Krótka historia jakuckiej polonii.pdf

Krótka historia jakuckiej polonii

„Czterysta lat polskiej diaspory na Syberii”, tak zatytułował swoje dzieło dr Antoni Kuczyński,

profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Tragiczne losy narodu polskiego sięgają bardzo głęboko w

historię kontaktów polsko-rosyjskich. Pierwsi Polacy pojawili się na Syberii (byli oni jednocześnie

odkrywcami Jakuckiego Kraju) już na początku XVII w. Byli nimi polscy jeńcy wojenni, których

wcielano do kozackich oddziałów i posyłano na Syberię.

Przez całą historię polskich związków z Syberią odbywała się stała wymiana pokoleń zesłańczych.

Konfederaci barscy spotykali tam swoich poprzedników z wojen polsko-rosyjskich. Powstańców

kościuszkowskich witali barszczanie. Zesłańcy z czasów nocy listopadowej widywali tam „starych

już mocno” żołnierzy Naczelnika Kościuszki i żołnierzy napoleońskich. Liczna fala zesłańców z

okresu powstania styczniowego widziała natomiast na Syberii Polaków, którzy w różnych okresach

zostali zawleczeni na katorgę, na osiedlenie i służbę w fortecznych batalionach, ale nierzadko już

tylko ich groby. W latach późniejszych było podobnie, choć różne dekrety amnestyjne władz

carskich stworzyły wielu zesłańcom warunki powrotu. Najczęściej też wracali oni do swych bliskich

w kraju. Byli jednak i tacy, którzy zbiegiem różnych okoliczności pozostali na zawsze na Sybirze.

Wreszcie okres lat trzydziestych i czterdziestych naszego stulecia zapisał się w dziejach polsko-

syberyjskich najtragiczniejszymi wydarzeniami. Były to istne przesiedliny narodu w imię ideologii

niszczenia Polaków, polskiej państwowości i kultury. Tylko na terytorium Republiki Jakuckiej

znajdowało się 108 łagrów.

W takim kontekście historycznym powstało pod koniec 1995 roku w Jakucku Polskie

Stowarzyszenie „Polonia”, zorganizowane i zarejestrowane przez panią Walentynę Szymańską. Jej

rodzice zostali zesłani do Kazachstanu w 1936 roku z okolic Kamienia Podolskiego. Pani Walentyna

jest Polką, która nawet w trudnych czasach, kiedy była represjonowana, nie bała się wpisać do

dowodu osobistego swojej polskiej narodowości. Po wyjściu za mąż wyjechała wraz z mężem do

Jakucji i mieszka tu od ponad trzydziestu lat. Jest w Jakucku osobą znaną i szanowaną. Przez wiele

lat pracowała jako inspektor handlowy i jeździła po całej Jakucji, spotykając Jakutów z polskimi

nazwiskami. Gdy okazało się to już możliwe, zarejestrowała Polskie Stowarzyszenie, którego do

dzisiejszego dnia jest przewodniczącą.

Od samego początku mam zaszczyt współpracować z panią Walentyną. Kiedyś widziałem strach w

oczach i trzęsące się ręce jakuckich Polaków, gdy zaczynaliśmy mówić o Polsce i jej historii. Przez

cztery lata przewodnicząca Polonii Republiki Sacha (Jakucja) w porywie entuzjazmu i patriotyzmu

wykonała ogromną pracę na rzecz Polaków w Jakucji i szacunku między narodami, na gruzach

caratu i komunizmu zaczęła odradzać wśród Polaków tożsamość narodową.

W Salezjańskim Centrum Młodzieżowym w Jakucku, gdzie znajduje się dom księży salezjanów i

kaplica katolicka, zostało otwarte 24 stycznia 1998 r. Centrum Kultury Polskiej, w którym

regularnie odbywają się spotkania Polonii i nauka języka polskiego dla dzieci i dorosłych. Polskie

Stowarzyszenie aktywnie uczestniczy w społecznym i kulturalnym życiu Republiki Sacha (Jakucja).

Współpracuje z Akademią Nauk, Jakuckim Uniwersytetem, Związkiem Literatów Jakucji,

Ministerstwem Narodów Północy i Federalnych Kontaktów oraz innymi kulturalno-narodowymi

stowarzyszeniami. Polonia wchodzi również w skałd Zjazdu Narodów Północy.

Jednym z pierwszych wielkich przedsięwzięć przewodniczącej jakuckiej Polonii była konferencja

naukowa „Polacy w Jakucji”, zorganizowana 19 września 1997 roku przy współpracy Instytutu

Humanistyki Jakuckiej Akademii Nauk. Rok później, 11 listopada, dokładnie w 80 rocznicę

odzyskania niepodległości przez Polskę, odbyła się – przy udziale środowisk naukowych, władz

miejskich i przedstawicieli różnych wspólnot narodowych Jakucji – prezentacja książki „Polacy w

Jakucji”. Wtedy też zapadła decyzja o zorganizowaniu w 1999 roku międzynarodowej konferencji

naukowej poświęconej Polakom na Syberii, ze szczególnym uwzględnieniem Jakucji.

Tematy konferencji obejmowały m.in. dzieje Polaków, urzędników, działaczy kultury i medycyny na

Syberii i w Jakucji; wojnę domową na Syberii i udział w niej Polaków; działalność Stowarzyszenia

„Polonia” w latach 20-tych; los jeńców i represjonowanych Polaków za socjalistycznej władzy;

ekonomikę Syberii oraz północno-wschodniej części kraju; potomków Polaków i współczesność;

dzieje kościoła katolickiego na Syberii i w Jakucji; literacko-artystyczne kontakty w historii i

współcześnie; uczestnictwo Sybiraków i Jakutów w wyzwoleniu Polski w czasie II wojny światowej.

Konferencja odbyła się 24 i 25 czerwca 1999 roku. Organizatorami konferencji była Akademia

Republiki Sacha (Jakucja), Instytut Badań Humanistycznych, Ministerstwo Narodów i Federalnych

Kontaktów Republiki Sacha (Jakucja) oraz Polskie Społeczne Zjednoczenie „Polonia”.

„Rosja i Polska: historyczno-kulturalne kontakty (syberyjski fenomen)”, tak była zatytułowana

konferencja, na którą przyjechało 122 uczonych i wielu gości z Polski, Japonii i Rosji. Spotkanie

zaszczycili swoją obecnością przedstawiciele najwyższych władz Republiki. Po konferencji został

wmurowany kamień węgielny pod pomnik poświęcony polskim zesłańcom, który prawdopodobnie

zostanie poświęcony w 2000 roku. W maju 2000 roku odbyły się na Uniwersytecie Warszawskim

Dni Kultury Jakucji.

Ta kilkuletnia działalność jakuckiej Polonii to przede wszystkim zasługa przewodniczącej Walentyny

Szymańskiej, której praca została zauważona i oceniona w Polsce przez Ministra Kultury i

Dziedzictwa Narodowego Andrzeja Zakrzewskiego. Pani Walentyna została odznaczona medalem

Zasłużonej dla Kultury Polskiej.

Działalność Polonii jest umacniana modlitewnie. W każdą niedzielę jest odprawiana msza św. w

intencji Ojczyzny i wszystkich Polaków oraz o przyjaźń między narodami. Wierzymy, że Pan Bóg

wysłuchuje naszych modlitw, a rozwijająca się działalność Polonii jest tego najlepszym dowodem.

ks. Witold Bajor

salezjanin

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: