Francja
W 987 władzę przejmuje Hugo Kapeta (987‑996); początek dynastii Kapetyngów; dziedziczność tronu, system primogenitury (wybór następcy tronu za życia króla).
Ludwik VI Gruby
(1108‑1137)
— ekspansja terytorialna: zajęcie terenów warcholskich wasali, hrabiów i kasztelanów;
— wykorzystanie zakonników do organizacji administracji królewskiej;
— 1106: zajęcie Normandii przez wojska angielskie.
Ludwik VII Młody
(1137‑1180)
— 1141‑1144: konflikt z Tybaldem II z Szampanii; zajęcie hrabstwa;
— 1152: utrata Akwitanii na rzecz hrabiego Andegawenii, Henryka II (późniejszego króla Anglii);
— 1152‑1154: wojna z Henrykiem, zakończona rezygnacją z roszczeń do Akwitanii;
— dalsze konflikty z Plantagenetami (udzielenie wsparcia Tomaszowi Becketowi oraz synom Henryka w buncie przeciwko ojcu, 1173‑1174).
Filip II August
(1180‑1223)
— 1214: bitwa pod Bouvines, zwycięstwo nad Janem bez Ziemi, odzyskanie Normandii, Bretanii, Gaskonii, Andegawenii, Akwitanii; zjednoczenie ziem francuskich;
— rozwój miast, rozwój gospodarczy kraju.
Ludwik IX Święty
(1226‑1270)
— uczestnictwo w VI i VII wyprawie krzyżowej; wspieranie zakonów, zwłaszcza franciszkanów;
— scentralizowanie władzy we Francji;
— ustanowienie sądów królewskich, tak zwanych parlamentów;
— reformy umacniające władzę królewską: ujednolicenie systemu monetarnego, usprawnienie administracji państwowej, kontrola działalność urzędników;
— zażegnania konfliktu z Plantagenetami i Aragonią (Hiszpania);
— podporządkowanie Kościoła (decydowanie o obsadzie biskupstw);
— podział społeczeństwa na stany: duchowieństwo, szlachta, stan trzeci (mieszczanie, chłopi).
Filip IV Piękny
(1285‑1314)
— spór z królem angielskim Edwardem I o Akwitanię (zbrojne zajęcie w 1293) i Flandrię (1304);
— powiększenie terenu Francji: odebranie ziem oraz majątku Templariuszom;
— nakładanie podatków na duchowieństwo;
— zmienienie powinności lennych na świadczenia pieniężne;
— konflikt z papieżem Bonifacym VIII, który kontynuuje politykę Innocentego III (encyklika Unam sanctam; zwierzchnictwo władzy kościelnej nad świecką) — spalony na stosie przez Filipa; uzależnienie papiestwa od Francji (1309 — przeniesienie stolicy do Awinionu);
— 1302: powołanie Stanów Generalnych z udziałem przedstawicieli trzech stanów (obradują osobno); poparcie dla króla w konflikcie z papieżem, zgoda na nowe podatki.
1
isamar