Kate Mosse - Labirynt.pdf - books(1) - nomaki

Kate Mosse

LABIRYNT

Przełożyła

Agnieszka Barbara Ciepłowska

Prószyński i S-ka

Ty tut oryginału:

LABYRINTH

Ali Rights Reserved

Projekt okładki:

Emma Wallace

Ilustracja na okładce (hieroglif):

Laura Brett

Redakcja:

Magdalena Koziej

Redakcja techniczna:

Małgorzata Kozub

Korekta:

Bronisława Dziedzic-Wesołowska

Łamanie komputerowe:

Ewa Wójcik

ISBN 83-7469-263-4

Wydawca:

Prószyński i S-ka SA

02-651 Warszawa, ul. Garażowa 7

Przygotowalnią: Notus, Warszawa, tel. (0-prefiks-22) 654-36-06

Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna - oddział PAP SA

ul. Mińska 65, 03-828 Warszawa

Mojemu ojcu, Richardowi Mosse, człowiekowi prawemu,

współczesnemu chevalier

I Gregowi - jak zwykle - za wszystko,

co było, jest i będzie.

OD AUTORKI

Notka historyczna

W marcu roku 1208 papież Innocenty III zarządził krucjatę przeciwko

chrześcijanom zamieszkującym południowe tereny dzisiejszej Francji,

znanym współcześnie jako katarzy. Sami siebie nazywali oni bom chrétiens,

czyli „dobrymi chrześcijanami", znakomity teolog Bernard z Clairvaux

określał ich mianem albigensow, a w rejestrach inkwizycji figurują

jako - heretycy. Innocenty III postawił sobie za cel usunięcie katarów

z obszaru Langwedocji i przywrócenie w tym rejonie autorytetu Kościoła

katolickiego. Wsparli go w tych dążeniach francuscy baronowie, którzy

liczyli na możliwość zdobycia nowych ziem, bogactwa oraz osiągania

niebagatelnych korzyści z handlu po ujarzmieniu niepodległej

szlachty Południa.

Choć wyprawy krzyżowe jako takie były istotnym elementem średniowiecznego

życia chrześcijańskiego od schyłku jedenastego wieku i choć już

w roku 1204, podczas czwartej krucjaty, w czasie oblężenia Żary chrześcijanie

zwrócili się przeciwko chrześcijanom, to właśnie za sprawą krucjaty

przeciw albigensom święta wojna przeniosła się na obszar Europy. Prześladowania

katarów doprowadziły bezpośrednio do powstania w roku

1231 świętej inkwizycji pod auspicjami dominikanów, zwanych także

„psami Pana" (Domini canes).

Niezależnie od religijnych motywów działań Kościoła katolickiego

oraz niektórych przywódców wypraw krzyżowych, takich jak na przykład

Szymon de Montfort, krucjata przeciw albigensom była w rzeczywistości

wojną okupacyjną i okazała się punktem zwrotnym w historii ziem wchodzących

w skład dzisiejszej południowej Francji. Była końcem niepodległości

europejskiego Południa i spowodowała upadek wielu tradycji, ideałów

oraz zmianę sposobu życia.

Ani słowo „katar", ani wyraz „krucjata" nie zaistniały nigdy w średniowiecznych

dokumentach. Armia Kościoła katolickiego w języku d'oc

nazywana była l'Ost. Ponieważ jednak wyżej wymienione terminy, w średniowieczu

zakazane, obecnie znajdują się w powszechnym użyciu, pozwoliłam

sobie na ich stosowanie.

Notka lingwistyczna

W okresie średniowiecza język oksytański, langue d'oc, od którego wywodzi

się nazwa Langwedocja, był mową całego Południa dzisiejszej Francji,

od Prowansji po Akwitanię. Był to także język chrześcijańskiej Jerozolimy

oraz obszarów zajętych w następstwie krucjat od roku 1099. Używano

go również na niektórych terenach północnej Hiszpanii, a także w północnych

Włoszech. Jest zbliżony do prowansalskiego i katalońskiego.

W trzynastym wieku na północnych obszarach dzisiejszej Francji dominował

langue d'oïl, poprzednik współczesnego języka francuskiego.

W czasie ekspansji Północy na Południe, która rozpoczęła się w roku

1209, francuscy baronowie narzucili swoją mowę podbitym regionom, ale

już od połowy wieku dwudziestego rozpoczęło się odrodzenie języka oksytańskiego,

używanego przez pisarzy, poetów i historyków, takich jak René

Nelli, Jean Duvernoy, Déodat Roché, Michel Roąuebert, Annę Brenon,

Claude Marti i innych. Powstała dwujęzyczna szkoła oc-francuska, zlokalizowana

w La Cite, sercu średniowiecznej warowni Carcassonne. Oksytańska

pisownia nazw miast i regionów występuje na drogowskazach jednocześnie

z francuską.

W „Labiryncie", dla rozróżnienia mieszkańców Pays d'Oc - Okcytanii

- oraz francuskich najeźdźców, używam odpowiednio języka oksytańskiego

i francuskiego. Dla przykładu: Carcassona i Carcassonne, Tolosa i Tuluza,

Besièrs i Béziers.

Wyjątki z poezji oraz przysłowia zostały zaczerpnięte z „Proverbes &

Dictons de la langue d'Oc", zebranych w tym dziele przez opata Pierre'a

Trinquiera oraz z „33 Chants Populaires du Languedoc".

Oczywiście istnieją różnice pomiędzy średniowieczną pisownią języka

oksytańskiego oraz współczesnymi zapisami. Dla uzyskania pewnej jednolitości

opierałam się na „La Planąueta", słowniku oksytańsko-francuskim

autorstwa Andre Lagarde'a. Krótki słowniczek zamieściłam na końcu

tej książki.

I poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.

Ewangelia według św. Jana 8,32*

Lhistoire est un roman ąui a été, le roman est une histoire

ąui aurait pu être.

Historia jest opowieścią o tym, co się zdarzyło,

a opowieść - historią o tym, co mogłoby się zdarzyć.

E. i J. de Goncourt

Tên përdu, jhamâi së rëcôbro.

Utraconego czasu nic nie wróci

Średniowieczne przysłowie oksytańskie

* Biblia Tysiąclecia, wyd. IV (wszystkie przypisy pochodzą od tłumaczki) PROLOG

Południowo-Zachodnia Francja

Montagnes du Sabarthès

Pic de Soularac

P ONIEDZIAŁEK , 4 LIPCA 2005

Po wewnętrznej stronie przedramienia płynie strużka krwi. Jak cienki

czerwony szew na białym rękawie.

Alice nie zwraca uwagi na delikatne łaskotanie, uznaje, że to kolejna

mucha. Owady stanowią element ryzyka zawodowego przy wykopaliskach,

a z niewyjaśnionych przyczyn jest ich znacznie więcej tutaj, wysoko

w górach, niż w okolicach obozu.

Kropla spada na gołą stopę, rozpryskuje się jak fajerwerk na niebie

w noc Guy Fawkesa.

Tym razem Alice spogląda na rękę. Znowu się otworzyło rozcięcie po

wewnętrznej stronie łokcia. Rana jest głęboka, nie chce się zagoić. Alice

wzdycha, przyciska opatrunek i poprawia plastry. A potem, ponieważ

w pobliżu nie ma nikogo, zlizuje czerwoną plamę z nadgarstka.

Kilka pasm włosów w kolorze karmelu wyślizgnęło się spod czapki.

Wsuwa je za uszy, ociera czoło chusteczką, potem związuje koński ogon

w ciasny węzeł na karku.

Skoro już i tak skupienie przepadło, wstaje i rozprostowuje nogi -

szczupłe, lekko opalone. Ma na sobie krótko obcięte dżinsy i obcisłą białą

koszulkę bez rękawów. Wygląda prawie jak nastolatka. Kiedyś jej to przeszkadzało.

Teraz, w miarę upływu czasu, dostrzega korzyści płynące z tego,

że nie wygląda na swoje lata. Jedyną ozdobą, jaką ma na sobie, są delikatne

srebrne kolczyki w kształcie gwiazdek, błyszczące jak cekiny.

Odkręca butelkę, łapczywie pociąga kilka dużych łyków. Woda jest ciepła,

trudno. W dole gorące powietrze zamazuje migoczącą warstwą łuk drogi.

W górze - nieskończony błękit nieba. Cykady ukryte w cieniu zeschłej

trawy koncertują niezmordowanym chórem.

Choć jest w Pirenejach po raz pierwszy, czuje się tu jak w domu. Powiedziano

jej, że postrzępione szczyty górskiego pasma Montagnes du Sabarthès

zimą pokrywa śnieg. Wiosną pojawiają się delikatne kwiatki, białe

i bladoróżowe. Wychylają główki ze szczelin pomiędzy skałami. Wczesnym

latem pastwiska powlekają się zielenią i obsypują żółtymi jaskrami.

Teraz rządzi słońce. Spaliło zieleń na brąz.

Piękny zakątek, myśli Alice, tylko jakiś niegościnny. Ten szczyt, Pic de

Soularac, to miejsce tajemnicze, które było świadkiem zbyt wielu zdarzeń

i za dużo skrywa, by dojść ze sobą do ładu.

W obozowisku rozłożonym niżej na stoku widzi innych, stojących pod

płóciennym zadaszeniem. Od jasnego tła wyraźnie odcina się Shelagh, jak

zwykle ubrana w czarne firmowe ciuchy. Dziwne, że już przerwali pracę.

Jeszcze za wcześnie. W końcu w zespole nie ma pracoholików, wszyscy trochę

się obijają.

Praca jest nużąca i monotonna, polega głównie na wykopywaniu i obskrobywaniu,

zapisywaniu i katalogowaniu, a najczęściej znaleziska okazują

się niezbyt znaczące, więc nie rekompensują wysiłku włożonego w ich

wydobycie. Zdobyli kilka fragmentów garnków oraz mis z okresu wczesnego

średniowiecza i dwa groty strzał z końca dwunastego lub początku

trzynastego wieku, ale żadnych dowodów na istnienie w tym regionie osad

z okresu paleolitycznego, co było celem wykopalisk.

Kusi ją, by zejść na dół, do przyjaciół, poprosić o zmianę opatrunku.

Skaleczenie boli, nogi jej ścierpły od kucania, barki są nieprzyjemnie spięte.

Jednocześnie jednak zdaje sobie sprawę, że jeśli teraz przerwie pracę,

straci impet.

A może szczęście się do niej uśmiechnie? Jakiś czas temu dostrzegła coś

błyszczącego pod głazem opartym o górski stok równo, jakby go postawił

jakiś olbrzym. Chociaż nie potrafiła określić, co to za przedmiot, nie

umiała nawet odgadnąć jego wielkości, kopała cały ranek i miała nadzieję

niedługo się do niego dostać.

Powinna kogoś wezwać. Albo przynajmniej powiedzieć Shelagh, najlepszej

przyjaciółce, a jednocześnie kierowniczce wykopalisk. Nie jest przecież

zawodowym archeologiem, jedynie wolontariuszką, która postanowiła

część wakacji spędzić pożytecznie. Dziś kończy się jej czas. Dlatego tym bardziej

chce się sprawdzić. Jeśli zejdzie do obozowiska i powie, że się na coś

natknęła, wszyscy się tu zbiegną i odkrycie już nie do niej będzie należało.

A ona pragnie zachować ten moment we wspomnieniach. Pamiętać kąt

padania światła, metaliczny smak krwi w ustach, wszechobecny pył, zastanawiać

się, co by to było, gdyby odeszła, a nie została. Gdyby przestrzegała

reguł.

Osusza butelkę do dna, wrzucają do plecaka.

Przez następną godzinę słońce wspina się po niebie, temperatura rośnie,

a Alice pracuje. Słychać tylko drapanie metalu o kamień, brzęczenie

owadów, czasem odległy warkot silnika samolotu. Czuje kropelki potu na

górnej wardze i między piersiami, ale nie ustaje w wysiłkach, aż w końcu

szczelina pod głazem jest na tyle szeroka, że można tam wsunąć dłoń.

Klęka, ramieniem i policzkiem opiera się o skałę. Podekscytowana

wpycha palce głęboko w ziemię. Instynkt jej podpowiada, że to nie byle jakie

znalezisko. Jest gładkie, lekko śliskie. Metal, nie kamień. Chwyta mocno

i powtarzając sobie w duchu przypomnienie, że nie wolno oczekiwać

zbyt wiele, powolutku wyciąga tę rzecz na światło dzienne. Wydaje jej się,

że ziemia drgając, sprzeciwia się oddaniu skarbu.

Ciężka, bogata woń gleby wypełnia nozdrza i gardło Alice, lecz ona niczego

nie zauważa. Już jest zagubiona w przeszłości, już ją porwała cząstka

historii, czule ujęta w dłonie. To ciężka, okrągła brosza, czas i ziemia wyryły

na niej ślad - zostawiły czarne i zielonkawe plamy. Alice przecierają delikatnie

opuszkami palców, uśmiecha się, odsłaniając miedziane i srebrne zdobienia.

Na pierwszy rzut oka to także przedmiot z okresu średniowiecza: brosza,

używana do przytrzymania płaszcza lub sukni. Widywała już takie.

Wie, jak niebezpieczne jest wyciąganie pochopnych wniosków albo

poddanie się pierwszemu wrażeniu, ale i tak nie może się oprzeć pokusie

i już widzi oczyma wyobraźni właściciela tego przedmiotu, człowieka, który

zmarł przed wiekami, ale kiedyś chodził po tych ścieżkach. Obcego,

którego historię musi poznać.

Jest tak zatopiona w myślach, że nie zauważa, iż głaz drgnął w posadach.

Jakiś szósty zmysł każe jej podnieść wzrok. Na ułamek sekundy czas

staje w miejscu. Patrzy zahipnotyzowana, jak kamienna płyta z gracją zaczyna

się ku niej pochylać.

W tej chwili na jej twarz pada światło. Pryska czar. Alice rzuca się do

tyłu, potyka, ześlizgując się po zboczu, ucieka przed toczącym się głazem

i ledwie unika zmiażdżenia. Wielki kamień uderza w ziemię z głuchym łoskotem,

podnosi chmurę brązowawego pyłu i toczy się w dół, jak w zwolnionym

tempie, aż w końcu zatrzymuje na stoku.

Alice chwyta gałązki jakichś krzewów, by nie zsunąć się niżej. Jakiś

czas leży płasko, oszołomiona i zdezorientowana. Gdy wreszcie pojmuje,

że otarła się o śmierć, robi jej się zimno ze strachu.

Mało brakowało, myśli.

Robi kilka głębokich wdechów. Czeka, aż świat przestanie wirować.

Stopniowo łomotanie w głowie ucicha. Mijają mdłości, wszystko zaczyna

wracać do normalnego stanu. Może usiąść i przeprowadzić rachunek

strat. Kolana ma podrapane do krwi, nadgarstek boli po niezgrabnym

upadku, bo nie wypuściła z dłoni broszy, ale poza kilkoma siniakami nie

ma szczególnych obrażeń.

Nic mi nie jest, myśli.

Wstaje, otrzepuje się z kurzu. Czuje się jak ostatnia idiotka. Jak mogła

popełnić tak podstawowy błąd? Nie zabezpieczyła głazu. Spogląda w stronę

obozowiska. Niesamowite! I fantastyczne. Najwyraźniej nikt niczego

nie widział ani nie słyszał. Podnosi rękę, już ma zawołać, obwieścić o swoim

znalezisku, ale jeszcze zerka w górę, na miejsce swojej chwały. Dostrzega

tam wąską szczelinę, pęknięcie zbocza, jeszcze przed chwilą zasłonięte

głazem. Niczym przejście wykute w skale.

Wiadomo, że te góry są podziurawione tysiącem jaskiń, grot i korytarzy,

więc nie jest zdziwiona. A jednocześnie ma nieodparte wrażenie, iż

spodziewała się tam tego wejścia, chociaż z zewnątrz wcale nie było go widać.

Po prostu wiedziała. Odgadła.

Waha się. Wie, że powinna kogoś zawiadomić. Byłoby głupio, wręcz

niebezpiecznie, wchodzić tam bez żadnej eskorty, nawet bez wsparcia.

Zdaje sobie sprawę z tego, czym to się może skończyć. Ale z drugiej strony

- przecież w ogóle nie powinna była kopać sama. Shelgah o niczym nie

wie... Coś ją tam ciągnie. Wzywa. Właśnie ją. To jej odkrycie.

Na chwileczkę.

Wspina się z powrotem. U wejścia do jaskini, w miejscu, gdzie stał głaz

na straży, zieje w ziemi głęboka dziura. Wilgotna gleba żyje, porusza się za

sprawą licznych owadów gwałtownie zalanych słonecznym blaskiem.

Czapka leży tuż obok, tam, gdzie upadła. Motyka również.

Alice zagląda w ciemność. Szpara ma najwyżej półtora metra długości,

nie więcej niż metr szerokości. Brzegi są nieregularne, zębate. Raczej stworzona

przez naturę niż ręką człowieka, ale gdy dziewczyna przesuwa dłonią

po jej brzegu, odkrywa w miejscu połączenia z głazem zadziwiająco

gładkie powierzchnie.

Jej wzrok powoli przywyka do mroku. Aksamitna czerń zmienia się

w węglastą szarość, otwiera długi wąski tunel. Alice czuje ciarki na plecach,

jakby ostrzeżenie, że jest tam coś, co lepiej zostawić w spokoju. Ale

to tylko dziecinne lęki, więc odsuwa je od siebie. Nie wierzy ani w duchy,

ani w przeczucia.

Ściskając w dłoni broszę, jak potężny talizman, robi głęboki wdech

i wchodzi do tunelu. Od razu spowijają stęchlizna podziemnej pieczary,

wdziera się do nosa, gardła i płuc. Powietrze jest chłodne i wilgotne, nie

czuć w nim trujących gazów powstających w suchych zamkniętych jaskiniach,

przed którymi ją ostrzegano, wobec czego z pewnością jakoś

dociera tu świeże powietrze. Na wszelki wypadek jednak wyciąga z kieszeni

spodni zapalniczkę. Jakiś czas pozwala jej się palić, by się upewnić,

że w tunelu jest tlen. Płomień chybocze się, trącany podmuchem,

ale nie gaśnie.

Trochę zdenerwowana i z lekkim poczuciem winy Alice zawija broszę

w chusteczkę i chowa do kieszeni spodni. Potem ostrożnie rusza tunelem.

Płomień zapalniczki jest słaby, rzuca na nierówne szare ściany niespokojne

cienie, lecz mimo to natychmiast odsłania przed nią ścieżkę.

Już po kilku krokach zimne powietrze zaczyna jej się ocierać o gołe

nogi i ramiona jak spragniony pieszczot kot. Droga prowadzi w dół. Alice

czuje pod stopami nierówny, żwirowaty grunt. W tym miejscu podobnym

do grobowca, gdzie od niepamiętnych czasów króluje cisza, każdy poruszony

kamyk jest źródłem hałasu. Światło dzienne z wolna gaśnie za

plecami.

Nagle nie chce iść dalej. Nie chce w ogóle tutaj być. Tyle że jej wola nie

ma żadnego znaczenia, bo coś ją wciąga dalej we wnętrzności góry.

Po następnych dziesięciu metrach tunel się kończy. Alice staje w progu

jaskini, na naturalnej kamiennej platformie. Kilka szerokich, niewysokich

stopni prowadzi na środek, gdzie podłoga jest płaska i gładka. Jaskinia ma

jakieś dziesięć metrów długości i może pięć szerokości, wyraźnie została

stworzona ludzkimi rękami. Strop znajduje się nisko, jest sklepiony, jak

w krypcie.

Alice podnosi wyżej samotny płomyk zapalniczki. Nie może się pozbyć

dziwacznego wrażenia, że skądś zna to miejsce. Już ma zejść ze schodów,

Kate Mosse - Labirynt.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: