PROKURATURA.W Polsce zasadnicze przepisy odnoszące się do Prokuratury znajdują się w ustawie z dnia 20 czerwca 1985 roku o Prokuraturze. Prokuratura podlega Ministrowi Sprawiedliwości, który sprawuje funkcję Prokuratora Generalnego.
Zadania prokuratury realizowane maja być min. przez prowadzenie śledztwa, prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego, koordynowanie działań w zakresie ścigania przestępstw prowadzonych przez inne organy, sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed wszystkimi sądami. W sprawach z oskarżenia publicznego udział prokuratora w rozprawie jest obowiązkowy.
W polskim systemie prawa karnego prokurator pełni kilka ról. Jest on organem postępowania przygotowawczego, które albo prowadzi sam albo nadzoruje. W dalszym etapie postępowania tj. w procesie sądowym działa już jako strona postępowania gdzie występuje w roli oskarżyciela publicznego. Prokurator w swym działaniu powinien kierować się zasadą bezstronności i równego traktowania wszystkich obywateli.
W skład prokuratury wchodzą trzy piony organizacyjne: jednostki prokuratury powszechnej: rejonowe, okręgowe, apelacyjne i Prokuratura krajowa), jednostki prokuratury wojskowej: prokuratury garnizonowe, okręgów wojskowych, rodzajów sił zbrojnych oraz Naczelna Prokuratura Woskowa) oraz Prokuratorzy Instytut Pamięci narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Zastępcami Prokuratora Generalnego są: Prokurator Krajowy, Naczelny Prokurator Wojskowy, dyrektor Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN.
B. Prokurator stoi na straży praworządności i czuwa nad ściganiem przestępstw. Prowadzi postępowanie przygotowawcze (przed postawieniem aktu oskarżenia w sądzie) samodzielnie, albo nadzoruje Policję w tym zakresie. W sądzie oskarża. Aplikacja prokuratorska trwa 3 lata i kończy się egzaminem. Karierę rozpoczyna się w prokuraturze rejonowej. Potem można pracować w prokuraturze okręgowej, apelacyjnej i Krajowej. Poza prokuraturą powszechną można pracować w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury oraz w Instytucie Pamięci Narodowej.
Naczelnym organem Prokuratury jest Prokurator Generalny. Funkcję tę sprawuje Minister Sprawiedliwości.
Prokurator jest obowiązany do podejmowania działań określonych w ustawach, kierując się zasadą bezstronności i równego traktowania wszystkich obywateli. Przy wykonywaniu czynności prokurator jest niezależny. Prokurator jest jednak obowiązany wykonywać zarządzenia, wytyczne i polecenia przełożonego prokuratora. Jeżeli nie zgadza się z poleceniem, może żądać jego zmiany lub wyłączenia go od wykonywania czynności albo udziału w sprawie.
Prokurator jest obowiązany w służbie i poza służbą powinien strzec powagi sprawowanego urzędu i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności prokuratora lub osłabić zaufanie do jego bezstronności. Nie może należeć do partii politycznej ani brać udziału w żadnej działalności politycznej.
Obecnie w Polsce jest około 6 tys. czynnych zawodowo prokuratorów.
ADWOKATURA.Adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz kształtowania i stosowania prawa. Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich.
Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy, w szczególności w udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Może go jedynie wykonywać osoba, która po złożeniu egzaminu adwokackiego została wpisana na listę adwokatów. Zadaniem prokuratury jest udzielanie pomocy prawnej nieograniczonemu kręgowi osób i organizacji - przede wszystkim jednak ludności. Z pomocy adwokatury mogą korzystać zarówno poszczególni ludzie w swoich sprawach prywatnych, jak i przedsiębiorstwa, spółki i inne podmioty gospodarcze.
Organami adwokatury są: - Krajowy Zjazd Adwokatury- Naczelna Rada Adwokacka- Wyższy Sąd Dyscyplinarny- Wyższa Komisja Rewizyjna
Są to organy wyższego stopnia. W Polsce istnieją 24 izby adwokackie. Do izby adwokackiej należą adwokaci i aplikanci adwokaccy, którzy mają siedzibę na jej terenie. Zasięg terytorialny izby określa Naczelna Rada Adwokacka. Do zakresu działania okręgowej rady adwokackiej należą wszystkie sprawy adwokatury, których załatwienia ustawa nie zastrzega innym organom adwokatury oraz innym organom izb adwokackich lub organom państwowym.
W procesie karnym może być jedynie adwokat. Wyklucza się z tego radców prawnych. Podobna sytuacja ma miejsce w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. W związku z zasadą, iż podstawowym prawem oskarżonego jest prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy obrońcy w Polsce stworzono prawo do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy. Mają do tego prawo osoby nieletnie, niezaradne życiowo, upośledzone w sposób uniemożliwiający samodzielna obronę, osoby nie znające języka polskiego i osoby, co do których zachodzi wątpliwość co do ich poczytalności. Oskarżony musi mieć obrońcę również w sytuacji, gdy zarzucono mu zbrodnię lub pozbawiono go wolności.
We wszystkich przypadkach, gdy posiadanie obrońcy jest obowiązkowe, a oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy ustanowi mu obrońcę z urzędu - adwokata. Obrońcę z urzędu można też wyznaczyć przy obronie dobrowolnej, pod warunkiem, że osoba ta wykaże, iż nie jest w stanie ponieść kosztów obrony, bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.
Istnieje również tzw. przymus adwokacki, który jest formą instytucji obrońcy z urzędu. Polega na tym, że pewne czynności dokonane mogą być tylko przez adwokata. Są to sytuacje określone przez ustawodawcę niezależne od tego, czy oskarżony chce mieć obrońcę czy nie.
Obecnie przymus adwokacki dotyczy składania apelacji od wyroku sądu okręgowego, kasacji kierowanej do Sądy Najwyższego, zażalenia na odmowę przyjęcia kasacji, aktu oskarżenia wnoszonego samodzielnie przez oskarżyciela posiłkowego i wniosku o wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu.
We wszystkich tych przypadkach wymaga się, aby pismo procesowe było "sporządzone i podpisane przez adwokata". Niekiedy dopuszcza się uczynienie tego przez radcę prawnego.
Radca prawny-są to zatrudnieni przez jednostki prowadzące działalność gospodarczą, udzielają im pomocy prawnej i opracowują umowy, opisują sprawy pracownicze itp. Podstawową działalność radców prawnych stanowią problemy z prawa cywilnego, gospodarczego i prawa pracy. Nie prowadzą spraw karnych.
Notariat
D. Notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym podmioty są obowiązane albo pragną nadać formę notarialną. Notariusz jest osobą zaufania publicznego, korzysta z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, podlega w dość szerokim zakresie nadzorowi Ministra Sprawiedliwości. Dokumenty wystawione przez notariusza mają charakter dokumentów urzędowych. Charakter czynności zawodowych notariusza oraz sposób ich wykonywania mają też cechy wolnego zawodu.
Notariusze tworzą samorząd notarialny. Notariuszem zostać można po odbyciu aplikacji notarialnej i egzaminie notarialnym. Trzeba ponadto pracować co najmniej 2 lata w charakterze asesora notarialnego i ukończyć 26 lat. Notariusza powołuje Minister Sprawiedliwości. Notariusz prowadzi kancelarię i powinien osobiście dokonywać wszystkich czynności (np. sporządzać akty notarialne, poświadczenia, spisywać protokoły, przygotowywać odpisy dokumentów). Obecnie zawód wykonuje około 1,6 tys. notariuszy.
E. Adwokat i radca prawny. Zawody te należą do tzw. wolnych zawodów. Przyjmuje się, że 'wolny zawód' to profesja, która wyróżnia się: - służebnością publiczną zawodu, wyrażającą się misją ochrony rozwijania lub gwarantowania dóbr wyższego rzędu (życia, zdrowia, sztuki, własności intelektualnej, mienia wielkiej wartości, ładu społecznego i publicznego, praw i wolności jednostki itp.), - intelektualnym charakterem czynności zawodowych wymagającym specjalistycznej edukacji, często też praktyki, - intelektualną i ekonomiczną niezależnością osoby wykonującej wolny zawód, - związaniem szczególnymi zasadami etyki zawodowej, - obowiązkową przynależnością do właściwej korporacji zawodowej (samorządu zawodowego), - świadczeniem usług na własną odpowiedzialność.
Wolne zawody prawnicze w Polsce lat dziewięćdziesiątych były terenem ostrej konfrontacji między adwokatami a radcami prawnymi. Od 1997 r. radcowie uzyskali znaczne rozszerzenie swoich kompetencji, a adwokaci utracili monopol na świadczenie wielu usług. W sensie przedmiotowym spod zakresu czynności zawodowych radcy wyłączone są obecnie tylko sprawy karne, rodzinne i opiekuńcze. Radca w sprawach karnych może występować jedynie jako pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego oraz powoda cywilnego, jeżeli jest nim instytucja państwowa, społeczna lub przedsiębiorca, a także występować jako pełnomocnik pokrzywdzonego przedsiębiorcy oraz jako pełnomocnik interwenta i podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe.
Oba zawody są obecnie bardzo zbliżone pod wieloma względami, takimi jak np. dostęp do zawodu, uprawnienia i obowiązki, zasady organizacji samorządów, zasady etyki zawodowej. Korporacje zawodowe adwokatów i radców mają znaczny stopień samorządności i autonomii w kreowaniu wielu istotnych standardów postępowania, decydują o dopuszczeniu do uprawiania danego zawodu i o stosowaniu środków dyscyplinujących swoich członków. Korporacje są formą zdecentralizowanej administracji publicznej, podlegają nadzorowi państwa oraz sądowej kontroli rozstrzygnięć adresowanych do swoich członków.
Obecnie trwa dyskusja o dostępie do wolnych zawodów prawniczych (w tym i do zawodu notariusza). Dopuszczenie do wykonywania pewnych zawodów to tradycja wywodząca się ze średniowiecza. Samorządy zawodowe (korporacje zawodowe) tradycyjnie decydują o tym, kto będzie ich członkiem. Po to są między innymi tworzone. Samorządami zawodowymi objętych jest także kilka innych zawodów, w których preferowane jest wykształcenie prawnicze albo które można wykonywać po prawie (komornik, rzecznik patentowy, doradca podatkowy, kurator sądowy). Jest to więc problem szerszy: czy korporacje powinny mieć prawo do dopuszczania do zawodów oraz w jakim zakresie państwo powinno nadzorować proces rekrutacji i określać zasady wykonywania pewnych profesji? Gdzie jest racjonalna granica? Korporacje zawodowe (jest ich w Polsce coraz więcej) mają obowiązek dbać o poziom profesjonalizmu swoich członków, ale nie może to oznaczać blokowania dostępu do zawodu w obawie przed konkurencją ze strony młodszych kadr. W ogromnej większości państw europejskich adwokatem zostaje się na podstawie egzaminu organizowanego przez państwo lub z udziałem państwa (np. w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech). Korporacje adwokackie nie decydują tam same, kto dostaje się na aplikację. Najbardziej liberalna jest Hiszpania praktyka adwokacka jest tam otwarta dla każdego absolwenta prawa, który znajdzie zatrudnienie w już działającej kancelarii prawniczej. Adwokat świadczy pomoc prawną osobom fizycznym, przedsiębiorcom oraz jednostkom organizacyjnym organom państwowym, samorządowym, organizacjom społecznym i innym jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej.
Zasięg podmiotowy i przedmiotowy pomocy prawnej udzielanej przez adwokata nie jest w zasadzie ograniczony prawem, a w wykonywaniu swoich obowiązków zawodowych adwokat podlega tylko Konstytucji i ustawom. W czasie i w związku z wykonywaniem zawodu adwokat korzysta z ochrony prawnej, podobnie jak sędzia i prokurator. Jego tytuł zawodowy 'adwokat' podlega ochronie prawnej.Adwokatura (palestra) to ogół adwokatów i aplikantów adwokackich zorganizowanych na zasadach samorządu zawodowego.
Adwokat, wykonując swój zawód udziela porad prawnych, sporządza opinie prawne i opracowuje projekty aktów prawnych. Na podstawie udzielonego pełnomocnictwa występuje przed sądami i urzędami. Coraz częściej negocjuje w imieniu klienta. Adwokaci pracują obecnie głównie w indywidualnych kancelariach adwokackich albo w spółkach (jawnej, cywilnej, komandytowej, partnerskiej). Często w spółkach pracują adwokaci i radcowie prawni, przy czym wyłącznym przedmiotem ich działalności musi być świadczenie pomocy prawnej. Siedzibę zawodową adwokata, na jego wniosek, wyznacza okręgowa rada adwokacka. Adwokaci zorganizowani są w samorząd adwokacki. Nadzór nad ich działalnością sprawuje Minister Sprawiedliwości.Obecnie zawód wykonuje około 7 tys. adwokatów.
Radca prawny świadczy pomoc prawną, polegającą w szczególności na udzielaniu porad prawnych sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych, oraz występowaniu przed sądami i urzędami w charakterze zastępstwa prawnego i procesowego. Coraz częściej tez negocjuje umowy w imieniu klienta. Celem pomocy prawnej jest ochrona prawna interesów podmiotów na rzecz których jest wykonywana.
Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego. Tytuł zawodowy 'radca prawny' podlega ochronie prawnej. Radca prawny wykonuje zawód zgodnie z prawem ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej oraz etyki radcy prawnego (kodeksu etyki radcy prawnego). Radca prawny wykonuje swój zawód jako zawód 'wolny' albo w ramach stosunku pracy. Jest dyskusyjne w doktrynie, czy radca zatrudniony w przedsiębiorstwie albo innej jednostce w ramach umowy o pracę wykonuje nadal 'wolny zawód'.
Jeśli radca prawny wykonuje swój zawód jako 'wolny', to robi to: - na podstawie umowy zlecenia, - w kancelarii radcy prawnego, - w spółce (jawnej, cywilnej, komandytowej, partnerskiej). W spółce może pracować razem z adwokatami.
Jeśli natomiast radca prawny wykonuje swój zawód w ramach stosunku pracy, to zajmuje wtedy samodzielne stanowisko, podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Jeśli w jednostce pracuje wielu radców, mogą być zorganizowani w komórki, biura itp., jednak każdy z nich podlega bezpośrednio kierownikowi.
Radca może być zatrudniony w więcej niż jednej jednostce organizacyjnej. Zawód można wykonywać jednocześnie w różnych formach, a więc w stosunku pracy i w kancelarii, spółce lub na podstawie umowy zlecenia. Obecnie wykonuje zawód ponad 20 tys. radców. Po wejściu do Unii Europejskiej polscy adwokaci i radcowie muszą liczyć się z konkurencją unijnych kolegów, dla których otworzy się polski rynek pomocy prawnej. Jednocześnie sami mają szansę na pracę w państwach Unii.
rafaello2222