Porozmawiajmy z rodzicami.pdf

Praktyka szkolna

Porozmawiajmy z rodzicami...

STANIS¸AW LIS

Spo∏eczne instytucje wyspecjalizowane w wychowaniu w∏àczajà si´ w dzie∏o formowania

osobowoÊci dziecka najcz´Êciej dopiero w szóstym roku jego ˝ycia, podczas gdy wszyst-

kie zasadnicze jej zr´by tworzà si´, jak wykazuje wspó∏czesna psychologia rozwojowa,

w pierwszych trzech latach ˝ycia.

Wp∏yw rodziny na osobowoÊç dziecka za-

czyna si´ ju˝ w wieku niemowl´cym. Sposób

zaspokajania potrzeb dziecka, umiej´tne kie-

rowanie jego procesami pobudzenia i hamo-

wania, klimat uczuciowy, sprzyjanie lub prze-

szkadzanie jego aktywnoÊci i samodzielnoÊci

okreÊla zr´by przysz∏ego charakteru, typ

emocjonalnoÊci (ufne lub nieufne), nasta-

wienie do otoczenia, takie lub inne wiodàce

motywy dzia∏ania.

Umiej´tnoÊç panowania nad emocjami,

zdolnoÊç do podporzàdkowania si´ woli in-

nych, nadmierna agresywnoÊç lub apatia,

lekkomyÊlnoÊç czy l´kliwoÊç, kontaktowoÊç

lub sk∏onnoÊç do zamykania si´ w sobie,

ozi´b∏oÊç uczuciowa lub nadmierna ekspan-

sywnoÊç uczuç, skrajny egoizm i nieuznawa-

nie interesów innych ludzi oraz wiele, wiele

innych cech charakteru i system motywacyj-

ny cz∏owieka kszta∏tujà si´ w tym najwcze-

Êniejszym okresie. Stàd ogromna rola peda-

gogizacji rodziców.

Pedagogika rozró˝nia nast´pujàce dwa

rodzaje oddzia∏ywania wychowawczego:

– jeden polegajàcy na s∏ownym pouczeniu

i przekonywaniu wychowanka,

– drugi polegajàcy na stwarzaniu sytuacji

praktycznych, w których wychowanek musi

dzia∏aç, do których musi si´ ustosunkowaç

i w których musi uczestniczyç.

sam si´ zmienia, wykszta∏ca w sobie odpo-

wiednie dyspozycje i sprawnoÊci. Wreszcie

formuje generalnà postaw´ solidarnoÊci (lub

jej braku) wobec zadaƒ stojàcych przed

wszystkimi cz∏onkami wspólnoty domowej.

Udzia∏ dziecka w czynnoÊciach domowych

stanowi niezwykle donios∏y element wycho-

wania przez prac´ i dla pracy, niezale˝nie od

tego, i˝ kszta∏tuje tak˝e ró˝ne cechy osobo-

woÊci po˝àdane wychowawczo, jak: obowiàz-

kowoÊç, ch´ç niesienia pomocy, poczucie

wspó∏odpowiedzialnoÊci. Gospodarstwo do-

mowe kszta∏tuje w∏aÊciwà postaw´ wobec

pracy, obrazuje wag´ spo∏ecznego, sprawie-

dliwego podzia∏u pracy, wreszcie realizuje za-

sad´ oczekiwania od ka˝dego Êwiadczeƒ na

rzecz wspólnoty na skal´ jego mo˝liwoÊci.

Wspó∏dzia∏anie rodziny i szko∏y

W okresie, gdy dziecko ucz´szcza do szko∏y

podstawowej stopniowo maleje wp∏yw rodzi-

ców na rozwój jego osobowoÊci, jako ˝e prze-

mo˝ny wp∏yw na nie uzyskuje (lub uzyskiwaç

powinna) szko∏a. Nie oznacza to jednak braku

wszelkiego wp∏ywu lub zwolnienia rodziców od

troski o pomyÊlny rozwój dziecka tak˝e w okre-

sie szkolnym. Wyniki wychowawcze szko∏y

(i innych organizacji zajmujàcych si´ wychowa-

niem) zale˝à od stopnia wspó∏dzia∏ania i po-

mocy, jakà te instytucje uzyskujà od rodziny.

Badania wykazujà, ˝e wyniki szkolnego

nauczania i wychowania sà wyraênie lepsze

u uczniów, których rodzice oddzia∏ujà wy-

chowawczo w tym samym kierunku co szko-

∏a, uznajà te same cele wychowania i wyzna-

jà t´ samà hierarchi´ wartoÊci – interesujà

Wychowanie przez prac´

Bioràc (albo nie) udzia∏ w zadaniach do-

mowego gospodarstwa, wykonujàc (lub nie

wykonujàc) konkretne prace gospodarcze,

opiekuƒcze czy produkcyjne, wychowanek

554

èYCIE SZKO¸Y

9/2003

Praktyka szkolna

si´ codziennà pracà szko∏y, utrzymujà z nià

˝ywy kontakt, uczestniczà w rozwiàzywaniu

problemów sygnalizowanych przez dyrekcj´

lub nauczycieli, doceniajà wag´ nauki, dosto-

sowujàc (zw∏aszcza gdy chodzi o rodziny

zwiàzane z rolnictwem) rozmiary pracy w do-

mu, pomocy w gospodarstwie, do obcià˝enia

obowiàzkami szkolnymi.

Badania prowadzone nad m∏odzie˝à nie-

przystosowanà wykaza∏y, ˝e z∏e stosunki ro-

dzinne, brak harmonii po˝ycia ma∏˝eƒskiego

mi´dzy rodzicami, alkoholizm rodziców, jak

te˝ rozk∏ad rodziny stale wspó∏towarzyszà ta-

kim zjawiskom, jak alkoholizm m∏odocia-

nych, narkomania czy prostytucja nieletnich.

prac´ szko∏y, jest zwalczanie w wychowaniu

rodzinnym postawy biernego czekania na

„gwiazdk´ z nieba”, wdra˝anie dzieci i m∏o-

dzie˝y do uporczywej pracy w dà˝eniu do celu,

przy równoczesnym zwalczaniu tendencji do

pracy byle jakiej i byle zbyç, ˝eby tylko „nie

podpaÊç”.

• Niezb´dne jest kszta∏towanie u dzieci

i m∏odzie˝y patriotyzmu zarówno przez bu-

dzenie szacunku i wdzi´cznoÊci dla dokonaƒ

starszego pokolenia, przez podtrzymywanie

rodzinnych tradycji walki o wolnoÊç narodu

i post´p spo∏eczny, a jednoczeÊnie krzewie-

nie uczucia przyjaêni i szacunku oraz uzna-

nia dla innych krajów i si∏ post´powych na

ca∏ym Êwiecie.

• Do zadaƒ, jakie wysuwamy pod adre-

sem polskiej rodziny, nale˝y wpajanie m∏o-

dzie˝y tej prawdy, ˝e jej szcz´Êcie i powodze-

nie sà nierozerwalnie zwiàzane i uzale˝nione

od powodzenia i dobra ca∏ej spo∏ecznoÊci

i mogà w pe∏ni je osiàgaç tylko w ramach po-

st´pu ca∏ego kraju. Chodzi tu tak˝e o zwal-

czanie egoizmu i zasklepiania si´ w kr´gu

osobistych spraw i interesów.

• Szczególnie du˝o mo˝e rodzina zrobiç

w dziele wychowania przez prac´ i dla pracy.

Tutaj dodajmy, ˝e wielkie zapotrzebowanie

na doskona∏e wykonywanie pracy, na zapalo-

ne i pe∏ne zainteresowania i pasji twórczej

pe∏nienie funkcji zawodowych w du˝ym stop-

niu zale˝y od tego, czy dziecko by∏o systema-

tycznie przez rodziców wdra˝ane do takiego

w∏aÊnie traktowania swoich obowiàzków

w domu i szkole.

• Rodzina przygotowuje równie˝ do

za∏o˝enia w przysz∏oÊci w∏asnej rodziny. Naj-

cz´Êciej modelem w∏asnej rodziny staje

si´ dla m∏odych ta, w której sami wyroÊli.

Rodzina wychowuje do pe∏nienia przysz∏ych

ról ma∏˝eƒskich i rodzinnych przez w∏asny

przyk∏ad.

G∏ówne cele wychowania

w rodzinie

Podstawowym warunkiem skutecznoÊci

dzia∏ania ca∏ego systemu ogólnospo∏ecznego

wychowania jest brak zasadniczych sprzecz-

noÊci mi´dzy kierunkiem i celami wychowa-

nia szkolnego i rodzinnego, jak te˝ innych

ogniw tego systemu. Przeciwnie, cele te po-

winny byç identyczne, a specyficzne dla ka˝-

dej instytucji sposoby oddzia∏ywania powin-

ny wzajemnie si´ uzupe∏niaç.

Spróbujmy wypunktowaç te cele wycho-

wania, które rodzina mo˝e i powinna realizo-

waç w∏aÊciwymi sobie metodami i sposobami:

• Wychowanie rodzinne w dziedzinie

moralnej powinno wspomagaç danymi sobie

Êrodkami i metodami ogólny proces uaktyw-

niania spo∏ecznego dzieci, w wyniku którego

ka˝dy cz∏owiek czuje si´ g∏´boko odpowie-

dzialny nie tylko za siebie, ale i za bieg spraw

w ca∏ym spo∏eczeƒstwie.

• Rodzice, ogarniajàcy swym doÊwiad-

czeniem znacznie wi´kszy horyzont czasowy,

mogà i powinni przekazywaç dzieciom swoje

doÊwiadczenie historyczne, tworzyç pomost

uczuciowy i umys∏owy mi´dzy trudnà i ci´˝kà

przesz∏oÊcià narodu i paƒstwa oraz jego te-

raêniejszoÊcià, a co najwa˝niejsze – jego

przysz∏ymi perspektywami, które m∏odym

wypadnie realizowaç.

• Kolejnym sk∏adnikiem zadaƒ wycho-

wawczych rodziny, walnie wspomagajàcych

Mgr STANIS¸AW LIS

– wicedyrektor Szko∏y Podsta-

wowej nr 9 w ZamoÊciu

9/2003

èYCIE SZKO¸Y

555

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: