Clive.Cussler_Podwodni.Lowcy.2.pdf

CLIVE CUSSLER

CRAIG DIRGO

PODWODNI ŁOWCY 2

(Przełożył: Radosław Januszewski)

2003

Dla Barbary, zawsze dla Barbary

C.C.

Dla mojej matki, która wychowała sześcioro dzieci

i mnóstwo psów

Tęsknimy za Tobą.

C.D.

Ku pamięci:

Willarda Bascoma

Wielkiego pioniera mórz i oceanów

Roberta Fleminga

Wielkiego poszukiwacza

Richarda Swete'a

Wyjątkowego historyka i archeologa podwodnego

Donalda Spencera

Który zainspirował niezliczone rzesze nurków

i Geralda Zinsera

Ostatniego żyjącego członka załogi PT-109

Wstęp

Wszyscy jesteśmy zafascynowani morzem i tajemnicami jego głębin. Morze jest wciąż jedną z

wielkich niewiadomych. Łowcy przygód wspinają się na najwyższe góry, żeby dotrzeć do szczytu

i napawać się krajobrazem, rozciągającym się na dziesiątki kilometrów we wszystkie strony.

Nurek nie ogląda takich widoków. Jeśli nie nurkuje w przejrzystych wodach zwrotnikowych,

widoczność ma najczęściej ograniczoną do kilku metrów. Może tylko zgadywać, co znajduje się w

mrocznej głębinie.

Ludzie zbadali lądy, a obszary, do których nie dotarli, zostały sfotografowane z satelitów.

Gigantyczne obserwatoria astronomiczne i teleskop Hubble'a umieszczony na orbicie ukazały nam

cuda, leżące w głębinach wszechświata. Równocześnie jednak człowiek mógł poznać zaledwie

jeden procent powierzchni Ziemi pokrytej wodą morską. Głębiny pozostają nadal wielką tajemnicą.

Niemniej, dzięki nowym osiągnięciom techniki i nauki, uczyniono postęp w poznaniu

przestworów morskich. Podwodne pojazdy i sondy zbadały wszystko, od struktury osadów i

migracji stworzeń morskich po rozkład prądów morskich i budowę geologiczną dna oceanów.

Poznano także nowy problem, jakim jest narastające zanieczyszczenie wód. Dzięki nowemu,

zaawansowanemu technicznie sprzętowi, odkryto wiele zaginionych w przeszłości statków,

których wraki spoczywają od stuleci na dnie oceanu.

Ludzie tacy jak Bob Ballard oraz firmy takie jak Nauticos - dotarli do kilku spośród tych wraków i

sfotografowali je, ale wiele spoczywa jeszcze na dnie, czekając na odkrywców. Poszukiwaniem

wraków statków o znaczeniu historycznym zajmuje się NUMA - National Underwater and Marine

Agency (Krajowa Agencja Badań Morskich i Podwodnych). Ponieważ dysponujemy nikłymi

środkami pochodzącymi głównie z moich honorariów za książki, nasze ekspedycje koncentrują się

na wrakach spoczywających w płytkich wodach. NUMA została stworzona w 1978 roku, po

naszym pierwszym przedsięwzięciu - nieudanym poszukiwaniu wraku "Bonhomme'a Richarda"

Johna Paula Jonesa. Gronquist, wybitny adwokat z Austin, powiedział, że z punktu widzenia

prawa lepiej byłoby utworzyć do poszukiwań fundację typu non profit. Zgodziłem się z tym i

Wayne sporządził odpowiednie dokumenty. A nazwa... tak, jest taka sama, jak nazwa agencji

rządowej w moich książkach o przygodach Dirka Pitta. Mogę więc teraz zapewnić, że NUMA

istnieje naprawdę. Nikt z członków NUMA nie zatrzymał dla siebie żadnego wydobytego

przedmiotu. Ludzie, którzy odwiedzają mój dom i biuro, nieodmiennie są zaskoczeni, kiedy widzą

tylko modele i obrazy statków, które odkryliśmy, i ani jednej autentycznej pamiątki.

Każdy przedmiot pochodzący z wraku zostaje zakonserwowany i oddany władzom stanu, w

którego wodach go znaleziono. Na przykład artefakty z okrętu konfederackiego "Florida" i fregaty

Unii "Cumberland" - oba statki odnalezione zostały przez NUMA - poddano konserwacji, a potem

wystawiono na widok publiczny w Muzeum Morskim w Norfolk w Wirginii. Moim pragnieniem

jest, żeby nasze odkrycia wsparte zostały przez rząd federalny, stanowy albo samorząd lokalny;

przez korporacje, uniwersytety albo organizacje, zajmujące się historią, które zebrałyby fundusze

na podniesienie wraków, nadających się do wystawienia w muzeum.

Podczas 23 lat istnienia zespoły poszukiwawcze i badawcze NUMA przeprowadziły ponad 150

ekspedycji i odkryły albo zbadały 65 stanowisk z wrakami. Szukaliśmy też zagubionej

lokomotywy, pary armat, samolotu i zeppelina. Z przykrością stwierdzam, że więcej było porażek

niż sukcesów. Kiedy zamarzy się wam poszukiwanie wraku statku zagubionego w morzu, szybko

przekonacie się, że szanse na jego odnalezienie są znacznie mniejsze niż na wygranie w ruletkę w

Las Vegas. Poszukiwanie wraku jest, w najlepszym wypadku, swego rodzaju szaleństwem, a ten,

kto rozpoczyna i opłaca takie działania, musi liczyć się z trudnościami nie do pokonania. Zbyt

często muszę żyć ze świadomością przegranej.

W 2000 roku w nowojorskiej East River poszukiwaliśmy wraku jednoosobowej łodzi podwodnej

Johna Hollanda. John Holland oraz jego konkurent Simon Lake uchodzą za ojców współczesnych

okrętów podwodnych. Maleńka łódź podwodna Hollanda była, jak na owe czasy, całkiem

zaawansowana technicznie. Niestety, jej plany konstrukcyjne nie zachowały się. Zaginęła, gdy

wpadła w ręce Bractwa Fenianów, wczesnej formy organizacyjnej Irlandzkiej Armii

Republikańskiej, która finansowała pierwsze doświadczenia Hollanda z łodziami podwodnymi w

nadziei, że umożliwi jej to zniszczenie floty brytyjskiej. Holland zaprojektował i zbudował dla

Bractwa łódź podwodną, nazwaną "Fenian Ram" ("Taran Fenianów"), chociaż do jej zadań nie

należało taranowanie okrętów o stalowych kadłubach. Załogę łodzi stanowiło trzech ludzi, miała

10 metrów długości, napędzał ją 15-konny dwucylindrowy silnik spalinowy Braytona.

Holland, któremu nie wystarczyło, że zbudował sprawnie działającą łódź podwodną, wymyślił też,

czy raczej udoskonalił, torpedę, jedną z najbardziej niszczycielskich broni z arsenału wojen. John

Ericsson, słynny twórca "Monitora" z wojny secesyjnej, łaskawie zezwolił budowniczemu łodzi na

wykorzystanie modelu swego eksperymentalnego pocisku. Holland dopasował pocisk do rury o

długości dwóch metrów i średnicy 225 milimetrów. To działo - jak je wtedy nazywano -

wykorzystywało do strzelania energię sprężonego powietrza.

Genialny pomysł nie uległ większym zmianom przez następne 120 lat. Zarówno łódź, jak i jej

uzbrojenie sprawiały się nadzwyczaj dobrze podczas testów przeprowadzonych przez Hollanda.

Przeciągające się próby irytowały jednak niecierpliwych Fenianów. Postanowili ukraść "taran".

Ciemną listopadową nocą 1883 roku grupa Irlandczyków po libacji w brooklińskim barze udała się

do portu, spiskowcy wynajęli holownik, cichcem podpłynęli do doku, gdzie przycumowany był

"Fenian Ram" i wzięli go na hol. Postanowili zabrać także mniejszą, eksperymentalną jednostkę.

Popłynęli w górę East River, w stronę przesmyku Long Island Sound, z zamiarem ukrycia obu

łodzi niedaleko New Haven, w Connecticut. Zanim dopłynęli do przylądka Whitestone, zerwał się

silny północny wiatr. Fenianie nie zauważyli, ze pokrywa włazu eksperymentalnej łódki nie

została uszczelniona i woda wlewa się przez szczeliny. W pewnym momencie łódka zanurzyła się,

zerwała hol i opadła na dno, 40 metrów pod powierzchnią rzeki. Nieświadomi straty Irlandczycy

spokojnie płynęli dalej do New Haven. Na szczęście "Fenian Ram" przetrwał i znajduje się

obecnie w muzeum w Patterson, w New Jersey.

Postanowiłem poszukać zaginionego w 1883 roku modelu łodzi podwodnej. Ralph Wilbanks

przyprowadził z Charlestonu do Nowego Jorku nową jednostkę badawczą "Diversity".

Zaokrętowaliśmy się na służący do treningów kadetów statek nowojorskiej Akademii Morskiej.

Spaliśmy w kajucie pasażerskiej, a posiłki jadaliśmy z kadetami. Jestem winien wyrazy

wdzięczności admirałowi Davidowi Brownowi, dziekanowi uczelni, którego uprzejmość i

gościnność były dla nas darem niebios. Obraz dna uzyskany za pomocą sonaru bocznego ukazał

śmieci zalegające dno rzeki w okolicy przylądka Whitestone, gdzie podobno zatonęła

eksperymentalna łódź podwodna - nie wiem, skąd Fenianie mogli znać miejsce tego wydarzenia,

które nastąpiło podczas ciemnej, wietrznej nocy, w czasach, gdy nie było przyrządów

nawigacyjnych.

Wątpię nawet, czy spostrzegli brak łodzi, zanim dopłynęli do New Haven. Sonar bocznego

zobrazowania wykrył wielkie żelazne beczki i kilka małych jachtów. Nikt z nas nie chciał

zanurkować i sprawdzić, czy nie ma tam ludzkich szczątków. Koryto rzeki zaśmiecone było

tyloma metalowymi odpadkami, że trudno byłoby zlokalizować magnetometrem leżącą pod

warstwą mułu maleńką łódź podwodną. Po trzech dniach bezowocnego krążenia po malowniczej

East River zakończyliśmy prace. Czy łódź leży pod mostem Whitestone, którego stalowe dźwigary

przyprawiały magnetometr o szaleństwo? A może spoczywa gdzieś dalej, w wodach Long Island

Sound?

Mam nadzieję, że któregoś dnia tam wrócę i ponownie podejmę poszukiwania w miejscu, w

którym rzeka rozszerza się, a następnie znów się zwęża. Pchany moją pasją, rozpocząłem

poszukiwania konfederackiego okrętu "Georgia", którego kariera była krótka, ale pełna sukcesów,

bo od 1862 do 1864 roku przechwycił dziewięć statków handlowych Unii. Jego dzieje, choć nie

tak fascynujące jak "Alabamy" czy "Floridy", które znaleźliśmy w 1984 roku na dnie rzeki James

w Wirginii, sprawiły, że stał się sławny - był jednym z pierwszych pełnomorskich krążowników.

Gdy w Maroku grupa oficerów zeszła z "Georgii" na ląd, została zaatakowana przez tubylców.

Ledwie udało się im cało wrócić na pokład. W odpowiedzi na to kapitan ostrzelał z dział

Marokańczyków. Kilka miesięcy później uznano, że okręt nie nadaje się już do wypraw

dalekomorskich jako krążownik i sprzedano go. Rozpoczął służbę, wożąc pocztę pomiędzy

Lizboną a Wyspami Zielonego Przylądka, gdzie wkrótce został przechwycony przez okręt

marynarki wojennej Unii i jako łup wojenny wrócił do Stanów Zjednoczonych. Po sporach

prawnych pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Wielką Brytanią sprzedawano go kolejnym

kompaniom żeglugowym, aż wreszcie zakupiła go Gulfport Steamship Company jako statek

pasażerski i handlowy, obsługujący linię Halifax-Portland w Maine.

W styczniu 1875 roku stary parowiec, nadal noszący nazwę "Georgia", wszedł na skały, zwane

Triangles, 10 mil na zachód od Tenants Harbor w Maine. Załoga i pasażerowie wsiedli do łodzi

ratunkowych i powiosłowali w śnieżycy do brzegu. Nikt nie zginął, ale statek został doszczętnie

rozbity i pozostawiony swojemu losowi. Był to ostatni z konfederackich krążowników.

Historyk Michael Higgins zapisał całe tony papieru poświęcone "Georgii" i jej zatonięciu, potem

skontaktował się ze mną, a ja w swej naiwności zgodziłem się rozpocząć poszukiwania szczątków

słynnego statku u wybrzeży Maine. Przybyliśmy do Tenants Harbor z Ralphem, Wesem Hallem i

Craigiem Dirgo i zakwaterowaliśmy się w hotelu przypominającym fabrykę konserw rybnych w

Monterey z powieści Steinbecka. Zabijaliśmy czas, rzucając kamieniami i obserwując, jak

rdzewieją szyny kolejowe na bocznicy, aż wreszcie znaleźliśmy staromodny drugstore z podłogą

wykładaną zabytkowymi, ośmiokątnymi kafelkami i prawdziwy, antykwaryczny saturator z wodą

sodową. Zamówiłem to, co uwielbiam od dziecka: napój z lodów czekoladowych, zmiksowanych

w metalowym pojemniku urządzeniem wyprodukowanym w latach 30. Jeden łyk i znalazłem się w

raju.

Wczesnym rankiem następnego dnia, nasza "Diversity" z Ralphem u steru popłynęła w stronę

Triangle Rocks, klucząc między setkami jaskrawo pomalowanych boi, którymi oznaczano pułapki

na homary. Każdy poławiacz homarów ma własną boję z wymalowanym numerem. Włączyliśmy

sonar, a ja obserwowałem magnetometr. Ralph prowadził "Diversity" między skałami, a Craig

wypatrywał boi i nurków łowiących małże przegrzebki. Wokół nas fale rozbijały się o skały, ale

Ralph, w skupieniu pochylony nad sonarem, zdawał się ich nie widzieć. Czasami skały były tak

blisko, że można było dotknąć je ręką. Magnetometr drgnął kilka razy, ale sonar niczego nie

wskazał. Po trzykrotnym przepłynięciu przez Triangle popatrzyliśmy na siebie wzrokiem

wyrażającym zdumienie i rozczarowanie. Ani śladu po wraku. Wiedzieliśmy, że znajdujemy się

we właściwym miejscu. W tej okolicy nie było innych skał. Jak to możliwe, że wielki żelazny

kadłub wraku "Georgii" po prostu zniknął? Odpowiedzi na to pytanie udzielił nam miejscowy

historyk, którego rady zasięgnęliśmy po niefortunnych poszukiwaniach. Rybacy łowią na tym

akwenie od wielu lat i nigdy nie zauważyli wraku. Znaczyło to, że "Georgii" po prostu tutaj nie

ma. Z zapisków z lat 70. i 80. XIX wieku wynikało, że w związku z nadzwyczaj ciężką sytuacją

ekonomiczną w owym czasie, obywatele Maine rozebrali statek i każdą część, łącznie z kilem i

kotłami, sprzedali na złom. A więc i tym razem nie mieliśmy szczęścia.

Wkrótce potem wyruszyliśmy do Saybrook w Connecticut, żeby próbować odnaleźć słynną z

czasów wojny o niepodległość łódź podwodną "Turtle" Davida Bushnella. Wszystkie inne

jednostki podwodne, zbudowane w następnych stuleciach, od niej wywodzą swój ród. Bushnell,

syn farmera z Connecticut, był zdolnym samoukiem. Wstąpił do Yale w wieku 31 lat, w czasie

studiów przyjaźnił się z Nathanem Halle'em, który później został najsłynniejszym amerykańskim

szpiegiem. Podczas pobytu w szkole Bushnella zafascynował pomysł wywołania podwodnej

eksplozji przy użyciu prochu strzelniczego. Prawdopodobnie był pierwszym w dziejach

człowiekiem, który obmyślił i zbudował bombę zegarową, zdolną eksplodować pod wodą. Nie

zadowoliło go to, że jego miny z prądem wody docierały do statków wroga, co zakończyło się

wysadzeniem w powietrze brytyjskiego szkunera i mniejszej łodzi, której załoga popełniła błąd,

próbując wciągnąć minę na pokład. Uznał, że jedyną skuteczną metodą zatapiania okrętów

wojennych jest bezpośrednie umieszczanie miny pod kadłubem. Rozwiązanie tego problemu

stanowił "Turtle" (żółw), cud techniki owych czasów. W stodole przy swoim domu David Bushnell

wraz z bratem Ezrą zbudował łódź podwodną, która wyglądała jak dwie, złączone z sobą, skorupy

żółwia. Kadłub skonstruowano z mocnego drewna. Przypominał dziecinną zabawkę - leżący na

boku bączek. David wraz z Ezrą wyposażyli łódź w zamykany zaworem kulowym przewód do

pobierania powietrza, śrubę o osi pionowej, której zadaniem była zmiana zanurzenia łodzi, oraz

większą śrubę z przodu, napędzającą łódź. Pomysł ten stosowano przez następne 50 lat. Do

zanurzania służyły napełnione wodą zbiorniki oraz zrzucany balast stały. Sternik wchodził do

środka przez otwierany mosiężny właz i siedział potem w wyprostowanej pozycji. Zmieniał kurs za

pomocą steru rufowego, jednocześnie obracając przednią śrubę napędową. Łódź przewoziła minę

z prochu strzelniczego, zaopatrzoną w skałkowy zapalnik i mechanizm zegarowy opóźniający

wybuch. Mocowało się ją pod kadłubem nieprzyjacielskiego okrętu za pomocą świdra, którego

zadaniem było przewiercenie miedzianych blach osłaniających poszycie. Gdy tylko świder

zagłębił się w poszyciu, a pojemnik z prochem strzelniczym trafił na miejsce, sternik odpływał na

bezpieczną odległość.

Żołnierz armii Jerzego Waszyngtona, Ezra Lee, zgłosił się na ochotnika i stał się pierwszym w

dziejach człowiekiem, który w łodzi podwodnej zaatakował okręt wojenny. Celem był okręt

flagowy admirała brytyjskiego, fregata "Eagle", stojąca na rzece Hudson u brzegów Manhattanu.

Lee kręcił śrubą ze wszystkich sił i niewiele brakowało, żeby "Turtle" stał się pierwszym okrętem

podwodnym, który zatopił nieprzyjacielską jednostkę. Jednak Lee nic nie widział nocą pod wodą i

nie udało mu się podczepić właściwie miny. Świder trafił na żelazny zawias steru, zamiast w

miękką blachę miedzianą, przynitowaną do kadłuba. Lee, nie będąc w stanie przymocować

pojemnika z prochem, przerwał misję. Spróbowano ponownie, ale Lee zanurkował za głęboko i

trafił na zbyt silny prąd, który nie pozwolił mu posuwać się do przodu. Trzecia i ostatnia próba

spaliła na panewce, gdy brytyjscy wartownicy ostrzelali uciekającą łódź. Tydzień później brytyjski

kuter zatopił okręt przewożący "Turtle'a" rzeką Hudson.

W liście do Jerzego Waszyngtona Bushnell napisał, że podniósł "Turtle'a", ale "nie jest w stanie

kontynuować prac". Później Bushnell eksperymentował z pływającymi minami na rzece

Delaware, nie odnosząc zbytnich sukcesów. Po wojnie ukończył medycynę, praktykował jako

lekarz i nauczał w akademii w Georgii. Zmarł w 1824 roku w wieku 85 lat, nie pozostawiając

wskazówek, co zrobił z "Turtle'em". Czy po wydobyciu łodzi z rzeki Hudson zabrał ją z powrotem

do Sawbrook i zwodował na rzece Connecticut, czy może po prostu porąbał ją i spalił, żeby nie

dostała się w ręce Brytyjczyków? Ani on, ani jego brat Ezra nie zostawili w listach jakiejkolwiek

wzmianki odnoszącej się do losu słynnego "Turtle'a". I tak oto pierwsza użyta w działaniach

wojennych łódź podwodna zniknęła w mgle czasu.

Wiedzieliśmy z góry, że będą to bezowocne próby, postanowiliśmy jednak przeszukać rzekę

Connecticut tam, gdzie Bushnell zbudował "Turtle'a". Po rutynowych konsultacjach z lokalnymi

historykami, którzy równie mało, jak i my wiedzieli, co Bushnell zrobił z "Turtle'em",

zapoznaliśmy się ze znajdującą się w Muzeum Rzeki Connecticut w Essex wierną repliką łodzi

podwodnej zbudowaną przez Frederika Essego i Josepha Leary'ego. Obaj konstruktorzy dokonali

także próbnych zanurzeń łodzi na rzece. Gdy zebraliśmy już wszelkie dostępne informacje na

temat Bushnella i jego niezwykłego wynalazku, spuściliśmy naszą jednostkę badawczą na wodę i

zaczęliśmy przeszukiwać rzekę bocznym sonarem. Na szczęście dysponowaliśmy punktami

orientacyjnymi, wedle których mogliśmy prowadzić poszukiwania, gdyż dom, w którym mieszkali

David i Ezra Bushnellowie w trakcie budowy "Turtle'a", nadal stoi kilkadziesiąt metrów od

zachodniego brzegu rzeki. Nie używaliśmy magnetometru, bo w skorupie "Turtle'a" było za mało

żelaza. Balast stanowił ołów, a właz i armatura wykonane zostały głównie z mosiądzu.

Przeczesaliśmy całą rzekę, w górę i w dół od miejsca, w którym Bushnell budował łódź. Ale sonar

nie wykrył niczego, co przypominałoby "Turtle'a". Równie dobrze jego wrak mógł spoczywać w

pobliskim niedostępnym bagnie albo pokrył go muł. Gdybyśmy chcieli wyciągnąć na

powierzchnię każdy obiekt namierzony przez magnetometr, byłaby to operacja bardzo kosztowna i

niezwykle uciążliwa. Raz jeszcze doznaliśmy porażki. I - jak to się mówi wśród poszukiwaczy

wraków - nadal nie wiemy, gdzie to jest, ale wiemy, gdzie tego nie ma. Obok niepowodzeń

zdarzają się co jakiś czas sukcesy, które popychają nas do dalszych poszukiwań.

Niektóre z nich opisaliśmy w pierwszej części Podwodnych łowców, a niektóre zawarte są w tej

książce (choć pisaliśmy nie tylko o sukcesach). Największą chyba satysfakcję sprawiło nam

odnalezienie konfederackiego okrętu podwodnego "Hunley", który wraz ze szczątkami załogi

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: