Mezozoik.pdf

Mezozoik

Trzy wydzielenia w obrħbie eratemu mezozoicznego to

trias, jura i kreda, podziały skalne, wobec których ekwiwalent

czasowy został dodany wtórnie. Wzorców zaczerpniħto z podziału

paleozoiku; trias połĢczył trzy formacje znane z Niemiec i z nimi

korelowane, opisu dokonał von Alberti. Jura wziħła siħ od jurakalk ,

formacji wyróŇnionej przez Humboldta w górach Jura, do której to

formacji dodano inne wydzielnia odpowiadajĢce dzisiejszej jurze

dolnej i Ļrodkowej. Oprócz tego istniało takŇe stare brytyjskie

wyróŇnienie litostratygraficzne liasu (ilasto-wapienne), którego

korelacja z kontynentalnĢ EuropĢ była problematyczna, w zwiĢzku

z odrħbnoĻciĢ facjalnĢ. Trudno w zwiĢzku z tym wskazaę kreatora

systemu jurajskiego – oraz kredowego, gdzie napotkano bardzo

podobne problemy. Na gruncie mezozoiku w czasie póŅniejszym

powstała koncepcja podziału na piħtra i poziomy biostratygraficzne.

WyróŇnieniem pierwotnym była zatem formacja, z poczĢtku

rozpatrywana bez pryzmatu paleontologii; konsekwencjĢ

połĢczenia pakietów wczeĻniej wyodrħbionych formacji było

powstanie systemu. Koncepcja piħtra oraz poziomu wynikły niejako

z obserwacji osadów jurajskich i kredowych Europy Zachodniej,

basenu szwabskiego w południowych Niemczech oraz basenu

paryskiego we Francji. Pojħcie piħtra wprowadził do geologii

Francuz d’Orbigny w połowie wieku XIX, zaĻ poziom w rozumieniu

stratygraficznym – Niemiec, Oppel, kilka lat po d’Orbignym. Poziom

jest najbardziej precyzyjnĢ jednostkĢ zonacji stratygraficznej;

pierwotnie pojmowane piħtro było sumĢ poziomów. Obserwacje

osadów jurajskich pozwoliły na wprowadzenie biostratygraficznego

rozumienia poziomu. Na przykładzie brytyjskiego wydzielenia liasu,

wapieni z wkładkami łupków morskich, korelowanych z

klastycznym liasem Europy, widaę wyraŅnie, Ňe w geologii istaniała

juŇ wówczas potrzeba odejĻcia od litologii jako głównego

wskaŅnika stratygraficznego. Zwrócono siħ zatem ku koncepcjom

Smith’a i Cuviera, którzy zauwaŇyli, Ňe skały okreĻlonego wieku

zawierajĢ niepowtarzalne w innych skałach skamieniałoĻci, co

oznacza Ňe wiek utworów moŇna okreĻlię na podstawie zawartych

weı szczĢtków. Sukcesje skalne moŇna wobec tego podzielię na

jednostki charakteryzowane przez okreĻlone skamieniałoĻci;

jednostki takie majĢ charakter piħter, powstałych przez redefinicjħ

pewnych formacji uznawanych za wzorcowe. Zonacja jury i kredy

stanowi swego rodzaju listħ amonitów, poniewaŇ to właĻnie te

organizmy posłuŇyły jako podstawa dla ich rozpoziomowania.

Dlatego teŇ lokalne podziały stratygraficzne mogĢ znacznie od

siebie odbiegaę (np. tyton – wołg), w duŇej mierze przez wzglĢd na

ubóstwo kosmopolitycznych form głowonogów, prowincjonalizm

biogeograficzny oraz odrħbnoĻę facji.

Paleogeografia mezozoiku nie ulega znaczĢcym przekształceniom na granicy er. Przełom permu i triasu

dokonuje siħ przy wciĢŇ istniejĢcym superkontynencie (z nieznaczĢcej wielkoĻci satelitami) oraz jednym oceanie

nazywanym Panthalassa (gr. „wszechmorze”). CałoĻę masy lĢdowej jest rozciĢgniħta południkowo niemal od bieguna do

bieguna. W triasie z AzjĢ połĢczyły siħ bloki północno- i południowochiıski oraz Amuria; na ten okres, aŇ do jury,

przypada amalgamacja bloków wschodniej i południowo-wschodniej Azji. W Pangeħ od południowego wschodu wbija siħ

takŇe klin skorupy oceanicznej Tetydy (w paleozoiku nazywanej jeszcze PaleotetydĢ), wkraczajĢcego na obszar

waryscydów. W triasie ma miejsce ryfting i powstanie płytkiego morza epikontynentalnego, zaĻ w jurze – poczĢtek

spreadingu i powstawanie skorupy oceanicznej. Tetyda jest zbiornikiem doĻę nietypowym, z duŇĢ iloĻciĢ

przemieszczajĢcych siħ niewielkich terranów, takich jak Adria, Moesia bĢdŅ Anatolia, wokół których rozwinĢł siħ orogen

alpejski. TakŇe w tym czasie Ameryka Północna zaczyna oddzielaę siħ od północno-zachodniej Afryki; ryft ten jest

zalĢŇkiem Oceanu Atlantyckiego. Na wschód od Krymu ma miejsce waŇne wydarzenie orogeniczne przełomu triasu i jury.

Jest to tzw. orogeneza indochiıska, siħgajĢca aŇ na Daleki Wschód, zwiĢzana z ruchami tektonicznymi starokimeryjskimi

(od łaciıskiej nazwy Krymu: Kimeria). Na Krymie wyróŇnia siħ takŇe fazħ młodokimeryjskĢ z przełomu jury i kredy; jej

efekty pojawiajĢ siħ takŇe poza Krymem, w Górach Wierchojaıskich, na Nowej Ziemi i na Tajmyrze. Wydarzenie to wiĢŇe

siħ z wczeĻniejszĢ subdukcjĢ i konwergencjĢ płyt, zakoıczonĢ zamkniħciem oceanu. W kredzie Tetyda jest jeszcze

stosunkowo rozległa, lecz poszczególne terrany kolidujĢ juŇ i ulegajĢ akrecji do europejskiej czħĻci dawnej Pangei.

Zaszło zatem przejĻcie od ekstensji do kompresji; w alpidach pierwsza faza fałdowaı odbywa siħ w Ļrodkowej kredzie,

zaĻ ostateczne fałdowania zachodzĢ dopiero w kenozoiku. W tym samym czasie zamyka siħ ocean azjatycki i trwa

intensywny spreading na Atlantyku, przy czym nie dotyczy on juŇ tylko czħĻci Ļrodkowej. NoŇycowo otwiera siħ takŇe

Atlantyk południowy. JednoczeĻnie zachodzi dezintegracja południowej czħĻci Pangei: rozdzielajĢ siħ Dekan, Afryka

Południowa, Australia, oraz wciĢŇ połĢczone Ameryka Południowa i Antarktyda. Nie istnieje jeszcze natomiast połĢczenie

Atlantyku z akwenami arktycznymi – północ Ameryki i Europy sĢ nadal zespolone. Do dziĻ przetrwały jedynie relikty

Tetydy w postaci Morza ĺródziemnego, Kaspijskiego i Czarnego.

Historia Atlantyku , zaprezentowana na mapkach powyŇej, została odczytana w duŇej czħĻci dziħki badaniom

oceanu Ļwiatowego, których czħĻciĢ były rdzenie pobrane w roku 1968 z dna Atlantyku przez statek Glomar Challenger.

Istotne jest tu przeciwstawienie skorupy kontynentalnej, swego rodzaju magazynu pamiħci geologicznej, trwajĢcej

niejednokrotnie od archaiku, oraz skorupy typu oceanicznego, efemerycznej, zanikajĢcej w trakcie kolizji. Dzisiejsze dna

oceaniczne nie sĢ starsze niŇ 200 Ma. Najstarsze płaty skorupy oceanicznej w dnie Atlantyku siħgajĢ keloweju – 165 Ma.

Wiek skał maleje ku grzbietowi Ļródoceanicznemu, z jednoczesnymi zmianami namagnetyzowania. Jak wspomniano,

Atlantyk Ļrodkowy otworzył siħ w Ļrodkowej jurze, natomiast noŇycowe otwieranie Atlantyku południowego miało miejsce

od walanŇynu, tj. 125 Ma. Jeszcze we wczesnym apcie, 105 Ma, w północnej czħĻci basenu południowego Atlantyku

utrzymywała siħ sedymentacja terygeniczna, w czħĻci Ļrodkowej osadzały siħ ewaporaty, zaĻ na południu – w

Ļrodkowisku beztlenowym – czarne iły. W póŅnym apcie i albie Afryka nadal oddalała siħ od Ameryki Południowej, co

doprowadziło do połĢczenia obu basenów Atlantyku. W czħĻci Ļrodkowej osadzały siħ utwory głħbokomorskie –

głħbokowodne wħglany z otwornicami oraz innymi organizmami nanoplanktonicznymi. W pobliŇu szelfów – rafy. Sytuacja

póŅnokredowa jest juŇ stosunkowo podobna do obecnej. Około 80 Ma, w kampanie, Atlantyk siħgał 5 tys. metrów

głħbokoĻci i posiadał połĢczenie z TetydĢ przez Karaiby. TakŇe w tym czasie zachodzi odryftowanie Grenlandii od

Ameryki Północnej, a zatem poczĢtek rozwoju północnej czħĻci basenu atlantyckiego; pełne otwarcie przesmyku

nastĢpiło około 65 Ma. W miejscu, gdzie obecnie znajduje siħ Islandia istniał wówczas grzbiet podmorski utrudniajĢcy

wymianħ wód atlantyckich i arktycznych. Po jego obniŇeniu 20 Ma wody arktyczne wlały siħ do basenu

północnoatlantyckiego, co prawdopodobnie miało duŇy wpływ na zlodowacenie półkuli północnej.

Szkielet gada morskiego, przykład skamieniało Ļ ci z czarnej jury szwabskiej Holzmaden .

Historia Ň ycia w mezozoiku wychodzi od kryzysu z przełomu permu i triasu, siħgajĢcego

50% gatunków. DotknĢł on Ňycia na wszystkich szczeblach taksonomicznych i był jednym z

najgłħbszych kryzysów Ļwiata organicznego w historii Ziemi. Wymarły wówczas koralowce z

grup Rugosa i Tabulata (oraz inne podrzħdne taksony; grupy te przetrwały do triasu

wyłĢcznie na wyspie Timor, gdzie jednak równieŇ wkrótce wymarły). SpoĻród ramienionogów

do mezozoiku nie przeszły: orthidy, strophomenidy, productidy oraz pentameridy. Spiriferidy

wymarły we wczesnej jurze. Wyginħły takŇe fusulinidy wĻród otwornic. Oprócz jednego

gatunku, ŇyjĢcego do wczesnego triasu, wymarły goniatyty oraz prolecanitidy. Do triasu

przetrwały niektóre ceratyty, głównie otoceratidy, dziħki którym amonitowate bujnie

zróŇnicowały siħ w mezozoiku. Wyginħły całkowicie trylobity, z których w permie Ňyły juŇ tylko

dwa taksony naleŇĢce do Proetacea, a takŇe szkarłupnie z grupy Blastoidea. Zmieniła siħ

rola ekologiczna liliowców (i przypuszczalnie mszywiołów). Wiele grup zwierzĢt wymierało

stopniowo; ogólny wzór czasowy kryzysu był trudny do ustalenia poniewaŇ na przełom permu

i triasu przypada ogromna regresja, co skutkuje ubóstwem skamieniałoĻci. Druga zwiĢzana z tym komplikacja ma naturħ

metodologicznĢ: w tym samym czasie niektóre grupy amonitowatych wymierajĢ, zaĻ inne nabierajĢ charakteru

instrumentu stratygraficznego, co czasem owocuje brakiem odniesienia. Przyczyny wymierania z przełomu er

paleozoicznej i mezozoicznej sĢ bardzo niejasne. Byę moŇe kryzys ów zwiĢzany był z głħbokĢ regresjĢ, co mogło

doprowadzię do nadmiernego wysłodzenia basenów szelfowych, co z kolei byłoby szokiem dla zamieszkujĢcej je fauny.

Masowa redukcja fitoplanktonu, która musiałaby w takich warunkach nastĢpię, zatrzħsłaby całĢ piramidĢ troficznĢ. Za tak

głħboki kryzys Ļwiata organicznego mogła równieŇ odpowiadaę sama konfiguracja kontynentów. Wobec istnienia jednej

gigantycznej masy lĢdowej zmniejszyła siħ ogólna powierzchnia szelfów (dostħpne do zasiedlenia sĢ jedynie szelfy

zewnħtrzne bloków kontynentalnych). Oznacza to redukcjħ nisz ekologicznych i wzrost konkurencji. Po kryzysie z

przełomu permu i triasu nastħpuje radiacja, bħdĢca w istocie odbudowĢ - na wielkĢ skalħ – Ļwiata organicznego. Za

przykład mogĢ posłuŇyę Protozoa, gdzie wĻród otwornic ma miejsce intensywny rozwój miliolidów, otwornic o skorupkach

porcelanowych. W triasie pojawiajĢ siħ takŇe otwornice planktoniczne, burzliwie rozwijajĢce siħ i od jury Ļrodkowej

stanowiĢce znacznĢ czħĻę planktonu (obecnie do 60% w miesiĢcach letnich – obok kokolitów otwornice z grupy

Globigerinacae sĢ dominujĢcymi organizmami planktonicznymi). Silnie róŇnicujĢ siħ radiolarie, calpionelle; po triasie

Ļrodkowym pojawiajĢ siħ koralowce szeĻciopromienne, czyli ŇyjĢce do dziĻ scleractinie, wczeĻniej – niemal nieobecne.

Najbardziej spektakularne elementy Ļwiata organicznego mezozoiku, dinozaury, były zwierzħtami lĢdowymi;

dotychczas poznano około 540 gatunków, zebranych w 330 rodzajach. WiħkszoĻę z nich jest monospecyficzna, bĢdŅ teŇ

ich powinowactwa sĢ niemoŇliwe do odcyfrowania ze wzglħdu na għste luki w zapisie skalnym. AŇ około 40% Ňyło w

kampanie i mastrychcie, tj. w póŅnej kredzie, co stanowi około jednej piĢtej ogólnego czasu trwania dinozaurów. DrugĢ

tego rodzaju kulminacjĢ czħstoĻci wystħpowania dinozaurów jest póŅna jura – kimeryd i tyton. Przyczyny takiego stanu

rzeczy sĢ nieznane. Gady w ogóle zdołały zróŇnicowaę siħ na 20 rzħdów; liczbħ tħ kryzys z przełomu kredy i trzeciorzħdu

zredukował do zaledwie 4, ŇyjĢcych takŇe obecnie. SĢ to wħŇe, jaszczurki, krokodyle i Ňółwie. WiħkszoĻę dinozaurów

składała jaja w gniazdach. WyróŇniono dwie pojemne grupy systematyczne: Ornithischia – ptasiomiednicowe, o wyrostku

koĻci łonowej skierowanym ku tyłowi, oraz Saurischia – gadziomiednicowe, u których wyrostek ów skierowany był ku

przodowi ciała. Dinozaury mogły prowadzię roĻlinoŇerny bĢdŅ drapieŇny trzyb Ňycia. Formy roĻlinoŇerne wykształciły

szereg mechanizmów obronnych zabezpieczajĢcych je przed agresjĢ drapieŇników: gigantyzm (np. brachiozaury,

waŇĢce nawet do 80 ton), poruszanie siħ na tylnych koıczynach, umoŇliwiajĢce szybki bieg i ucieczkħ przed

napastnikiem, bĢdŅ teŇ wykształcenie rogów, maczug, skostniałych płytek na grzbiecie, głowie bĢdŅ ogonie (np.

stegozaury). Najbardziej znane dinozaury to chociaŇby Tyrannosaurus rex , Iguanodon, Chadrosaurus,

Pachycefalosaurus, Stegosaurus, Cefalosaurus.

Miednica dinozaura ptasiomiednicowego oraz gadziomiednicowego.

Planktoniczne liliowce Saccocoma i Geocoma z jury Solnhofen .

W trasie oraz w poczĢtkach jury wielkie gady nie osiĢgnħły jeszcze wysokiego stopnia zróŇnicowania; dopiero w

kimerydzie liczba ich taksonów znaczĢco wzrasta. W długim odcinku czasu dzielĢcym trias i kredħ pogłħbiał siħ rozpad

Pangei; wskutek zaistnienia barier zaostrza siħ prowincjonalizm biogeograficzny w faunie dinozaurów, co za tym idzie –

wzrasta takŇe zróŇnicowanie. Jeszcze w kredzie, w warunkach całkowitego odizolowania kontynentów, wciĢŇ powstajĢ

nowe gatunki.

Gady mezozoiczne zdołały zasiedlię takŇe Ļrodowiska wodne i powietrze. Zasiedlenie Ļrodowisk wodnych miało

charakter wtórny, z zachowaniem przystosowaı z lĢdu, wĻród nich – gigantyzmu. Gady wodne mogły dziħki temu

znajdowaę siħ na koıcu sieci powiĢzaı troficznych, jako najwiħksi drapieŇcy (dotyczy to np. krokodyli). WĻród gadów

ŇyjĢcych w wodzie wyróŇnia siħ takŇe Ňyworodne ichtiozaury i plezjozaury. W przypadku ichtiozaurów zachodzi zjawisko

homeomorfii; były bowiem zupełnie upodobnione do ryb, bħdĢc w istocie gadami. Szczególnie dobre ich znaleziska

pochodzĢ ze skał czarnej jury szwabskiej, z których to znalezisk wiadomo na przykład, Ňe Ňywiły siħ belemnitami.

Plezjozaury osiĢgały 3 m długoĻci, posiadały bardzo długĢ, wiotkĢ szyjħ oraz koıczyny zredukowane do wiosłowatych

płatów.

Przystosowaniem do lotu, prawdopodobnie jedynie Ļlizgowego (o czym wnosi siħ po

stosunkowo niewielkim mostku), było bardzo znaczne wydłuŇenie jednego z palców

koıczyn przednich i rozpiħcie pomiħdzy nim a ciałem błoniastych skrzydeł, czħsto

wielometrowej rozpiħtoĻci. Przedstawicielem gadów latajĢcych był np. Pteranodon ,

ŇywiĢcy siħ rybami. W roku 1861 w białych wapieniach górnej jury Solnhofen na południu

Niemiec znaleziono szczĢtki pierwszego ptaka. Znaleziskiem tym był odcisk pióra na

powierzchni pelitycznego wapienia litograficznego. Do dziĻ odnaleziono piħę okazów

zwierzħcia nazwanego Archaeopteryx . Gdyby nie szczególne warunki fosylizacji (muł

wapienny osadzajĢcy siħ w Solnhofen przypomina puder), dziħki którym zachowały siħ

odciski piór, praptak zostałby opisany jako gad. Posiada on zarówno cechy

gadziomiednicowych dinozaurów – teropodów, jak i ptaków latajĢcych, a wiħc – obok

bardzo znacznej redukcji rozmiarów i masy ciała, a takŇe wykształcenia piór, posiadał

Jeden z pi ħ ciu szkieletów praptaka znalezionych w wapieniach litograficznych Solnhofen .

jeszcze uzħbiony dziób, szczĢtkowe palce na krawħdzi skrzydeł, oraz ogon zbudowany z wielu krħgów. LatajĢce gady nie

przetrwały kryzysu z pogranicza kredy i trzeciorzħdu, udało siħ to natomiast ptakom, istniejĢcym juŇ od wczesnej kredy.

Z Solnhofen znane sĢ takŇe fenomenalnie zachowane ryby, owady, rozgwiazdy, wħŇowidła, a nawet

planktoniczne liliowce ( Saccocoma) . Sprzyjały temu warunki sedymentacji: mikroziarniste, pelitowe wapienie powstawały

w bardzo płytkiej lagunie. Ciała padłych zwierzĢt nie mogły zatem zostaę wyniesione przed prĢd, ani paĻę łupem

padlinoŇerców, stroniĢcych od warunków hipersalinarnych.

UwaŇa siħ, Ňe dinozaury były zwierzħtami zmiennocieplnymi, w przeciwieıstwie do ptaków i ssaków, którym

metabolizm pozwala na utrzymanie stałej temperatury ciała. Archaeopteryx interpretuje siħ w powyŇszym kontekĻcie jako

ogniwo przejĻciowe pomiħdzy gadami a ptakami. Jest to doĻę niespodziewana innowacja ewolucyjna, odbiegajĢca od

zwykłych mechanizmów specjacji. Ewolucja nastħpuje bowiem niejako na peryferiach form, a przez krzyŇowanie

niewielkiej populacji jest poszerzana – szanse na rozwój nowej postaci sĢ wiħksze niŇ w populacji duŇej, gdzie innowacja

mogłaby zostaę odrzucona. Ogniwa poĻredniego dotyczĢ zawsze dylematy systematyczne.

Europejskie mezozoiczne baseny sedymentacyjne

Epikontynentalny trias zasadniczo nie naleŇy do alpidów.

Platforma wschodnioeuropejska była okresowo pustyniĢ, na

której zachodziła akumulacja i erozja. Zalewy morskie były w

triasie kilkakrotne. PrzewaŇnie w mezozoiku była ona lĢdem,

moŇe wkraczało na niĢ wedle reguły Karpiıskiego: od strony

najbardziej aktywnego brzegu. Sedymentacja morska

obejmowała zapadlisko przedkaspijskie, dnieprzaısko-donieckie

oraz platformħ scytyjskĢ. Trias dolny jest generalnie lĢdowy

( locus typicus : scytyk – platforma scytyjska); w dole olenku

pojawiajĢ siħ osady morskie, co zapowiada morski, czħĻciowo

brakiczny trias Ļrodkowy, z którego znane sĢ amonitowate oraz

morskie małŇe. Pod koniec Ļrodkowego triasu morze wycofuje

siħ i ponownie zaczyna przewaŇaę sedymentacja lĢdowa

górnego triasu. Z obserwacji powyŇszej trójdzielnoĻci w basenie

germaıskim (czyli Ļrodkowoeuropejskim, obejmujĢcym Morze

Północne, wyspy brytyjskie oraz czħĻę platformy

wschodnioeuropejskiej) wynikła nazwa systemu: trias –

trójdzielny. Basen ów rozwijał siħ na obszarze, gdzie załoŇone

zostały baseny permskie. Po orogenezie waryscyjskiej zaszła

tam reorganizacja planu subsydencji przed czerwonym

spĢgowcem. Wskutek obfitej sedymentacji cały wielki obszar

zajmowany przez basen sedymentacyjny ulegał obniŇaniu, co

wkrótce stało siħ toŇsame z reorganizacjĢ planu tektonicznego.

W triasie pojawiły siħ wiħc nowe uskoki, co jest jednĢ z cech

odróŇniajĢcych baseny triasowe od permskich. MiĢŇszoĻci triasu

nie przekraczajĢ 1 km, profil zaĻ – co wynika z powyŇszej

charakterystyki – jest trójdzielny pod wzglħdem planu facjalnego:

kontynentalny pstry piaskowiec, morski wapieı muszlowy (z

sedymentacjĢ wapiennĢ, dolomitami oraz ewaporatami),

wreszcie – klastyczny, kontynentalny kajper. Obszarami

sedymentacji klastycznej, szczególnie w pstrym piaskowcu były obecne terytoria Polski, Litwy, Białorusi, Morza

Północnego, Wielkiej Brytanii (z wyjĢtkiem masywu londyısko-brabanckiego, a takŇe masywu reıskiego i galijskiego). Na

wyspach brytyjskich sedymentacja klastyczna trwała nieprzerwanie od póŅnego karbonu do póŅnego triasu. Materiał

detrytyczny pochodził z niszczenia podniesionych bloków waryscyjskiego podłoŇa. W paleogeografii triasu wyróŇnia siħ

masyw czeski, przechodzĢcy w wał windelicki ciĢgnĢcy siħ ku Szwajcarii. W zwiĢzku z istnieniem masywu

prakarpackiego wskazuje siħ na istnienie dwu bram łĢczĢcych morze triasu Ļrodkowego (a takŇe ewentualnych krótkich

zalewów morskich triasu wczesnego i póŅnego) z oceanem Tetydy. SĢ to: brama ĻlĢsko-morawska i brama

wschodniokarpacka (oprócz nich w Europie istniały takŇe inne przesmyki). UłoŇenie wynurzonych bloków podłoŇa,

pociħtych uskokami o kierunkach równoleŇnikowych i południkowych, nie odpowiada juŇ wczeĻniejszemu „planowi”

kossmatowskiemu.

Tzw. trias germaıski deponowany był w basenie nazywanym obecnie Ļrodkowoeuropejskim (dawniej, jak sama

nazwa wskazuje – germaıskim). Na przełomu permu i triasu miała miejsce bardzo głħboka regresja oceanu Ļwiatowego.

JuŇ morze cechsztyıskie było bardzo krótkotrwałe, wydaje siħ, Ňe istniało zaledwie 5 Ma. W czasie regresji permsko-

triasowej poziom morza spadł poniŇej poziomu zajmowanego w poczĢtkach permu, co doprowadziło do nasilonej erozji.

CiĢgła subsydencja obszaru basenu spowodowała, Ňe stał siħ on miejscem sedymentacji, w głównej mierze lĢdowej, w

facjach okreĻlanych jako pstry piaskowiec. Utwory te siħgajĢ 1000 m miĢŇszoĻci. W geologii brytyjskiej dolnotriasowe

czerwone formacje klastyczne zwykło siħ nazywaę, w nawiĢzaniu do podobnych utworów dewonu, new red sandstone . W

obrħbie tej formacji pojawiajĢ siħ takŇe ewaporaty.

W przewaŇajĢcej czħĻci basenu Ļrodkowoeuropejskiego trias wykazuje swoisty trójpodział. Tamtejszy pstry

piaskowiec deponowany był w ciepłym klimacie w warunkach pustynnych, z przewagĢ osadów rzek epizodycznych (nie

zaĻ osadów eolicznych). TrójdzielnoĻę wykazuje równieŇ pstry piaskowiec, z niemiecka nazywany tradycyjnie

Buntsandstein . Jego najwyŇsza czħĻę nosi oddzielnĢ nazwħ – ret. WĻród osadów tego oddziału znajdujĢ siħ utwory

złoŇone przez wody płynĢce, stoŇki napływowe, osady rzek warkoczowych, a takŇe wód stojĢcych – jezior typu plaja , z

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: