Praktyczne aspekty_wykorzystania_OZE.pdf

Praktyczne aspekty

wykorzystania odnawialnych

ródeł energii

Rafał Bal, Jacek Bieranowski, Janusz Budny, Anna Edyta Gutowska,

Maciej Neugebauer, Janusz Piechocki, Stefan Szczukowski, Stanisław Paniczko,

Piotr Szutkiewicz, Józef Tworkowski, Andrzej Stanisław Zaman

Białystok 2005

Praktyczne aspekty wykorzystania odnawialnych ródeł energii

___________________________________________________________________________

SPIS TRE CI

1. Je li nie w giel to… co? - kilka słów na temat rozwoju odnawialnych ródeł

energii na terenie Województwa Podlaskiego (P. Szutkiewicz) …………..……. 1

2. Odnawialne ródła energii i mo liwo ci ich praktycznego wykorzystania (R.

Bal, J. Piechocki) ………………………………………………. …………………….…6

3. Zmiany w produkcji i wykorzystaniu biomasy w Polsce (S. Szczukowski, J.

Tworkowski) .....................................................................................................................23

4. Ro liny energetyczne przydatne do uprawy na terenie województwa

podlaskiego (A. S. Zaman) …………………………………..……………..………..29

5. Biomasa – ro liny energetyczne (A. E. Gutowska) ……………...…..…..………32

6. Uprawa wierzby energetycznej (J. Tworkowski, S. Szczukowski) ………….…..37

7. Energetyczna i ekologiczna ocena biomasy drzewnej na tle paliw

konwencjonalnych (J. Budny) …………………………………….………………...46

8. Propozycja wzorca wykorzystania biomasy drzewnej do celów

energetycznych (J. Budny) ... ………………………………………………………...52

9. Energia geotermiczna (M. Neugebauer, J. Piechocki) ………………….………..57

10. Pompy ciepła (S. Paniczko) ………………………...………………………………..66

11. Biodiesel – ekologiczne ródło energii odnawialnej (J. Bieranowski) ………..71

12. Rola odnawialnych ródeł energii w zaspokajaniu lokalnych potrzeb

energetycznych (R. Bal, J. Piechocki) ………………….…………………………..86

Praktyczne aspekty wykorzystania odnawialnych ródeł energii

___________________________________________________________________________

Je li nie w giel to… co? - kilka słów na temat rozwoju

odnawialnych ródeł energii na terenie województwa podlaskiego

Piotr Szutkiewicz

Dyrektor Podlaskiej Agencji Zarz dzania Energi

Prawodawstwo UE do szczegółowo reguluje kwestie dotyczce energetyki.

Dotyczy to zarówno zasad funkcjonowania rynku energii elektrycznej jak i sposobów

jej wytwarzania. Cze tych przepisów odnosi si do wykorzystania alternatywnych

wobec paliw kopalnych tzw. odnawialnych ródeł energii. Chodzi tu zwłaszcza

o ródła wykorzystujce energi słoneczn wystpujc w rozmaitych postaciach,

w szczególnoci promieniowania słonecznego, energii wiatru, czy biomasy, a take

energi kinetyczn płyncej wody i wewntrzne ciepło Ziemi. Do cech

charakterystycznych OZE naley przede wszystkim to, e: s praktycznie

niewyczerpalne, ich zasoby uzupełniane s nieustannie w procesach naturalnych,

mog dostarcza energii we wszystkich formach (cieplna, elektryczna, paliwa

silnikowe), koszt paliwa (wiatr, woda, energia słoneczna, czy ciepło Ziemi) jest

zerowy, z reguły nie zanieczyszczaj rodowiska. Przy obecnym poziomie cywilizacji

technicznej za odnawialne ródło energii mona w pewnym sensie uzna take t

cz odpadów komunalnych i przemysłowych, która nadaje si do energetycznego

przetworzenia, zwłaszcza tworzywa sztuczne. Obecnie udział tych ródeł w bilansie

energetycznym Polski jest minimalny i nie przekracza 1% (wg niektórych szacunków

2, 5%).

Opracowana w listopadzie 1997 r. przez Komisj Europejsk tzw. "Biała Ksiga

Energetyki Odnawialnej" załoyła dwukrotny wzrost udziału odnawialnych ródeł

energii w bilansie energetycznym Unii Europejskiej do roku 2010 (do poziomu 12%

w zaspokajaniu zapotrzebowania UE na energi pierwotn). By go osign, kade

z pastw członkowskich zostało zobowizane do wyznaczenia minimalnego

procentowego udziału energii zyskiwanej ze ródeł odnawialnych w bilansie

krajowym. Przyjta przez Sejm RP strategia rozwoju energetyki odnawialnej

stanowica odpowied na zalecenia zawarte w Białej Ksidze zakłada, e udział

energii odnawialnej w bilansie paliwowo - energetycznym kraju do roku 2010 signie

7,5%.

Oprócz sprostania ogólnym zaleceniom, po 1 maja tego roku Polska stanła

przed koniecznoci wdroenia konkretnych rozwiza systemowych i technicznych.

Ich skutki bd odczuwalne nie tylko na poziomie centralnym, ale take na poziomie

województw, poszczególnych gmin, przedsibiorstw energetyki cieplnej, zakładów

komunalnych i firm zajmujcych si wytwarzaniem energii bd gospodark

surowcami, które mog by wykorzystywane do jej produkcji. Obecna sytuacja ma

cechy okresu przejciowego.

Jeli chodzi o województwo podlaskie, to zakres widocznych zmian na rynku

energii i paliw odnawialnych nie jest jeszcze zbyt wielki. Niektóre gminy przymierzaj

si do unowoczenienia systemów zaopatrzenia w energi znajdujcych si na ich

terenie, wzbogacajc je o obiekty wykorzystujce odnawialne ródła energii, prywatni

przedsibiorcy ostronie badaj moliwoci prowadzenia upraw rolin

energetycznych, powstaj pierwsze firmy, które sonduj rynek zwizany z handlem

zrbkami, przerobem i dostawami paliw powstałych na bazie odpadów komunalnych.

Due firmy energetyczne antycypujc zmiany przepisów próbuj okreli, jakie

innowacje technologiczne (jest to ju etap poszukiwania konkretnych rozwiza

Praktyczne aspekty wykorzystania odnawialnych ródeł energii

___________________________________________________________________________

technicznych i urzdze) musz wprowadzi, aby wprowadzi współspalanie

biomasy i odpadów w tradycyjnych kotłach wglowych. Mamy wic do czynienia ze

stanem wyczekiwania i przygldania si temu, co przyniesie najblisza przyszło.

Kształtowa j bd, z jednej strony - dostpno funduszy unijnych moliwych do

wykorzystania na inwestycje zwizane z energetyk, z drugiej- siła, z jak pastwo

bdzie egzekwowa unijne dyrektywy i załoenia przyjte w strategii rozwoju polskiej

energetyki. O tym, e dzieje si to nie zawsze z jednakow moc wiadczy choby,

w praktyce martwy, zapis o koniecznoci opracowywania przez gminy załoe do

planów zaopatrzenia w ciepło i w energi elektryczn.

Jaka bdzie przyszło energetyki odnawialnej na terenie województwa

podlaskiego? Jednej rzeczy moemy by pewni - zgodnie z wytycznymi UE bdzie

wzrastał udział paliw odnawialnych w wytwarzaniu energii elektrycznej i ciepła przez

due firmy energetyczne. Prawo energetyczne, ju teraz, wskazuje na obowizek

zakupywania przez zakłady energetyczne okrelonej iloci energii pochodzcej

z odnawialnych ródeł energii. Wytwórcy energii, widzc w tym sposób na

zagwarantowanie zbytu na swoje produkty – a przynajmniej t ich cz, któr musi

od nich (bo ma taki ustawowy obowizek) zakupi dystrybutor energii elektrycznej,

prowadz analizy i prace zmierzajce do zmodyfikowania swoich procesów

technologicznych, tak aby w kotłach wglowych mona było spala miał wglowy

zmieszany ze zrbkami, wstpnie posegregowanymi odpadami komunalnymi bd

paliwami bdcymi ich pochodnymi. Nie mog przy tym ogranicza si tylko do

wyboru urzdze czy metod. Spraw najtrudniejsz jest wypracowanie modelu

współpracy wszystkich zainteresowanych stron - od władz samorzdowych,

w których gestii pozostaj zakłady utylizacji odpadów komunalnych, nadlenictwa

zarzdzajce zasobami drewna opałowego i zrbków, po firmy zajmujce si

oczyszczaniem miasta bd obrotem paliwami odnawialnymi.

W obecnej sytuacji w kontekcie naszych lokalnych uwarunkowa naley

wskaza w tym momencie na dwie kwestie: w najbliszych latach naley spodziewa

si coraz wikszego nacisku na redukcj liczby odpadów komunalnych i konieczno

ich zagospodarowywania nie na drodze prostego składowania poprzedzonego mniej

lub bardziej dokładn, wieloetapow segregacj, ale takiej organizacji systemów ich

zbiórki i selekcji, który umoliwi wytwarzanie z nich energii elektrycznej i ciepła, bd

przetwarzania na półprodukty wykorzystywane do produkcji tworzyw sztucznych lub

w przemyle chemicznym. Stanowi to chyba jedyn racjonaln alternatyw

w stosunku do innej dostpnej metody przeróbki, jak jest kompostowanie.

Konieczno takiego sposobu zagospodarowania odpadów wynika bowiem

porednio z dyrektywy Unii Europejskiej 99/31/EC z dnia 26 kwietnia 1999r.

w sprawie składowania odpadów w okresie nie dłuszym ni 5 lat. Stwierdza ona m.

in., e:

1. W okresie nie dłuszym ni 5 lat (liczonych od roku 2001, dokładn dat

graniczn okrela dyrektywa) kierowane na składowiska odpady komunalne, które

ulegaj biodegradacji, musz zosta zredukowane do 75% (wagowych) całkowitej

masy odpadów komunalnych ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 1995 roku,

lub w ostatnim roku poprzedzajcym rok 1995, dla którego s osigalne

standaryzowane dane EUROSTATU;

2. W okresie nie dłuszym ni 8 lat (sposób liczenia- j.w.), kierowane na

składowiska odpady komunalne, które ulegaj biodegradacji, musz zosta

zredukowane do 50% (wagowych) całkowitej masy odpadów komunalnych

ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 1995 roku, lub w ostatnim roku

Praktyczne aspekty wykorzystania odnawialnych ródeł energii

___________________________________________________________________________

poprzedzajcym rok 1995, dla którego s osigalne standaryzowane dane

EUROSTATU;

Dodatkowo, uzgodniona niedawno przez Parlament Europejski i rad Ministrów

UE dyrektywa o odpowiedzialnoci za skaenie rodowiska przez przedsibiorstwa

według zasady "truciciel płaci". (dotyczy to skaenia wód, strat poczynionych w

gatunkach chronionych i naturalnym rodowisku, a take skaenia gruntów) pokazuje

ogólny kierunek zmian zachodzcych w gospodarce odpadami komunalnymi.

Mówic kolokwialnie: tradycyjne metody polegajce na usypywaniu piramid

złoonych ze mieci wytwarzanych przez gospodarstwa domowe i zakłady

przemysłowe w cigu kilku najbliszych lat stan si na tyle kosztowne i obłoone

rónorakimi sankcjami finansowo-prawnymi, e wymusi to wdroenie innych metod

ich przerobu, a produkcja energii w oparciu o odpady komunalne stanie si

praktycznie jedyn moliw do wykorzystania alternatyw.

Naley to potraktowa jako wskazówk dla inwestorów poszukujcych nowych

obszarów działalnoci: odpady komunalne - ich zbiórka, przetwarzanie, utylizacja,

logistyka zwizana z ich dostarczaniem ju wkrótce moe sta si ródłem do

pokanych zysków, a ju teraz stanowi obszar, na którym wystpuje nasilona walka

o rynek. W skali województwa podlaskiego istniejca ilo odpadów pozwala na

powstanie maksymalnie dwóch- trzech duych instalacji, w których odpady

komunalne bd przetwarzane na energi elektryczn, ciepln, bd inne paliwa

(gaz syntezowy, etanol, itp.). Powstanie choby jednej z nich spowoduje kolosalne

zmiany w sposobie, w jaki obecnie traktowane s takie odpady.

Z niechcianego balastu i masy, która po prostu jest przysypywana warstw ziemi

stan si cennym i poszukiwanym surowcem energetycznym, a moce przerobowe

takiego obiektu mog mie efekt w postaci powstania firm dostarczajcych odpady

z miejsc nieraz odległych od miejsca działania instalacji.

Jest tylko kwesti czasu kiedy - w postpie logarytmicznym - rosn bdzie

równie zapotrzebowanie na inne paliwa, które w wietle Prawa energetycznego

i stosownych rozporzdze s uznawane za odnawialne ródła energii, tak cenne

z punktu widzenia energetyki zawodowej. Chodzi tu zarówno o susz leny i zrbki

bdce w gestii nadlenictw jak i roliny energetyczne pochodzce ze specjalnych

upraw. Jeli chodzi o te ostatnie, to opis sytuacji mona zamkn jednym zdaniem:

w naszym regionie nie ma liczcych si upraw, upraw bo nie ma odbiorców, a nie ma

odbiorców, bo nie ma upraw. Te które istniej mona uzna za działalno quasi

hobbistyczn.

Duy wpływ na obraz sytuacji panujcej w energetyce na terenie Podlasia ma

te aktywno gmin. Dla wielu z nich kwesti priorytetow stanowi budowa systemów

kanalizacyjnych, czy dróg, ale ju nie kosztownych obiektów zwizanych

z energetyk czy rozwijaniem upraw rolin energetycznych. Wobec wieloletnich

zaniedba w tych obszarach naprawd trudno si dziwi takiej kolejnoci priorytetów.

Z ankiety przeprowadzonej w kwietniu br. przez Podlask Agencj Zarzdzania

Energi wynika, e wikszo gmin na terenie Podlasia nie dysponuje załoeniami

do planów zaopatrzenia w ciepło i w energi elektryczn a, co za tym idzie,

wikszego rozeznania swoich potrzeb i moliwoci zwizanych z rozwojem

energetyki, mimo, e prawo energetyczne nakłada na gminy obowizek opracowania

takich załoe. Nie chodzi tu o to, aby gani za to gminy, które dysponuj przecie

szczupłymi nieraz budetami i z ledwoci wygospodarowuj rodki na realizacj

najbardziej pilnych zada. Chodzi tu raczej o zachcenie do bardziej

perspektywicznego traktowania przez wójtów i burmistrzów spraw zwizanych

z energetyk. W sytuacji, w której gminy bd chciały realizowa inwestycje

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: