A KOTLARSKA-MICHALSKA – WAŻNOŚĆ PROBLEMATYKI
„DOBORU MAŁŻEŃSKIEGO” W SOCJOLOGICZNYCH BADANIACH MAŁŻEŃSTWA
Dobór małżeński jest przede wszystkim:
- procesem społecznym
- ważnym wydarzeniem w życiu
Dla socjologii ważne jest:
- proces selekcji czynników sprawiających, że osoby o określonych cechach poszukują określonych partnerów
- proces rozwoju, w którym para przeżywa serię etapów znajomości
Wzory wyboru współmałżonka są zjawiskiem historycznym (ulegają zmianie wraz ze zmianą warunków)
Teraz – Dwa stanowiska w sprawie doboru – wg Warzywody-Kruszyńskiej
1. W mediach – dobór małż. jest to proces żywiołowy, rynek małżeński jest wolny -> kontynuacja mitu małżeństwa z miłości
2. Badacze życia społecznego – procesem doboru żądzą określone prawidła, co powoduje społeczne ograniczenia swobody wyboru partnera.
Z historii badań nad doborem małżeńskim
1. lata 20 XX w., pierwsze badania – F.R. Savorgnan
Najczęściej partner tej samej narodowości, wyznania, o podobnym miejscu urodzenia
2. R.F. Winch (twórca teorii „komplementarnych potrzeb”)
Tendencja do homogamii i heterogamii. -> Cechy społ. Partnerów tworzą „pole wybieralności” (rasa, religia, klasa społ. Etc..) wewnątrz „pola wybieralności” wybory są heterogeniczne, na zasadzie komplementarnych potrzeb.
3. A.C. Kerckhoff i K.E. Davis
Cechy społ., wartości i potrzeby stanowią „czynniki filtrujące”
· Pierwszy filtr – podobieństwo biografii
· Drugi filtr – system wartości
· Trzeci filtr – komplementarne potrzeby
Proces doboru małżeńskiego nie interesował polskich socjologów w okresie równoległym do badań zagranicznych.
1. B. Łobodzińska
Dobór małżeński zależy od: środowiska lokalnego, miejsca pobytu w dzieciństwie i młodości, zawód i wykształcenie
è w niektórych profesjach istnieje tendencja do poszukiwania partnera w tym samym zawodzie.
2. Warzywoda-Kruszyńska
Największe znaczenie jako wyznacznika „pola wybieralności” ma
· wykształcenie
· przynależność zawodowa
Układ społeczno-zawodowy wywiera wpływ na:
-aktywność towarzyską
-aktywność kulturalną
-strukturę rodziny
-sytuację materialną
-aspiracje związane z wyborem zawodu dziecka
3. Janiszewski (lata 80)
Okresowi narzeczeństwa towarzyszą nowe zjawiska
-pogłębiony typ poufałości
-dalsze fizyczne zbliżenie
-dalsze przystosowanie się osobowe
-planowanie zawarcia ślubu oraz przyszłych ról małżeńskich
-planowanie własnego domu
4. J. Laskowski
Narzeczeństwo to zjawisko złożone z czynników natury emocjonalno-psychologicznej, seksualnej, ekonomicznej i społecznej. Te komponenty nie w każdym środowisku odgrywają taką samą rolę.
· Istnieje istotny związek między motywem wyboru długością chodzenia ze sobą, liczbą posiadanego rodzeństwa i wykształceniem
· Nie ma istotnego związku między motywem wyboru, a klimatem domu, stopniem samoakceptacji, pracą zawodową matki, wykształceniem ojca.
-> Typologia motywacji
-typ emocjonalno-refleksyjny
-typ refleksyjny
-typ instynktowny
-typ konformistyczny
-typ instrumentalny
-typ egoistyczno-urazowy
è Zmienne z okresu przedmałżeńskiego warunkujące jakość małżeństwa
- zaangażowanie uczuciowe
-motyw wyboru
-neurotyczność
-długość okresu chodzenia ze sobą
-klimat domu rodzinnego
-stopień samoakceptacji
etc…
5. Rodzaje znajomości przedślubnych (Warzywoda-Kruszyńska, Kruczkowski)
a) znajomości okresu dojrzewania tzw. Pierwsza miłość
b) znajomości wczesnej dorosłości tzw. Świadomy wybór
c) znajomości aranżowane tzw. Swatane małżeństwo
d) znajomości seksualne tzw. Przymusowe małżeństwo
Fazy rozwoju znajomości przedślubnej
(Nie każdy rodzaj znajomości przechodzi wszystkie fazy)
1. znajomość grupowa
2. chodzenie ze sobą
3. chodzenie ze sobą na poważnie
4. prywatne porozumienie po słowie
5. oficjalne narzeczeństwo
maet167