na Wanię. Miał oczy o ciężkim

spojrzeniu -oczy naukowca, podkrążone, o powiekach

opuchniętych od czytania hektarów drukowanych

słów.

- Słuchałem cię - powiedział. - Masz dziesięć lat;

chłopiec, który myśli, że jest bardzo mądry i gada jak

najęty, nie okazuje ojcu szacunku ani zaufania.

Zrobiłem to dla twojego dobra.

- I Bożej chwały - dodała matka.

Czy kpiła? W przypadku matki Wania nigdy nie był

niczego pewien.

- Tylko dla ciebie to robię - ciągnął ojciec. - Myślisz,

że chodzi mi o mnie? Moja praca jest tutaj, w Rosji.

Stare manuskrypty. To, czego potrzebuję od innych

krajów, dostaję dzięki renomie, na którą sobie ciężko

zapracowałem. Dobrze zarabiam.

- Zarabiałeś - wtrąciła matka.

Po raz pierwszy Wania zrozumiał, że jeśli on zostanie

wykluczony z grona kolegów, to kara ojca może się

okazać jeszcze bardziej dotkliwa.

- Wyrzucili cię z uniwersytetu? Ojciec wzruszył

ramionami.

- Studenci i tak będą do mnie przychodzić.

- Jeśli cię znajdą - dorzuciła matka. Ciągle z tym

dziwnym uśmiechem.

- Znajdą mnie! Albo nie! - krzyknął ojciec. -

Będziemy mieli co jeść albo nie! Ale wyślemy Wanię

- Izaaka - z tego kraju, żeby dorósł tam, gdzie ten jego

tupet, ten brak szacunku dla wszystkich, którzy nie

spełniają jego wygórowanych wymagań, będzie

nazwany twórczym podejściem albo rokendrolową

inteligencją!

Choć mohel zniknął z horyzontu, Wania ciągle szukał

ukojenia w bieganiu. Wyobcowany w szkole,

pozbawiony zabaw z kolegami, nieustannie, dzień po

dniu biegał po ulicach, uskakiwał przed przeszkodami,

zostawiając za sobą niezadowolone pomruki i okrzyki:

Uważaj! Nie pędź tak! Okaż trochę szacunku!

Szaleniec! Dla niego była to muzyka miasta.

Marzyć potrafił tylko podczas biegu. Dotąd nie znał

ograniczeń. Wydawało mu się, że jest zdany na łaskę i

niełaskę wiatru, niosącego go tu i tam, prawdziwie

przypadkowe życie, w którym nie ma mowy o celu.

Dziwaczne, niestworzone plany ojca. Ironiczne

spojrzenie matki, traktującej życie niczym pasmo

zabawnych wydarzeń, wśród których mimochodem

robi się to, co trzeba. A mnie trzeba, mamo, wzbić się

pod niebo jak latawiec, zerwać sznurek i pofrunąć bez

żadnych ograniczeń. Trzeba mi, ojcze, który

przestawiasz szachy na planszy życia, pozostać

bezpiecznie w pudełku.

Zapomnijcie o mnie!

Ale bieg nie mógł go uchronić przed zamiarami

innych. Nie dawał wolności, gdyż rodzice - jak zwykle

- pominęli milczeniem jego drobne manie. Nawet

włączyli je do swojej historii; raz podsłuchał, jak

opowiadali jakiemuś nowemu żydowskiemu

znajomemu, że z Izaakiem trzeba postępować

cierpliwie, bo jest pomiędzy dwiema

rzeczywistościami. Jedną mu skradziono, a do drugiej

jeszcze nie dojrzał.

Dopiero kiedy sam ojciec poddał się owemu rytuałowi

męskiego posłuszeństwa, Wania zdał sobie sprawę, że

cała ta afera nie dotyczy tylko jego. Ojciec chciał

wrócić do zwykłych zajęć, ale to okazało się

niemożliwe; nie wspomniał o tym ani słowem, bo ból i

zażenowanie niemal odebrały mu mowę.

Matka, zawsze spiesząca z pomocą, nie mówiła, co

mohel zrobił jej mężowi, ale Wania dałby głowę, że na

jej twarzy pojawiał się niemal niedostrzegalny

ironiczny uśmiech, kiedy ojciec prosił o coś, co

zwykle przyniósłby sam. Przez jakiś czas rozważał,

Stanął nad nią, w środku lasu tak starego, że na ziemi

nie rosło prawie nic - kopuła liści była tak gęsta, że na

poziomie ziemi panowały niemal zupełne ciemności,

w których mogły przeżyć jedynie najtwardsze źdźbła

trawy i pnącza. Wydawało się, że przez prześwity

między pniami widać koniec lasu, ale to tylko inne

drzewa zasłaniały widok albo gąszcz robił się zbyt

mroczny. Na ziemi leżała warstwa liści, tak gruba, że

podłoże uginało się pod stopami jak trampolina.

Wania zaczął skakać tylko dlatego, żeby poczuć to

zabawne sprężynowanie. Jakby się chodziło po

Księżycu, jeśli Amerykanie naprawdę tam

wylądowali. Odbicie, skok, odbicie, skok. Oczywiście

na Księżycu nie ma gałęzi. Wania uderzył głową w

konar i upadł, oszołomiony i obolały.

Właśnie przed tym przestrzegała matka. Mam wstrząs

mózgu, zaraz dostanę konwulsji i nikt nie znajdzie

mojego ciała, aż wreszcie psy przywloką do domu

jakąś jego część. To będzie pewnie ta obrzezana część,

więc wezwą mohela, żeby mnie rozpoznał. Tak, to ten

Orson Scott Card 004 Inne 013 Oczarowanie, Page 1 of 41

chłopiec, Izaak Szloma, znany też jako Iwan

Pietrowicz Smiecki. Dobry biegacz, ale najwyraźniej

niezbyt mądry, bo nie uważał. Przykro mi, był za

głupi, żeby żyć. Tak działa mechanizm selekcji

naturalnej. Powinien siedzieć w Izraelu, tam nie ma

drzew.

Ale po chwili zawroty głowy minęły i Wania znowu

ruszył przez las. Oczywiście tym razem uważał na

głowę, wypatrując niskich gałęzi. W ten właśnie

sposób zorientował się, że znalazł polanę - nie dlatego,

że jasne światło słońca stworzyło wyspę dnia w morzu

mroku, ale ponieważ nagle skończyły się gałęzie.

Stanął na skraju polany i rozejrzał się. Czy tu, gdzie

dochodzi światło, nie powinno być łąki? Wysoka

trawa, polne kwiaty, tak właśnie powinno to wyglądać.

A zamiast tego zobaczył tylko ściółkę, suche liście

zaścielające ziemię grubym dywanem.

Co tak trującego mogło się znajdować w tej ziemi, że

nie rosły na niej drzewa ani trawa? Z pewnością jakaś

sztuczna substancja, ponieważ polana miała kształt

idealnego okręgu.

Lekki wietrzyk poruszył liśćmi. Parę z nich odfrunęło

z pagórka na środku polany i teraz Wania zaczął

podejrzewać, że to nie kamień ani maszyna, gdyż

kształty owego pagórka przypominały ludzkie ciało. A

czy tam, gdzie powinna znajdować się głowa, nie

wyzierała twarz?

Kolejny liść uleciał z wiatrem. To musi być twarz.

Śpiąca kobieta. Czy okryła się liśćmi przed zimnem?

A może jest ranna i leży tu tak długo, że liście ją

zasypały. Nie żyje? Czy skóra napięła się na jej

policzkach jak u mumii? Z tej odległości trudno to

było stwierdzić. Coś go powstrzymywało, nakłaniało

go do ucieczki, bo jeśli kobieta rzeczywiście nie żyła,

jego wyobrażenia o tragediach po raz pierwszy by się

urzeczywistniły, a tego nie chciał. Nie chciał odgarnąć

liści i znaleźć ciała kobiety, która biegła przez las,

uderzyła głową w gałąź i zdołała dotrzeć na tę polanę

w nadziei, że zobaczy ją pilot przelatującego samolotu,

ale straciła przytomność, umarła i...

Chciał uciec, ale jednocześnie chciał ją zobaczyć,

dotknąć. Jeśli była martwa, chciał zobaczyć śmierć,

dotknąć jej.

Uniósł stopę, by wejść na polanę.

Choć w jego ruchu nie było nic nadzwyczajnego, liście

zawirowały i nagle, ku swemu przerażeniu, zdał sobie

sprawę, że polana nie przypomina leśnego poszycia,

gdyż liście wirowały coraz głębiej, odsuwały się od

jego stóp i odsłaniały krawędź przepaści.

To nie była polana, lecz głęboka kotlina, okrągła

niecka, głęboko wycięta w ziemi. Nie potrafił się

zorientować, jak była głęboka, gdyż liście nadal

wirowały, coraz głębiej i głębiej, a wicher, obudzony

ruchem jego nogi, podniósł je w górę, prosto w niebo,

jak słup dymu.

Jednak kobieta nadal tam leżała, a zatem musiała

spoczywać na piedestale, wyrastającym z dna kotliny.

Kobiety ze wstrząsem mózgu na ogół nie skaczą do

przepaści i nie wspinają się na słupy. Tu się stało coś

innego, bardziej ponurego. To pewnie ofiara

morderstwa.

Znowu na nią spojrzał, ale liście, które wcześniej

poderwały się z ziemi, teraz powoli opadały i zasłoniły

wszystko. Potem dostrzegł miejsce, w którym powinna

spoczywać jej głowa, lecz zaścielały je już tylko liście.

Poniosła mnie wyobraźnia, pomyślał. To był tylko

liść, a ja w nim zobaczyłem nos. Nie ma tam żadnej

kobiety, to tylko dziwna skała. I pełna liści kotlina w

środku lasu. Może to krater po uderzeniu meteorytu.

To ma sens.

Kiedy stał i wyobrażał sobie upadek wielkiego głazu z

przestrzeni kosmicznej, coś poruszyło się po

przeciwnej stronie polany. A raczej drgało pod

powierzchnią liści i powoli zbliżało się ku niemu.

W tej kotlinie, pod liśćmi mieszka jakieś stworzenie,

całkiem jak wąż morski pod falami. Naziemna

ośmiornica, która zbliży się do mnie, wyrzuci mackę

na brzeg, wciągnie mnie pod liście i zje na obiad. Nie

strawi tylko mojej głowy, którą wyrzuci na piedestał,

by zwabiała innych wędrowców.

To coś zbliżało się coraz bardziej. W walce między

ciekawością i chorobliwą wyobraźnią ta ostatnia

odniosła zwycięstwo. Wania rzucił się do ucieczki; już

nie skacząc, lecz usiłując brnąć w liściach. Oczywiście

parę razy pośliznął się i upadł, aż wreszcie ziemia i

strzępy roślin pokryły go całego.

Gdzie była droga? Czy stworzenie z kotliny pędzi jego

śladem? Zgubił się, zaraz zacznie się ściemniać,

potwór znajdzie go i powoli pożre, zaczynając od

stóp...

Droga nagle się znalazła. Właściwie nie była tak

daleko. A może biegł szybciej i dłużej, niż mu się

zdawało. Na tej znajomej drodze, w popołudniowym

słońcu, poczuł się bezpieczniej. Biegł truchtem jeszcze

przez jakiś czas. Resztę trasy przeszedł spokojnym

krokiem.

tajemnicę starego lasu. To wspomnienie, które

pozostanie w jego pamięci, zagadka bez rozwiązania.

Albo, co bardziej prawdopodobne, wspomnienie

dziecięcego lęku, zrodzonego przez zbyt wybujałą

wyobraźnię.

Wszyscy wiedzieli, że ojciec jest bardzo dumny z

niezwykłych osiągnięć Iwana - kilka

pierwszorzędnych dzienników opublikowało jego

rozprawy jeszcze przed ukończeniem szkoły średniej -

ale nigdy naprawdę nie zbliżył się do syna.

Przynajmniej nie tak, jak to było w zwyczaju w

Ameryce. Iwan nigdy nie rozmawiał z ojcem o swoich

marzeniach, pragnieniach, niepowodzeniach,

nadziejach. Z pewnością nigdy nie wspomniał, że

nadal gnębią go koszmary o kolistej kotlinie w lesie, w

której pod liśćmi mieszkało jakieś nienazwane

stworzenie.

Z matką także nie rozmawiał na ten temat, ale ona

zdawała się i tak wiedzieć o jego uczuciach. Może je

odgadywała, a może sama je w nim zaszczepiła. Kiedy

chodził do liceum, często bywał zakochany po uszy w

tej czy innej dziewczynie, a matka domyślała się

wszystkiego, choć nie zdradzał się ani słowem. ”Co to

za jedna?”, pytała. Iwan odpowiadał - zawsze było mu

lżej, jeśli się zwierzył - a ona przyglądała się mu

uważnie i orzekała: ”To nie jest miłość”.

Z początku upierał się, że właśnie przeciwnie, to

miłość, a w ogóle skąd matka może coś o tym

wiedzieć, skoro jest dorosła, a prawdziwa miłość

dawno w niej wygasła i przeszła w przyzwyczajenie?

Jednak z czasem nauczył się ufać jej osądowi.

Zwłaszcza kiedy od czasu do czasu mówiła: ”Och,

biedaku, tym razem to miłość, a ta dziewczyna cię

skrzywdzi”. Niestety, nigdy się nie myliła.

- Skąd ty to wszystko wiesz? - spytał w końcu.

- Czytam w twojej twarzy jak w otwartej książce.

- Nie, powiedz.

- Jestem czarownicą, znam się na tych sprawach.

- Mamo, ja mówię poważnie.

- Skoro nie słuchasz moich odpowiedzi, po co zadajesz

mi pytania?

A kiedy skończył dwadzieścia cztery lata, runął mur

berliński. Oglądali to w telewizji. Potem ojciec

wyłączył odbiornik i powiedział:

- Teraz możesz wrócić i zacząć zbierać materiały do

pracy.

- Nie muszę szukać materiałów w Związku

Radzieckim.

- Więc zmień temat pracy. Co, oszalałeś? Nie chcesz

wrócić?

Owszem, chciał. Ale nie dla pracy magisterskiej.

Chciał wrócić, ponieważ w snach nadal widywał

pokrytą liśćmi polankę, twarz kobiety i potwora w

kotlinie. I z tego samego powodu nie chciał tam

jechać, ponieważ bał się, że owo miejsce nie istnieje, a

także dlatego, że mogło istnieć.

I tak przez cały rok uczył się i zdawał egzaminy. Przez

następny rok zbierał materiały do pracy i wreszcie,

pod koniec lipca 1991 roku, zostało mu sześć tygodni

do upływu daty powrotu na jego bilecie do Kijowa.

Oczywiście właśnie wtedy poznał Ruth Meyer.

Była córką lekarza z Itaki, oddalonej o parę jezior od

ich domu. Spotkali się na prezbiteriańskim weselu -

pan młody był kolegą Iwana z zespołu

lekkoatletycznego, panna młoda mieszkała w jednym

pokoju z Ruth. Ruth i Iwan sięgnęli po tę samą

przystawkę i po paru minutach znaleźli się na ganku

przed domem, przyglądając się nadchodzącym z

południa burzowym chmurom. Zanim spadł deszcz,

już trzymali się za ręce.

- Powiedz coś w starorosyjskim dialekcie - poprosiła.

Starorosyjski wydał mu się zbyt nowoczesny. Wobec

tego powiedział w języku staro-cerkiewno-

słowiańskim:

- Jesteś piękna i mądra i zamierzam się z tobą ożenić.

Zamknęła oczy, jakby w zachwycie.

- To cudowne! Mówisz do mnie w języku, w którym

nie zwrócisz się do żadnej innej kobiety.

- Ale nic nie zrozumiałaś - zauważył.

- Owszem, zrozumiałam - mruknęła, nie otwierając

oczu. Roześmiał się, ale potem nawiedziły go

wątpliwości; a jeśli naprawdę zrozumiała?

- Co powiedziałem?

- Że chciałbyś, żebym się w tobie zakochała.

- Nieprawda. - Ale jego zakłopotany śmiech był

dowodem, że odgadła całkiem trafnie.

- Właśnie, że prawda. - Otworzyła oczy. - Widzę to

całkiem wyraźnie.

Po weselu Iwan wrócił do domu i usiadł naprzeciw

matki w salonie. Po paru chwilach podniosła na niego

oczy.

- No i? - spytał. - To miłość czy nie? Matka przyjrzała

mu się z powagą.

- Na pewno jest to coś.

- Zamierzam się z nią ożenić.

- A ona o tym wie?

- Ona wie wszystko. Zna moje myśli w chwili, gdy

rodzą się w mojej głowie.

- Gdyby znała je wcześniej, nie musiałbyś już myśleć.

- Mamo, ja mówię poważnie.

- A ja nie?

- Nie żartuj ze mnie. To miłość.

Ojciec stał już w drzwiach. Wzmianki o małżeństwie

mają to do siebie, że nieomylnie przyciągają rodziców,

bez względu na to, gdzie są.

- Co, zakochałeś się akurat teraz, kiedy opuścisz kraj

na rok?

- Może powinienem odłożyć podróż - powiedział

Iwan, zdając sobie sprawę, że nie jest to dobry pomysł.

- A to dobre. Ożenisz się, choć jeszcze nie napisałeś

pracy -mruknął ojciec. - Jej ojciec chce cię

utrzymywać?

- Wiem, muszę jechać. Ale nie znoszę czekać!

- Naucz się cierpliwości.

- Cierpliwości uczymy się w Rosji. W Ameryce trzeba

działać.

- Więc dobrze, że jedziesz do Rosji - zripostował

ojciec. -Cierpliwość przydaje się znacznie częściej, a

tobie przyda się w szczególności, skoro chcesz mieć

dzieci.

Iwan parsknął niepewnym śmiechem.

- Nie ma co, będę świetnym ojcem!

- Niby dlaczego nie? - odezwała się matka. - Uczyłeś

się od najlepszego specjalisty.

- Tak, wiem. Od was obojga. Zrobiliście wszystko, co

można zrobić z takim dziwnym dzieciakiem, jak ja.

- Cieszę się, że to rozumiesz - powiedziała matka.

Znowu ten krzywy uśmiech. Czy to możliwe, że

mówiła poważnie? Że nigdy nie żartowała?

W czasie tych ostatnich tygodni przed odlotem do

Kijowa spędzał znacznie więcej czasu w Itace niż w

Tantalus. Matka była smutna lub zmartwiona, kiedy do

niej wracał, co nie zdarzało się często. Pewnego razu

powiedział z troską:

- Nie stracisz mnie, mamo. Jestem zakochany.

- Straciłam cię już dawno - odparła. - Odkąd uciekłeś z

mego łona.

Odwróciła wzrok.

- Więc o co chodzi?

- Czy powiedziałeś jej swoje żydowskie imię? -

spytała, zmieniając temat.

- A, prawda, Izaak Szloma. Jakoś się nie złożyło. Czy

to ważne?

- Nie mów jej.

- Czego? Mojego żydowskiego imienia? Dlaczego?

Dlaczego nie?

Matka przewróciła oczami.

- Ależ jestem głupia. Teraz oczywiście jej powiesz, bo

cię prosiłam, żebyś tego nie robił.

- Kiedy miałbym to zrobić? Czy to ważne? Nie

używałem tego imienia, odkąd tu przyjechaliśmy.

Nasza synagoga jest konserwatywna, ich także, nikt

się nie przejmuje moim imieniem.

Matka chwyciła go za ramiona.

- Nie możesz się z nią ożenić - rzuciła zapalczywie, po

raz pierwszy bez uśmiechu.

- Jak to? Przecież nie jesteśmy kuzynami, jeśli o to się

martwisz.

- Pamiętasz bajkę o niebie, szczurze i studni?

Oczywiście, że pamiętał. Tę bajkę matka opowiadała

mu w dzieciństwie, a potem przypomniał ją sobie na

wykładach z folkloru. Pewien niezbyt sympatyczny

uczeń rabina uratował młodą kobietę ze studni, ale

dopiero wtedy, kiedy obiecała mu się oddać. Gdy

wydostała się ze studni, wymogła na nim obietnicę

małżeństwa. Jedynymi świadkami jego przysięgi było

niebo, studnia i przebiegający szczur. Kiedy uczeń

wrócił do domu, zapomniał o obietnicy i ożenił się z

inną kobietą, a dziewczyna odrzucała kolejnych

zalotników, aż wreszcie zaczęła udawać szaleństwo,

żeby odstraszyć wszystkich starających się o jej rękę.

Tymczasem dzieci chłopaka zaczęły umierać - jedno

ukąsił zarażony szczur, drugie utopiło się w studni.

Wreszcie chłopak przypomniał sobie świadków swojej

przysięgi i wyznał wszystko żonie. Ta nie potępiła go,

lecz postanowiła, że wezmą cichy rozwód, żeby on

mógł dotrzymać danej obietnicy. I w końcu chłopak

rzeczywiście ożenił się z tamtą młodą kobietą. Morał

bajki mówił, że należy dotrzymywać obietnic,

ponieważ Bóg jest zawsze ich świadkiem. Iwan za

żadne skarby świata nie potrafił zrozumieć, do czego

zmierza jego matka.

- Przecież jestem zaręczony tylko z Ruth - powiedział.

- Myślisz, że nie wiem? Ale jest jeszcze coś. -Co?

- Historia, która mi się śniła.

- Więc wszystko dlatego, że miałaś jakiś sen?

- Ty byłeś owym uczniem, a Ruth tą, której nie

powinieneś poślubić. Wania, to się nie uda. Ta

dziewczyna nie jest dla ciebie.

- Właśnie, że jest, musisz mi zaufać. - Pochylił się i

niespodziewanie dla samego siebie pocałował matkę w

policzek. - Bardzo cię kocham.

Kiedy się wyprostował, po policzku matki potoczyły

się łzy. Zdał sobie sprawę, że pocałował ją po raz

pierwszy od wielu lat, po raz pierwszy od dawna

powiedział, że ją kocha, może od czasów, kiedy miał

osiem lub dziewięć lat. Albo nawet mniej.

Ale to nie dlatego płakała.

- Rób, co musisz - powiedziała cicho. - Kiedy

nadejdzie czas, będziesz musiał zaufać mnie.

- Jaki czas? Co to, jakieś zagadki? Pokręciła głową,

odwróciła się i wyszła. Oczywiście opowiedział Ruth

o wszystkim.

- Dlaczego nie miałabym znać twojego żydowskiego

imienia? - spytała ze śmiechem.

- To nie jest moje prawdziwe imię. Nie znałem go,

dopóki nie postanowiliśmy emigrować. Nie jesteśmy

pobożnymi Żydami.

- Och, wiem. O ile sobie przypominam, na weselu

Denise sięgnąłeś po krewetkę.

- Ty też - przypomniał jej. - Ale ja byłem pierwszy.

Uniosła brew.

- Sięgnęłam po ciebie, więc ja także dostałam

upatrzony kąsek. Roześmiał się razem z nią, ale ten

żart nie całkiem mu się podobał. Ich spotkanie było

zupełnie przypadkowe, a przynajmniej tak sądził.

Teraz Ruth wyjawiła mu inną możliwość, która

zupełnie nie przypadła mu do gustu. Czy wszystko

było ukartowane? Jeśli to jej dzieło, co jeszcze

zaplanowała?

Nie, nie, to zupełna bzdura, powiedział sobie. Po

prostu przez dziwne obiekcje matki nabawił się

obsesji. Co z tego, że Ruth ukartowała spotkanie? Czy

powinien się obrazić? Piękna, inteligentna dziewczyna

konstruuje intrygę, żeby spotkać niezdarnego studenta

bez grosza przy duszy - jak często zdarza się coś

takiego? O, nieustannie. W marzeniach tego studenta.

Do czasu, gdy samolot wylądował w Wiedniu,

reporterzy zapalili reflektory i skierowali na nich

kamery telewizyjne, a urzędnicy sprawdzili ich wizy,

zaś różni ludzie obstąpili ich, żeby spytać, czy

rzeczywiście pojadą do Izraela, lub poinformować, że

mają prawo udać się wszędzie, gdzie tylko zechcą, bo

przekroczyli granicę wolnego świata - do tego czasu

Wania zdążył przekonać sam siebie, że na polance nie

widział niczyjej twarzy, kotlina nie była tak głęboka,

jak mu się wydawało, a liśćmi poruszył wiatr lub

zając. Nie było żadnego niebezpieczeństwa. Nie było

śmierci. Nie było tajemnicy. Ani niczego niezwykłego.

Nie istniał żaden powód, dla którego owo zdarzenie

miałoby ciągle go nawiedzać w snach, towarzyszyć

mu w dzieciństwie i później. Ale te sny nie pojawiały

się bez przyczyny. I choć sobie powtarzał, że tamtego

dnia w lesie nie wydarzyło się nic niezwykłego, w

głębi duszy wiedział, że coś się jednak wydarzyło, a

on już nigdy się nie dowie, co to była za polana i co by

się stało, gdyby został.

ROZDZIAŁ DRUGI

Prawdziwa miłość

Plan ojca jednak się powiódł. Kiedy przybyli do

Wiednia, ojciec w ciągu paru godzin zdobył

potwierdzenie, iż został zatrudniony jako profesor

języków słowiańskich na uniwersytecie Mohegan w

zachodniej części stanu Nowy Jork, gdzie miał

dołączyć do szacownego towarzystwa, rosyjski klejnot

w poliglotycznej koronie. Wkrótce zamieszkali w

domu, który wydawał się im przestronny, ze

zdziczałym ogrodem, prowadzącym na brzeg jeziora

Olalaga, które po pewnym czasie zaczęli nazywać Olą,

a czasami, kiedy wpadało w kapryśny humor, Olą-

Oleńką, jakby jezioro było postacią z ludowej bajki.

Po historiach o Ameryce, a zwłaszcza o Nowym

Jorku, który miał być dżunglą pełną slumsów i

skażonego powietrza, odkrycie lasów, wiejskich

gospodarstw i łagodnych pagórków wydało się Wani

bliskie cudu. Jednak tutejsze lasy nie były nawet w

połowie tak stare i groźne, jak knieja wokół domu

kuzyna Marka. Wkrótce Wania doszedł do wniosku,

że do Ameryki dobrze jest przyjechać, ale po pewnym

czasie życie tutaj staje się równie nudne, jak wszędzie

indziej.

Ojciec wydawał się zadowolony. Wania przyjechał do

Ameryki na tyle wcześnie, by opanować język bez

śladu akcentu. Tak szybko przyzwyczaił się do

sposobu, w jaki Amerykanie wymawiali jego imię -

”Ajwen” zamiast ”Iwan” - że sam zaczął tak o sobie

mówić, a ”Wania” przetrwało jedynie w domowym

słowniku.

Rodzice nie mieli tyle szczęścia - ojciec nigdy nie

pozbył się gardłowego rosyjskiego akcentu, a matka

zdobyła się na tylko tyle wysiłku, by przyswoić sobie

nazwy artykułów spożywczych i amerykańskich

pieniędzy. Oznaczało to, że jej życie zogniskowało się

wokół domu, a choć ojciec często wykładał na innych

uniwersytetach i czerpał wielką przyjemność z

kontaktów ze studentami, on także najwięcej uwagi

poświęcał synowi.

Iwan każdego dnia odczuwał presję poświęcenia

rodziców. Nigdy o tym nie mówili. Nie musieli. Robił

wszystko, by wykorzystać szansę, jaką mu dali.

Ciężko pracował w szkole i uczył się wielu

dodatkowych przedmiotów. Nie mieli żadnego

powodu, żeby na niego narzekać. A kiedy czasami

kusiło go, żeby zaprotestować przeciwko

narzuconemu rygorowi, przypominał sobie, co dla

niego poświęcili. Przyjaciół, krewnych, ojczyznę.

Ucieczką od oczekiwań rodziców stało się dla niego to

samo, co w Związku Radzieckim - bieganie. Kiedy

dorósł na tyle, by wstąpić do szkolnego kółka

lekkoatletycznego, zajął się także wszystkimi

dyscyplinami dziesięcioboju. Rzut oszczepem, bieg

przez płotki, rzut dyskiem, sprint... czasami był lepszy

w jakiejś dyscyplinie, lecz tym, co go wyróżniało, był

wyrównany poziom. Zawsze miał dobre wyniki i przy

każdym spotkaniu utrzymywał kondycję. Kiedy

wstąpił na uniwersytet Mohegan, z łatwością dostał się

do zespołu lekkoatletycznego.

Rodzice i ich przyjaciele nigdy nie zrozumieli jego

sportowych upodobań. Czasami ich to śmieszyło (Żyd

- sportowiec?), dopóki Iwan nie zauważył zimno, że

Izrael nie przyjmuje chrześcijan do swojego

olimpijskiego zespołu. Tylko raz, pod koniec liceum,

ojciec oznajmił, że Iwan powinien poświęcić

marnowany na treningach czas na doskonalenie

wiedzy. ”Ciało osłabnie, gdy skończysz czterdziestkę,

lecz umysł będzie ciągle sprawny, więc po co

inwestować w coś tak nietrwałego? Nie można być

dobrym we wszystkim”. W odpowiedzi Iwan nie

zjawił się na egzaminach końcowych i przez cały

dzień biegał wokół Oli. Musiał zdać poprawkę, a

ojciec nigdy więcej nie kwestionował jego upodobań.

Tak naprawdę Iwan nie sprzeciwiał się wymaganiom

ojca. Podczas studiów zajął się historią, językami i

folklorem; od pierwszej klasy szkoły średniej był

najpilniejszym uczniem swego ojca. Razem studiowali

najstarsze dialekty ukraińskiego, bułgarskiego i

serbskiego. Przez rok rozmawiali ze sobą wyłącznie w

języku staro-cerkiewno-słowiańskim, przechodząc na

rosyjski lub angielski tylko wtedy, gdy brakowało im

nowoczesnych wyrazów.

Wania nigdy nie znalazł okazji, by opowiedzieć o

swojej przygodzie. Matka tylko rzuciła na niego okiem

i kazała mu natychmiast się wykąpać; mówiła, że

szukali go wszędzie, zostało niewiele czasu na

przygotowanie, gdzie on się podziewał? Wizy przyszły

niespodziewanie, samolot odlatuje za dwa dni, musieli

wyjechać już dziś, żeby złapać pociąg, który dowiezie

ich do Kijowa, gdzie wsiądą w samolot do Austrii.

A na pokładzie samolotu lecącego do Wiednia, gdy

wreszcie znaleźli chwilę spokoju, Wania zrezygnował

ze zwierzenia się rodzicom z wydarzeń w lesie. To już

nie miało znaczenia. Już nigdy w życiu nie odwiedzi

tego lasu. Kiedy się raz opuści Związek Radziecki, nie

ma powrotu. Nawet jeśli zostawiło się za sobą

Orson Scott Card 004 Inne 013 Oczarowanie, Page 2 of 41

Matce zaczęło tak zależeć, żeby go wysłać z kraju - z

dala od Ruth - że przez ostatni tydzień codziennie

musiał ją prosić o ubrania, ponieważ wszystko już

spakowała.

- Nie muszę zabierać wszystkiego - mówił. - Jestem

studentem. Nikt się nie będzie spodziewał rewii mody

w moim wykonaniu.

Matka wzruszała ramionami i dawała mu koszulę, ale

prosto z pralki, nie z walizek.

Cała rodzina Ruth zjawiła się na lotnisku z Rochester,

żeby go pożegnać. Przyszedł także ojciec. Ale matki

nie było, co nieco rozgniewało i zasmuciło Iwana.

Przez wszystkie te lata sądził, że rozbawiony uśmiech

matki świadczy, że jest mądrzejsza od ojca i jego. A

teraz okazała się przesądną kobieciną, która boi się

snów i bajek. Czuł się oszukany. Uważał, że mama

także została oszukana, ponieważ nikt nie dał jej

szansy wykształcenia. Czy to coś, co odziedziczyła po

żydowskich dziadkach? A może coś jeszcze bardziej

pierwotnego? Nie pożegnać syna, który wyjeżdża na

przynajmniej pół roku - nie, to nie było w porządku.

Miał także inne zmartwienia. Serdeczne rozmowy z

rodzicami Ruth, powściągliwe i męskie pożegnanie z

ojcem, potem Ruth, która do niego przywarła,

zanosząc się łkaniem i całując go bez końca.

- Czuję się, jakbym umarł albo co - powiedział, na co

ona rozszlochała się jeszcze gwałtowniej. Nie

powinien robić takich głupich uwag przed wejściem na

pokład samolotu.

Po napomnieniach matki i cierpliwych namowach

ojca, żeby go wreszcie puściła, Ruth dała się wreszcie

oderwać od Iwana. Kochał ją, tak, kochał też jej i

swoich rodziców, ale kiedy szedł do samolotu, czuł, że

z serca spada mu wielki ciężar. Nagle napełniło go

radosne ożywienie.

Skąd to niespodziewane uczucie swobody, uwolnienia,

lekkości? Przecież podróż była dla niego tylko

kłopotem. Materiały, które zbierze w Rosji, zaważą na

jego karierze, całej przyszłości. Kiedy wróci, zakończy

studia i ożeni się, co będzie oznaczać definitywny

koniec dzieciństwa. Ale do czasu zanim zostanie

profesorem i ojcem, pozostanie w zawieszeniu.

Wówczas wkroczy w dorosłość. Prawdziwe brzemię

życia. Tak zaczyna się moja podróż do Rosji.

Dopiero gdy zapiął pasy, a samolot ruszył powoli z

miejsca, dotarło do niego, dlaczego czuje się

uwolniony. Wraz z przyjazdem do Ameryki na jego

ramiona spadło brzemię nadziei i oczekiwań jego

rodziców. Teraz wracał tam, gdzie owo brzemię nie

istniało, a przynajmniej nie dawało się odczuć. Dla

wielu ludzi Rosja jest miejscem zniewolenia, ale dla

niego - dziecka - był to kraj wolności, jakim Ameryka

nigdy nie mogła się stać.

Zanim staniemy się obywatelami, pomyślał, jesteśmy

dziećmi, a jako dzieci poznajemy wolność, władzę,

swobodę i obowiązek. Ja wywiązałem się z moich

obowiązków. Ugiąłem się przed władzą. Z grubsza

biorąc. A teraz odrzucę na chwilę to brzemię i

zobaczę, co się stanie.

ROZDZIAŁ TRZECI

Przepaść

szalone, ponieważ temat okazał się zbyt obszerny i

zróżnicowany, a poza tym nie można go było poprzeć

dowodami, nawet gdyby znalazło się odpowiedź.

Dlaczego promotor nie powiedział mu, że ten temat

jest całkowicie niemożliwy do realizacji? Ponieważ

sam nie zdawał sobie z tego sprawy. A może dlatego,

że - zakładając iż tę pracę można jednak napisać - sam

chciał poznać rozwiązanie zagadki.

Raptem, w najgorszej rozpaczy, zaczął dostrzegać

połączenia i wątki. Oczywiście jego odkrycia mogły

być tylko projekcją teorii Proppa, a w tym wypadku

nie miały żadnej wartości, lecz Iwan wiedział - miał

przeczucie - że jego wnioski nie są chybione,

rekonstrukcje zaś zmierzają ku opracowanej przez

Proppa strukturze. Był na właściwym tropie, badania

coraz bardziej go interesowały.

I tak, zmęczony, z przekrwionymi oczami, wychodził

z biblioteki lub muzeum dopiero w chwili zamknięcia,

upychał zeszyty i notesy w teczce, po czym wracał do

domu ciemnymi ulicami, w narastającym chłodzie.

Padał na łóżko w maleńkim pokoiku, wynajętym od

sinologa, który nigdy się mu nie narzucał. Wstawał

rano, z oczami nadal piekącymi od całodziennego

wysiłku, i zatrzymując się na chwilę nad piętką chleba

i kubkiem kawy, wracał do muzeum. Im ciężej będzie

pracował, tym szybciej skończy.

Minęła jesień i zaczęła się zima. Z powodu braku

węgla oraz nafty mróz był niemal nie do zniesienia,

ale Iwan, wzorem Boba Cratchita, wkładał na siebie

wszystko, co miał, i pracował, nie zważając na

przenikliwe zimno panujące w każdym budynku w

Kijowie. Był tak pochłonięty pracą, że czasami nie

czytał nawet listów z domu - od matki, ojca, Ruth.

Odkładał je na bok, aż wreszcie, przeważnie w

niedzielę, kiedy biblioteki otwierano później, zdawał

sobie sprawę, że stracił kontakt z domem, i w nagłym

porywie tęsknoty otwierał wszystkie listy. Potem

gryzmolił krótkie, zbyt krótkie odpowiedzi. Jego życie

toczyło się w zamknięciu, w sztucznym świetle, wśród

niekończących się rzędów książek pisanych cyrylicą.

Co miał napisać? Dziś jadłem chleb. I ser. Piłem za

dużo kawy. Przez cały dzień tępy ból głowy. Zimno.

Manuskrypt był nieczytelny, trywialny albo nie tak

stary, jak twierdzono. Bibliotekarka była przyjazna,

oziębła, zalotna, niekompetentna. Ta praca nigdy się

nie skończy, chciałbym was zobaczyć, dziękuję za

listy, choć zapominam odpisać.

Aż wreszcie pewnego dnia nie było już zimno. Na

drzewach pojawiły się pączki. Lekko ubrani ludzie

wyszli tłumnie na ulicę, niosąc gałązki fioletowych

bzów jakby dla uczczenia wiosny. Cóż za ironia.

Akurat wtedy, kiedy Kijów znów stał się interesujący,

Iwan zakończył zbieranie materiałów. Resztę pracy

mógł wykonać sam, bez wertowania manuskryptów.

Pora wracać do domu.

To śmieszne. Kiedy pomyślał o powrocie, nie

zobaczył Tantalus, wybrzeży Oli, twarzy matki czy

słodkiej Ruth. Ujrzał gospodarstwo u stóp Karpat, z

dziką puszczą rozciągającą się tuż za zaoranymi

polami. Twarz, która pojawiła się w jego pamięci,

należała do kuzyna Marka, a jego ciało zapragnęło nie

miłosnego uścisku kobiety, ale ciężkiej pracy do

siódmych potów, ciężkiego snu bez koszmarów i

wczesnego wstawania, gdy zaczyna się dzień kipiący

najróżniejszymi przejawami życia.

Jednocześnie zdał sobie sprawę, że nie znał

najważniejszych informacji. Nie wiedział, w którym

mieście ma się przesiąść z pociągu na autobus, jak

nazywa się wieś, w której ma wysiąść... Nie znał

nawet nazwiska kuzyna Marka.

No cóż. I tak to tylko kaprys.

Ale ten kaprys nie pozwalał o sobie zapomnieć. Po

tylu miesiącach skąpej korespondencji głupio mu było

dzwonić do domu, ale i tak podniósł słuchawkę,

zamówił rozmowę i odczekał pół godziny, zanim

dostał połączenie.

- Chcesz wracać akurat tam? - upewnił się ojciec. - Po

co?

- Żeby jeszcze raz zobaczyć to miejsce. Mam stamtąd

miłe wspomnienia.

- To musi być jakieś nowe znaczenie słowa ”miłe”.

Mnie ciągle boli krzyż po tamtej pracy. I nadal mam

odciski.

- A ja nie. A szkoda. Czasami wydaje mi się, że byłem

tam bardziej wolny niż... Nie, chyba nie. W każdym

razie, nie wydałem dużo na jedzenie i inne rzeczy,

więc zostało mi mnóstwo pieniędzy na podróż. Czy

Marek ma telefon?

- Nie pamiętam.

- Więc spytaj mamę, wiesz, że na pewno zapisała

gdzieś numer.

- A tak, nie mogę się doczekać, aż jej o tym powiem.

”Więc Wania skończył pracę, ale nie wraca do domu,

tylko chce odwiedzić kuzyna, podczas gdy jego matka

wypłakuje za nim oczy. Czego się spodziewać po

synu, który nie pisze do rodziców? Nie możemy go

zmusić, żeby nas kochał...”

Iwan parsknął śmiechem.

- Mama tak nie mówi.

- Nie do ciebie - mruknął ojciec. - To mnie

uszczęśliwia pełnym repertuarem. A Ruth, o, na

pewno się ucieszy, że możesz się bez niej obyć, bo

postanowiłeś odwiedzić jakieś krowy. - Iwan śmiał się.

- Tobie się chyba wydaje, że żartuję.

- Nie, uważam tylko, że oboje jesteście śmieszni. - Nie

powinien tego mówić. Ojciec nie lubił być śmieszny. -

Bardzo rzadko - dodał pospiesznie.

- Cieszę się, że zapewniłem ci chociaż rozrywkę -

oznajmił niewzruszony ojciec. - Nie mamy zbyt

wysokich notowań, tylko jeden widz, ale recenzje są

na tyle pochlebne, że może dostaniemy kontrakt na

następny sezon...

- Daj spokój, ojcze, chcę tylko odwiedzić kuzyna

Marka. Przyjął nas, kiedy potrzebowaliśmy pomocy;

czy wypada, żebym do niego nie zajrzał, skoro jestem

tak blisko?

- Blisko? Jak od Nowego Jorku do Miami.

- Nie, to nie ta skala. Raczej jak z Buffalo do

Syracuse.

- Ciekawe, co będziesz mówił po czterech godzinach

w autobusie.

- Zadzwonisz do mnie, jeśli znajdziesz numer?

- Nie, matka ma go tutaj. - Ojciec podyktował mu

wszystkie informacje i pożegnał się.

W kasie odmówiono mu sprzedaży biletu wcześniej

niż tuż przed odjazdem pociągu. Inflacja była tak

duża, że nie można było przewidzieć ceny nawet w

przeddzień wyjazdu.

- Ten kapitalizm! - powiedziała kasjerka. - Autobus

pojedzie dopiero wtedy, kiedy zbierze się dość

pasażerów, żeby kupić benzynę.

Tego samego wieczora, po półgodzinie prób, zdołał się

wreszcie dodzwonić do kuzyna Marka.

- Mały Izaak?

- Przeważnie mówią do mnie Iwan - odparł z

zaskoczeniem. Kuzyn Marek zawsze nazywał go

Wanią, ale to było dawno temu. Może stary gospodarz

podśmiewał się po cichu z rodziny rosyjskich

intelektualistów, którzy nagle zdecydowali, że są

Żydami, a potem zamieszkali na wsi.

- Jesz tylko koszerne produkty?

- Nie, na ogół nie. Tylko unikam wieprzowiny,

smalcu, takich tam rzeczy.

- Smalcu! To co będziesz jeść do chleba?

- Mam nadzieję, że ser - roześmiał się Iwan.

- Dobrze, narwiemy go z serowego drzewa. - Marek

parsknął śmiechem z własnego dowcipu. - Odwiedź

nas, przyjmiemy cię z radością. Dowiem się, kiedy

przyjeżdża autobus i wyjdę po ciebie. Ale te krowy,

które znałeś, już oddaliśmy do rzeźni.

- I tak mnie nie lubiły.

- Dojenie nie szło ci najlepiej.

- Teraz też nie będzie mi szło, ale chętnie pomogę,

przy czym będzie trzeba. Jestem całkiem niezły w...

skoku o tyczce. - Musiał się chwilę zastanowić, zanim

przypomniał sobie ukraińskie słowo. Marek znowu się

roześmiał.

Spakował się, ale nadal miał w sobie zbyt wiele

wiosennej energii, żeby zasnąć. Wyszedł na spacer,

lecz nawet to mu nie wystarczało. Zaczął biec po

ulicach, jak wtedy gdy był dzieckiem. Nigdy nie

pozwalano mu wychodzić o tej porze; po raz pierwszy

przekonał się ze zdziwieniem, że na ulicach nadal było

sporo ludzi. Ale może wtedy było inaczej. Czyżby

wówczas istniał zakaz sprzedaży alkoholu? A może

była godzina policyjna? Jako dziecko nie zdawał sobie

z tego sprawy, a jeśli nawet wiedział, to już zdążył

zapomnieć.

W amerykańskiej szkole przejął tamtejsze pojęcie o

życiu w Związku Radzieckim, choć przecież je znał i

wiedział, że składało się na nie coś więcej niż bieda i

terror. Jednak wspomnienia życia w Kijowie zbladły, a

może tylko zniknęły mu z pola widzenia, zastąpione

przez amerykańskie wyobrażenia. Do pewnego stopnia

i one były prawdziwe - wszystkie wieżowce

przypominały okropnie brzydkie kawały betonu,

noszące nikłe ślady prób upiększenia, całkiem jakby

socjalizm zakładał wyrugowanie piękna z życia

publicznego.

Ale starsze części miasta nadal miały swój urok.

Skierował się w stronę Starego Miasta i zatrzymał się

dopiero przed Złotą Bramą, zbudowaną w 1037 roku.

Dotknął kamiennych i ceglanych kolumn, które

niegdyś legły w gruzach, lecz zostały odbudowane w

mniej więcej pierwotnym kształcie. Kiedy Złota

Brama została zbudowana, a mała świątyńka na

szczycie łuku była jeszcze obita złoconą miedzią, od

której wzięła się nazwa bramy, tu właśnie znajdował

się środek Kijowa, a Kijów był środkiem

największego, najpotężniejszego państwa Europy.

Iwan wyobraził sobie, jak musiało wyglądać, pełne

smrodu, hałasu i tłumów. Fanfary obwieszczające

wjazd księcia Włodzimierza lub Jarosława Mądrego,

jadących wraz ze swą świtą wśród wiwatujących

poddanych.

Oczywiście nie łudził się pięknymi wyobrażeniami - w

rosyjskich legendach, historii i folklorze trudno by się

doszukać okresu anachronicznych, ”rycerskich”

złudzeń. Według nowoczesnych standardów ludzie

żyli w biedzie i brudzie. Różnica pomiędzy

arystokracją i niższymi klasami wyrażała się w jakości

odzienia i ilości pożywienia. Po stroju poznawało się

człowieka; mężczyźni obnosili bogactwo na sobie i

swoich kobietach. A więc wiwatujące tłumy

prezentowały odzienie w bardziej niepozornych

kolorach, podczas gdy księcia i jego świtę okrywały z

pewnością wschodnie jedwabie, nadające im wygląd

orientalnych wielmożów, choć książęta pochodzili ze

Skandynawii. Bogactwem Rusi był handel, a

handlowano tkaninami i przyprawami z Dalekiego

Wschodu.

Więc oczywiście w powietrzu unosiły się nie tylko

wyziewy ludzkich ciał, gnijących ryb i warzyw.

Mieszały się z nimi oszałamiające aromaty cynamonu,

pieprzu, kminku, bazylii, cząbru, papryki... Iwan

wciągnął powietrze w płuca i niemal uwierzył, że

doleciały go zabłąkane wonie dawnych dni.

Teraz mógł ruszyć dalej. Pobiegł w dół zbocza ku

dzielnicy Podole, gdzie dorastał. Pozostały tu jeszcze

niektóre stare cerkwie i monastyry, ale większość

budynków została zbudowana po roku 1800. Biegnąc

po coraz bardziej znajomych chodnikach, czuł, że

wraca do domu, a wkrótce zorientował się, że trafił na

ulicę, przy której znajdował się jego dom. Teraz

nawiedziły do prawdziwe wspomnienia, i to nie te złe,

lecz obrazy miłych chwil z rodzicami i kolegami. Oto

jego skrzynka na listy, oto miejsce, gdzie stary Jurij

Denisowicz przesiadywał w cieple popołudnia na

słońcu, zaś tutaj matka przychodziła z podarunkami

dla Baby-Tili, starej Armenki, a może Gruzinki... W

każdym razie kobiety z jakiejś egzotycznej i górzystej

republiki. Matka codziennie przynosiła dla niej jakiś

drobiazg. Czy Baba-Tila nadal tu mieszka?

Iwan zwolnił i zatrzymał się przed budynkiem. W

pierwszej chwili przyszło mu do głowy, że nie wie,

który pokój należy do staruszki, ponieważ nigdy nie

wszedł do środka. Baba-Tila zawsze siedziała na

ganku, prawda? Nie. Poczęstunek, tak nazywała to

matka, choć bardzo często były to tylko liście. Na

herbatę, mówiła matka, więc to poczęstunek. Ale raz

przyniosła staruszce ziemię. Śmiał się z tego, a ona

tylko spojrzała na niego z niesmakiem.

- Baba-Tila hoduje rośliny - powiedziała.

- Ale to tylko ziemia. Co to za poczęstunek?

Nie pamiętał, jak brzmiała odpowiedź matki. Pewnie

w ogóle jej nie było. Być może matka zamknęła

pudełko, wzięła go za rękę i wyszła z nim na spacer.

De miał wtedy lat? Trzy? Pięć? Nie pamiętał. Wizyty

u Baby-Tili skończyły się, kiedy poszedł do szkoły. A

może właśnie nie - matka chodziła tam, gdy on

siedział w klasie.

Jakiś mężczyzna koło czterdziestki, nieco zawiany,

wszedł po schodkach, zatrzymał się przy drzwiach i

obejrzał na niego.

- Czegoś trzeba? - odezwał się. - Już późno.

- Znałem kiedyś kogoś, kto tu mieszkał. Babę-Tilę.

Staruszkę. Mieszkała w tamtym pokoju.

- Nie żyje.

- Znał ją pan?

- Nie. Po jej śmierci nikt nie wynajął mieszkania.

Cuchnęło jak chlew czy coś tam. Było puste, gdy się

wprowadziłem, ale nikt mi go nawet nie pokazał. A

prosiłem. Na parterze, od frontu - nadałoby się. A

mnie dali na trzecim piętrze, od tyłu.

- Nieważne - powiedział Iwan. - To tylko

wspomnienie z dzieciństwa.

- I dobrze, bo jak się okaże, że jesteś włamywaczem,

to kości ci połamię. Lepiej mi uwierz, dobrze radzę.

- Jestem studentem z Ameryki, nie włamywaczem.

- Też! - parsknął mężczyzna. - A ja jestem

Chińczykiem.

Zniknął w mieszkaniu.

Iwan poczuł się mile połechtany. A więc nie nabył

obcego akcentu, skoro ten podejrzliwy facet uznał go

za miejscowego. W porządku.

Poszedł dalej, przebiegł parę metrów, zawrócił i

znowu znalazł się pod oknami Baby-Tili. Przypomniał

sobie, że parę razy nie zastali staruszki w domu. Za

każdym razem matka zostawiała prezent na parapecie

okna, a potem wyciągała coś - nigdy nie dostrzegł, co

to takiego - spomiędzy kamieni pod oknem,

niewidocznych od strony schodków. Teraz, skoro już o

tym pomyślał, musiał dotknąć tego miejsca, którego

dotykała matka. I, owszem, czuł także słabiutką

nadzieję, nieśmiały dreszcz możliwego odkrycia: a

jeśli coś tu czekało na matkę przez wiele lat, zaś on

przywiezie jej to z kraju?

To śmieszne, ale nie potrafił oprzeć się impulsowi.

Stanął na najwyższym schodku i wyciągnął rękę.

Dosięgnął tego miejsca bez trudu; był znacznie

wyższy od matki, a i ona nie musiała się wysilać. Jego

palce musnęły powierzchnię kamieni pod lewą

krawędzią okna, zagłębiły się w szczelinę pomiędzy

drewnianą framugą i murem.

I coś znalazły. Tam, gdzie sięgały palce matki, wyczuł

jakiś rożek. Trącił go palcem, raz, drugi, za każdym

razem bardziej wysuwając niewiadomy kształt. Za

trzecim razem rożek wychynął z ukrycia na tyle, że

Iwan mógł go chwycić i wyciągnąć na zewnątrz.

Złożony kawałek papieru. Mokry, poplamiony i

zniszczony, nadgniły, pomarszczony po wielu

deszczach... jak wielu? Od śmierci Baby-Tili? A może

od dnia, gdy matka przestała ją odwiedzać? Albo jakiś

inny gość, który zajął miejsce matki?

Rozłożył kartkę. W słabym świetle nie potrafił

odcyfrować liter. Może w ogóle były nieczytelne.

Złożył papier, schował go do kieszeni i wrócił

truchtem do mieszkania.

Tam, w jasno oświetlonej kuchni, znowu spojrzał na

kartkę i przekonał się, że mimo plam i zacieków może

odczytać zapisane na niej zdanie. Było zwięzłe:

W tych upajających dniach rewolucyjnych zmian Iwan

nie potrafił się skoncentrować na badaniach.

Manuskrypty leżały od setek lat w cerkwiach i

muzeach, transkrypcje i fotokopie czekały w

bibliotekach. Nic się im nie stanie, jeśli poczekają

trochę dłużej, bowiem wszędzie było pełno nowych

kawiarni, kipiących od dyskusji, rozmów, kłótni o

niepodległość Ukrainy, o to, czy Rosjan trzeba

wydalić poza jej granicę, dać im obywatelstwo czy też

zadowolić się czymś pośrednim; o niskiej wartości

zagranicznych książek, zaśmiecających rynek po

złagodzeniu przepisów; o to, czy Ameryka zechce

pomóc nowej Ukrainie; i czy ceny pozostaną pod

ścisłą kontrolą, czy też pozwolić im rosnąć, dopóki nie

ustabilizują się na ”naturalnym” poziomie. I tak dalej...

Iwan był kimś w rodzaju gościa honorowego -

Amerykanin mówiący płynnie po rosyjsku, który

rozumiał nawet język ukraiński, obowiązujący

podczas tych intelektualnych dyskusji. Miał pieniądze,

mógł stawiać innym kawę, a nierzadko i coś

mocniejszego. Ale sam nie pił - jako sportowiec nie

odziedziczył po ojcu zamiłowania do wódki. I nikt go

nie zmuszał - mógł pić albo nie, zwłaszcza jeśli

częstował innych.

Rozmowy te nie prezentowały szczególnie wysokiego

poziomu. Po prostu zwykłe pogawędki, plotki, kłótnie

i dyskusje. Ale o to właśnie chodziło. Na

uniwersytecie był synem swojego ojca. Tutaj słuchano

go dla niego samego.

A może dla jego pieniędzy? Albo aury Ameryki? Albo

przez grzeczność? Czy to ważne? Po paru tygodniach

zaczął odczuwać znużenie nieustannymi dyskusjami.

Każdy trwał przy swoich opiniach, nie postanowiono

niczego istotnego, a on w końcu miał dość własnego

głosu, którego wszyscy słuchali z nabożeństwem,

jakby fakt, że był Amerykaninem albo studentem,

dodawał mu mądrości.

Zaczął spędzać więcej czasu nad rękopisami, zbierał

fakty, potrzebne mu do pracy doktorskiej. Wkrótce

zdał sobie sprawę, że porwał się na szalone

przedsięwzięcie - usiłował zrekonstruować

najwcześniejsze wersje bajek z kolekcji Afanasjewa,

by określić, czy teoria Proppa, twierdząca iż wszystkie

rosyjskie bajki są, strukturalnie, jedną i tą samą bajką,

to prawda czy fałsz, i - jeśli to prawda - czy jej

korzenie tkwią w jakiejś prawdziwej psychologicznie

pierwotnej baśni, czy też w wyjątkowo istotnej dla

rosyjskiej kultury opowieści. Zamierzenie to było

Dostarczyć tę wiadomość

Proste, choć niezrozumiałe. Na kartce nie widniało nic

poza tym, więc to zdanie musiało być jednocześnie

wiadomością. Ale komu należało ją dostarczyć? I czy

to on miał się stać posłańcem?

Raczej nie. Może kartka była dołączona do jakiegoś

innego listu, który tkwił wepchnięty głębiej. Albo

stanowił część większej wiadomości, dawno już

zabranej z kryjówki. A mimo to Iwan czuł, że to nie

tak. Gdyby istniała jakaś inna kartka, zawierająca

właściwą wiadomość i nazwisko osoby, dla której

została przeznaczona, po co byłaby ta wiadomość?

Jeśli wkłada się list do koperty ze znaczkiem, nie

trzeba dołączać notki ”Dostarczyć ten list”. Daje się go

listonoszowi, a ten robi, co do niego należy.

Kim był listonosz? Co to za wiadomość? Jedno

wydawało się pewne: ten, kto miał się stać posłańcem,

kto by coś zrozumiał z tej zwięzłej wiadomości, nie

Orson Scott Card 004 Inne 013 Oczarowanie, Page 3 of 41

odebrał jej przez wiele lat. Teraz jej znaczenie zdążyło

stracić ważność.

Ale przecież znajdowała się w miejscu, gdzie Baba-

Tila zostawiała rzeczy dla matki. Może matka

zechciałaby ją przeczytać. A zatem schował kartkę do

wewnętrznej kieszeni podręcznej torby. Nawet, gdyby

o niej zapomniał, znajdzie ją przy rozpakowywaniu

bagaży, a wtedy odda ją matce. Może ona mu wyjaśni,

kim była Baba-Tila i dlaczego należało dawać jej

prezenty. Może nawet wyjaśni mu znaczenie

wiadomości. Albo, co wydawało się bardziej

prawdopodobne, poczęstuje go kolejnym

enigmatycznym uśmiechem i powie, że jeśli jeszcze

tego nie zrozumiał, to już nigdy nie zrozumie.

Kobiety zawsze mówiły takie rzeczy, co doprowadzało

go do szaleństwa. Jakby każda rozmowa z kobietą była

egzaminem, którego mężczyzna nie może zdać,

ponieważ nie ma klucza do szyfru i nigdy nie

zrozumie, czego tak naprawdę dotyczy rozmowa.

Gdyby zdołał zrozumieć, choćby jeden jedyny raz,

idealny związek pomiędzy mężczyznami i kobietami

stałby się możliwy. Na razie obie płci żyją ze sobą,

czasami nawet się kochają, ale nigdy nie przerzucą

mostu przez przepaść niezrozumienia.

I ja chcę się ożenić z Ruthie?

A dlaczego nie? Kochała go. A on kochał ją. Mimo

braku zrozumienia można to było uznać za dobry

powód, by żyć razem, mieć dzieci, wychować je,

potem wyrzucić z domu i wspólnie przejść tę powolną

drogę w dół, aż wreszcie któreś z nich umrze, a drugie

zostanie samo, ciągle nieświadome, czego tak

naprawdę pragnął jego współmałżonek, kim naprawdę

był.

Czy to tragedia? Czy też komedia?

Czy istnieje jakaś różnica?

Semestr właśnie się skończył i Ruthie przyjechała z

wizytą. Es-tera Smiecki od razu polubiła narzeczoną

swego syna, ale niechętnie spędzała z nią czas od

chwili, kiedy zrozumiała, że Wania nie może się z nią

ożenić. Ruthie nie była niczemu winna, czyż nie?

Wszystko przez Wanię. Nie rozumiał, co się mu

przydarzyło, ale nie był już wolny, nie mógł się

ożenić, a tu proszę, zjawia się ta dziewczyna z

pierścionkiem oraz prawem do wejścia do domu

Smieckich i cmokania z ubolewaniem, że Wania nie

pisze zbyt często.

- Moja matka ciągle powtarza: on się nie zachowuje,

jakby był zakochany. Tłumaczę, że przecież jest

zajęty, ma mnóstwo roboty, przez cały dzień pisze i

czyta, nie ma ochoty jeszcze pisać listów. -Ruthie

wydawała się niemal rozbawiona, ale przecież

powtarzała te argumenty tak często, że nie robiła

wrażenia skrzywdzonej. Tak naprawdę nie zależało jej

specjalnie na listach od Wani.

Piotr skinął głową i uśmiechnął się z roztargnieniem.

Estera wiedziała z doświadczenia, że nie znosił

towarzyskich pogawędek, a jeśli powtarzały się zbyt

często, musiał się powstrzymywać, żeby nie uciec z

pokoju do jakiejś produktywnej pracy. Mimo to

uśmiechnął się - dla dobra Wani. I skinął głową.

- Ale do Piotra na pewno pisze - dodała Ruthie. - O

pracy. Piotr. Co to za imię dla Żyda? Oczywiście miał

i żydowskie imię, ale akademicką reputację zyskał

jako Piotr Smiecki, nie jako Ruben Szloma.

- Niezbyt często - powiedział Piotr. - I tak będę jej

miał powyżej uszu, kiedy zacznę przeglądać kolejne

wersje.

Przez parę minut rozmawiali o pracy, która czekała na

Wanię po powrocie do domu. Estera zamilkła i zaczęła

rozmyślać: jakie to dziwne, że ta druga kobieta, ta

dziewczynka, mówi o jej synu tak władczo, traktuje

jego przyszłość, jakby należała do niej. Kiedy

trzymałam go w ramionach, kiedy szeptałam jego

prawdziwe imię, zrozumiałe tylko dla Boga i mnie, nie

robiłam tego po to, żeby go oddać tej amerykańskiej

pannie, córce doktora, dziecku bogaczy. To

małżeństwo było czystym banałem.

Głupia! - powiedziała sobie. - Małżeństwo ma być

banałem. To jego cel: stworzenie atmosfery

bezpieczeństwa i przewidywalności, by dzieci mogły

w niej dorastać, by stała się fundamentem życia,

korzeniem wewnętrznego spokoju. Kogo dla niego

pragnę, jakiejś kłopotliwej, niespokojnej kobiety?

Królowej? Prawie się roześmiała na tę myśl.

- Powiedziałam coś śmiesznego? - spytała Ruthie z

fałszywym zakłopotaniem.

- Przepraszam, na chwilę się wyłączyłam. O czym

mówiliście?

- Nieważne. Zdaje się, że myślałaś o czymś

ciekawszym. Powiedz!

- Tak, powiedz - poparł ją Piotr z ledwie skrywaną

ironią. Powiedz i wybaw mnie od rozmowy z tą osobą.

Czy ta dziewczyna była tak głupia, że tego nie

dostrzegła? Piotrze, musisz na nią uważać. Będziemy

jej słuchać przez wiele lat, chyba że Wania nagle i

niespodziewanie zmądrzeje.

- Czasami trudno mi nadążać za angielską rozmową -

powiedziała Estera. - Muszę bardzo wytężać umysł.

- Szkoda, że tak kiepsko mówię po rosyjsku -

zmartwiła się Ruthie.

- Przecież wcale nie mówisz.

- Potrafię powiedzieć ”pałażsta”

- ”Pażałsta”. Proszę - poprawił ją Piotr. Ruthie

parsknęła śmiechem.

- Widzicie? Nawet tego nie potrafię. Niestety, nasze

dzieci nie będą dwujęzyczne.

Ale na myśl o dzieciach jej spojrzenie stało się

odległe, nieobecne.

Z tymi dziećmi jest coś nie tak. Estera poczuła ukłucie

niepokoju. Ni stąd, ni zowąd ta dziewczyna przestała

chcieć dzieci. Wszystko zgodnie z porządkiem rzeczy.

We wszystkich starych podaniach jest tak samo: jeśli

mężczyzna poślubia niewłaściwą kobietę, ich związek

jest jałowy. W dawnych czasach kobiety starały się

urodzić. Ale teraz chcą być jałowe z wyboru. Chyba

wychodzi na to samo, prawda? Wania nie może

poślubić tej dziewczyny. Gdybyż tylko zechciał

posłuchać matki!

- W tych czasach dzieci mówią tak, że będziesz miała

szczęście, jeśli w ogóle opanują jakiś język -

powiedział Piotr.

Estera pochyliła się do przodu; Ruthie natychmiast

wyostrzyła uwagę. Może nie zdawała sobie z tego

sprawy, ale czuła, że czymś się zdradziła, a Estera to

zauważyła. Tak właśnie porozumiewają się kobiety.

Niewiele z nich zdaje sobie z tego sprawę, ale

wszystkie opierają się właśnie na tym. ”Kobieca

intuicja” to nie żadna intuicja, a wyostrzony dar

obserwacji, podświadoma rejestracja subtelnych

wskazówek. Ruthie zorientowała się, że jej

przyszła teściowa nie chce dopuścić do małżeństwa i

że ona sama dała jej ku temu jakieś powody.

Wiedziała, choć nie zdawała sobie z tego sprawy. Po

prostu poczuła się nieswojo. Esterze nie trzeba było

tego tłumaczyć. Nauczyła się dostrzegać te rzeczy.

Była to szkoła równie wymagająca, jak każda inna,

choć po jej ukończeniu nie dostawało się dyplomu ani

tytułu. Dzięki niej po prostu wiedziała pewne rzeczy i

- w przeciwieństwie do większości kobiet - zdawała

sobie sprawę, skąd je wzięła.

- Przecież i tak nie zamierzasz mieć dużo dzieci -

powiedziała Estera i zaraz dodała dla złagodzenia

efektu: - Amerykańskie dziewczęta nie chcą licznych

rodzin.

- Ty też masz tylko jedno dziecko - zauważyła Ruthie,

ciągle z uśmiechem.

Dawny smutek wypłynął na twarz Estery; w jej oczach

zalśniły łzy.

- Nie z braku chęci. - Uczucie było do pewnego

stopnia prawdziwe, lecz pokazanie go w tym właśnie

momencie zostało zaplanowane z premedytacją. I

odniosło zamierzony skutek.

- Oczywiście, chciałaś dopełnić tradycyjnej roli

żydowskiej matki i żony - zgodziła się Ruthie. - To

religia niedostatku. Trzeba rodzić synów, żeby stali się

rabinami, i córki, żeby dały życie następnej generacji

mężczyzn.

- Ach, i to wszystko?

- Jest też biologiczny przymus rozmnażania.

- Jakie wielkie słowa - mruknęła Estera. Piotr nie był

aż tak niespostrzegawczy. Usłyszał ironię w jej głosie i

zaczął się uważnie przysłuchiwać.

- Ale w judaizmie feministycznym, w Biblii miłości,

trzeba mieć tylko tyle dzieci, ile się potrzebuje. Tak

jak Ewa, która miała tylko dwóch synów, a trzeciego

urodziła dopiero, gdy ich straciła. Była wolna,

nieobciążona przekleństwem. To przekleństwo jest

sprawą innej Biblii.

- Innej? - powtórzył Piotr.

- Dwie Biblie, połączone, jedna ukryta w drugiej.

Biblia niedostatku to ta, która mówi o przekleństwie.

Adam w pocie czoła musiał zdobywać pożywienie,

Ewa w bólu rodzi dzieci, a mąż nad nią panuje. To

Biblia zabijania, nienawiści i zazdrosnego Boga, który

chce, żeby wszyscy czciciele bożków zginęli - od

uderzenia pioruna z rozkazu Eliasza lub od miecza

Lewitów z rozkazu Mojżesza.

- Jesteś bardzo uczona - zauważył Piotr.

- Raczej nie, ale zajęcia z feministycznego judaizmu

otworzyły mi oczy.

- Ach - mruknął Piotr.

- Wartość kobiety nie zależy od płodności i

posłuszeństwa. Wyraża się w śmiałych decyzjach, jak

na przykład decyzja Ewy, która zjadła owoc i zyskała

świadomość. Adam poszedł w jej ślady, ona była

buntowniczką, a on naśladowcą. A jednak mówi się o

”upadku Adama”!

- Przynajmniej tak mówią chrześcijanie - dodał Piotr.

Jego rozbawienie rosło.

- To przez Biblię niedostatku Żydzi sądzą, że mają

prawo wygnać Palestyńczyków. W Biblii kobiet jagnię

kładzie się u boku lwa.

- Lwy są zawsze bardzo zadowolone, jeśli jagnięta się

tak zachowują. To im oszczędza wysiłku na

polowanie.

- Ty się ze mnie naśmiewasz - pożaliła się Ruthie, w

ułamku chwili zmieniając się w słodkie maleństwo,

gdyż był to najpewniejszy sposób zwycięstwa. I

rzeczywiście, Piotr od razu zaczął się wycofywać.

- Oczywiście wiem, że tobie nie o to chodziło. Tylko

żartowałem.

- Pewnie ci się wydaje, że jestem jakąś bojowniczką...

Nie, pomyślała Estera. Jesteś dziewczyną, która

wykorzystuje filozofię, żeby nie urodzić dzieci mojego

syna, którego nie powinnaś poślubić.

- Ależ skąd - zapewnił Piotr.

- Ale Estera na pewno tak myśli.

I proszę, rękawica została rzucona.

- Te zajęcia na pewno były bardzo ciekawe -

powiedziała Estera. - Ale wiesz, jak mi ciężko

zrozumieć angielski.

Ruthie pozwoliła sobie na najbledszy cień ironicznego

uśmiechu.

- Iwan mówi, że wszystko rozumiesz doskonale, chyba

że nie chcesz.

A więc chłopak był bardziej spostrzegawczy, niż

sądziła.

- Tak powiedział? - spytała, pozwalając sobie na

odrobinę smutku. - Może ma rację. Kiedy jestem

zdenerwowana, trudno mi się skoncentrować na

angielskim.

- Więc cię zdenerwowałam?

- Jestem zdenerwowana, bo mój syn nie ma serca i nie

chce szybko wrócić do domu, do swojej narzeczonej.

Pewnie jest ci przykro, biedactwo, twój mężczyzna

jest tak daleko... To dopiero niedostatek, nu?

Rozmowa wróciła na bezpieczniejszy grunt, a po paru

minutach Ruthie oznajmiła, że musi wreszcie pokazać

się rodzicom.

- To znaczy, że do nas przyszłaś najpierw, jeszcze

zanim zobaczyłaś własną matkę? Jakaś ty słodka -

powiedziała Estera.

- Miała nadzieję, że usłyszy coś o naszym synu, który

tak nie lubi pisać listów - dodał Piotr.

Ruthie wyszła wśród śmiechów i pocałunków.

- ”Nu”? - powtórzył Piotr, kiedy drzwi się za nią

zamknęły. - Nagle zaczynasz mówić w jidysz?

- Powtarzam, co usłyszałam od kobiet w synagodze.

Piotr zaczął mówić po rosyjsku.

- A ja ci uwierzyłem, że wywodzisz się z rodziny

Żydów, którzy żyli w Rosji na długo przed

przybyciem Gotów, jeszcze zanim w Niemczech

powstał język jidysz.

- Nigdy w to nie wierzyłeś - mruknęła Estera bez

urazy. -Wyczytałeś w jakiejś książce, że rosyjscy

Żydzi wyemigrowali z Niemiec, więc wiedziałeś, że

moja rodzinna tradycja nie może być prawdą.

- Dlaczego? Czy to ważne? Ważne jest to, że

przestrzegacie własnych zasad. Żydzi z rodziny tak

starej, że uważają Talmud za niegodny szacunku.

Żydzi, którzy jedzą kanapki z wołowiną i serem.

- Ale nie z szynką - dodała z uśmiechem.

- Ta Ruthie... Myślisz, że naprawdę wierzy w te

feministyczne bzdury? O tej ślicznej kobiecej Biblii

ukrytej w paskudnej męskiej Biblii?

- Na razie wierzy. Ale, podobnie jak większości

studentek -feministek, ta wiedza nie odbierze jej

ochoty na małżeństwo.

- Aż tak się na tym znasz?

- Słyszę, co mówią kobiety w synagodze. - Estera

zaczęła naśladować je po angielsku. - ”Uj, uj! Młodzi

zawsze wiedzą wszystko najlepiej! Żydowskie kobiety

od dwóch tysięcy lat mają więcej praw, niż kobiety

chrześcijańskie w tej chwili, ale nagle okazuje się, że

jesteśmy uciskane, o czym mnie informuje moja

własna córka!”

Piotr parsknął śmiechem.

- Wiesz, o czym sobie pomyślałem? Ruthie z takim

zapałem recytowała te wyrwane w kontekstu brednie,

że zacząłem się zastanawiać, co za idiota jest jej

nauczycielem, a potem uświadomiłem sobie, że ten jej

zapał bardzo przypomina zapał moich studentów. I

wreszcie mi zaświtało, że ci, których nauczyciele

nazywają ”zdolnymi uczniami”, są tylko pełni

entuzjazmu dla tych idiotyzmów zasłyszanych od

profesora.

- Samowiedza to bolesna rzecz - mruknęła Estera. -

Przykro się dowiedzieć, że najlepsi studenci to tylko

papugi.

- Ach, ale jeśli naładują sobie głowy moimi teoriami, a

potem będą je recytować na życzenie, przynajmniej

powiedzą coś inteligentnego, choćby tylko powtarzali

moje słowa.

- Zwłaszcza, jeśli będą je powtarzali.

- To moja życiowa misja. - Pocałował ją. - Napełnianie

pustych głów.

- A moją jest napełnianie pustych żołądków. Skoro już

poszła, możemy usiąść do kolacji. Miałam tylko dwa

schabowe, nie mogłam jej zaprosić.

Spojrzał na nią ostro, po czym zdał sobie sprawę, że to

żart.

- Nie, ale naprawdę, co jest na kolację?

- Zupa, nie czujesz?

- Cały dom zawsze pachnie dobrym jedzeniem. To

zapach miłości.

Przy kolacji rozmawiali o różnych sprawach, a

czasami tylko milczeli, rozkoszując się swobodą

wynikającą z wielu spędzonych lat, z wielu lat

przyjaźni. Ale dopiero przy odnoszeniu talerzy do

kuchni Estera poruszyła temat, który interesował ją

najbardziej.

Ciało Iwana zostały ukształtowane przez zawody i

medytacje, Marek był tworem ziemi, którą uprawiał.

Iwan czuł, że nie powinien wspominać o sporcie, więc

skierował temat rozmowy na samego Marka.

- Pewnie nadal potrafisz wnieść cielaka po schodach.

Marek spojrzał na niego z zaskoczeniem.

- Amerykański żart - wyjaśnił Iwan. - Chodzi o to, że

pewien gospodarz codziennie wnosił cielaka po

schodach. W końcu żona pyta go, dlaczego, a on

odpowiada: ”Chcę być silny, żeby go wnosić, kiedy

będzie bykiem”.

Marek zastanawiał się przez chwilę.

- Byk nie pozwoliłby się wnieść po schodach.

- Dlatego jest to żart.

Marek parsknął śmiechem i mocno trzepnął Iwana w

ramię.

- Myślałeś, że nie zrozumiałem? To ukraiński dowcip,

Ukraińcy pewnie zanieśli go do Ameryki!

Iwan także się roześmiał, usiłując nie rozcierać

ramienia. Nie przywykł do takich ciosów. Może kuzyn

Marek robił to samo z ojcem? To by tłumaczyło,

dlaczego ojciec nie chciał tu wrócić.

Na miejsce dotarli po zmroku. Iwan miał wrażenie, że

w obejściu zaszły jakieś zmiany.

- Nowe kurniki - wyjaśnił Marek. - Teraz jest większy

popyt na jajka, więc wysyłamy je chłodnią prosto do

Lwowa. Kapitalizm! A jest tak jasno dlatego, że mamy

dość prądu, by włączyć światło we wszystkich

pokojach naraz.

- Ale chyba tak nie robicie?

- Nie, nie, oczywiście, że nie. Jest nas tylko dwoje,

więc nigdy nie zapalamy więcej niż dwa światła, a

przeważnie jedno, gdy siedzimy w tym samym pokoju.

A teraz, skoro przyjechałeś, będą aż trzy! - Znowu się

roześmiał.

Żona Marka, Sofia, przygotowała niewiarygodne ilości

potraw - naleśniki z serem i śmietaną, gołąbki z

mięsem, rosół z okami tłuszczu na powierzchni,

knedle owocowe, grzyby duszone w śmietanie... Iwan

dobrze wiedział, że nie pozostaje mu nic innego, jak

zabrać się do jedzenia. Nie mógł przecież obrazić

swoich gospodarzy już pierwszego dnia.

- W domu nie jadam tak wiele - wyznał. - Nie możesz

mi dawać takich obfitych posiłków, bo się pochoruję.

- Patrzcie tylko, taka chudzina i narzeka na jedzenie! -

zawołała Sofia.

Uszczypnęła go w ramię, pewnie spodziewając się, że

napotka samą skórę i kości, tak jak wtedy, gdy był

dzieckiem. Tymczasem okazało się, że z trudem

obejmuje jego biceps dwiema dłońmi. Marek ryknął

śmiechem.

- Nie taka to chudzina!

- Wyjmij stary pług - powiedziała Sofia. - Dopóki go

tu mamy, nie będziemy potrzebować traktora.

Posłali mu to samo łóżko, w którym spał jako

chłopiec, ale wkrótce odkryli, że to tak, jakby usiłować

zagrać sonatę fortepianową na akordeonie. Iwan nie

mieścił się na posłaniu. W końcu zasnął na łóżku,

które zajmowali niegdyś jego rodzice.

Ale nie spał dobrze. Nie był przyzwyczajony do tak

miękkich posłań, drażniło go obce miejsce; a może nie

było obce, lecz właśnie znajome, z czasów wielkich

niepokojów dzieciństwa. W każdym razie Iwan

nieustannie się budził. Wreszcie, o świcie, poczuł że

musi natychmiast zrobić siusiu, i to tak bardzo, że nie

mógł ani chwili uleżeć w łóżku. Zmęczony po

niespokojnej nocy, wygrzebał się z łóżka i wbił się w

ubranie. W pobliżu gór wiosna jeszcze nie nadeszła,

więc mógł zmarznąć w drodze do wygódki.

Ale kiedy znalazł się na dworze, skulony, z obłokiem

pary ulatującym mu z ust w bladym świetle brzasku,

zdał sobie sprawę, że wygódka nie znajduje się na

dawnym miejscu, które obecnie zajmowały kurniki.

Zaczął krążyć wokół domu, wypatrując wydeptanej

ścieżki, wiodącej do wiadomego budyneczku. Po

chwili wrócił na miejsce, z którego wyszedł, i sądząc,

że przeoczył wygódkę, rozpoczął następne okrążenie.

Dopiero kuzyn Marek, który wyszedł na ganek,

uświadomił mu pomyłkę.

- Nie słyszałeś o toaletach wewnątrz domu, chłopcze?

Gdzie siusiałeś poprzednio?

- Na stacji. Tutaj zasnąłem natychmiast po kolacji.

Marek wskazał na przybudówkę.

- Jedna łazienka na górze, jedna na dole, jak w

Ameryce. Kosztowało mnie to całoroczny zarobek

oraz połówkę wołu dla hydraulika i elektryka, ale

Sofia mówi, że warto, żeby tylko przez całą zimę nie

tułać się po dworze.

- Prowadź - jęknął Iwan. - Zanim eksploduję.

Wnosząc z hałasów dobiegających z kuchni, śniadanie

mogło być równie obfite jak kolacja. Iwan zrozumiał,

że pora przedsięwziąć jakieś kroki, więc przed

poranną przebieżką wstąpił do kuchni. Uścisnął Sofię

na powitanie.

- Zostanę, dopóki nie przytyję drugie tyle. Czyli - jeśli

dalej będziesz mnie tak tuczyć - wyjadę mniej więcej

jutro po południu.

Sofia tylko się roześmiała.

- Błagam cię. - Ukląkł przed nią. - Jestem sportowcem,

muszę biegać, nie wolno mi tyle jeść.

- Jedz, ile chcesz. Nikt ci nie przystawia pistoletu do

głowy.

- Boję się, że się pogniewasz. Boję się, że zranię

uczucia najwspanialszej kucharki na całej Ukrainie.

- A co mnie ona obchodzi? Mnie z pewnością nie

obrazisz, ponieważ nie jestem dumna z moich potraw.

Wiem, że są zwyczajne, w Ameryce na pewno jadasz

lepsze rzeczy.

Iwan roześmiał się i pocałował ją, ale wiedział, że jest

zgubiony. Jeśli nie chciał codziennie słyszeć, o ile

lepsze jest amerykańskie jedzenie i jak kiepską

- Jak sądzisz, dlaczego Wania do niej nie pisze? Może

jednak nie chce się z nią ożenić?

- Nie. Wydaje mi się, że tylko o niej nie myśli.

Zajmuje się pracą.

- A ty? Kiedy pracujesz, nie kochasz mnie?

- Jesteśmy małżeństwem. Jesteś tutaj.

- A gdybyś był w Rosji, tak jak Wania, też byś do

mnie nie pisał?

Zastanawiał się przez chwilę.

- Nie pojechałbym bez ciebie.

- Bardzo starannie dobrane słowa.

- Nie mógłbym żyć bez ciebie. Bez ciebie już bym nie

żył. Pocałowała go i zaczęła zmywać, a on wrócił do

poprawiania studenckich prac.

Kuzyn Marek dotrzymał słowa.

- Wszyscy się cieszymy, że wróciłeś - powiedział. - I

jaki duży - dodał ze śmiechem. - Żydowski uczony

powinien nosić okulary i trzymać książkę pod pachą.

- Co do książek, to natrzymałem się ich pod

dostatkiem. Nic na to nie poradzę, że oczy ciągle mam

zdrowe.

- Natrząsam się z ciebie, bo masz bary. Kto by

pomyślał?

Rzut oszczepem, skok o tyczce, wszystkie te

dyscypliny sprawiły, że Iwan miał mięśnie jak kowal.

Sprint i bieg przez płotki rozwinęły mu mięśnie ud.

Niezliczone kilometry przebieżek były

odpowiedzialne za jego szczupłą, żylastą sylwetkę. A

wszystko to tylko by rozśmieszyło mężczyznę, którego

potężne mięśnie były świadectwem ciężkiej pracy.

Orson Scott Card 004 Inne 013 Oczarowanie, Page 4 of 41

kucharką jest Sofia, powinien przygotować się na

pochłonięcie ogromnych porcji każdej potrawy.

A zatem musiał odpracować dziś solidny trening i

znaleźć sobie jakieś zajęcie w gospodarstwie. Nie

wiedział, czy mu się to uda, gdyż w obejściu pojawiło

się wiele nowych maszyn, a on nigdy nie jeździł

traktorem. Nie wiedziałby, jak się orze czy sadzi.

Pobiegł truchtem przed siebie, rozgrzewając

zesztywniałe stawy; potem ruszył długim krokiem.

Mógłby tak biec przez pół dnia bez przerwy, może

dłużej. Żeby jakoś przetrwać te gigantyczne posiłki,

będzie musiał robić sobie codziennie przebieżkę.

Może nawet dwie.

Stan dróg także uległ poprawie. Niezbyt wielkiej, gdyż

ostatnie lata nie były łatwe. Państwu brakowało

pieniędzy na kapitalne remonty, a jednak drogi miały

gładką nawierzchnię. Może miejscowi skrzyknęli się i

zrobili to na własną rękę, nie czekając na rząd. Zresztą

mieli już wprawę, nieprawda? Praca kolektywna.

Potem ktoś się rozleniwił, znalazł inne wyjście i

wkrótce wszędzie zaroiło się od podatków,

zastępujących uczciwy wysiłek. Ale tutaj się to

wszystko zaczęło - mieszkańcy wioski ścinali drzewa,

karczowali je, wyrównywali drogę. Nawet ja mógłbym

to robić, pomyślał Iwan.

A potem raptownie zdał sobie sprawę, gdzie się

znalazł. Na północ za tymi drzewami, a potem nieco

na północny zachód znajduje się stary bór, tak

mroczny, że nie rosną w nim żadne krzewy. A w borze

jest mała polanka, okrągła przepaść pełna liści, zaś

pod liśćmi coś się rusza.

Nie rozumiał sam siebie, ale znowu zaczai się bać.

Niemal spodziewał się zobaczyć jakąś wielką postać,

strażnika przepaści, który wyskoczy z lasu i urwie mu

głowę, tak jakby czekał na niego przez wiele lat, by

ukarać go za tamto najście. To szaleństwo, powiedział

sobie. Czysta głupota. Coś takiego nigdy się nie

zdarzy, to zwidy, przywołane przez dawne lęki i

gniew. Nie ma tam przepaści, nie ma nawet polany i z

pewnością nie ma żadnego stworzenia pływającego w

jeziorze liści jak powietrzny rekin, czekający na

kolejnego ciekawskiego intruza.

Potrząsnął głową i roześmiał się na głos, w

niespodziewanie jasnym świetle poranka. Pobiegł

dalej, udając że nie myśli już o dziecięcym koszmarze,

że nie pamięta ukazującej się twarzy kobiety, kobiety

na piedestale otoczonym niebezpieczeństwami.

Obecnie skłaniał się ku hipotezie, że bajki zaspokajają

potrzeby psychiczne. Nie potrafił zrozumieć, skąd

wzięła się bajka, która powstała w jego śnie. Jakie

wewnętrzne potrzeby wstrząsnęły nim, zmuszając do

wymyślenia takiego miejsca, tak pięknej kobiety,

niebezpieczeństwa tak niewysłowionego i

nierealnego? Czy to on był bohaterem, który wyruszył

z domu, by wypełnić misję? Czy w tej liściastej głębi

czekał na niego potwór? Czy dzięki temu nadawał

znaczenie decyzji rodziców, którzy wyrwali go stąd z

korzeniami, pozbawili nie tylko domu, ale nazwiska,

tożsamości, ojczystego języka, przyjaciół? A może w

ten sposób konkretyzował się bezimienny lęk, który

obudził się w nim na myśl o tych zmianach?

Wszystkie jego lęki mogły się znaleźć pod liśćmi na

polance, a on je zostawił, wchodząc na pokład

samolotu i porzucając Rosję. Nareszcie bezpieczny,

potwór na wieki uwięziony w odległej kotlinie.

Teraz, kiedy stał się szczęśliwym, pewnym siebie,

dorosłym człowiekiem, nie potrzebował już owej

bajki, a przecież nie potrafił przestać myśleć o

przepaści, kobiecie, strażniku pod liśćmi. Więc

chodziło tu o coś więcej. Jakaś potrzeba nie została

zaspokojona. Ach, tak. To nie przez potwora sen nadal

go nawiedzał. To ta kobieta na wyspie. W chwili gdy

stworzył owo prywatne podanie, był w odpowiednim

wieku - hormony zaczęły już w nim buzować, choć nie

ujawniły się jeszcze żadne fizyczne zmiany. A zatem

znał już pożądanie, lecz nie miał pojęcia, czego może

ono dotyczyć. Nieskalana księżniczka na wyspie w

lesie! Suche liście zamiast kipieli wodnej. Księżniczka

na piedestale, przysypana suchymi liśćmi, które

uleciały mu spod stóp, w chwili gdy chciał wstąpić na

polankę - przepaść.

Jako dorosły mógł się śmiać z własnych fantazji,

udawać, że go bawią. Ale nigdy nie potrafił się

oszukiwać. Nadal czuł strach. Większy niż

kiedykolwiek. Wracając drogą, musiał minąć to samo

miejsce, a choć był już zmęczony, przebiegł obok

niego sprintem. Gdyby coś wyskoczyło z lasów, nie

dogoniłoby go tak prędko.

Wkrótce dotarł do domu, spocony i głodny, by wraz z

Markiem zjeść śniadanie. Ale Marka nie było przy

stole.

- Ciągle przy udoju? - spytał.

- A, nie. Orze - wyjaśniła Sofia. - Zabrał chleb z serem

i kiełbasą. Kiedy ziemia rozmarznie, nie można tracić

ani chwili.

Iwan spojrzał na stół, uginający się pod ciężarem

chleba, naleśników, kaszy, kanapek i groszku z puszki.

- Więc mamy to zjeść we dwoje? Sofia roześmiała się.

- Nie, ja już nie jadam dużych śniadań. Wystarczy mi

herbata i kęs chleba.

- To dla mnie?!

- Tylko tyle, na ile będziesz miał ochotę. Wiem, że na

co dzień jadasz lepsze rzeczy, wspaniałe hamburgery i

koktajle mleczne, ale...

- Nie wspominaj tego paskudnego amerykańskiego

żarcia, skoro mam to! - Usiadł i zaczął zajadać, udając

apetyt. Nie ma rady, będzie musiał poprosić Marka,

żeby następnego dnia zabrał go ze sobą na pole. Może

nie na wiele się przyda, ale na pewno nie przeżyje

następnego takiego śniadania.

Po śniadaniu usiłował pomóc Sofii w domu, lecz

napotkał kategoryczny opór. Sofia nie mogła

pozwolić, żeby mężczyzna wykonywał kobiece prace.

To występek przeciwko naturze. A więc poszedł po

śladach traktora i szedł tak długo, aż znalazł pole, na

którym tego dnia pracował kuzyn. Rzeczywiście, na

środku na wpół zaoranego pola stał traktor, a w cieniu

drzewa spoczywał Marek, zajadając chleb z serem i

kiełbasą. Zauważył go i pomachał ku niemu.

Iwan zdecydowanie odmówił poczęstunku.

- Właśnie zjadłem śniadanie, którym można by

wykarmić napoleońską armię. Gdyby trafili na twoją

żonę, Napoleon zdobyłby Moskwę i cała historia

wyglądałaby inaczej.

Marek parsknął śmiechem.

- Wydaje ci się, że Sofia robi za dużo jedzenia? Mylisz

się, mój młody przyjacielu. Dokładnie tyle jedzenia

trzeba człowiekowi, który codziennie ciężko pracuje.

Nie chodzi o to, żeby ona przygotowywała mniejsze

posiłki, lecz o to, żeby pracować tak ciężko, by były

dla ciebie w sam raz!

- Tak ciężka praca nie istnieje.

- Mówisz tak, bo przeczytałeś wiele książek i wydaje

ci się, że myślenie jest pracą.

- Ale ty nie jadłeś śniadania.

- Bo miałem siedzieć na traktorze i przez cały dzień

się z niego nie ruszać.

- Więc daj mi jakąś robotę, żebym pozbył się tego

ciężaru z żołądka!

I tak Iwan znalazł się w stodole, przerzucając siano -

była to rozpaczliwie męcząca praca, którą przerywały

mu ataki kichania. Wreszcie poczuł, że jest zbyt

spocony, brudny i wszystko go tak swędzi, że nie

zniesie tej pracy ani sekundy dłużej. Ale kiedy tak

stanął przed tylnymi drzwiami domu, Sofia nie

zgodziła się go wpuścić.

- Wydaje ci się, że mi naniesiesz tego siana do domu?

- powiedziała, mierząc go bacznym spojrzeniem. -

Zdejmuj ubranie i zostaw je w pralni. Przygotuję ci

kąpiel. Pamiętam, jako dziecko także wracałeś do

domu brudny jak nieboskie stworzenie, spocony i

śmierdzący. - Ale powiedziała to tak wesoło, że mógł

się tylko uśmiechnąć i usłuchać.

Tak jak przewidział Marek, dzień ciężkiej pracy

rzeczywiście pomógł mu spalić śniadanie. W porze

kolacji nie czuł wielkiego głodu, ale przynajmniej nie

cierpiał z powodu wzdęć. A kiedy podczas posiłku

zaczął przysypiać, zdał sobie sprawę, że wreszcie

zyskał prawo do rezygnacji z jedzenia.

- Biedactwo - powiedziała Sofia. - Idź do łóżka, zanim

zaśniesz w tych gołąbkach.

Obudził się o świcie, tak jak poprzedniego dnia, czując

jeszcze większą sztywność stawów i mięśni. Plecy

bolały go od wysiłku, ręce były otarte, choć podczas

pracy nosił rękawice. W pierwszym odruchu miał

ochotę przewrócić się na drugi bok i zasnąć, ale

wiedział, że to nie wyjdzie mu na zdrowie. Musiał

wstać i rozruszać zesztywniałe ciało.

Zastanowił się, czy nie pobiec w inną stronę - na

przykład ku wsi. Ale tam musiałby porozmawiać z

ludźmi. Nie był to Kijów, gdzie obcy mijali się na

ulicach bez słowa, a on o tej porze wolał samotność.

Poza tym - czy miał pozwolić, żeby jakaś bajka z

dzieciństwa przeszkodziła mu w podziwianiu pięknego

krajobrazu?

Zatem pobiegł aż do miejsca, gdzie ścieżka wiodła do

lasu. Minął ją bez wahania. A kiedy wrócił, także nie

przyspieszył kroku. To miejsce straciło władzę, jaką

nad nim miało.

Akurat. Tej nocy, po całym dniu męczącego sprzątania

kurzych kojców, nieustannie budził go jeden długi sen.

Ten sam, co poprzednio. Obudziwszy się nad ranem,

zrozumiał coś, co do tej pory do niego nie docierało.

Kiedy matka opowiedziała mu swój sen, dodając, że

nie powinien żenić się z Ruth, uważał to za bzdurę.

Teraz nie był już tego taki pewien. Matka znała go

lepiej niż ktokolwiek inny, prawda? Może wiedziała

coś, czego nie potrafiła ująć w słowa, czego sama

dobrze nie rozumiała. Może wiedziała, że przez jego

sen owo wyśnione miejsce ma dla niego wyjątkową

wagę. Żydowska przypowieść, która się jej przyśniła,

mówiła o przeszkodach uniemożliwiających

małżeństwo. Może w podświadomości zrozumiała, że

i w jego życiu istnieją pewne przeszkody? To dlatego

przyśniło się jej to, co się przyśniło, to dlatego on sam

śnił o kobiecie z całą pewnością nie będącą Ruth, o

nieosiągalnej kobiecie strzeżonej przez potwora. Może

musiał przezwyciężyć strach, zanim stanie się godny

małżeństwa z Ruth. Może właśnie stąd ten

niespodziewany impuls powrotu do kuzyna Marka?

Może nie mógł wrócić do domu i ożenić się z Ruth,

dopóki potwór nadal krąży w przepaści, strzegąc

nieosiągalnej, uśpionej kobiety?

Ale jeśli to wszystko jest tylko grą wyobraźni, jak ma

zakończyć tę sprawę?

Może przede wszystkim powinien udać się w to

miejsce i udowodnić sobie, że ono nie istnieje. Ach,

oczywiście znajdzie tam jakąś polankę, ale nie będzie

ona idealnie okrągła, na jej środku nie znajdzie

kobiety, a liście będą leżeć po prostu na ziemi, nie w

przepaści. Może powinien sobie udowodnić, że jego

wspomnienia są nieprawdziwe, zanim przystąpi do

latania rozdartej psychiki.

Dlatego następnego ranka ruszył prosto w stronę

ścieżki prowadzącej w las i śmiało wbiegł do lasu.

Ścieżka nie była szczególnie wyraźna, a jego

wspomnienia także się zatarły. Jeśli to miejsce w ogóle

nie istnieje, jeśli tam nie ma żadnej polany, jak je

znajdzie, by sobie udowodnić, iż potwór jest

wyimaginowany, że nie ma uwięzionej kobiety i że nie

czeka ona, by ją uratował?

Nie powinien się martwić. Choć droga była długa,

zarośla zaczęły rzednąć, dzięki czemu zrozumiał, że

zbliża się do celu. Potężny bór pełen wielkich drzew

okazał się prawdziwy. Bieg pomiędzy tymi pniami

przypominał trening w niekończącym się Partenonie,

kolumna za kolumną, znikające w nieskończoności.

Zbliżał się coraz bardziej, coraz bardziej...

I nagle dotarł na miejsce. Do polanki w lesie. Idealnie

okrągłej, pokrytej liśćmi. Dokładnie takiej, jaką

widywał przez wszystkie te lata w marzeniach i snach.

Była prawdziwa.

Oczywiście, że była. To normalne. Ale na jej środku

nie ma żadnej kobiety, to tylko lekkie wzniesienie

gruntu. I nie ma przepaści, bo kiedy zrobi krok, liście

nie ulecą mu spod stóp i...

Liście uleciały mu spod stóp. Stał na krawędzi

przepaści, tak jak wtedy. Na krawędzi całkowicie

prawdziwej przepaści.

A po przeciwnej stronie pod liśćmi wszczął się jakiś

ruch, jakby kret sunął pod trawnikiem, tylko szybciej,

szybciej, kierując się wprost na niego.

Poprzednim razem na widok tego ruchu uciekł w

obłędnej panice. Ale teraz był starszy, pewniejszy

siebie. Jeśli wtedy zdołał uciec, teraz z pewnością

także mu się to uda. A może zresztą nie będzie takiej

potrzeby. Może stworzenie jest uwięzione w przepaści

i nie potrafi się wydostać.

Dlatego Iwan stał spokojnie i czekał, aż stwór zbliży

się do niego.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Pocałunek

sprawę, że zostawił stworzenie tak daleko za sobą, iż

teraz zbliżał się do niego od tyłu. Jeśli jeszcze trochę

przyspieszy, zobaczy je, zwłaszcza że poziom liści

zmniejszył się już o jakieś półtora metra. Stworzenie

musiało być dość wysokie, w przeciwnym razie nie

mogłoby wykonać rzutu o takiej trajektorii.

Ruszył szybciej; po chwili ujrzał mignięcie jakiegoś

kształtu, a potem szeroką połać futra, długie ramiona,

kołyszące się w powietrzu, gdyż stworzenie biegło na

dwóch łapach, potem opadło na czworaki i błysnęło

krótkim ogonkiem. Niedźwiedź. Ogromny niedźwiedź

- wydawało się, że obiema łapami mógł niemal

dotknąć przeciwległych ścian przepaści. Zważywszy,

że były one oddalone od siebie o co najmniej sześć

metrów, jego ramiona musiały mieć rozpiętość

czterech metrów - najskromniej licząc. Nie ma szans w

bezpośrednim starciu. Nie ma mowy o żadnej walce,

nawet jeśli sobie wyobrażał siebie jako wojownika.

Iwan zatrzymał się; niedźwiedź zniknął mu z oczu za

piedestałem. Liście opadły, i rzeczywiście, na niskim

drewnianym łożu leżała młoda kobieta z rękami

złożonymi na piersi i zamkniętymi oczami.

Z tej odległości, w tym świetle wyglądała eterycznie,

spokojnie, jak piękna ikona. Ile znanych mu bajek

opisywało taki właśnie moment? Bohater widzi

kobietę i od tej chwili całe jego życie ulega zmianie.

Da jej wszystko, czego jej potrzeba, przezwycięży

wszystkie przeszkody, które stoją pomiędzy nimi. Ale

bajki nigdy nie wyjaśniały, dlaczego.

Teraz zrozumiał. Wiedział to już wtedy, jako

dziesięcioletni chłopiec, gdy ujrzał przelotne

mignięcie tej jaśniejącej twarzy i nigdy o niej nie

zapomniał. Więc dlatego musiał tu wrócić. Sądził, że

to przez stworzenie pod liśćmi, którego się bał. Ale

kiedy znowu ujrzał twarz kobiety, rozpoznał profil,

poczuł znajome ściśnięcie serca - tak, teraz zrozumiał,

dlaczego to miejsce pojawiało się w jego snach,

dlaczego nie potrafił o nim zapomnieć. Nie przez

niedźwiedzia. Nie przez to dziwne miejsce. Przez nią.

Tylko i wyłącznie.

Niedźwiedź chyba pojął, że został oszukany, bo

wyłonił się zza piedestału i natychmiast stanął na

tylnych łapach, rycząc i szczerząc budzące grozę zęby.

Miał paszczękę jak krokodyl, a przynajmniej tak się

wydawało Iwanowi.

Jednak w tej chwili to nie zęby niedźwiedzia stanowiły

bezpośrednie niebezpieczeństwo, gdyż zwierzę

pochyliło się i wyprostowało z kamieniem pomiędzy

pazurami. Zamierzyło się do rzutu niczym oszczepnik.

Trzeba było spojrzeć prawdzie w oczy: ten niedźwiedź

nie był zwykłym zwierzęciem. Iwan uznał, że pora

uciekać.

Ale kamień musiał już być w powietrzu, zanim Iwan

zdążył się obrócić, a niedźwiedź miał dobre oko, gdyż

po chwili Iwan poczuł silne uderzenie w ramię, które

obróciło nim i rzuciło na ziemię blisko krawędzi, z

jednym ramieniem zwisającym nad przepaścią.

Powietrze uszło mu z płuc i na chwilę przytomność

chyba go opuściła. Dopiero po chwili zdał sobie

sprawę, co się stało i co oznaczają te głośne szelesty.

A, tak... Niedźwiedź. Biegnie...

Prosto na niego.

Iwan otworzył oczy i o niespełna dwa metry od siebie

ujrzał niedźwiedzia, już sięgającego w górę, by

wciągnąć go w przepaść. Przetoczył się na bok w samą

porę - wielka łapa śmignęła w powietrzu, a ziemia

zadrżała od jej ciosu. Iwan potoczył się dalej, nie

zważając na ból ramienia, po czym podniósł się z

trudem. Stracił czucie w lewej ręce. Złamana? Nie,

zdrętwiała. Ruszył w las, usiłując zrozumieć, co to

oznacza. Uszkodzenie nerwu? Kręgosłupa? Stały

paraliż czy chwilowe obrażenie, które ustąpi bez

śladu? Pozbawiony jednej ręki... na tę myśl zrobiło mu

się niedobrze ze strachu. Co mu strzeliło do głowy, że

drażnił takie zwierzę? Jeśli można je tak nazwać,

niedźwiedzia żyjącego przez co najmniej piętnaście lat

i strzegącego kobiety, która ciągle leżała,

niezmieniona, na piedestale. A wiedział, że nie czekała

przez piętnaście lat. Znacznie dłużej. Całe wieki.

Wszystkie bajki, które studiował, zawierały w sobie

jedną możliwość, dotąd nie braną pod uwagę: mogły

mówić prawdę, a przynajmniej bazować na

prawdziwych wydarzeniach. Świat mógł właściwie

uznać, że gdzieś istnieją zaczarowane niedźwiedzie,

zaczarowana kobieta, która zapadła w wieczny sen,

czekając na...

Na rycerza. Właśnie tego było jej potrzeba, rycerza w

zbroi, najlepiej z bardzo długą kopią, w sam raz do

zabijania niedźwiedzi z bezpiecznej odległości. We

wszystkich bajkach taki rycerz miał magiczny miecz

bądź magiczny woreczek, z którego wyjmował

wszystkie potrzebne rzeczy, albo też pomagającego

mu czarodzieja, który odwalał za niego całą brudną

robotę. A Iwan jako jedyną broń miał niezbyt

olśniewający rozum studenta tak głupiego, że zajął się

studiami z dziedziny gwarantującej mu życie w

biedzie. Całą zwinność i siłę, jaką wypracował

podczas treningów, przez te trzy lata zdążył już

stracić. Innymi słowy nie miał nic, a ta kobieta czekała

na cud.

”Jednoręki Iwan i zaczarowany niedźwiedź” - nie

brzmiało to jak bajka, zwłaszcza jeśli chodzi o ten

fragment, gdy Iwan uciekł gdzie pieprz rośnie,

piastując bezużyteczną lewą rękę i skarżąc się w głos,

jakie to niesprawiedliwe, że musi stanąć sam

przeciwko zaczarowanemu niedźwiedziowi.

Zatrzymał się i oparł o drzewo; obejrzał się za siebie.

Widział liście, opadające na dno przepaści niczym

płatki śniegu. Coś mu mówiło, że nie brakuje ani

jednego. Wszystkie wrócą na miejsce i rozpadlina

zapełni się znowu, stanie się gładką polaną pełną liści,

Stworzenie pod liśćmi zbliżyło się do krawędzi

przepaści i znieruchomiało. Potem, powoli, poruszone

liście zdradziły, że stwór się wycofuje.

Przez chwilę Iwan poczuł ulgę. Na wpół świadomie

spodziewał się, że to coś nagle wyskoczy i rzuci się na

niego. Ale ono, całkiem jak dobry pies obronny,

cofnęło się i czekało na jego następny ruch.

Nagły szelest, jakby stworzenie gwałtownie gmerało w

liściach. A po paru chwilach znowu cisza.

I co teraz, pomyślał Iwan. Zrobił parę kroków wzdłuż

krawędzi.

Liście zakotłowały się i coś wyprysnęło z przepaści, o

parę centymetrów mijając jego głowę. Iwan uskoczył

odruchowo, stracił równowagę i ciężko usiadł na

ziemi, słysząc jednocześnie głuche łupnięcie za

plecami. Odwrócił się i ujrzał spory kamień, wbity w

drżący pień starego drzewa. Co kryło się w tej

przepaści, haubica?

Znowu szelest. Iwan natychmiast padł płasko na

ziemię i przetoczył się w bok. Kolejny kamień świsnął

mu nad głową. Iwan uciekł za drzewo; wyjrzał zza

niego ostrożnie, by się przekonać, skąd padają pociski.

To dlatego owo stworzenie cofnęło się od krawędzi -

chciało celnie trafić. Najwyraźniej dobrze go widziało

przez liście.

W pierwszej chwili chciał uciec do domu kuzyna

Marka. Po co to wszystko?

Następnie pomyślał, że kuzyn Marek ma pewnie jakąś

broń. Co prawda nie potrafił strzelać, ale to chyba nic

trudnego.

Coraz wyraźniej uświadamiał sobie, że chyba stracił

zdrowe zmysły. Jak miałby wyjaśnić Markowi lub

komukolwiek innemu istnienie tego miejsca? Było

wytworem jego szaleństwa.

Nie. Nie szaleństwa. To miejsce istniało naprawdę.

Znalazł je jako dziecko, uciekł od niego, lecz nie

potrafił o nim zapomnieć. Nawiedzało go we snach, a

teraz, gdy stał się mężczyzną, przyszedł czas, by zrobił

to, co do niego należało. Tylko on mógł to zrobić, nikt

inny. Gdyby owo miejsce było przeznaczone dla

kuzyna Marka, już dawno by je znalazł. Więc jednak

na piedestale znajdowała się kobieta i właśnie dla niej

został tu przywiedziony.

Przywiedziony, owszem, ale czy po to, żeby umrzeć?

Umknął za inne drzewo. Stworzenie spod liści

przesunęło się tak, by stanąć między nim a kobietą.

Iwan skoczył znowu, a tym razem zatrzymał się tylko

na chwilę i znowu ruszył ku kolejnemu drzewu.

Stworzenie przesunęło się za nim. Iwan wybiegł zza

zasłony drzew i ruszył truchtem wokół przepaści.

Bacznie przyglądał się ziemi pod stopami, gdyż liście

unosiły się i wirowały przy każdym jego kroku. Na nic

by się nie zdały podstępy, gdyby pośliznął się i wpadł

do przepaści, zdany na łaskę i niełaskę stworzenia.

Albo było wyposażone w potężną katapultę, albo też

samo miotało kamieniami. Nie należy zadzierać z

kimś o takiej sile. A zatem Iwan biegł tak długo, aż

zatoczył pełny krąg. Wtedy schował się znów za

drzewem i wyjrzał, by się przekonać, co zrobi

nieznane stworzenie.

Przesuwało się w ślad za nim, z taką szybkością, że

liście wirowały i kłębami unosiły się w powietrze. Ich

poziom w przepaści opadł o niemal pół metra, więc

krawędź rysowała się już całkiem wyraźnie. Iwan

zaciekawił się, ile jeszcze liści może wyfrunąć w ten

sposób z kotliny, więc - zanim stworzenie zdołało go

dogonić - znowu zerwał się do biegu, a tym razem był

to prawdziwy bieg, nie swobodny trucht, jak

dotychczas. Tym razem nie musiał już przyglądać się

ziemi, gdyż większość liści zniknęła ze ścieżki.

Po zatoczeniu pełnego koła nie zatrzymał się, lecz

biegł dalej, ponieważ widział, że poziom liści jest

jeszcze niższy. Strategia się sprawdzała; wkrótce

stworzenie mogło się stać widoczne. Kiedy je zobaczy

- a ono jego - będzie mógł się zastanowić, co dalej. I

tak biegł bez odpoczynku, coraz szybciej, coraz

szybciej. Jedno okrążenie, drugie, i kolejne. Trasa nie

była zbyt długa, a on dopiero się rozkręcał. Zdał sobie

Orson Scott Card 004 Inne 013 Oczarowanie, Page 5 of 41

Card - Oczarowanie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: