WSTĘP

Można zaryzykować twierdzenie, że w obecnej pracy zawodowej nauczyciela, a tym samym w realizacji zadań szkoły, dokument "Plan rozwoju zawodowego nauczyciela" ma znaczenie zasadnicze.

Jest  bezsprzeczną  nowością, bo choć wnikliwa analiza reformatorskich poczynań władz oświatowych w kilkudziesięciu latach  poprzednich ujawnia mechanizmy stymulujące rozwój zawodowy nauczyciela (np. stopnie nauczycielskiej specjalizacji zawodowej), to jednak obecne rozwiązanie, charakteryzujące się wyrazistym związkiem awansu zawodowego i płacy, po raz pierwszy pojawiło się w strukturze reformy edukacji.

Kwestia, jak sporządzić plan rozwoju zawodowego, jest "gorąca". Będzie z pewnością w latach najbliższych rozwijana i doskonalona. Dziś jednak na pomoc w pragmatycznym kontekście jak  ów  plan  sporządzić  czekają zarówno nauczyciele i opiekunowie ich stażu - wspólnie plan sporządzający, jak i dyrektorzy szkół zatwierdzający go.

W kolebce prakseologii, w kraju, w którym po raz pierwszy sformułowano naukowo zasady "dobrej roboty", nie powinno być większych  problemów  z określeniem  istoty  i generaliów charakteryzujących plan rozwoju zawodowego.

Z taką refleksją przekazujemy Państwu niniejszy materiał, wyrażając jednocześnie nadzieję, że jedynym jego walorem nie jest pojawienie się "na czasie".

PLAN ROZWOJU ZAWODOWEGO

Kto plan sporządza?

Plan własnego rozwoju zawodowego sporządza każdy nauczyciel (nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy, nauczyciel mianowany) rozpoczynający staż, konieczny do uzyskania kolejnego stopnia awansu zawodowego.

Kiedy plan należy sporządzić?

W ramowym kalendarium procedury uzyskiwania stopnia awansu zawodowego, konieczny staż rozpoczyna się w dniu pierwszego września danego roku szkolnego bądź w dniu rozpoczęcia pracy dla nauczyciela nowo zatrudnionego w szkole. W dniu tym powinien już istnieć opracowany przez nauczyciela i zatwierdzony przez dyrektora szkoły plan rozwoju zawodowego.

Wobec powyższego, zwłaszcza w odniesieniu do nauczycieli kontynuujących kolejny rok pracy w danej szkole, zakończenie opracowywania planu i jego zatwierdzenie (z marginesem czasowym na ewentualne poprawki) powinno przypaść na miesiąc czerwiec poprzedniego roku szkolnego.

Kto pomaga w sporządzeniu planu?

Nauczycielom stażyście i kontraktowemu w opracowaniu planu pomaga przydzielony przez dyrektora szkoły opiekun stażu.

Nauczyciel mianowany opracowuje plan samodzielnie.

Kto plan zatwierdza?

Plan rozwoju zawodowego zatwierdza dyrektor szkoły.

Podstawowe cechy planu

Punkt wyjścia

Każde działanie zawodowe nauczyciela w szkole (placówce) ma służyć  realizacji podstawowego jej celu. Wpisuje się ono jednocześnie jako realizacja konkretnego zadania (zadań) w jedną z licznych sfer czy też obszarów działalności szkoły.

Racjonalnie zatem skonstruowany plan rozwoju zawodowego powinien odpowiadać strukturze celów i zadań pracy nauczycielskiej (p. Rys.1.).

Rys 1.

18

Wybrane ponadto z różnych sfer zadania i formy ich wykonania powinny służyć realizacji różnych programów przyjętych przez szkołę (np. program wychowawczy szkoły).

Zarysowane  pomiędzy  określonymi  sferami działalności nauczyciela (szkoły) granice nie zawsze są ostre. Wynika to choćby  z  niemożliwej do naruszenia integralności wiedzy, umiejętności  i  wychowania.  Niemniej  sferom  tym można przyporządkować zadania, których zrealizowanie pozwoli osiągnąć cele pośrednie, a w konsekwencji cel główny działalności szkoły (p. Rys.2).

Struktura

Sama nazwa „plan” implikuje jego strukturę. Musi to być zestaw jasno określonych zadań (przedsięwzięć) zarówno co do formy, jak i sposobu wykonania, przeznaczonych do realizacji w ścisłym przedziale czasowym. Planowość działania określana jest konkretnymi terminami realizacji poszczególnych zadań.

Istotne znaczenie, choć często lekceważone, ma także niezbędna, końcowa faza realizacji każdego planu; z różnej natury uwag dotyczących wykonania poszczególnych zadań zbudować należy generalną ocenę powodzenia (lub niepowodzenia) wykonania całego planu.

Punkt dojścia

Konstrukcja planu rozwoju zawodowego nauczyciela, w aspektach merytorycznym i formalnym, musi umożliwić zarówno rzeczywisty wzrost zawodowy, jak i potwierdzenie tego faktu.

Rozwój zawodowy to podniesienie na poziom wyższy - w stosunku  do poziomu wyjściowego - kompetencji zawodowych. Określane są one jako wiedza, umiejętności, postawy i cechy osobiste oraz doświadczenie. Ten system wyróżników odnosi się do każdej sfery działalności nauczyciela.

Swoisty rachunek polegający na określeniu posiadanych zasobów kompetencyjnych i zasobów do uzupełnienia (p. Rys.3) wydaje się niezbędnym zarówno w fazie tworzenia planu, jak i w podsumowaniu jego realizacji.

Każdy staż konieczny do uzyskania wyższego stopnia awansu zawodowego kończy się oceną dorobku nauczyciela za okres stażu, formułowaną przez dyrektora szkoły. Materiałem poprzedzającym jest projekt tej oceny, sporządzony przez opiekuna stażu. Zasadniczym elementem tej oceny jest bez wątpienia analiza stopnia zrealizowania planu rozwoju zawodowego.

Rys. 2. Podstawowe zadania nauczycielskie w różnych sferach  działalności