TPL 17x.doc

Wykład 17

Zasady sporządzania leków w warunkach aseptycznych

Postępowanie aseptyczne:

S         zapobiega zanieczyszczeniu leku drobnoustrojami i przetrwalnikami

S         jest konieczne nawet w przypadku tych leków, które są następnie poddawane procesom wyjaławiania

Dezynfekcja:

S         zabiegi fizyczne i chemiczne polegające na obniżeniu liczby drobnoustrojów chorobotwórczych znajdujących się na powierzchni przedmiotów w takim stopniu, że nie stwarza niebezpieczeństwa zakażenia

S         w produkcji leków: powierzchnia przedmiotów, ścian, podłóg, stołów w pomieszczeniach do pracy aseptycznej

Antyseptyka:

S         niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, nieuszkodzonych tkankach

S         w produkcji leków: niszczenie drobnoustrojów na skórze rąk

S         twórca antyseptyki: Joseph Lister
roztwory fenoli
pierwsze użycie rękawic chirurgicznych

Antyseptyki:

S         preparaty zawierające jod
jodofory (jod+powidon)

S         alkohole
etanol 70°
propanol 30%
izopropanol 30%

S         aldehydy
aldehyd glutarowy
glicerol

S         IV-rzędowe zasady amoniowe
bromek benzalkoniowy
chlorek benzalkoniowy
chlorek cetylopirydyniowy

S         pochodne guanidyny
octan chlorheksydyny
diglukonian chlorheksydyny

Wyjaławianie (sterylizacja)

S         jednostkowy proces technologiczny mający na celu usunięcie ze środowiska lub materiału wszystkich drobnoustrojów w ich formach wegetatywnych lub przetrwalnikowych

S         wyjaławianiu poddaje się ciała stałe, płynne i gazowe

Drobnoustroje w lekach:

S         rozkład substancji leczniczych

S         powód zakażeń odlewowych

Podział leków na 3 główne grupy, stosownie do ich przeznaczenia pod względem dopuszczalnych zanieczyszczeń mikrobiologicznych wg FP VI

Grupa I

Grupa IIa i IIb                            określenie limitu drobnoustrojów w 1g lub 1ml uwzględnieniem rodzaju patogenów             

Grupa IIIa i IIIb

Grupa I – wymóg bezwzględnej jałowości

S         leki do stosowania pozajelitowego

S         leki do oczu

S         leki na rany i rozległe oparzenia

Postuluje się aby WSZYSTKIE postaci leku z antybiotykami były jałowe (również te wykonywane w recepturze – np. globulki czy maści).

Metody wyjaławiania:

1. wyjaławianie termiczne

ª     wyżarzanie, opalanie i spalanie

ª     wyjaławianie suchym, gorącym powietrzem (FP VI)

ª     wyjaławianie nasyconą parą wodną pod ciśnieniem (FP VI)

ª     „wyjaławianie” przez ogrzewanie w obecności substancji przeciwbakteryjnych

2. wyjaławianie za pomocą promieniowania

ª     nadfioletowego (UV)

ª     jonizującego (FP VI)

3. wyjaławianie na drodze mechanicznej (przez sączenie) 0,2 mm lub 0,22 mm

ª     sączki ze szkła spiekanego (FP VI) – sączki Schotta (G5)

ª     sączki membranowe np. Sartoriusa 0,2 mm

ª     zestaw typu Droppy (nie są już używane)

ª     sączki typu Seitza (nie są już używane)

4. wyjaławianie chemiczne

ª     wyjaławianie gazami (tlenek etylenu, formaldehyd, gazowy nadtlenek wodoru)

ª     „wyjaławianie” za pomocą roztworów środków chemicznych (aldehyd glutarowy, kwas nadoctowy) – metoda z konieczności

Wyjaławianie suchym gorącym powietrzem (metoda farmakopealna)

v     w sterylizatorach powietrznych z wymuszonym obiegiem powietrza

v     odpowiednio wysoka temperatura i czas wyjaławiania

v     wg FP VI:

o       w temp. 160°C – nie krócej niż 2h

o       w temp. 170°C – nie krócej niż 1h

o       w temp. 180°C – nie krócej niż 30 min.

v     można wyjaławiać materiały niewrażliwe na wysoką temperaturę np.:

o       szkło, metal, ceramika

o       substancje, roztwory, płyny nie zawierające wody – oleje, glikole, wazeliny, parafiny

o       związki mineralne – talk, tlenek cynku

v     materiały wyjaławiane powinny być odpowiednio zabezpieczane – termoodporne folie z tworzywa sztucznego (torby, rękawy z nadrukowanym testem kontrolnym, sprawdzającym przebieg procesu)

!!! Sterylizacja suchym gorącym powietrzem powinna być stosowana tylko w przypadku materiałów, które nie mogą być wyjaławiane parą wodną w nadciśnieniu.

Wyjaławianie parą nasyconą pod ciśnieniem (metoda farmakopealna)

v     w sterylizatorze parowym (autoklawie lub szybkowarze), w parze nasyconej, niezawierającej powietrza

v     FP VI zaleca:                             temp. 121°C
                                   nadciśnienie 101,4 kP (0,1 Mpa)
                                   czas nie krótszy niż 15 min.
(temperaturę można kontrolować zastosowanym nadciśnieniem, dopuszczalny zakres 108-134°C; 108°C – płyny infuzyjne w opakowaniach z tworzywa sztucznego, 134°C – odzież)

WYJAŁAWIANIE PARĄ NASYCONĄ POD CIŚNIENIEM – NAJSKUTECZNIEJSZA METODA WYJAŁAWIANIA

Autoklawy:

v     hermetycznie zamknięte

v     konstrukcja pionowa lub pozioma (szafkowe, cylindryczne, nieprzelotowe, przelotowe – załadowanie i rozładowanie w oddzielnych pomieszczeniach) a przemysłowe – próżnia, by wysuszyć materiał, przyspieszenie chłodzenia – by nie dopuścić do rozkładu substancji

v     można wyjaławiać:

o       wodne roztwory niewrażliwe na wysoką temperaturę

o       przedmioty metalowe i szklane

o       materiały opatrunkowe i szewne

o       gumę oraz tworzywa sztuczne odporne na zastosowaną temperaturę , opakowane w przepuszczalną dla pary wodnej folię

v     temperatura + „chemicznie aktywna” cząsteczka wody o dużej zdolności dyfuzji do komórki bakteryjnej (bezpośredni kontakt)

Warunek skuteczności wyjaławiania – usunięcie powietrza z komory sterylizacyjnej autoklawu (mieszanina pary i powietrza ma słabsze działanie wyjaławiające niż sama para wodna – nie osiągnie wymaganej, wysokiej temperatury)

Czas potrzebny do zabicia form wegetatywnych drobnoustrojów:

0%   powietrza                            5 minut

10%                                                         5 minut

15 %                                                        9 minut

50%                                                        36 minut

100%                                                        55 minut

Okresy pracy autoklawu:

ü      czas nagrzewania (przeniknięcie ciepła w głąb materiału wyjaławianego

ü      czas wyrównania temperatury (dla pojemnika grubościennego o pojemności 250 ml – 11minut, o pojemności 500 ml – 20 minut)

ü      czas wyjaławiania (zabicie drobnoustrojów)

ü      czas schładzania (gdy manometr wskaże wewnątrz komory ciśnienie równe atmosferycznemu)

v     większość bakterii ginie w temperaturze poniżej 121°C

v     logarytmiczna kinetyka

v     Bacillus stearothetmophilus – bakteria odporna na wysoką temperaturę

v     D 121 = 1,5 min. (czas konieczny do zabicia 90% bakterii B.s. w autoklawie w temperaturze 121°C 1,5 min. co 1,5 minuty ginie 90% z całości drobnoustrojów)

v     efekt wyjaławiania zależy od wyjściowego skażenia materiału à ważne: warunki aseptyczne

v     milion komórek – max ilość wyjściowa

                D                  D                          D           D          D       D                 6xD               

1 000 000 à 100  000 à 10 000 à 1 000 à 100 à 10 à 1

6 x 1,5 min. = 9 min. – tyle potrzeba czasu, aby mln razy zmniejszyła się liczba mikroorganizów

D – współczynnik redukcji dziesiętnej, czas niezbędny aby w danej temperaturze nastąpiło zmniejszenie liczby mikroorganizmów o rząd wielkości

v     w praktyce recepturowej stosuje się autoklawy o pojemności komory 12 – 20 l

Najczęściej popełniane błędy podczas sterylizacji:

S         zbyt duże pakiety

S         opakowania nieprzepuszczalne dla czynnika sterylizującego

S         przeładowanie lub nieodpowiednie załadowanie komory sterylizatora

S         wybór nieodpowiednich parametrów

S         czynnik wyjaławiający złej jakości

Opakowania do sterylizacji – funkcje:

...