00:00:00:www.napiprojekt.pl - nowa jako�� napis�w.|Napisy zosta�y specjalnie dopasowane do Twojej wersji filmu. 00:00:14:Napisy t�umaczone z wersji angielskiej. 00:00:27:Do wersji dost�pnej na portalu YouTube. 00:01:30:Pos�uchaj mnie. 00:01:33:Jeste�, tak jak ja homo sapiens, 00:01:37:cz�owiekiem rozumnym. 00:01:40:�ycie, 00:01:41:cud wszech�wiata, pojawi�o|si� oko�o 4 mld lat temu. 00:01:46:A my, ludzie zaledwie 200 tys lat temu. 00:01:50:Zn�w uda�o nam si� zniszczy�|r�wnowag�, tak wa�n� dla �ycia. 00:01:56:Pos�uchaj uwa�nie tej niezwyk�ej|historii. Historii o Tobie. 00:02:00:i zdecyduj co z ni� zrobisz. 00:02:21:To s� �lady naszego pochodzenia. 00:02:24:Na pocz�tku nasza planeta nie by�a|niczym wi�cej ni� kul� ognia. 00:02:29:ob�okiem pozlepianych ziarenek kurzu 00:02:32:podobnie jak wiele innych|ob�ok�w we wszech�wiecie. 00:02:36:To w�asnie tutaj zdarzy� si� cud �ycia. 00:03:28:Dzi� �ycie, nasze �ycie 00:03:30:to tylko ogniwo w|przeogromnym �a�cuchu istnie� 00:03:34:kt�re nast�powa�y jedno po drugim|na Ziemi, przez oko�o 4 mld lat. 00:03:43:Nawet dzi� 00:03:44:nowe wulkany zmieniaj� nasze otoczenie. 00:03:48:Wyrzucaj� z siebie to,|z czego powsta�a Ziemia, 00:03:52:stopion� ska�� z najwi�kszych g��bin, 00:03:55:krzepn�c�, p�kaj�c�, zapadaj�c� si�|lub rozszerzaj�c� cienk� skorup�. 00:04:00:zanim przejd� w stan u�pienia. 00:04:16:Te szcz�tki ziej�cych dymem g�r 00:04:20:by�y �wiadkami narodzin|pierwotnej atmosfery Ziemi. 00:04:23:Atmosfery ca�kowicie beztlenowej. 00:04:27:G�stej od pary wodnej 00:04:30:pe�nej dwutlenku w�gla 00:04:33:Piek�o. 00:04:45:Ziemia styg�a. 00:04:47:Para wodna skrapla�a si� i|spada�a jako gigatyczne ulewy. 00:04:51:W�a�ciwa odleg�o�� od S�o�ca,|niezbyt daleko i nie za blisko, 00:04:56:da�y na Ziemi doskona�� r�wnowag�,|co pozwoli�o utrzyma� wod� 00:05:00:w stanie p�ynnym. 00:05:02:Woda wy��obi�a kana�y. 00:05:05:S� jak t�tnice albo ga��zie drzew 00:05:09:przenosz� �yciodajne soki,|kt�re woda daje Ziemi. 00:05:24:Rzeki wyp�ukuj� minera�y ze ska�|i oddaj� je do wody ocean�w. 00:05:31:Oceany staj� si� s�one. 00:05:52:Sk�d pochodzimy? 00:05:55:Gdzie pojawi�o si� pierwsze �ycie? 00:05:59:Cud wszechczas�w, 00:06:01:prymitywne formy �ycia znajduj�|si� do dzi� w gor�cych �r�d�ach. 00:06:05:Nadaj� im kolor. Nazywamy|je archeobacteria. 00:06:19:�yj� dzi�ki ciep�u Ziemi. 00:06:21:Wszystkie, za wyj�tkiem sinic 00:06:24:albo niebiesko-zielonych glon�w. 00:06:27:Tylko one maj� mo�liwo��|wykorzystania s�o�ca 00:06:29:i przej�cia jego energii. 00:06:33:S� to �yj�cy przodkowie|dzisiejszych ro�lin. 00:06:40:Te male�kie bakterie|i miliony ich potomk�w 00:06:44:zmieni�y los planety. 00:06:48:Zmieni�y jej atmosfer�. 00:06:56:Co si� sta�o ze zwi�zkami|w�gla, zatruwaj�cymi atmosfer�? 00:07:01:Ci�gle s� tutaj, uwi�zione|w skorupie ziemskiej. 00:07:07:Tutaj by� kiedy� ocean,|zamieszkany przez mikroorganizmy. 00:07:12:Wytworzy�y skorupki, przechwytuj�c|atmosferyczny dwutlenek w�gla. 00:07:16:kt�ry rozpuszcza� si� w oceanie. 00:07:19:Te osady to skorupki 00:07:22:tych miliard�w i|miliard�w mikroorganizm�w. 00:07:31:Dzi�ki nim w�giel opu�ci� atmosfer� 00:07:35:i mog�y powsta� inne formy �ycia. 00:07:42:Oto �ycie, kt�re zmieni�o atmosfer�. 00:07:47:�ycie ro�linne, zasilane energi� s�o�ca, 00:07:50:kt�re ma moc zrywania wi�zania chemicznego|w cz�steczkach wody i uwalniania tlenu. 00:07:55:Tlen wype�ni� atmosfer�. 00:07:59:Woda na Ziemi cyklicznie si� odnawia. 00:08:04:Opady, parowanie, 00:08:06:chmury, deszcz, 00:08:09:�r�d�a, rzeki, 00:08:12:morza, oceany, lodowce... 00:08:15:Obieg nigdy si� nie zatrzymuje. 00:08:18:Zawsze jest tyle samo wody na Ziemi. 00:08:21:Wszystkie gatunki na|Ziemi pij� t� sam� wod�. 00:08:27:Woda to zadziwiaj�ca substancja. 00:08:30:Jedna z najbardziej zmiennych. 00:08:33:Ma posta� p�ynn� jako woda bie��ca, 00:08:35:gazow� jako para wodna,|lub sta�� jako l�d. 00:08:43:Na Syberii zamarzaj�ce|zim� powierzchnie jezior 00:08:47:zachowuj� �lady si�, kt�rymi|dzia�a zamarzaj�ca woda. 00:08:51:L�ejsze od wody kryszta�y lodu. 00:08:54:Tworz� barier� ochronn� przed zimnem, 00:08:57:pod kt�r� mo�e przetrwa� �ycie. 00:09:36:Si�y �ycia wp�ywaj� na siebie. 00:09:39:Wszystko jest powi�zane. 00:09:41:Nic nie jest samowystarczalne. 00:09:44:Woda i powierze nie mog�|istnie� bez siebie, 00:09:46:zjednoczone dla naszego �ycia na Ziemi. 00:09:50:Wymiana to podstawa. 00:10:11:Ziele� przebij�j�ca si� za chmurami|jest �r�d�em tlenu w powietrzu. 00:10:17:70% tego gazu, 00:10:19:bez kt�rego nie mog�|dzia�a� nasze p�uca, 00:10:23:pochodzi z glon�w, kt�re|�yj� na powierzchni ocean�w. 00:10:28:Nasza Ziemia zachowuje r�wnowag�, 00:10:31:w kt�rej ka�dy byt odgrywa swoj� rol� 00:10:34:i �yje tylko dzi�ki innym bytom. 00:10:38:Delikatna, krucha harmonia,|kt�r� tak �atwo zburzy�. 00:10:51:Tak wi�c korale narodzi�y si�|ze zwi�zku glon�w i otwornic. 00:10:56:Rafy koralowe pokrywaj�|mniej ni� 1% dna ocean�w, 00:11:00:ale zapewniaj� schronienie tysi�com|gatunk�w ryb, mi�czak�w i glon�w. 00:11:06:Zale�y od nich r�wnowaga ka�dego oceanu. 00:11:20:Czas Ziemi liczony|jest w miliardach lat. 00:11:25:Stworzenie drzew zaj�o|ponad 4 miliardy lat. 00:11:32:Drzewa s� ukoronowaniem ci�gu gatunk�w, 00:11:37:doskona�a, �ywa rze�ba. 00:11:40:Drzewa opieraj� si� grawitacji. 00:11:42:S� jedynie cz�ci�|niepohamowanego wzrostu ku niebu. 00:11:48:Powoli wzrastaj� do s�o�ca,|kt�re karmi ich li�cie. 00:12:06:Odziedziczy�y po|mikroskopijnych sinicach 00:12:10:umiej�tno�� poch�aniania|energii �wietlnej. 00:12:13:Magazynuj� j� i �yj� dzi�ki niej, 00:12:16:przemieniaj� j� w drewno i li�cie, 00:12:19:kt�re nast�pnie roz�o�� si� na|mieszanin� wody, minera��w, 00:12:23:i materii organicznej. 00:12:30:I tak, 00:12:31:stopniowo, 00:12:33:tworzy si� gleba. 00:12:47:Gleba roi si� od nieustannej|aktywno�ci mikroorganizm�w, 00:12:51:�eruj�cych, kopi�cych,|spulchniaj�cych i przetwarzaj�cych. 00:12:55:Tworz� humus, �yzn� warstw�, z|kt�r� zwi�zane jest �ycie na ziemi. 00:13:22:C� wiemy o �yciu na Ziemi? 00:13:25:O ilu gatunkach mamy|poj�cie? O dziesi�tkach? 00:13:29:A mo�e o tysi�cach? 00:13:31:Co wiemy o ich wzajemnych powi�zaniach? 00:13:45:Ziemia jest cudem. 00:13:48:�ycie pozostaje tajemnic�. 00:14:06:Gromady zwierz�t, powi�zanych|zwyczajami i obrz�dami 00:14:11:kt�re rodzi�y si� przez pokolenia. 00:14:33:Niekt�re z nich przystosowa�y|swoj� natur� do pastwisk 00:14:36:a pastwiska dostosowa�y|si� do ich natury. 00:14:39:Zyskuj� obie strony. 00:14:41:Zwierz�ta zaspokajaj� g��d|a drzewa mog� odrosn��. 00:15:27:W wielkiej przygodzie �ycia na Ziemi 00:15:29:ka�dy gatunek odgrywa wa�n� rol�, 00:15:32:ka�dy gatunek ma swoje miejsce. 00:15:35:Nic nie jest bez znaczenia czy zb�dne. 00:15:39:Wszystko jest zr�wnowa�one. 00:15:54:I teraz w�a�nie Ty 00:15:57:homo sapiens, cz�owiek rozumny, 00:15:59:zaczynasz swoj� histori�. 00:16:03:Korzystasz z dziedzictwa 4 miliard�w lat 00:16:07:pozostawionych w spadku przez Ziemi�. 00:16:17:Masz zaledwie 200 000 lat, 00:16:20:ale zmieni�e� oblicze �wiata. 00:16:25:Pomimo swej niedoskona�o�ci|zaw�aszczy�e� ka�de siedlisko 00:16:29:i zdoby�e� wielkie terytoria, jak|�aden inny gatunek przed tob�. 00:16:40:Po 180 000 lat tu�aczki 00:16:43:i dzi�ki bardzo sprzyjaj�cemu klimatowi 00:16:46:ludzie osiedlili si� 00:16:48:Nie musieli d�u�ej polowa�, aby prze�y� 00:16:52:Wybrali �ycie w wilgotnym|�rodowisku bogatym w ryby, 00:16:55:zwierzyn� i dzikie ro�liny. 00:16:58:Ziemia, woda i �ycie po��czone ze sob�. 00:17:31:Nawet dzi� 00:17:33:najwi�ksza liczba ludzi �yje|na wybrze�ach kontynent�w 00:17:37:lub nad brzegami rzek i jezior. 00:17:56:Na ca�ej planecie, jeden|cz�owiek na czterech 00:17:59:�yje tak, jak �yli|ludzie 6 000 lat temu, 00:18:03:dzi�ki zasobom natury,|zbieranym o ka�dej porze roku. 00:18:08:To spos�b na �ycie 1,5 miliarda ludzi, 00:18:13:to wi�cej ni� wszystkie zamo�ne narody. 00:19:19:Ale �ycie jest kr�tkie|i wymaga ci�kiej pracy. 00:19:24:codzienne �ycie zale�y|od kaprys�w natury. 00:19:28:Edukacja to rzadki przywilej. 00:19:32:Dzieci s� tak d�ugo cz�ci� rodziny 00:19:36:jak d�ugo dodatkowa para r�k 00:19:38:jest w stanie pom�c w utrzymaniu. 00:19:52:Istot� cz�owiecze�stwa 00:19:54:jest poczucie w�asnej s�abo�ci. 00:19:59:Fizyczn� si��, kt�rej|natura nam posk�pi�a, 00:20:04:znajdujemy w zwierz�tach, kt�re|pomagaj� nam odkrywa� nowe terytoria. 00:20:35:Ale jak podbija� �wiat o pustym brzuchu? 00:20:43:Odkrycie rolnictwa|zmieni�o bieg historii. 00:20:48:Sta�o si� to nieca�e 10 000 lat temu. 00:20:52:Rolnictwo to nasza|pierwsza wielka rewolucja. 00:21:03:Da�o nam pierwsze nadwy�ki 00:21:06:i pozwoli�o utworzy�|miasta i cywilizacje. 00:21:16:Zatar�y si� wspomnienia|tysi�cy lat walki z g�odem. 00:21:20:Dzi�ki zasiewom zwielokrotnili�my|swoje mo�liwo�ci 00:21:25:i nauczyli�my si� przystosowywa�|do gleby i klimatu. 00:21:46:Jeste�my jak inne gatunki na Ziemi. 00:21:49:Naszym podstawowym|zmartwieniem jest od�ywianie. 00:21:55:Gdy gleba staje si� mniej urodzajna 00:21:57:i zaczyna brakowa� wody 00:21:59:dokonujemy olbrzymiego|wysi�ku, aby wycisn�� 00:22:02:z ziemi wszystko, co|potrzebne do prze�ycia. 00:22:27:Ludzie przeobra�ali krajobraz, cierpliwie i z|oddaniem, jak wymaga�a tego Ziemia 00:22:32:w naj�wi�tszym z rytua��w,|powtarzanym zn�w i zn�w. 00:22:37:Rolnictwo to wci��|najwa�niejsze zaj�cie na �wiecie 00:22:43:Po�owa ludzko�ci uprawia ziemi�, 00:22:47:ponad trzy czwarte robi to r�cznie. 00:22:57:Rolnictwo jest jak tradycja|przekazywana z pokolenia na pokolenie 00:23:02:przeszczepiana w trudzie i znoju, 00:23:05:bo dla ludzko�ci to|podstawa przetrwania. 00:23:18:Ale po latach nadwyr�ania|mi�ni ludzie znale�li spos�b 00:23:23:na wykorzystanie energii z g��bi Ziemi. 00:23:37:Te p�omienie tak�e pochodz�|z ro�lin. S�o�ce w pigu�ce. 00:23:41:Czysta energia. Energia s�o�ca, 00:23:44:wch�oni�ta przed milionami|lat przez ro�liny...
waldi2015