WYJAŚNIENIA ŁACIŃSKIE 17.doc

(142 KB) Pobierz
Praesumptio boni viri, domniemanie niewinności

Praesumptio boni viri, domniemanie niewinności. Zasada prawna głosząca, że oskarżony nie może być uważany za winnego, dopóki wina nie zostanie mu udowodniona.

Lettre de cachet - w XVIII-wiecznej Francji - list, który mógł wydać król pod naciskiem arystokratycznej rodziny bądź z własnej woli. Taki list oznaczał bezterminowe zniewolenie adresata listu. Od listu można było się odwoływać, ale tylko do monarchy. Tylko on mógł cofnąć własny wyrok.

W praktyce wyrokom "liścików" najpowszechniej poddawani byli niesforni arystokraci, którzy nie przekroczyli formalnie prawa, ale z jakiegoś powodu byli niewygodni politycznie lub obyczajowo. Praktyka lettres de cachet była jedną z przyczyn wybuchu rewolucji francuskiej. Jedną z najbardziej znanych osób, osadzonych w więzieniu na podstawie lettre de cachet był Donatien Alphonse François de Sade.

Habeas Corpus Act  ustawa angielska z 1679 wydana za rządów króla Karola II (pełny tytuł: An Act for the better secureing the Liberty of the Subject and for Prevention of Imprisonments beyond the Seas czyli Ustawa w celu lepszego zabezpieczenia wolności obywatela i zapobieżenia uwięzieniom za morzami), zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu.

Nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku odpowiedniego sądu, a ewentualne zarzuty powinny byc postawione aresztowanemu w ciągu doby. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować dozór nad wykonywaniem kary. Skazany więziony powinien być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za zaniedbania związane np z niedostarczeniem uwięzionego przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia przed oblicze sądu. Każde pismo (writ of) habeas corpus opatrzone musiało być pieczęcią królewską.

Habeas corpus to cytat z pisma wydawanego przez sędziego. Wbrew pozorom, nie znaczy masz ciało (postawić przed sądem), ale (nakazujemy ci) żebyś miał (ze sobą) ciało. Ustawa ta obowiązuje do dziś jako jeden ze składowych elementów nieformalnej, materialnej, niepisanej konstytucji angielskiej. Instytucja habeas corpus występuje zaś również w innych jurysdykcjach common law.

W 1715 prawo Habeas Corpus zostało czasowo zawieszone.

W Polsce zatwierdzono podobny dokument już w 1433 r., ale tylko względem szlachty. Nazywał sie o Neminem captivabimus nisi iure victum i zapewniał szlachcie nietykalność osoby i majątku bez wyroku sądowego.

neminem captivabimus nisi iure victum

jest to zasada ustanowiona przywilejem jedlneńsko-krakowskim z 1430-1433 r.; 

Neminem captivabimus nisi iure victum (łac. nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego) – zasada gwarantująca w I Rzeczypospolitejnietykalność osobistą szlachcie, a więc zapewniająca, iż posiadający takie prawo nie zostanie uwięziony bez wyroku sądowego.

Zasada ta została pierwotnie sformułowana w przywileju nadanym przez Władysława Jagiełłę w Brześciu Kujawskim 25 kwietnia 1425roku, jednak nie wszedł on w życie. Ostatecznie wprowadzono ją przywilejem jedlneńskim z 4 marca 1430 roku i krakowskim z 9 stycznia 1433 roku. Prawo nietykalności osobistej zostało wówczas nadane szlachcie. W prawach kardynalnych z 1768 roku ograniczone do posesjonatów. Przywilej ten rozszerzono na mieszczaństwo z miast królewskich na mocy prawa o miastach z dnia 18 kwietnia 1791roku.

 

Impeachmentà Izba wyższa przejmuje rolę sądu, wniosek wpływa z Izby niższej, która oskarża

17 września 1789- wyrażony impeachment w konstytucji

W Polsce odmiana impeachment’u to Sąd Sejmowy

27 kwietnia 1923- Dziennik Ustaw nr 44 poz. 267 art. 59 Konstytucji

 

Act of Attainder-ustawa o winie

- drugi środek kontroli w średniowiecznej Anglii; ustawa imienna, treścią był wyrok sądowy z niej wyrosła odpowiedzialnością polityczna. Polega ona na (odpowiedzialność parlamentarna) tym, ze działa tak polityk, ze nie jest to zgodne z linia polityczną parlamentu

 

Impeachment odpowiedzialność konstytucyjna , termin pochodzący z anglojęzycznej tradycji parlamentarnej. Oznacza on procedurę formalnego oskarżenia o przestępstwa osób chronionych immunitetem i zajmujących wysokie stanowiska państwowe. Procedura impeachmentu wszczynana jest przez parlament lub inne ciała legislacyjne państwa. Impeachment nie musi być równoważny z automatycznym odsunięciem ze stanowiska oskarżanej osoby, ani z odebraniem jej immunitetu.

Procedura impeachmentu polega zwykle na powołaniu specjalnej komisji parlamentarnej, która przeprowadza dochodzenie. Komisja uzyskuje zazwyczaj prawo przesłuchiwania świadków oraz wglądu w materiały źródłowe. Wyniki dochodzenia ogłaszane są na forum parlamentu, który podejmuje decyzję o ewentualnym odsunięciu oskarżonego od urzędu i pozbawienia go immunitetu. W takim wypadku możliwe staje się postawienie oskarżonego przed zwykłym sądem.

Ze względu na to, że impeachment dotyczy zwykle osób, które zostały powołane na stanowisko w wyniku demokratycznych procedur, jest on stosowany bardzo ostrożnie i tylko w sytuacji, gdy istnieją dobrze potwierdzone zarzuty, że dana osoba, sprawując swój urząd, w bardzo poważny sposób naruszyła prawo.

Impeachment ma swoje źródło w brytyjskiej tradycji prawnej, jednak rozpowszechnił się on także w innych krajach, m.in. w USA,Australii, Irlandii, Filipinach, Korei Południowej, Litwie (Rolandas Paksas) i Rumunii (Traian Băsescu).

W polskiej tradycji parlamentarnej nie istnieje żadna procedura, którą można by nazwać impeachmentem, czyli usunięciem osób wybranych w demokratycznych wyborach przez komisję parlamentarną. Specjalne komisje parlamentarne, wg Konstytucji RP mają prawo badać naruszenia prawa przez obieralnych polityków wszystkich szczebli, jednak nie posiadają prawa wszczynania procedury ich usuwania.

Zamiast tego w Polsce istnieje stały Trybunał Stanu, który jest rodzajem sądu i którego zadaniem jest rozstrzyganie kwestii naruszeń prawa przez osoby piastujące najwyższe stanowiska w państwie, jeśli te naruszenia mają charakter ciężkiego nadużycia władzy. Procedura wezwania przed Trybunał Stanu jest czasami przez środki masowego przekazu niepoprawnie określana mianemimpeachmentu.

quod omnes tangit ab omnibus approbari debeat

konsekwencją zasady quod omnes tangit, ab omnibus approbari debeat była  zasada jednomyślności. Sejmiki w przywilejach nieszawskich z 1454 r. zdobyły sobie zapewnienie, że bez ich zgody król nie będzie stanowił nowych praw. Szlachcie bowiem już od paktu koszyckiego z 1374 r. obdarzonej szerokimi przywilejami służyła zasada, iż co dotyczy wszystkich, przez wszystkich winno być aprobowane odomnes tangit, ab omnibus approbari debeat). Piękna ta zasada legła u podstaw późniejszego rozwoju parlamentaryzmu polskiego; uściślała ją reguła nic nowego o nas bez nas (nihii novi de nobis sine nobis).

Realizacja tej zasady w praktyce okazała się niemożliwa. Nawet na sejmikach ziemskich nie gromadziła się nigdy cała szlachta danej ziemi; tym bardziej nie mogło się ona gromadzić viritim na sejmikach prowincjonalnych i — oczywiście — na Sejmie. Tworzyło się więc przekonanie, iż ci, którzy na sejmik przybyli, reprezentuje także nieobecnych. Stąd już krok do uznania za regułę, że ci, którzy przybyć nie będą mogli, przekażą swą opinię jadącym, ich zatem posłom. Kroi; za krokiem, w drodze zwyczaju, rozwijała się zasada reprezentacji

 

Pacta sunt servanda 

(łac. umów należy dotrzymywać). Zasada wyrażająca się w tym, że osoba, która zawarła ważną umowę, musi ją wykonać. Instytucja wywodząca się z prawa rzymskiego. Opiera się na dobrej wierze stron stosunku zobowiązaniowego i jest fundamentalną zasadą w każdym systemie prawnym. Klauzula generalna wzmacniająca rolę umów prawnych oraz pewność i stabilność prawa, jako podstawowego regulatora stosunków społecznych. Zasada pacta sunt servanda miała pierwotnie zastosowanie w stosunkach cywilistycznych, ale ze wględu na swoje kluczowe znaczenie oraz obecność w każdym niemal systemie prawnym stanowi także podstawową zasadę prawa międzynarodowego publicznego oraz prawa konstytucyjnego, gdzie wypływa z zasady państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP z 1997 r.). Jedna z podstawowych norm w stosunkach międzynarodowych, potwierdzana w wielu aktach prawa międzynarodowego publicznego, począwszy od deklaracji londyńskiej z 1871, Paktu Ligi Narodów, do Karty NZ z 1945 i Deklaracji zasad prawa międzynarodowego z 1970. Zasada wyrażona werbalnie w prawie międzynarodowym publicznym w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów. Zasada pacta sunt servanda doznaje ograniczeń na skutek działania klauzuli rebus sic stantibus.

 

nihil novi (łac. nic nowego), zwrot ten występuje również w sentencji nihil novi sub soleczyli nic nowego pod słońcem (Księga Koheleta 1,9)[1].

W 1505 roku na sejmie radomskim na zamku radomskim uchwalono w Polsce konstytucję Nihil Novi nisi commune consensu, czyli „nic nowego bez zgody ogółu ”, co potocznie tłumaczono jako "nic o nas bez nas". Zakazywała ona królowi wydawania ustaw bez uzyskania zgody szlachty, reprezentowanej przez Senat i izbę poselską; król mógł wydawać samodzielne edykty tylko w sprawach miast królewskich, Żydów, lenn,chłopów w królewszczyznach i w sprawach górniczych.

Konstytucja ta unieważniała akt mielnicki i w znaczny sposób wzmacniała pozycję szlacheckiej izby poselskiej. W dokumencie tym ukonstytuował się sejm złożony z 3 stanów: senatu, izby poselskiej i króla. Wejście w życie Nihil novi często uważa się za początek wprowadzenia demokracji szlacheckiej w Rzeczypospolitej.

Weto kieszonkowe (ang. pocket veto) – weto, występujące w Stanach Zjednoczonych, ma ono absolutny charakter. Występuje wtedy gdy projekt ustawy zostaje przesłany Prezydentowi do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni sesji Kongresu. Prezydent nie zajmując stanowiska wobec takiego projektu przesądza o jego niewejściu w życie jako ustawy.

 

system checks and balances

Ważnym elementem ustroju amerykańskiego jest zasada "checks and balances" ("hamulców i równowagi"), regulująca stosunki między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą, a także między izbami Kongresu i między rządem federalnym a rządami stanowymi. System "checks and balances" uniemożliwia uzyskanie nadmiernej przewagi przez jedną z władz.
SIŁY ZBROJNE: 1,37 mln (2000), z tego 266 tys. za granicą (głównie w 11 krajach NATO i w Japonii). Od 1973 roku nie ma obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej i armia jest zawodowa. Budżet obronny wynosi 280 miliardów dolarów (w 2000). 

Powołają się na klauzulę wiary i zaufania (Full Faith and Credit Clause) z artykułu IV konstytucji, która zobowiązuje stany do wzajemnego poszanowania swego ustawodawstwa. Teksas wszakże odmówi 

 

commerce clause-mają swe normy w źródłach konstytucji federalnej Stanów Zjednoczonych.Jest to tak zwana klauzula handlowa ,perfidnie wykorzystana do rozszerzenia władzy komercjalnej.Przekazuje Kongresowi wyłączną władzę nad  handlem międzystanowym.Dotyczy stosunków i relacji osób prowadzących działalność komercyjną.

 

placetum regis - to zakaz głoszenia aktów papieskich bez zgody panującego. 

 

In dubio pro reo, z łacińskiego - zasada prawna, zgodnie z którą wątpliwości nie dających się rozstrzygnąć nie można tłumaczyć na nieko...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin