Słynne wystąpienia srebra w Niemczech- Freiberg
Srebro, Ag, argentum, pierwiastek chemiczny, należący do grupy miedziowców. Jego liczba atomowa wynosi 47, masa atomowa- 107,8682, temp. topnienia 960,8°C, temp. wrzenia 2140°C, gęstość 10,5 g/cm3. Srebro posiada dwa izotopy trwałe; jest to biały, miękki, kowalny i ciągliwy metal szlachetny, odporny na działanie czynników atmosferycznych; najlepszy przewodnik ciepła i prądu elektrycznego; bardzo łatwo reaguje z siarkowodorem z powietrza pokrywając się ciemnym nalotem siarczku srebra(I), a także absorbuje z niego dwutlenek węgla. Srebro i jego sole są trujące; w przyrodzie występuje w postaci rodzimej oraz w minerałach (np. argentyt, chlorargiryt, pirargiryt).
GEOLOGICZNE WARUNKI WYSTĘPOWANIA
Właściwości chemiczne srebra pod wieloma względami są zbliżone do właściwości miedzi. Duża część obecnej produkcji srebra jest więc ubocznym produktem przy wydobyciu tego metalu. Obecnie 75 % wydobycia srebra jest pozyskiwanie w formie produktu ubocznego. Ponieważ większość złóż miedzi i ołowiu ma pochodzenie hydrotermalne, więc zawarte w nich srebro jest tego samego pochodzenia. Istnieją jednak na świecie złoża, w których srebro jest główną kopaliną. Jego najważniejszymi minerałami są argentyt ( Ag2s ) i tetraedryt ( ( CuAg )12Sb4S13 ). Istnieje także wiele innych minerałów srebra. Złoża srebra mają charakter żył hydrotermalnych związanych z skałami wulkanicznymi o składzie andezytu lub nyolitu. Łańcuchy górskie ciągnące się wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryk zawierają liczne przejawy wulkanizmu andezytowego i nyolitowego.
ZASTOSOWANIE
Czyste srebro i jego stopy stosuje się m.in. do wyrobu monet, nakryć stołowych, aparatury chemicznej; związki srebra stosowane są w produkcji klisz i błon światłoczułych, a srebro koloidalne - w lecznictwie jako środek antyseptyczny.
Srebro znane było już w starożytności. Światowe wydobycie srebra 1992 wyniosło 19 191 t; najwięcej wydobywały kopalnie Meksyku 2 317, USA - 1 804, Peru - 1 570, Australii - 1 248, Kanady - 1 207, Chile - 1 029, kraje b. ZSRR - 1 010, Polska - 798, Boliwia - 282, Szwecja - 282 tony.
Tabl . 1. Wydobycie srebra w 1995 r.
Kraje W tonach Udział w świecie w %
Świat 13 700 100
Meksyk 2 480 17,5
Peru 1 910 12,5
USA 1 450 11
Kanada 1 240 8
Rosja 1 200 8,7
Australia 1 200 8,7
Chile 970 7
Polska 767 5,5
Boliwia 337 2,3
Szwecja 281 2
Chiny 200 1,5
Do największych użytkowników srebra należały USA, Japonia i Niemcy, zwłaszcza dla przemysłu fotochemicznego (2/3 zapotrzebowania światowego), elektrycznego, elektronicznego, produkcji biżuterii, sztućców, bicia monet i medali.
Znaczna ilość srebra na rynku (ok. 50%) pochodzi z odzysku. Niewiele jest "czystych" kompanii wydobywających znaczące ilości srebra jako produkt główny.
METODY EKSPOLATACJI I PRZETWÓRSTWA
W dzisiejszych czasach prawie całkowicie zaprzestano wydobywania srebra z rudy srebronośnej. Okazało się to zbyt kosztowne w stosunku do wartości kruszcu. Ponadto postęp techniki wydobywania i oczyszczania metali o dużym znaczeniu przemysłowym jak miedź, cynk i ołów, pozwolił na odzyskanie srebra jako produktu ubocznego, bez dodatkowych nakładów finansowych. Metalurgia srebra polega głównie na przekształceniu w wysokiej temperaturze siarczków srebra w siarczany, a następnie redukcji i wytrąceniu metalicznego srebra. Jedną z metod wyizolowania srebra jest metoda amalgamatu. Do rudy, która zawiera ten metal dodaje się rtęć, która tworzy ze srebrem amalgamat. Amalgamat ten jest następnie wydzielany, a czyste srebro otrzymane jest drogą destylacji. Inną metodą ekstrakcji metalicznego srebra jest tak zwana metoda liksydacyjna, w której zawarty w rudzie pierwiastek rozpuszcza się w soli np. cyjanku sodu ( NaCn ), a następnie wydziela na powierzchni metalicznego cynku lub glinu. Z rud miedzi i ołowiu srebro izoluje się wykorzystując proces Parkera. Srebro techniczne otrzymuje się najczęściej metodami elektrolitycznymi.
SREBRO Z NIEMIEC
Wystąpienia niemieckie dostarczyły dużą ilość wyśmienitych okazów srebra rodzimego.
Ostatnie okazy wysokiej klasy znaleziono na początku lat 1960-tych.
Obecnie nie ma znalezisk dobrej jakości.
ROCZNA PRODUKCJA SREBRA:
świat 1979 11 000 ton
całe Niemcy 1979 80 ton
Niemcy, koniec XV w. 10 ton
Niemcy, ok. 1850 r. 40 ton
Niemcy, 1881-1885 r. 240 ton
3 typy wystąpień i mineralizacji:
Ø
Zn-Pb, siarczkowa, żyły dość ubogie w pierwotne minerały srebra (Freiberg, Clausthal)
Pb-Co-Ni-Bi-U, żyły bogatsze w srebro (Andreasberg, Schneeberg, Annaberg, Wittichen)
czarne łupki miedzionośne (Kupferschiefer - Mansfeld)
Początki eksploatacji srebra w Niemczech:
VII w. - Schemnitz
VIII w. – Kremnitz
968 r. - Rammelsberg, wystąpienie „odkryte” przez konia myśliwego
X w. - Saksonia, srebro zauważone w koleinie kół wozu.
Saksoński Szlak Srebra (Sächsische Silberstraße)
Ciągnący się na odcinku 230 kilometrów, dobrze oznakowany Srebrny Szlak, pierwszy szlak turystyczny Saksonii, zaczyna się w Zwickau i kończy w Dreźnie, czyli tam gdzie skarbce pękały pod ciężarem srebra, zapewniając w ten sposób silną władzę. Wydobycie rud srebra zagwarantowało temu regionowi bogactwo i umożliwiło rozkwit kulturalny.
Oprócz sukiennictwa to przede wszystkim wydobycie rudy srebra w pobliskim Schneebergu w okresie średniowiecza uczyniło mieszkańców Zwickau bogatymi ludźmi. „Wszystko pochodzi z góry“ – to stare przysłowie górnicze sprawdzało się jeszcze po 500 latach od rozpoczęcia wydobycia początkowo bogatych, później jednak coraz skromniejszych zasobów srebra w Rudawach. Rudawy jako jeden z najważniejszych regionów wydobycia w Niemczech do dziś oddziałują na wiele dziedzin życia. Coraz lepiej widać na przykład, że pielęgnowanie górniczych tradycji może być magnesem dla turystów. Srebrny Szlak, który jak srebrny łańcuch ciągnie się przez malownicze Rudawy, może się pochwalić cennymi zabytkami sztuki sakralnej i świeckiej, kościołami, katedrami oraz tradycyjnymi już paradami.
Na Srebrnym Szlaku spotkamy także cały szereg zabytków kultury technicznej. Zwiedzanie udostępnionych kopalń i oglądanie funkcjonujących jeszcze kilofów górniczych pozwala wyobrazić sobie, jak to wszystko wyglądało dawniej. Tam, gdzie rzemiosło i technika miały dobre warunki rozwoju, nie może oczywiście zabraknąć wspaniałych osiągnięć artystycznych. Począwszy od skarbców panujących tutaj Wettinów, a na pomnikach architektonicznych w starych ośrodkach handlowych i cechowych skończywszy. Srebrny deszcz z Rudaw przyczynił się również w dużym stopniu do blasku i sławy saksońskiego domu królewskiego w Dreźnie. Na terenie tym żyli i tworzyli ponadto wielcy wynalazcy, naukowcy i myśliciele dawnych czasów, na przykład takie osobowości jak Georgius Agricola, ojciec nauk o górnictwie, czy mistrz matematyki Adam Ries – ludzie znani daleko poza granicami swego kraju. Zwiedzając Srebrny Szlak, nie wolno zapomnieć o innym „srebrnym cudzie“, sławnych organach o niesamowitym wręcz brzmieniu zbudowanych przez saksońskiego organmistrza Gottfrieda Silbermanna.
Pełen gościnnych miejsc i ludzi Srebrny Szlak na wielu odcinkach oferuje jeźdźcom, rowerzystom oraz wędrowcom możliwość poznawania tego największego skansenu świata lub osobistego kontaktu z jego tradycjami i obyczajami podczas zwiedzania muzeów. Szlak prezentuje się malowniczo i pięknie w lecie, gdy mieni się wieloma barwami, w zimie zaś tworzy przytulny, romantyczny świat, jakby wyjęty z bożonarodzeniowej baśni. „Glück auf!“ (Szczęść Boże!) – tym górniczym pozdrowieniem wita się gości przybywających do tego niezwykłego regionu.
G. KRUSZCOWE (ERZGEBIRGE)- FREIBERG
Freiberg – miasto we wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Saksonia, w okręgu dyrekcyjnym Chemnitz, w powiecie Mittelsachsen (do 31 lipca 2008 w powiecie Freiberg), u podnóża Rudaw. Miasto liczy około 43,3 tys. mieszkańców.
Historia miasta sięga połowy XII w. kiedy osiedlili się tutaj frankońscy osadnicy.
Do rozwoju osadnictwa w tym rejonie przyczynił się, według legendy, kawałek skały, który znaleźli w rejonie Freibergu w roku 1168 przewoźnicy soli. Skała ta zawierała rudę srebra.
Wywołało to istną "gorączkę srebra" i doprowadziło do odkrycia bogatych złóż tego cennego kruszcu występującego tu w rudach cynkowo-ołowiowych. W 1185 roku margrabia Miśni Otto Bogaty zaprosił górników z Harzu. W 1221 roku powstało miasto Freiberg, działalność górnicza objęła obszar 20 km (N-S) ´ 10 km (E-W), 200 km2 zostało pokryte wyrobiskami górniczymi. Pod koniec XIV wieku wyczerpały się łatwo dostępne rudy.
W XVI nastąpił nowy okres wzmożonego wydobycia srebra. Działało 700 kopalń, które eksploatowały 1100 żył i co najmniej 46 odlewni srebra. Trzeci okres prosperity przypada na lata 1750-1900.
W 1765 założono Bergakademie we Freibergu - pierwszej na świecie wyższej uczelni górniczej. Jest to najstarszy uniwersytet górniczy na świecie. Kształciło się tu wielu wybitnych geologów i inżynierów górnictwa z całego świata, w tym również i z Polski. Nawet w XIX wieku, kiedy dostęp do uczelni zaborców był mocno utrudniony, Akademia Górnicza we Freibergu pozostała otwarta dla Polaków.
W 1900 roku pracowało już tylko 28 kopalń. Zatrudniały one 2700 górników. W czasie I wojny światowej zamknięto wszystkie kopalnie. Dopiero w 1937 roku 2 z nich wznowiły pracę. W czasie II wojny światowej uruchomiono kilka następnych kopalń. Ostatnia kopalnia zakończyła pracę w 1969 roku. Obecnie połączone kopalnie Alte Elisabeth i Reiche Zeche są kopalniami szkolnymi dla Technische Universität - Bergakademie Freiberg.
Intensywny rozwój osady zaczął się w drugiej połowie XII wieku, po odkryciu bogatych złóż srebra w rudach galenowo-sfalerytowych (ołowiowo-cynkowych). Od tego momentu aż do zamknięcia ostatniej kopalni rozwój miasta był ściśle związany z górnictwem i hutnictwem, bazującym początkowo tylko na pozyskaniu srebra, następnie również ołowiu, a w XIX i XX wieku także i cynku.
We
Feibergu jest muzeum mineralogiczne prezentujące okazy z nieczynnych już saksońskich kopalni, jak również okazy z wielu znanych stanowisk mineralogicznych na świecie. Prezentuje przede wszystkim bogate zbiory poświęcone historii górnictwa oraz hutnictwa we Freibergu, a także posiada kolekcje związane z życiem górników i hutników. Podrzędnie prezentowane są też znaleziska z wykopalisk miejskich oraz z historii miasta. .
Wśród wielu zabytków górniczych na uwagę zasługuje sztolnia o nazwie "Rothschonberger Stolln" będąca świadectwem mistrzowskich osiągnięć miernictwa górniczego. Sztolnia ta wybudowana przed ponad 125 laty odprowadzać miała wody z kopalni we Freibergu. Wykuta została na głębokości do 139 m, a jej główna część ciągnie się przez prawie 14 km na odcinku między Halsbrucke a Rothschonberg.
Miłośnikom starego górnictwa udostępniono do zwiedzania instalacje naziemne
kopalni "Alte Elisabeth" . Warto również zwiedzić kopalnię " Reiche Zeche", która pełni również rolę edukacyjną i prowadzone są tu zajęcia ze studentami.
Bacząc na wielowiekową tradycję górniczą regionu organizuje się tu parady bractw górniczych, które przyciągają rzesze turystów. Każdego roku w ostatnią niedzielę czerwca organizowana jest wielka parada górnicza związana ze świętem miasta. Liczne stowarzyszenia górnicze i hutnicze paradują w odświętnych strojach, ku uciesze turystów. Nie brakuje również polskiego akcentu w postaci reprezentacji górników z Wałbrzycha będącego jednym z miast partnerskich Freibergu.
Z historią miasta i regionu można zapoznać się w Muzeum Miasta i Górnictwa (Stadt- und Bergbaumuseum).
1163-1896: całkowita produkcja srebra około 5250 ton.
Żyły hydrotermalne z galeną srebronośną (do 0,3%), długość do 5-7 km, miąższość 50-150 cm
1768-1818: kopalnia Himmelsfürst wyprodukowała 18 ton srebra
1857: okazy srebra 225 kg (Himmelsfürst)
1879: drut srebrny o długości 12 cm (Himmelsfürst)
Żyła Freiesleben, kopalnia Himmelsfürst, głębokość 606 m - blok srebrny o wadze 3,4 kg (15´25´25 cm)
1819: kopalnia Mittagssonne - pęk drutu srebrnego o masie 10 kg
Minerały:
srebro rodzimeargentytpolybazytstefanitpirargyrytmiargyrytarsenopirytchalkopiryt tetraedrytpirytpirotyn galenakermesyt Sb2S2Ominerały uranowekwarckalcytargyrodyt Ag3GeS6
brzezinka