Filozofia – drobne notatki, kluczowe zagadnienia i luźne myśli.
Sebastian Patrzek
GWSHM Milenium
• Czym jest filozofia? Jest krytyczną wiedzą rozumową o warunkach możliwości rzeczywistości doświadczalnej jako całości.
Jak rozumiemy termin w potocznym języku?
• abstrakcja
• niepotrzebna
• rzeźba Rodina,,Myśliciel’’
• poza zasięgiem
• pyta o sens, a inni zwyczajnie żyją
Uprawiana od dzieciństwa gdy:
• problem
• świat traci sens
• nie wszystko jest oczywiste
• Nie można zamknąć uszu – trzeba zająć jakieś stanowisko
Tekst: fragment,,Uczty’’ Platona
• Kto jest uosobieniem filozofii?
• Jakie jest pochodzenie Erosa?
• Na czym polega filozofowanie ( poszukiwanie czy kontemplacja)
• Czym jest filozofia?
• Dlaczego filozofia nie osiągnie pełnego poznania rzeczywistości?
Filozofia – (gr. philos – miłośnik, sophia –mądrość), jakie źródła filozofii, dlaczego ludzie zaczęli filozofować:
• świadomość śmierci – żyjemy pomimo świadomości nieuniknionej śmierci,
• pytanie sens życia – cierpienie, śmierć odbierają poczucie bezpieczeństwa, stąd pytanie,
• wątpienie - krytyka źródeł i możliwości naszego poznania, zastanych norm i wartości,
• zdziwienie – świat mnie dziwi, nic o nim nie wiem, ale chcę uniknąć niewiedzy, stąd filozofia
• wynik redukcji instynktów – z tego powodu musimy korzystać z rozumu tworząc świat kultury,
• chęć oświecenia - Kant: ,,oświeceniem nazywam wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się swoim własnym rozumem bez obcego kierownictwa’’.
Jaka jest różnica między filozofią, a naukami empirycznymi?
• Filozofia jest nauką ogólną, której wyrosły nauki szczegółowe. Twierdzenia filozofii nie są falsyfikowane, są znaczeniowo mętne i nie bardzo wiadomo na czym miałoby polegać krytyka tych twierdzeń np. ,,nigdy nie wejdziemy drugi raz do tej samej rzeki’’ (Heraklit). Filozofia, z racji swej ogólności nie ma precyzyjnie określonego obiektu badawczego (umiłowanie mądrości).
Nauki szczegółowe
• Hipotezy naukowe podlegają falsyfikacji (falsyfikacja – świadectwo empiryczne obalające hipotezę, wykazywanie fałszywości hipotezy, np. przewrót kopernikański). Nauki charakteryzujące swoje dziedziny drogą precyzyjnej definicji obiektów badawczych w tych dziedzinach, a postęp w nauce można mierzyć coraz precyzyjniejszymi definicjami obiektów badawczych.
Kim byli filozofowie?
• Św. Tomasz z Akwinu – wykładowca Uniwersytet Paryski
• John Dewey – wykładowca Columbia University w Nowym Yorku
• Martin Heidegger – Uniwersytet we Freiburgu
• Ludwig Wittgenstein – Cambridge
• Św. Augustyn – lider religijny, biskup
• George Berkeley – biskup (Irlandia)
• Baruch Spinoza – szlifierz soczewek
• John Locke – lekarz
• John Stuart Mill – dziennikarz prasowy, korespondent „Member of Parliament”
Działy podstawowe filozofii
• epistemologia – (teoria wiedzy, teoria poznania), dział filozofii zajmujący się poznaniem.
Epistemologia – zagadnienia:
- zagadnienia prawdy – „prawda to zgodność myśli (idei) z rzeczywistością” – Arystoteles,
- źródła poznania – co jest źródłem pewnej prawomocnej wiedzy: doświadczenia, empiria (Hume, Locke), czy rozum (Kartezjusz, racjonalizm),
- granice poznania – czy podmiot poznający w aktach poznania, może poznać rzeczywistość zewnętrzną w stosunku do tego podmiotu,
• estetyka – refleksja filozoficzna nad pięknem i sztuką,
• etyka – refleksja filozoficzna nad normami. (Estetyka i etyka wchodzą w skład aksjologii rozumianej jako nauka o wartościach etycznych i estetycznych).
• ontologia – teoria bytu – Co istnieje?
• antropologia – nauka o człowieku i jego środowisku (antroposfera),
• logika – teoria niezawodnych wnioskowań, umiejętność rozumowania,
• metafizyka – (gr. meta – to co przed, to co ponad, poza, physika – przyroda, rzeczy naturalne).
Wszystko to co przed fizyką (fizycznością). Pod tym tytułem zgromadzono wszystkie pergaminy Arystotelesa, które były umieszczone po jego fizyce. Tematami metafizyki są: sam byt (ontologia), byt boski (teologia), dusza (psychologia) i powiązanie w całość wszystkiego co istnieje (kosmologia).
Ważniejsze pojęcia:
• Ontos – byt,
• Episteme – wiedza, poznanie,
• Logos – rozum, słowo, nauka, refleksja, język,
• Noumen – rzecz w sama w sobie,
• Fenomen – świat zjawiskowy, który nas otacza
• Empiryzm – doświadczenie czegoś. Przyznanie doświadczeniu dominującej roli w poznaniu, Empiryzm posługuje się metodą indukcyjną (od szczegółu do ogółu),
• Racjonalizm (amprioryzm) – przyznanie rozumowi dominującej roli w poznaniu. Racjonalizm posługuje się metodą dedukcyjną (od ogółu do szczegółu),
• Jakości zmysłowe – to co poznaję z pomocą zmysłów wzroku, smaku, zapachu, dotyku, słuchu.
Jońska filozofia przyrody – tworzenie pierwszych kosmologii, poszukiwanie prazasady, pratworzywa (gr. arche):
• Tales z Miletu (VII – Vi w p. Chr.) – woda, z niej całe życie,
• (uczeń) Anaksymander – (V w p. Chr.) apeiron (coś nieskończonego, bezgranicznego i nieokreślonego),
• (uczeń) Anaksymenes – (V w p. Chr.) powietrze (gęste powietrze – woda, ziemia, kamień, rozrzedzenie powietrza - ogień),
Presokratycy (dalej myślenie kosmologiczne):
• Pitagorejczycy – Pitagoras (V w p. Chr.) teoria liczb, odkrył stosunki liczbowe w muzyce, cały wszechświat jest harmonijnie zbudowany, muzyka sfer,
• Empedokles – (IV w p. Chr.) istnieją cztery żywioły jako prazasada (woda, ziemia, ogień, powietrze),
• Anaksagoras – (IV w p. Chr.) isnieje nieskończenie wiele składników podstawowych
Pluralizm
• Euklippos – (V w p. Chr.) i Demokryt (IV – III w p. Chr.) wszystko złożone jest z materialnych, ruchomych atomów – materializm,
• (eleaci) Ksenofones (V w p. Chr.) wszystko jest bogiem, wszystko to jeden Bóg,
• (eleaci) Parmenides (V – IV w p. Chr.) byt jest wieczny, nieruchomy, niezmienny,
• bezczasowy. Byt jest, a niebytu nie ma.
• Heraklit – (V – IV w p. Chr.) problem przemieniania się i stawania się, myślimy
• przeciwieństwami: noc, dzień, wszystko jest jednością i wszystko przemija.
Sofiści pierwsi podjęli dyskusje nad problemem człowieka i społeczeństwa, rezygnując z myślenia kosmologicznego. Sofiści byli pierwszymi relatywistami:
• Protagoras – (IV w p. Chr.) „o każdej rzeczy można na równi rozprawiać za i przeciw”, a „człowiek jest miarą wszech rzeczy” (relatywizm vs absolutyzm),
• Gordiasz (IV w p. Chr.) „nic nie istnieje, a jeśli nawet coś istnieje, to nie można tego
poznać, a jeśli nawet by się cos poznało to nie mogłoby to być przekazane i wytłumaczone” (relatywizm językowy).
PLATON
n 427 – 347 p.n.e.
n Właściwe imię Platona, otrzymane po dziadku, brzmi Arystokles. Według najpopularniejszej hipotezy, przezwisko Platon (od gr. platos - szerokość, obszerność, rozległość)
n Pozycja społeczna rodziny Platona jest istotnym faktem biograficznym, ukierunkowała bowiem jego zapatrywania polityczne.
n Otrzymał staranne wykształcenie, które według zasad greckich polegało na kształtowaniu harmonii ducha i ciała (tzw. kalokagatia), a więc obejmowało zarówno naukę jak i rozwój fizyczny.
n Studia filozoficzne rozpoczął najpierw pod kierunkiem Kratyla, zwolennika Heraklita. Rodzina kształciła go na kupca – w tym celu Platon odbył kilka podróży do Azji Mniejszej i na Kretę. W wieku 18 lat, w czasie jednej z podróży morskich został porwany przez piratów i sprzedany jako niewolnik.
n W wieku 20 lat spotkał Sokratesa i został jego najwierniejszym uczniem. Studiował u niego przez 8 lat. Wyrok śmierci wydany na Sokratesa za wypowiadanie niepopularnych poglądów zniechęcił Platona do demokratycznego systemu rządów.
n Po śmierci Sokratesa opuścił wraz z innymi współuczniami Ateny i przez 12 lat podróżował po Grecji, Egipcie i Wielkiej Grecji. Powrócił w 40.roku życia do Aten i tu założył swą Akademię Ateńską.
n Według pewnych opinii pierwszymi dziełami filozoficznymi Platona były dialogi Sokratesa ze sceptykiem Filonem. Do dziś jest przedmiotem sporu, czy Platon wkładał w usta Sokratesa własne poglądy, czy też dialogi są faktyczną wykładnią poglądów Sokratesa.
n W 387 p.n.e. założył sławną Akademię Ateńską. Miała ona wydać wykształconą klasę "filozofów-władców", zgodnie z poglądami politycznymi Platona.
n System Platona przechodził wielorakie zmiany, nigdy nie osiągnął stanu spójności i konsekwencji. Filozof sam zdawał sobie sprawę z faktu, że rozum nie rozwiąże wszystkich zagadek bytu, w jednym z listów napisał bowiem:
n O tym, na czym naprawdę mi zależy (...) nie ma i nie będzie żadnego mego pisma, bo nie jest to racjonalne, jak matematyka, i nie daje się ująć w słowa. Ale gdy długo zmagałeś się z rzeczą, nagle zapala się w duszy jakby światło. Kto nie jest wewnętrznie zrośnięty i spokrewniony z tym, co moralne i piękne, ten (...) nigdy nie pozna prawdy o dobru i złu.
n Filozofia Platona, zwłaszcza w postaci neoplatonizmu w ujęciu Plotyna i Porfiriusza została później zaadaptowana przez myśl chrześcijańską. Nurt franciszkański tej myśli wciąż odwołuje się do tradycji platońskiej
Dzieła
Dialogi sokratejskie
n KRITON
n CHARMIDES
n OBRONA SOKRATESA
n EUTYFRON
n PAŃSTWO I
Dialogi okresu średniego
n Uczta
n Fedon
n Państwo II – X
Dialogi okresu późnego
n Polityk
n Fileb
Poglądy
n Dualizm (ciało więzieniem duszy)
n Teoria idei
Czym są pojęcia?
Oprócz zwykłych przemijających rzeczy istnieją także byty niezmienne, niematerialne i wieczne, których nie można poznać w sposób bezpośredni i to do nich, a nie do rzeczy odnoszą się pojęcia.
n Miłość platońska
Arystoteles
§ Arystoteles urodził się w roku 384 p.n.e. w greckiej kolonii Stagirus, (dlatego mówi się o nim także Stagiryta), u wybrzeży Tracji. Jego ojciec Nikomachos był nadwornym lekarzem macedońskiego króla Amyntasa.
§ W wieku 17 lat Arystoteles został wysłany do Aten aby odebrać staranne wykształcenie w Akademii Platońskiej. W Akademii Arystoteles spędził w sumie 20 lat
§ Po śmierci Platona był naturalnym pretendentem do objęcia pozycji rektora Akademii – jednak inni członkowie Akademii zdecydowali się wybrać na to stanowisko siostrzeńca Platona, ze względu na dużą rozbieżność wypracowanego przez Arystotelesa systemu filozoficznego z systemem Platona.
§ Arystoteles następnie pracował jako nadworny lekarz i doradca Hermeasa – władcy kolonii Assos w Mezji
§ W Macedonii został osobistym nauczycielem Aleksandra III Macedońskiego (7 lat)
§ Arystoteles w Atenach założył własną, konkurencyjną do Akademii szkołę filozoficzną zwaną Liceum, która była wspierana przez Aleksandra Macedońskiego i wkrótce przyćmiła Akademię.
§ Po śmierci Aleksandra i upadku pro-macedońskiego rządu w Atenach Ateńczycy zamknęli Liceum a sam Arystoteles musiał uciekać z miasta. Przeniósł się wtedy do miasta Chalkis na wyspie Eubea, gdzie po dwóch latach zmarł.
§ W wieku około 28 lat ożenił się z młodszą o 10 lat Pythias, z którą miał córkę nazwaną po matce Pythias. Po śmierci żony Arystoteles związał się z Herpyllis, z którą miał syna Nikomachusa, nazwanego tak od imienia ojca Arystotelesa.
§ Metafizyka: Andronikos z Rodos
§ Logika: Kategorie, O wyrażaniu myśli
§ Fizyka: O świecie, O niebie
§ Biologia: O rodzeniu się zwierząt, Zoologia
§ Psychologia: O śnie i czuwaniu, O duszy
§ Filozofia: Etyka nikomachejska, Polityka
Arystoteles dokonał podziału nauk:
§ Teoretyczne - których celem jest formułowanie wiedzy dla niej samej (metafizyka, fizyka i matematyka)
§ ...
psychologia2010.wsfiz