pytania na obrone p. ogolna.doc

1.                  Współczesne teorie wychowania autorytarnego oraz antyautorytarnego, ze wskazaniem na różnice w określaniu: celu, zadań, istoty zmian edukacyjnych, istoty oddziaływań pedagogicznych, metod, środków i form wychowania.

PEDAGOGIKA AUTORYTARNA

To inaczej ped. behawiorystyczna, czyli konserwatywna. Celem wychowania jest rozwój wychowanka, dąży się do tego, by wychowanek adaptował się do zastanych warunków życia. Kształtuje się tu tożsamość konwencjonalną wychowanka, kształtuje się człowieka do pełnienia jakiejś roli. Zadania wychowawcze to kształtowanie wychowanka wg ideałów osobowych, nienaruszalnych. Urabia się określone cechy. Pedagodzy autorytarni starają się ulepszyć świat, ale wg z góry ustalonych definicji. Zmiany edukacyjne przebiegają bardzo wolno i z wielkim trudem. Istotą oddziaływań pedagogicznych jest podporządkowanie się wychowanka woli wychowawcy i zasadom wychowawczym pod groźbą obowiązujących kar (sankcji negatywnych) lub ze względu na stworzone pokusy uzyskania nagród (sankcji pozytywnych). Pedagogika autorytarna narzuca jednolity sposób myślenia, zachowania i odczuwania. Ideałem jest jednostka bierna, która bez zastrzeżeń przyjmuje panujące reguły, nie dopuszcza się idei równości.

PEDAGOGIKA ANTYAUTORYTARNA

Celem wychowania jest rozwój wychowanka, na uwadze ma się samorealizację, samowychowanie, kształtuje się tożsamość postkonwencjonalną. Tu na pierwszym planie jest tożsamość podmiotu. Zadania wychowawcze to promowanie szeroko pojetej zmiany społecznej, zmiany człowieka. Tu nastawiamy się na kreację, transformację. Wspieramy rozwój wychowanka. Tu można mówić o rewizji definicji, często się mówi, że definicje straciły na wartości, próbuje się tworzyć nowe definicje. Uwydatnia w swoich przesłankach rolę swobody i indywidualność dziecka i jego wychowawców. Przedstawiciele zabiegają o wolną osobowość człowieka w wolnym społeczeństwie. Pedagogika antyautorytarna nawołuje do wolności i poszanowania godności dziecka, mówi o potrzebie zreformowania szkół, systemów wychowawczych wychowania w środowisku rodzinnym. Szkoła powinna przystosować się do uczniów, a nie odwrotnie. Walczy z wychowaniem instrumentalnym, adaptacyjnym, wzmacnia władze ludzi przeciw wszelkim formom przemocy. Dziecko jest dobre z natury, jest deformowane przez rodziców i społeczeństwo, w wychowaniu potrzebna jest wolność, możność bycia sobą, samourzeczywistnienia.

2.                  Edukacja jako przedmiot współczesnej pedagogiki. Proszę omówić podstawowe pojęcia edukacji jakimi są wychowanie, kształcenie, nauczanie, uczenie się.

Edukację można określić jako ogół wpływów na jednostkę lub grupę osób, sprzyjające takiemu rozwojowi, aby w jak najwyższym stopniu osoby te  stały się członkami wspólnoty społecznej. Edukacja to prowadzenie drugiego człowieka ku wyższym stanom rowojowym, to ogół procesów sprzyjających rozwojowi.

Wychowanie to oddziaływanie o charakterze interakcyjnym, mające na celu kształtowanie dyspozycji osobowościowych wychowanka (którym może być człowiek w każdym wieku) przez wychowawcę (który jest osobą do tego przygotowaną). Kryteria wychowania: intencjonalność, celowość,  świadomość, ukierunkowanie w kierunku pożądanym społecznie, organizacja i planowanie, interakcyjność.

Kształcenie to zarówno proces nauczania jak i uczenia się, czyli całość poczynań umożliwiających jednostce uzyskanie wiedzy o przyrodzie, kulturze, społeczeństwie, a także osiągnięcie wszechstronnego rozwoju osobowości, rozwijanie uzdolnień, zainteresowań, ogólnej sprawności umysłowej i fizycznej. W procesie kształcenia człowieka wyrabiają się odpowiednie do celów kształcenia postawy i przekonania. Kształcenie może odbywać się w instytucjach jak i przybierać formę samokształcenia. Wynikiem kształcenia jest wykształcenie.
Można wyodrębnić:

Kształcenie ogólne - umożliwia zdobywanie wiedzy i sprawności potrzebnych niezależnie od pełnionej roli społecznej.

Kształcenie zawężone - zapewnia zdobycie kwalifikacji w określonej specjalności.

Wyróżniamy trzy poziomy kształcenia: podstawowy(elementarny), średni i wyższy.

Nauczanie jest częścią wychowania. Są to: wiedza, inteligencja, umiejętności, sprawność, nawyki; które składają się na dyspozycje instrumentalne. Jest to wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności, kierowanie procesem uczenia się. Nauczanie jest procesem możliwym pod warunkiem, że oba podmioty w nim uczestniczące - nauczyciel i uczeń (uczniowie), w równym stopniu zainteresowane są osiągnięciem wyznaczonych wzajemnie zadań programowych. W rozwoju nauczania w Polsce szczególną rolę odegrała Komisja Edukacji Narodowej.

Uczenie się to proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych. Wskutek uczenia się opanowany zostaje cały system wiadomości, umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń, przekonań. Terminu uczenie się używa się zarówno w znaczeniu wąskim - dla określenia świadomego i zamierzonego zdobywania wiadomości i umiejętności, jak i w znaczeniu szerokim - dla określenia zarówno uczenia się zamierzonego, jak i nie zamierzonego (mimowolnego). Zależnie od przyjętych sposobów i technik wyróżnia się:

uczenie się pamięciowe (mechaniczne)

uczenie się przez zrozumienie (wgląd)

uczenie się sensoryczne (spostrzeżeniowe, percepcyjne)

uczenie się metodą prób i błędów (porażek i sukcesów)

uczenie się przez naśladownictwo

uczenie się przez przeżywanie.

3.                  Proszę omówić problem nauczania - uczenia się uwzględniając: style nauczania, cele kształcenia, strategie nauczania, oraz planowanie pracy z uczniami.

Nauczanie to planowa oraz systematyczna praca szkolna z uczniami zmierzająca do zdobywania przez nich nowych doświadczeń i wiedzy. Nauczanie polega na systematycznej pracy nauczyciela z uczniami, której celem jest wywołanie i utrwalenie zmian w zakresie ich wiedzy, dyspozycji, postępowania oraz osobowości za pomocą uczenia się oraz opanowania wiedzy i przeżywania radości ze swojej działalności praktycznej. Innymi słowy, nauczanie to organizowanie procesu uczenia się oraz kierowanie nim wśród uczniów. Proces uczenia się zawarty jest w procesie nauczania; uczyć można się zawsze oraz wszędzie, a spontaniczne kształcenie jest świadome i instytucjonalne.

Cele kształcenia według Wincentego Okonia stanowią to, do czego dąży się w procesie kształcenia; są to świadome i założone efekty, które zamierza się osiągnąć w procesie kształcenia.  Stanowią je komunikaty, które wyrażają zamiary nauczyciela oraz to, jakie zmiany mają zachodzić w uczniach; są to niejako mapy drogowe, umożliwiające nauczycielowi i uczniom orientować się gdzie zmierzają i w jakim punkcie drogi się znajdują.

Cele posiadają następujące cechy:

·                     dostrzegalność

·                     konkretność

·                     logiczność

·                     osiągalność

·                     precyzyjność

·                     realność

·                     rzeczowość

·                     twórczość

·                     wykonalność

Cele posiadają następujące funkcje:

·                     funkcja koordynująca (punkt odniesienia)

·                     funkcja motywująca

·                     funkcja organizacyjna (całe działanie)

·                     funkcja regulacyjna

·                     funkcja ukierunkowująca

·                     funkcja zapewniająca trwałe wartości

Według kryterium stopnia konkretyzacji wyróżnia się następujące rodzaje celów:

1. cele ogólne - ich adresatem jest nauczyciel, jego zamysł i strategia działania; cele te określają, co ma osiągną nauczyciel, ukierunkowują to, co podczas planowanej lekcji będzie doskonalone, kształtowane, rozwijane, poznawane, zdobywane, ćwiczone i przezywane przez uczniów

2. cele szczegółowe (czyli operacyjne) ich adresatem jest uczeń; są one węższe, sprecyzowane i skonkretyzowane, określają konkretne zachowania ucznia

Treść celów kształcenia określają:

·                     plany nauczania - dotyczą konkretnych szkół i obejmują dany zakres przedmiotów wraz z liczbą ich godzin w poszczególnych klasach oraz rozkład na poszczególne lata nauki

·                     program nauczania- zawiera podstawy programowe; opisuje kolejność przyswajanego przez ucznia materiału nauczania

Style nauczania:

·                     Kierowniczy ( zamknięty)- przypisuje nauczycielowi rolę aktywnego szefa, którego obowiązkiem jest doprowadzić do nauczenia się tego a tego. W tym celu ma on zrobić najlepszy użytek ze swoich umiejętności i metod. Dla tego stylu szczególnie istotne są starannie opracowane materiały programowe oraz badania nad efektywnością nauczania. Nauczyciel w trakcie pracy uczniów służy wskazówkami, koryguje błędy, chwali dobre pomysły uczniów.

·                     Terapeutyczny- w podejściu terapeutycznym nauczyciel charakteryzuje się empatią. Wspomaga rozwój osobniczy indywidualnych uczniów. Ułatwia im osiąganie wyższych szczebli samorealizacji, zrozumienia siebie i akceptacji. Celem nauczania w przypadku stylu terapeutycznego jest wyposażenie ucznia w potencjał umożliwiający mu stanie się autentyczną jednostką ludzką, osobą zdolną z własnej chęci ponosić odpowiedzialność za swój rozwój, zdolną do samookreślenia poprzez świadomie dokonywane wybory. Przyjmuje natomiast odpowiedzialność za pomaganie uczniowi w dokonywaniu wyborów, jaką wiedzę poznać, za pomoc w procesie uczenia się jej i posługiwaniu się nią tak, by służyło to kształtowaniu się tożsamości ucznia .

·                     Wyzwalający- wyzwalający styl nauczania wysuwa materiał na pierwsze miejsce . Nauczanie tym stylem wydaje się w dużym stopniu wyznaczone przez zręczność , z jaką nauczyciel posługuje się technikami dydaktycznymi. Przedmiot nauczania staje się żywy, gdyż uczniowie sami zbierają materiały, snują domysły, stawiają hipotezy, krytycznie analizują materiały, żeby przekonać się, czy zawierają dostateczne dowody na rzecz początkowych luźnych koncepcji. Budują własną kompetencję w świadomości możliwych różnic interpretacji i sposobów myślenia.

Planowanie pracy z uczniami

Przygotowując cele pracy z uczniami należy sprawdzić, czy są one zgodne ze statutem szkoły i szkolnym programem wychowawczym. Kiedy wiadomo, jaki ma być kierunek działań, kolejnym krokiem powinno być zastanowienie się, jak można osiągnąć wybrany cel i pokierować zmianami. Proponuję następujące działanie:

·                     Opracowywanie celów pracy powinno zakończyć się stworzeniem listy kompetencji (cech osobowościowych, postaw, wiedzy i umiejętności), jakie powinni posiadać uczniowie klasy i które chcielibyśmy kształtować w najbliższym czasie.

·                     Następnie warto zastanowić się, w jaki sposób te kompetencje powinny przekładać się na konkretne zachowania uczniów.

·                     Kolejny krok to przeanalizowanie, jakie działania powinniśmy podjąć, aby te zachowania miały szansę pojawić się w naszej klasie, jak możemy motywować uczniów do podejmowania określonych działań.

Cel, który chcemy osiągnąć, musi być pozytywny. Zakładane cele powinny brzmieć: chcę, aby moi uczniowie uczciwie zasługiwali na swoje oceny, aby przychodzili punktualnie do szkoły, aby chodzili na wszystkie lekcje. Cel musi być także konkretny, to znaczy mieć przełożenie na konkretne zachowania, działania. Jeśli wychowawca planuje np., że jego uczniowie będą dobrymi obywatelami, powinien umieć określić, co takiego mają robić po skończeniu szkoły, żeby mógł stwierdzić, że ten cel został osiągnięty. Planowany cel powinien być też rozłożony w czasie. Jeśli planowane są jakieś duże zmiany np. w postawach czy zachowaniach uczniów, warto rozłożyć je na mniejsze etapy i spróbować określić, po jakim czasie można spodziewać się efektów działań.

Przygotowując propozycje dla klasy, koniecznie trzeba uwzględnić możliwości i zainteresowania uczniów. Uwzględniając w planach specyficzne umiejętności podopiecznych, pozwalamy im zaistnieć na forum klasy i bardziej się zaangażować. Warto poznać dokładnie mocne strony uczniów, również te niezwiązane z nauką w szkole. Analizując przygotowany plan działań wychowawczych warto sprawdzić, czy w jakimś zakresie można liczyć na innych pracowników szkoły. Należy pomyśleć o: pedagogu i psychologu szkolnym, bibliotekarce, szkolnej pielęgniarce, lekarzu, być może informatyku itd. Jeżeli nauczyciel ma już opracowane cele swojej pracy, przeprowadził z uczniami diagnozę sytuacji w klasie oraz wie, jak swoje ustalenia przełożyć na konkretne działania, przemyślał, z czyjej pomocy może skorzystać, powinien spróbować stworzyć harmonogram swoich działań. Taki plan powinien uwzględniać wszelkie działania podejmowane przez wychowawcę i klasę, czyli zawierać:

·                     tematy godzin wychowawczych,

·                     wyjścia klasy ze szkoły,

·                     wycieczki,

·                     spotkania z rodzicami,

·                     spotkania z zaproszonymi gośćmi,

·                     spotkania z klasą po lekcjach,

·                     udział klasy w ogólnoszkolnych uroczystościach,

·                     zieloną szkołę.

Ważne jest aby okresowo przeprowadzać ocenę skuteczności swoich działań

4.Znaczenie i rola egzaminów oraz oceniania we współczesnej szkole.

Kierowanie pracą uczniów w szkole wymaga oddziaływania rozwijającego umiejętności doskonalenia własnej osobowości, a nie tylko nawyków wykonywania poleceń. Procesowi temu służy ocenianie, którego jednym z głównych celów jest diagnoza. Nauczyciel musi wiedzieć, czego dzieci nie umieją i jakie są przyczyny niepowodzeń, a także, na czym polegają jego błędy. Ocena bez diagnozy ma ograniczoną wartość, jeżeli jej wyrazem są słabe stopnie i niechętne komentarze nauczyciela, nie zaś uświadomienie uczniowi przyczyn takich wyników i podanie sposobów zapobieżenia podobnej sytuacji w przyszłości.

Egzamin jest to jedna z form sprawdzania wiedzy. Stosuje się ją w wielu typach szkół, w tym głównie w szkołach wyższych. W klasyfikacji systemów egzaminacyjnych wyróżnia się:

- egzaminy zewnętrzne (to takie, których wyniki poddawane są ocenie nauczycieli z innych szkół niż ta, w której odbył się dany egzamin

- egzaminy wewnętrzne (przeprowadzane przez nauczycieli danej szkoły. Są to różnego rodzaju kartkówki, sprawdziany, kolokwia

5.Zjawisko ukrytego programu szkolnego oraz jego wpływ na rozwój i wychowanie.

Ukryty program to wszelkie pozadydaktyczne, lecz wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, które pojawiają się systematycznie, ale nie są zawarte w żadnym zestawie celów i uzasadnieniu działań oświatowych. Program ten wiąże się z tym, co uczniowie wynoszą ze szkoły oraz z ich funkcjonowaniem w grupach rówieśniczych. W jego tworzeniu biorą udział nauczyciele, choć nie zawsze zdają sobie z tego sprawę. Czynnikiem go kształtującym jest charakter współdziałania nauczycieli z rodzicami. Ukryty program posiada całościowy charakter, podobnie jak oficjalny program szkoły (placówki), i odzwierciedla „drugie życie” społeczności, wywierając w szczególności wpływ na szkolne wychowanie. Poprzez organizację trybu życia w szkole kształtuje postawy uczniów wobec niej w stopniu większym niż świadome i zamierzone działanie nauczycieli.

Pojęcie ukrytego programu odświeżył i nadał mu nowego znaczenia proces reformowania polskiego systemu edukacji narodowej. Współcześnie zjawisko to odnoszone jest zarówno do warunków organizacyjno programowego funkcjonowania placówek edukacyjnych wdrażających założenia reformy szkolnej, zarządzanych przez terenowe organy administracji państwowej, jak i do zagrożeń systemu edukacji w skali makrospołecznej. Dostrzegane w publicystyce niebezpieczeństwa związane z ukrytym programem reformy szkolnej, to powiększanie się peryferiów oświaty, drastyczne zróżnicowanie poziomu szkół, obniżenie się ogólnego poziomu wydawanych dyplomów, mechaniczny rozrost kontroli nauczycieli i absolutyzacja pozornych egzaminów, upadek rangi

6.Jakich kompetencji potrzebuje współczesny pedagog?

- zdolność zdobywania i swobodnego wykorzystywania wiedzy oraz doświadczenia,

- umiejętność dostosowywania się i twórczej aktywności w każdych warunkach zmieniającego się życia

-odpowiedzialnego i profesjonalnego wypełniania swojej roli i funkcji

- kształtowanie kompetencji zawodowych, które są niezbędne w prawidłowym planowaniu, przebiegu i ocenie działalności edukacyjnej

-zdolności do samodzielnych analiz, interpretacji, organizacji pracy, umiejętności współdziałania,

- na kompetencje składają się między innymi cechy osobowości:

* motywacja,

* postawy,

* system wartości,

* doświadczenie,

* zdolności i umiejętności,

* kwalifikacje,

*doświadczenie,

* profesjonalizm

-                    potrafi dostrzec, rozpoznać, analizować i rozwiązywać wielorakie problemy, jakie mogą występować w rzeczywistości edukacyjnej

7. Wybrana technika badawcza służąca diagnozowaniu jednostki

METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPRADKÓW

Początki tej metody sięgają lat 20 – tych XX wieku i związane są z nazwiskiem Mary Richmond. W Polsce prekursorami tej metody byli: Helena Radlińska w pedagogice społecznej i Maria Grzegorzewska w pedagogice specjalnej.

Cel diagnozy:
Celem jest możliwe, pełne poznanie i ocena rozwoju jednostki aktualnego rozwoju tego poziomu i podjęcie odpowiedzialnego działania wzmagającego, jeśli się nie stwierdza określonych zaburzeń, albo postępowania korektywnego, naprawczego w przypadku stwierdzenia dewiacji psychospołecznych.

Etapy metody:
1. „Case study” – czyli badanie indywidualnego przypadku
2. „Case work” – praca (prowadzenie) z indywidualnym przypadkiem
Podstawowym kryterium podjęcia pracy tą metodą z daną jednostką jest wstępne stwierdzenie istniejącego lub zagrażającego zaburzenia i funkcjonowania, którego przyczyny mogą być natury endogennej (wewnętrznej) jak i egzogennej (zewnętrznej).
 

Trzy etapy postępowania diagnostycznego:
1. Obejmuje rozpoznanie stanu aktualnego przedmiotu wychowania i jego warunków środowiskowych, analizę indywidualnego, subiektywnego układu interakcji społecznych, ich wzajemne relacje „jednostka – środowisko”.
2. Zmierza do rozpoznania:
a) genezy zaburzeń funkcjonowania danej jednostki
b) dynamiki rozwoju zaburzeń
3. Obejmuje nakreślenie prognozy zaburzeń funkcjonowania jednostki, prognozy i rozwoju osobowości i warunków społecznych badanej jednostki.

Techniki badawcze:
• Obserwacja
• Analiza dokumentów
• Analiza wytworów
• Wywiad
• Rozmowa
• Testy osiągnięć szkolnych
• Techniki socjometryczne
• Eksperyment pedagogiczny

 

...