Frankowie
357: osiedlenie się w Galii: na północy nad Morzem Północnym Frankowie Saliccy, na południu nad Renem Frankowie Rypuarscy; asymilacja z ludnością, przejęcie kultury (spisanie prawa zwyczajowego: V/VI w.: prawo salickie).
V w.: zjednoczenia terenów Galii pod panowaniem Chlodwiga z rodu Merowingów.
— 496: przyjęcie wiary (chrzest);
— 507: bitwa pod Poitiers; rozgromienie Wizygotów; ostateczne opanowanie Galii;
— system władzy: ustrój rodowy, władza dziedziczna skupiona w rodzie; najwyższy organ: wiec (zgromadzenie wszystkich dorosłych obywateli); demokracja wojenna, feudalizm; państwo patrymonialne: ziemia i lud są własnością włądcy, który może nimi rozporządzać; król może nadawać ziemię w użytkowanie (beneficium) i urzędy (immunitety);
— dwór: dostojnicy duchowi i świeccy, na czele majordomus; brak urzędników państwowych: administracja działa według obecnych zleceń króla;
— podatki: cło (od towaru przywożonego zza granicy rejonu), myto (opłata za korzystanie z dróg, mostów), świadczenia zwyczajowe (służenie władcy kwaterą, utrzymywanie orszaku w trakcie podróży — podwody).
511: śmierć Chlodwiga, rozpad państwa; panowanie Merowingów, „królów gnuśnych”:
— walki między członkami rodu, utrwalenie odrębności królestw dzielnicowych;
— wzrost znaczenia majordomusów (co pozwala im na przejęcie tronu).
732: bitwa pod Poitiers, rozgromienie Arabów przez Karola Młota (majordomus), zatrzymanie ich ekspansji w Europie.
751: Pepin Krótki (syn Karola Młota) przejmuje władzę i rozpoczyna dynastię Karolingów:
— 754: pogrom Longobardów zagrażających papieżowi;
— 755: utworzenie państwa kościelnego przez Pepina (Rzym i okolice);
— uznanie przez papieża legalnym władcą (sankcja religijna);
= ustalenie ceremoniału koronacji średniowiecznych.
Panowanie Karola Wielkiego
(768‑814)
renesans karoliński
Tereny: na wschodzie do Łaby i Odry, na południowy wschód do Dunaju, na południe do Italii, na południowy zachód: Hiszpania.
774: rozbicie państwa Longobardów (Półwysep Apeniński); koronacja na króla Włoch;
782: wojna z Sasami, ich chrystianizacja;
— walki z Saracenami (Arabami) w Hiszpanii: granica na rzece Ebro;
— walki ze Słowianami;
800: koronacja na cesarza rzymskiego przez papieża Leona II; walki z Bizancjum, 812: akceptowanie cesarza przez Bizancjum.
System rządów:
— rządy sprawowane osobiście;
— dwór wędrowny (stolica: Akwizgran);
— rada królewska: doradztwo;
— armia: obowiązek służby wojskowej obowiązuje ludzi wolnych oraz wasali królewskich i biskupich, którzy otrzymują beneficja;
— sądownictwo: raz w miesiącu na zgromadzeniu powołuje się ławników.
Reformy:
— administracyjna: nowe jednostki terytorialne: ziemie, hrabstwa, marchie (hiszpańska, bretońska, duńska, brandenburska) zarządzane przez margrabiów (kompetencje wojskowe, czasem tytuły książęce);
— urzędnicza: zlikwidowanie urzędu majordomusa, powołanie nowych urzędów: stolnik, cześnik (wino), komornik (spiżarnia, szatnia), koniuszy (stajnia), kanclerz (korespondencja, kaplica dworska), palatyn (zastępowanie monarchy, m. in. w sądzie);
— monetarne: monometalizm srebrny, jednostka podstawowa: srebrny denar (półdenary, obole);
— kulturalne:
o reforma szkół klasztornych, powstanie katedralnych;
o szkoła pałacowa dla dworzan (działalność Alkuina, doradcy w sprawach oświaty i Pawła Diakona, kronikarza);
o reforma pisma: kursywa merowińska zastąpiona minuskułą karolińską;
o szkolnictwo według siedmiu sztuk wyzwolonych:
— trivium: gramatyka, retoryka, dialektyka;
— quadrivium: arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka;
o rozwój literatury: biografia (Żywot Karola Wielkiego — Einhard);
o rozwój sztuki: styl bizantyjsko-raweński (na planie ośmiokąta wpisanego w koło): bazyliki w Rawennie, Akwizgranie.
843: traktat w Verdum: podział państwa po śmierci Ludwika Pobożnego, syna Karola:
Ludwik Niemiec: Państwo Wschodniofrankijskie; ziemie na wschód od Renu;
— 911: umiera Ludwik Dziecię, ostatni z Karolingów; korona elekcyjna, rozbicie feudalne, powstanie niezależnych księstw;
Lotar: ziemie położone centralnie: Prowansja, Burgundia, część Niderlandów, Nadrenia, Włochy; korona cesarska;
— X w.: koniec panowania Karolingów;
Karol Łysy: Państwo Zachodniofrankijskie; zachodnia część po Rodan, Mozę, Skaldę;
— 987: śmierć Ludwika V, władzę przejmuje Hugo Kapeta: początek dynastii Kapetyngów i państwa francuskiego; wprowadzenie systemu primogenitury (dziedziczenie tronu przez najstarszego syna, wybór jako następcy za życia króla).
2
isamar