W 24.03.2006
Badania kliniczne i rozpoznawanie złamań szczęki i kości twarzy
Ø Badanie kliniczne chorego po urazie ma na celu określenie rodzaju i rozległości obrażeń oraz ustalenie rozpoznania.
Ø Przy oglądaniu chorych z urazami można stwierdzić zmiany kształtu twarzy.
Zmiany te są spowodowane następującymi czynnikami:
· pourazowy obrzęk
· głębokie wylewy krwawe (np. pod m. żwaczowym - nie występują przebarwienie skóry)
· tętniak pourazowy
· odma podskórna, niekiedy po uszkodzeniu ściany zatoki szczękowej lub nosa - podczas wydechu powietrze jest wtłaczane do tkanek miękkich
· przemieszczanie odłamów kostnych
Ø Zmiana zabarwienia skóry spowodowana jest wynaczynieniem krwi z rozlanych naczyń okostnej lub naczyń bezpośrednio sąsiadujących ze szparą złamania.
Ø U starszych osób mogą się przemieszczać.
Ø Ważne: krwiak okularowy (oczy szopa) lub monoklowy – objaw złamania podstawy czaszki. Objaw ten występuje w kilka lub kilkanaście godzin po urazie, a natychmiast ukazują się krwiaki po stłuczeniu nosa, kości jarzmowej lub szczęki.
Ø Krwawienie z nosa najczęściej występuje po jego stłuczeniu. Może być także następstwem złamania środkowej części twarzy. Jest wynikiem rozerwania błon śluzowych jamy nosowej, uszkodzenia ścian zatoki szczękowej lub błon śluzowych jamy nosowo- gardłowej.
Ø Krwawienia z przewodów słuchowych zewnętrznych:
- objaw złamania podstawy czaszki w obrębie kości skalistej
- krew z ucha środkowego przy uszkodzeniu błony wewnętrznej, wypływa przez ucho zewnętrzne
Ø Z przewodu słuchowego zewnętrznego - objaw złamania podstawy czaszki, części skalistej i uszkodzenie opony twardej.
Ø Z nosa – objaw otwartego złamanie przedniego dołu czaszki z okolicy blaszki sitowej i grzebienia koguciego.
Odróżnienie płynotoku od śluzowej wydzieliny z nosa nastręcza nieraz trudności. Pomocne wtedy jest badanie w wydzielinie zawartości glukozy, a także tzw. „próba chusteczkowa” (charakterystyczny chrzęst).
Zaburzenia zgryzu i uszkodzenie zębów
Ø Zaburzenie zgryzu jest charakterystycznym objawem złamania uzębionych szczęk z przemieszczeniem odłamków.
Ø W złamaniu szczęki obserwuje się najczęściej zgryz otwarty z podparciem na zębach trzonowych.
Ø W złamaniu żuchwy mniejszy odłam bywa zwykle ustawiony w zwarciu z zębami przeciwstawnymi, większe natomiast nie ma z nimi kontaktu.
Uszkodzenie zębów jako osobne następstwo urazu
Ø Jamę ustną oglądamy z pomocą lusterka dentystycznego, zwracając uwagę na stan błony śluzowej oraz stany patologiczne takie jak:
- podbiegnięcia krwawe
- perforacja do jamy nosowej
- perforacja zatoki szczękowej
Ważne:
· Dokładna ocena stanu zębów i błony śluzowej - w przypadku strzałkowego złamania szczęki dochodzi także do jej rozerwania.
· Wylewy podskórne i krwiak podspojówkowy spowodowane są złamaniem zespołu jarzmowego.
· Dotylne przemieszczenie języka i zamknięcie górnych dróg oddechowych jest następstwem obustronnego złamania żuchwy.
Wyniki badania palpacyjnego:
Ø Palpacyjnie badamy: krwiaki, obrzęki, zmiany w ukształtowaniu, stwierdzenie ewentualnego występowania bólu oraz uszkodzenia kostne.
Ø Bolesność uciskowa występuje w miejscu złamania, różna; bolesna w stłuczeniach tkanek miękkich i kości.
Ø Bolesność występująca przy obmacywaniu bezpośrednio w miejscu złamania lub pośrednio np. przez uciskanie bródki ku tyłowi.
Ø Badania palpacyjne obrzeży oczodołu wskazuje punkty bolesne - złamanie brzegu oczodołu, spotykany w złamaniu szczęki i kości jarzmowej.
Ø Miejscowa bolesność może okazać się jedynym dowodem złamania przed RTG.
Ø Przemieszczenie odłamów ujawnia się w badaniu palpacyjnym – istnienie progów kostnych na obwodzie trzonu żuchwy, w obrzeżu oczodołu lub łuku jarzmowego.
Ruchomość odłamów jest niewątpliwym i najbardziej typowym objawem złamania.
Występuje w różnych stopniach:
· 1 stopień - ruchomość swobodna, każdy odłam porusza się względem siebie bez działania większej siły
· 2 stopień - ruchomość sprężysta, odprowadzone wracają na swoje miejsca
· 3 stopień - ruchomość oporna - z trudem zmiana położenia odłamów
Ø w złamaniu kości nosa - bolesność, obrzęk, utrudnienie oddychania
Upośledzenie czynności przejawia się niekiedy w zakresie nerwów czaszkowych:
a) głuchota i natychmiastowe porażenie nerwu twarzowego- pęknięcie części skalistej, kości skroniowej
b) późne porażenie nerwu twarzowego - pęknięcie podstawy środkowego dołu czaszkowego wzdłuż przedniego brzegu piramidy
c) ślepota oka - uszkodzenie kostnego kanału nerwu wzrokowego i ucisku na nerw
d) zaburzenia w ruchu gałek ocznych - przeszkoda mechaniczna lub uszkodzenie mięśnia okołoruchowego lub odwodzącego, a także zakleszczenie części miękkich odłamami
e) opadanie powieki - uszkodzenie mięśnia dźwigacza powieki
f) upośledzenie węchu i smaku - w niektórych złamaniach środkowego odcinka twarzy
g) po urazowych uszkodzeniach nerwów obwodowych występuje także zaburzenie ich przewodnictwa, głównie nerwu trójdzielnego:
· znieczulica w obrębie brody- obustronne złamanie trzonu żuchwy na wysokości otworów bródkowych
· znieczulenie górnej wargi, skrzydełek nosa i policzka - złamanie przebiega przez otwór oczodołowy
· niekiedy w złamaniu trzonu żuchwy- nadwrażliwość związana z przebiegiem gałązek nerwowych lub nerwów twarzowych- charakterystycznym objawem porażenia nerwu jest objaw zachodzącego słońca tzw. Objaw Bella. Próba zamknięcia oka, gałka skierowana ku górze i częściowo zakryta przez niedomkniętą powiekę górną.
· zdjęcie przeglądowe lub celowane
· zdjęcia tomograficzne
· zdjęcia z użyciem środka cieniującego
· TK
® 2006 AŁ
wampirzyca24