Tabakowska
- kognitywizm w opozycji do gramatyki generatywno-transformacyjnej
-co im się tam nie podobał:
1)rozróżnienie kompetencji i wykonania-autonomia językoznawstwa
2)dążenie do algorytmicznego opisu języka`
-dla generatywistów sprawą kłopotliwą była metafora, a tu wiadomo-Lakoff
Co to jest gramatyka?
-inwentzarz utrwalonych przez konwencję jednostek językowych
-symbolizacja-podstawowy proces językowy (obejmuje wszystkie poziomy)
Co to jest znaczenie?
-odbicie procesów poznawczych, które zachodzą w umysle człowieka
!!rzeczy i relacje (przetrzeń i czas, statyczność i dynamiczność, autonomia i zależność pojęciowa)
-zaistnienie relacji wymaga uprzedniego zaistnienia rzeczy
np. opozycja czasownik i rzeczownik
Jaś prał skarpetki przez trzy godziny.
Pranie zajęło Jasiowi 3 godziny.
Potem Jaś wieszał pranie na sznurku.
Mówiąc, podkreślamy, co jest istotniejsze, dlatego dlatego 3. przykładzie nie mówimy: Potem powiesił skarpetki na sznurku.
-związki między doświadczeniem zmysłowym, tworzeniem pojęć(konceptualizacja_ a językiem i gramatyką kognitywiści porównują do gry na stole bilardowym… bila uderza w inna, podując przekazanie energii itepe.
*KONCEPTUALIZACJA
Langacker: znaczenie każdego wyrazneia poza treścią pojeciową składa się z KONWENCJONALNEGO OBRAZOWANIA LUB SPOSOBU PORTRETOWANIA SCENY
Np. coś jest pod, ale jednocześnie coś innego może być nad tym-wybieramy jeden z wariantów- piłka pod stołem, a nie stół nad piłką
-metafora oglądu, np. ‘brat’ jest zrozumiałe, bo przywołuje istotny dla znaczenia tego śłowa fragment struktury pojęciowej drzewa genealogicznego ---ten istotny fragment to BAZA
-najważniejsze aspekty obrazowania w procesie konceptualizacji:
*SZCZEGÓŁOWOŚĆ
-stopień precyzji (np. hierarchiczność kategorii taksonomicznych)
*ZAKRES
-obejmuje ogół treści pojęciowych, które dane wyrażenie przywołuje jako bazę konieczna do zrozumienia—ograniczają maksymalne pole widzenia (por. ‘brat’ wystarczy relacja rodzeństwo, rodzice)
*PIERWSZY PLAN: FIGURA
-element, na którym ogniskuje się uwaga mówiącego
-psychologiczna opozycja miedzy figurą a tłem (fotografia: Ciocia na tle ściany.)
figura 1-planowa- trajektor
figura 2-planowa-landmark
por. Zosia jest siostrą Małgosi.
Małgosia jest siostrą Zosi.
*DRUGI PLAN: TŁO
-wcześniej rozpatrywano to na podstawie opozycji novum i datum
-metaforę Langacker również rozpatruje w opozycji figury i tła
kogn. Metafora- zdoność umysłu do dostrzegania zbieżności semantycznych
*PERSPEKTYWA
-wzajemne usytuowanie podmiotu i przedmioty sytuacji
Poczta jest dwa przystanki stąd.
Rozmowa przez tel: Poczta jest dwa przystanki od ulicy, na której stoję. (przeniesienie w przestrzeni umysłowej)
---Zakotwiczenie-kontekst pragmatyczny (zakotwiczenie w czasie i przestrzeni)
*IKONICZNOŚĆ
-bezpośrednie podobieństwo miedzy strukturą pojęciową i formą wyrażenia, np. szyk odwzorowuje sekwencję w czasie….
dzeezi