AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY
Układ nerwowy autonomiczny wraz z układem dokrewnym i limbicznym zachowuje stałość środowiska wewnętrznego (homeostaza). Wyróżnia się w nim 2 przeciwstawne komponenty :
- część sympatyczna
- część parasympatyczna
UKŁAD SYMPATYCZNY jest układem walki, agresji i ucieczki. Pobudza on narządy nad przeponą brzuszną, hamuje narządy pod przeponą brzuszną. Pobudzenie układu sympatycznego powoduje:
- rozszerzenie źrenicy
- poszerzenie naczyń ważnych narządów
- serca
- mózgowia
- kończyn dolnych
- obkurczenie łożyska trzewnego
- pobudzenie serca chrono - ??? ; ino - /silniej kurczy/ ; bacho /pod większym ciśnieniem/
- rozszerzenie drzewa oskrzelowo-płucnego
- pobudzenie wydzielania potu. Gruczoły skóry potowe są jedynymi, które unerwia układ symaptyczny (rola chłodnicy)
- pobudza rdzeń nadnerczy do wydzielania katechalin :
- epifedryny
- norepifedryny
- hamuje perystaltykę jelit i obkurcza zwieracze wewnętrzne odbytu i cewki moczowej
- ejakulacja
Pobudzenie układu sympatycznego we wstrząsie powoduje :
- niedokrwienie jelit - translokacja bakterii z jelit do krwi, co wywołuje wstrząs septyczny i niewydolność wielonarządową (MONS)
- niedokrwienie nerek - powoduje przednerkową niewydolność nerek
UKŁAD PARASYMPATYCZNY ; jego działanie jest przeciwstawne do w/w działań układu sympatycznego:
- zwężenie źrenicy
- hamowanie działania serca i drzewa oskrzelowo-płucnego
- wzmaga perystaltykę jelit
- rozkurcza zwieracze
- erekcja
Zarówno układ sympatyczny, jak i parasympatyczny ma część ośrodkową i obwodową, przy czym część obwodowa wyrasta z części ośrodkowej.
PODZIAŁ
4
SYMPATYCZNY
· ośrodkowa - jądro pośrednioboczne (C8-L2/3)
· obwodowa :
- gałąź łącząca biała
- zwoje pnia współczulnego
- gałąź łącząca szara
- gałąź naczyniowa
- nerwy trzewne
- gałęzie trzewne
- zwoje współczulne przedkręgowe
PARASYMPATYCZNY
· ośrodkowa :
- część czaszkowa :
- jądro dodatkowe III
- jądro ślinowe górne VII
- jądro ślinowe dolne IX
- jądro grzbietowe X
- część krzyżowa
- jądro pośrednioprzyśrodkowe (S1-S5)
- włókna parasympatyczne nerwów III, VII, IX, X
- zwoje głowy : rzęskowy, skrzydłowo-podniebienny, uszny i podżuchwowy
- nn. trzewne miednicze
- zwoje przywspółczulne przedkręgowe
4 przedkręgowe sploty autonomiczne :
- sercowy
- trzewny
- międzykrezkowy
- podbrzuszny dolny
CZĘŚĆ OŚRODKOWA SYMPATYCZNA
Tworzy ją jądro pośrednioboczne. Leży ono w rogach bocznych istoty szarej w rdzeniu kręgowym na wysokości neuromerów C8-L2/3. Jego część górna przeznaczona jest dla głowy i szyi od C8 do Th2 nosi specjalną nazwę tzn. ośrodek rdzeniowo-rzęskowy (centrum spinociliare). Pozostała część jest bez nazwy.
Neuromery Th2-Th7 przeznaczone są dla klatki piersiowej.
W jądrze pośredniobocznym znajdują się ośrodki :
- wazomotoryczne
- pilomotoryczne
- potowe
Z jądra pośredniobocznego wyrasta część obwodowa sympatyczna dla całego ustroju.
CZĘŚĆ OBWODOWA SYMPATYCZNA
- 2 pnie współczulne, z których każdy ma 20-25 zwojów skonfigurowanych w drabinkę sympatyczną
- gałęzie łączące białe, które dochodzą do każdego zwoju
- Każdy ze zwojów oddaje po 4 rodzaje gałęzie :
- nn. trzewne
- gałęzie naczyniowe
- /ponadto/ Zwoje sympatyczne inne niż zwoje pnia współczulnego:
- zwoje przedkręgowe (leżą przed kręgosłupem)
- zwoje śródścienne (leżą w ścianie narządów)
GAŁĘZIE ŁĄCZĄCE BIAŁE - zaczynają się w jądrze pośredniobocznycm, wybiegają z rdzenia kręgowego korzeniem przednim, nastepnie oddzielają się od niego, od włókien ruchowych, dochodzą do każdego ze zwojów pnia wspólczulnego, w którym ulegają przełączeniu, zasilając w ten sposób każdy ze zwojów pnia wspólczulnego.
Pomimo, że zaczynają się one tylko w neuromerach C8-L2/3, to jednak muszą dotrzeć do wszystkich zwojów. Każdy ze zwojów pnia współczulnego oddaje po 4 rodzaje gałęzie, z których aż 3 są dalekosiężne, a tylko 1 ma charakter krótkosiężny.
DALEKOSIĘŻNE GAŁĘZIE :
- gałąź łącząca szara - odchodzi od zwoju pnia współczulnego jako pozazwojowa, dołącza się do pnia nerwu rdzeniowego i obdarowuje we włókna sympatyczne 3 jego gałęzie :
- brzuszną
- grzbietową
- oponową
W ten sposób gałąź łącząca szara zasila 31 par nerwów rdzeniowych /wszystkie/.
- gałęzie naczyniowe (rami vasculares) - jako pozazwojowe włókna sympatyczne przechodzą na pobliską aortę, oplatając się w jej przydance jako sploty okołotętnicze. Przy czym każde z naczyń potomnych jest obdarowane splotem okołotętniczym. Nazwy splotów jak nazwy tętnic.
- nn.trzewne (nn. splanchnici) - długie nerwy sympatyczne, które przebiegają wpierw podobnie jak gałąź łącząca biała, z tą jednak różnicą, że nie przełaczają się w zwojach pnia współczulnego, a dopiero tam dalej na obwodzie, w zwojach sympatycznych przedkręgowych albo nawet w zwojach śródściennych /ganglion intramuralia/ narządów wydrążonych.
Od każdego ze zwojów odchodzi po 1 nerwie trzewnym :
- w odcinku szyjnym - tzw. nn. sercowe szyjne górne, środkowe, dolne
- w odcinku piersiowym - tzw. nn. sercowe piersiowe (Th4-6) oraz nn. trzewne większy, mniejszy i najmniejszy
- w odcinku lędźwiowym - nn. trzewne lędźwiowe
- w odcinku krzyżowym - nn. trzewne krzyżowe
KRÓTKOSIĘŻNA GAŁĄŹ SYMPATYCZNA :
- gałęzie trzewne /rami viscerales/ - przebiegają na krótkim odcinku, tchawica, przełyk. Można bez nich żyć, mają małe znaczenie.
CZĘŚĆ OŚRODKOWA PARASYMPATYCZNA
Zarówno w pniu mózgu (odcinek czaszkowy) jak i w rdzeniu kręgowym (odcinek krzyżowy).
W pniu mózgu tworzą ją 4 jądra parasympatyczne nerwów czaszkowych (III, VIIa, IX i X).
W odcinku krzyżowym jest to jądro pośrednioprzyśrodkowe neuromerów krzyżowych S1-S5.
CZĘŚĆ OBWODOWA PARASYMPATYCZNA
- część czaszkowa - tworzą włókna parasympatyczne nn. III, VIIa, IX, X
- część krzyżowa - tworzą nn. trzewne miedniczne /nn. splanchnici pelvini/ (erigentes)
Każdy z nerwów sympatycznych i parasympatycznych zawsze jest najpierw przedzwojowy (osłonka mielinowa), w dalszym przebiegu każdy z takich nn. przedzwojowych musi ulec przełączeniu w swoistym dla siebie zwoju.
Dopiero po przełączeniu się taki nerw traci osłonkę mielinową i jest w stanie unerwić narząd.
Im bardziej ku przodowi od kręgosłupa, tym bardziej nn. współczulne i przywspółczulne koncentrują się, wytwarzając przed kręgosłupem wielkie sploty autonomiczne o charakterze mieszanym - sympatyczno-parasympatycznym :
- klatka piersiowa = splot sercowy
- jama brzuszna = splot trzewny
- miednica = splot miedniczy
Każdy z tych splotów ma więc 2 komponenty :
- sympatyczny
- parasympatyczny, które są korzeniami tegoż splotu. Ma również 2 grupy zwojów.
SPLOT SERCOWY
Mózg klatki piersiowej
Zaopatruje wszystkie narządy klatki piersiowej :
1. korzenie sympatyczne :
- nn. trzewne odcinka szyjnego, tj. nn. sercowe szyjne górne, środkowe, dolne
- nn. trzewne z górnego odcinka piersiowego, jako tzw. nn. sercowe piersiowe (Th4-6)
Jako, że te nn. są przedzwojowe, to muszą przełączyć się w zwojach sympatycznych.
2. korzenie parasympatyczne :
Gałęzie sercowe górne i dolne nerwu błędnego, które również muszą przełączyć się w zwojach sympatycznych tegoż splotu. Nn. te podążają w okolicę korony serca i po przełączeniu się w swoistych zwojach przeskakują na tętnicę, gdzie oplatają aortę /splot aortowy/, pień płucny /splot płucny/ i tt. wieńcowe /splot wieńcowy/.
Tętnica wieńcowa ...
medyczne_materialy