Prawo rzymskie - prawo rzeczowe i zobowiązaniowe.pdf
(
195 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - Prawo rzymskie.doc
Prawo rzymskie :
1)Prawo rzeczowe
a)definicja prawa rzeczowego :
•
prawo rzeczowe z podmiotowego punktu widzenia - uprawnienie człowieka do rzeczy
•
prawo rzeczowe z przedmiotowego punktu widzenia - dział prawa zajmujący się
bezpośrednim stosunkiem człowieka do rzeczy
b)pojęcie rzeczy :
•
res (rzecz) - sfera samoistnych przedmiotów zmysłowych ,będących dla człowieka
dostępne , mogące być przez niego wykorzystane gospodarczo i mające wartość
majątkową
c)podział rzeczy :
•
res mancipi i res nec mancipi :
o
res mancipi - rzeczy nad którymi władztwo mogło być przenoszone
początkowo tylko w drodze czynności prawnej zwanej uchwyconiem ręką
(mancipatio) lub publicznego odstąpienia przed pretorem (in iure cessio) :
nieruchomości italskie
niewolnicy
zwierzęta pociągowe i juczne
służebności gruntowe wiejskie
o
res nec mancipi - rzeczy nad którymi władztwo mogło być przeniesione bez
mancipatio
•
res mobliles i res immobiles :
o
rzeczy ruchome (res mobiles) - rzeczy ,które mogą być przenoszone bez
zmiany ich istoty
o
rzeczy nieruchome (res immobiles) - grunty i wszystko to ,co zostało z nimi na
trwałe związane
•
rzeczy materialne i niematerialne :
o
rzeczy materialne (res corporales) - rzeczy ,które można dotknąć
o
rzeczy niematerialne (res incorporales) - rzeczy ,których nie można dotknąć
(zobowiązanie , spadek ,użytkowanie)
•
rzeczy pojedyńcze ,złożone i zbiorowe :
o
rzeczy pojedyńcze - te ,które stanowiły jednorodną ,naturalność całość (belka ,
cegła)
o
rzeczy złożone - te ,które składały się ze złączonych ze sobą rzeczy
pojedyńczych i stanowiły pewną całość (dom ,okręt)
o
rzeczy zbiorowe - rzeczy oznaczone wspólną nazwą ,w których poszczególne
rzezcy zachowywały swe indywidualne istnienie i stanowiły odrębne
przedmioty prawa (biblioteka)
•
rzeczy indywidualnie oznaczone i gatunkowo oznaczone :
o
rzeczy indywidualnie oznaczone - określone według cech indywidualnych
(niewolnik Stichus) - rzeczy będące niezamienne
o
rzeczy gatunkowo oznaczone - określone za pomocą liczby ,wagi i miary (te
rzeczy są zamienne)
•
res in patrimonio i res extra patrimonium :
o
res in patrimonio - rzeczy znajdujące się w majątku osób prywtnych
o
res extra patrimonium - rzeczy ze swojej natury wyjęte z majątku osób i z
normalnego obrotu prawnego :
wyjęte z majątku według "prawa boskiego" :
•
rzeczy poświęcone kultowi religijnemu (świątynie)
•
rzeczy poświęcone kultowi zmarłych (cmentarze)
•
rzeczy oddane pod opiekę bogów (mury miasta Rzymu ,znaki
graniczne)
wyjęte z majątku według "prawa ludzkiego" :
•
rzeczy służące publicznemu pożytkowi (powietrze ,woda)
•
rzeczy należące do państwa rzymskiego lub innych osób
prawnych i przeznaczone do użytku publicznego (ulice ,drogi)
•
rzeczy podzielne i niepodzielne :
o
rzeczy niepodzielne - rzeczy ,których nie można podzielić na części fizyczne
bez uszczerbku dla ich istoty i wartości (niewolnicy ,zwierzęta)
o
rzeczy podzielne - rzeczy ,które można podzielić na części fizyczne bez
uszczerbku dla ich istoty i wartości
•
rzeczy główne i podrzędne :
o
rzeczy podrzędne - samoistne przedmioty zmysłowe związane gospodarczo z
inną rzeczą
o
rzeczy główne - rzeczy odgrywające rolę nadrzędną w stosunku do innych
rzeczy (zamek i klucz do niego)
•
pożytki - płody naturalne ,pobierane w drodze normalnej eksploatacji gospodarczej
rzeczy przynoszących pożytki (pożytki połączone z rzeczą macierzystą były jej
częścią składową ,osobnymi rzeczami stawały się dopiero z chwilą odłączenia)
d)postacie bezpośrednego stosunku człowieka do rzeczy :
•
faktyczne władanie nad rzeczą :
o
dzierżenie - fizyczne władanie rzeczą (corpus)
o
posiadanie - fizyczne władanie rzeczą (corpus) i wola wykonywania tego
władztwa dla siebie (animus)
e)faktyczne władztwo nad rzeczą :
•
rodzaje posiadania :
o
posiadanie interdyktalne ,cywilne i naturalne :
posiadanie interdyktalne - posiadanie składające się z corpus i animus ,
chonione przez interdykty pretorskie
posiadanie cywilne - posiadanie składające się z corpus i animus ,
oparte na tytule prawnym (kupno ,darowizna) i prowadzące do nabycia
własności przez zasiedzenie
posiadanie naturalne - dzierżenie (tylko corpus)
o
posiadanie zgodne i niezgodne z tytułem prawnym :
posiadanie zgodne z tytułem prawnym - nabyte w sposób legalny
posiadanie niezgodne z tytułem prawnym - nabyte w sposób nielegalny
o
posiadanie w dobrej i złej wierze :
posiadanie w dobrej wierze (bonae fidei) - posiadanie w
przeświadczeniu ,że jest to zgodne z tytułem prawnym
posiadanie w złej wierze (malae fidei) - posiadanie w przeświadczeniu ,
że nie jest to zgodne z tytułem prawnym
o
posiadanie wadliwe i niewadliwe :
posiadanie wadliwe - posiadanie uzyskane przy użyciu siły albo
potajemnie ,albo przez niewywiązanie się z obowiązku prekarzysty
posiadanie niewadliwe - posiadanie nabyte w odwrotny sposób niż
posiadanie wadliwe
•
nabycie posiadania :
o
dla nabycia posiadania niezbędne jest ,aby zaczęły istnieć corpus i animus
o
sposoby nabycia posiadania :
nabycie posiadania rzeczy ruchomej - konieczne było rzeczywiste
zawładnięcie nią ,uchwycenie jej bądź uzyskanie fizycznej kontroli nad
nią
nabycie posiadania rzeczy nieruchomej - konieczne było wkroczenie
na grunt i dokonanie tam czynności świadzczącej o uzyskaniu
fizycznego władztwa (np. oboranie gruntu)
nabycie posiadania przez uzyskanie corpus bez wsółdziałania
poprzedniego posiadacza (jednoczesne nabycie animus i corpus) -
równoznaczne z wyrażeniem woli wykonywania nabytego władztwa
fizycznego dla siebie
nabycie posiadania przez uzyskanie corpus przy współdziałaniu
poprzedniego posiadacza (nabycie corpus ,o nabyciu animus
decydoweł charater czyności prawnej) :
•
na rzeczy ruchomej - wystarczało wniesienie rzeczy do domu
osoby mającej nabyć corpus
•
na rzeczy nieruchomej - wystarczało wkroczenie w obecności
poprzedniego posiadacza na grunt
nabycie posiadania osobiście - jednoczesne nabycie corpus i animus ;
animus można było nabyć tylko osobiście ,ale istniały od tego wyjątki :
•
nabycie animus przez ojca rodziny za pośrednictwem osób
wolnych ,podległych jego władzy oraz niewolników
•
nabycie animus za pośrednictwem zarządców majątku ,
opiekunów ,kuratorów i przedstawicieli ciał zbiorów
nabycie posiadania za pośrednictwem innej osoby - można było nabyć
tylko corpus
nabycie posiadanie przez samo nabycie animus ,bez zmiany corpus :
•
constitutum possessorium - posiadacz przez zmianę
obiektywnego charakteru posiadania tracił animus i wskutek
tego stawał się dzierżycielem ,a inna osba przez nabycie animus
stawała się posiadaczem (np. właściciel posiadacz ,który
sprzedał swój dom z zastrzeżeniem ,że będzie w nim nadal
mieszkał jako lokator)
•
brevi manu traditio - dotychczasowy dzierżyciel przez zmianę
obiektywnego charakteru posiadania nabywał animus i stawał
się posiadaczem (np. depozytariusz ,który nabył od deponenta
rzecz daną mu przez tego ostatniego na przechowanie)
o
możliwości nabycia posiadania :
corpore alieno
animo suo
corpore et animo alieno
•
utrata posiadania :
o
utrata posiadała następowała ,gdy chodziaż jeden z elementów posiadania
przestał istnieć (ale przyjęto zasadę ,że przejściowa utrata corpus nie pociąga
za sobą utraty posiadania)
o
utrata animus następowała przez ustanier woli sprawowania fizycznego
władztwa nad rzeczą dla siebie ,połączone najczęściej najczęściej z utratą
corpus
o
posiadanie gasło z chwilą śmierci posiadacza ,utracenia przez niego stanu
człowieka wolnego ,gdy rzecz będąca w czyimś posiadaniu została wyłączona
z obrotu lub uległa zniszczeniu
•
ochrona posiadania - ochrona posesoryjna :
o
przysługuje właścicielowi rzeczy ,posiadaczowi w dobrej i złej wierze ,
niektórym dzierżycielom :wierzycielowi zastawnemu ,prekarzyście ,
depozytariuszowi ,emfiteucie i superficjuszowi
o
środki ochrony posesoryjnej - interdykty pretorskie - miały na celu :
utrzymanie istniejącego posiadania :
•
interdictum uti possidetis - chronił niewadliwe posiadanie
nieruchomości istniejące w chwili wydania interdyktu ;
skierowany był do obu stron ;zabraniał naruszania istniejącego
stanu faktycznego
•
interdictum utrubi - chronił niewadliwe posiadanie ruchomości
,istniejące przez dłuższy okres ostatniego roku przed wydaniem
interdyktu ;skierowany do obu stron
przywrócenie utraconego posiadania :
•
unde vi - służył niewadliwemu posiadaczowi do odzyskania
posiadania ,z którego został wyzuty przy użyciu siły ;działał
przez rok od wyzucia ,jeśli nastąpiło ono przy użyciu broni był
bezterminowy
•
de clandestina possessione - dotyczył przywrócenia posiadania
,którego ktoś został pozbawiony w sposób potajemny
•
de precario - służył do odzyskania posiadania w wypadku
niedopełnienia przez prekarzystę obowiazku zwrotu otrzymanej
przezeń rzeczy
o
w prawie justyniańskim posiadanie było chronione w drodze sądowej za
pomocą actiones extraordinariae w postępowaniu sumarycznym (w skróconym
procesie kognicyjnym)
f)prawne władztwo nad rzeczą :
•
prawo własności - pełne prawne władztwo nad rzeczą :
o
własność i jej rodzaje :
okres republiki - władztwo nad rzeczą uznane przez prawo cywilne
(proprietas)
okres prawa klasycznego :
•
własność kwirylna - chroniona przez prawo cywilne
przysługująca tylko obywatelom rzymskim
•
własność bonitarna - chroniona przez prawo pretorskie
(chroniła interesy osób ,które nabyły do swego majątku prawa
bez zachowania formalności prawa cywilnego ;pretor
umożliwiał takim osonom wykonywania pełnego władztwa nad
rzeczą przez okres niezbędny do uzyskania własności
kwirytarnej na podstawie posiadania ,czyli przez zasiedzenie)
•
własność cudzoziemców mającycj ius commercii była
chroniona przez pretora za pomocą actiones utiles
•
grunty prowincjonalne stanowiły własność państwa i osobom
prywatnym przysługiwało tylko posiadanie i użytkowanie (byli
chronieni za pomocą actiones utiles)
konstytucje Antoniana z 212 - zniesienie różnicy własności peregrynów
i własności obywateli rzymskich
o
współwłasność - jeżeli prawa własności przypadały kilku osobom :
rodzaje współwłasności :
•
współwłasność przypadkowa - powstawała niezależnie od woli
współwłaścicieli (stosunki z niby kontraktu)
•
współwłasność przez odpowiednie oświadczenie woli (stosunki
z kontraktu)
z chwilią powstania współwłasności następował jej podział na części
idealne
współwłaściciel mógł doprowadzić do likiwdacji współwłasności za
pomocą odpowiedniej skargi działowej
o
nabycie własności :
sposoby nabycia ze względu na stosowane prawo :
•
nabycie własności według prawa cywilnego
•
nabycie własności według ius gentium
•
nabycie własności na podstawie prawa naturalnego
sposoby nabycia własności ze względu na jej pochodzenie :
•
pochodne - nabycie własności od poprzedniego właściciela :
o
z porozumieniem z poprzednim właścicielem :
czynność prawna uchwycania ręką (mancipatio)
- uroczysta czynność kupna za gotówkę ,w
obecności obu stron i 5 świadków oraz osoby
trzymającej wagę ,na której odważano spiż
będący miernikiem wartości ;rzecz nabywana lub
jej symbol musiała znajdować się na miejscu ;
była sposobem nabycia własności kwirytalnej ;
ewikcja -jeśli jakaś osoba występowała przeciw
nabywcy jako prawy właściciel ze skargą o
wydanie rzeczy ,nabywca powinien był
powiadomić o tym natychmiast sprzedającego ,a
ten powinien był wstąpić proces i bronić rzeczy
dla nabywcy ;jeżeli sprzedawca przegrał proces
albo nie wstąpił w niego ,kupujący mógł się
domagać od niego dwukrotności ceny wartości
rzeczy
odstąpienie przed pretorem - sposób nabycia
własności kwirylnej za pomocą pozornego
procesu windykacyjnego ;mógł być stosowany
tylko przez obywateli rzymskich mających
zdolność procesową ;pozbywający i nabywca
udawali się do pretora miejskiego i tam nabywca
wypowiadał uroczystą formułkę legisakcyjnego
procesu o władztwo nad rzeczą ,pozbywający nie
wygłaszał formułki zaprzeczenia wskutek czego
przegrywał proces ,a pretor przyznawał rzecz
powodowi
wręczenie rzeczy (traditio) - nieformalny sposób
nabycia własności kwirytalnej na res nec
mancipi na podstawie ius gentium ,polegającym
na wręczeniu rzeczy i połączonym ze zgodną
wolą przeniesienia własności ,uzasadnioną celem
uznanym przez prawo
o
bez porozumienia z poprzednim właścicielem :
Plik z chomika:
Mefisto2323
Inne pliki z tego folderu:
Prawo rzymskie - prawo rzeczowe i zobowiązaniowe.pdf
(195 KB)
Prawo Rzymskie.doc
(348 KB)
Inne foldery tego chomika:
Ekonomia
Historia doktryn
Prawa człowieka
Prawo administracyjne
Prawo Karne
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin