Etyka ogólna – wykłady; ks. prof. dr hab. R. Moń
wykład 15.12.2004 + kawałek 8.12.2004
MIŁOŚĆ JAKO AKT WOLI
Św. Tomasz
Mówiąc o miłości wychodził z pojęcia ruchu. Człowiek porusza się ku drugiemu z różnych powodów.
3 etapy miłości:
I- zdążanie ku drugiemu, bo coś mnie w nim pociąga. Ma te cechy, które mnie przyciągają. Tu miłość rozumiana jako- apetitus
II- zaczynam podążać ku komuś, bo jest dla mnie kimś
III- kochanie, pożądanie ze względu na jego istnienie
Autor
Miłość w jego ujęciu
J. Guitton
„Chrześcijańskie rozumienie czsu”
Mówi o tym, że miłość jest bytem. Miłość to akt woli, a skoro akt jest bytem, zatem miłość jako akt też.
J. Pieper
„O miłości”
Jak dobrze, że jesteś- czasem te słowa chciałby się powiedzieć do drugiego człowiekaJ
Krąpiec
Pierwszeństwo istnienia nad istotą
Gogacz
Miłość to relacja międzyosobowa zachodząca ze względu na istnienie
M. Grygianiec
3 rzeczy absolutnie pewne- miłość jest relacją:
- nieprzechodnią
- niekonieczną
- niesymetryczną
Trzy rodzaje pokrewieństwa:
1. aktualne ® kocham ze względu na wspólne cechy, zainteresowania
2. potencjalne ® kocham to, czego sam nie posiadam
3. proporcjonalne ® znajduję upodobanie w drugiej osobie dlatego, że ta osoba coś robi, co sprawia upodobanie
Rodzaje miłości (to co zachodzi)
© kryterium podziału miłości jest poznanie jego brak, lub istnienie:
© ze względu na rodzaj:
- przyrodzona (jeżeli ludzie nie czerpią z Objawienia)
- nadprzyrodzona (jeżeli ludzie czerpią z Objawienia)
– wystarczy, że ludzie wierzą
Miłość
podmiotowa
(wrodzona)
przedmiotowa
(nabyta)
naturalna
pragnienie szczęścia
nadprzyrodzona
przyrodzona
• miłość pożądania – potrzebuję drugiego człowieka, chcę mieć z nim kontakt fizyczny, lub duchowy. Brak budzi smutek.
• miłość upodobania – gdy jest ktoś – cieszymy się, gdy nie ma – nie smucimy się.
• miłość życzliwości – dotyczy relacji międzyludzkich. Może być jednostronna.
• miłość przyjaźni – dwustronna. Wymaga stałości kontaktu.
Potrzebna jest regularność (≠częstotliwość). Gdy ginie regularność nie ma przyjaźni.
Zdrada małżeńska zaczyna się wtedy, gdy druga osoba znika z mojej świadomości.
Prawdziwa przyjaźń jest cudem. W przyjaźni chodzi o to by posiadać przyjaciela, tak by go nie zawłaszczyć (nie zmienić na swój obraz i podobieństwo).
Przyjaźń między kobietą i mężczyzną opiera się o jakieś dzieło.
m.sympatii: m.przyjaźni:
-pożądania -życzliwość
-upodobania -przyjaźń
m. oblubieńcza (z poglądów D. von Hildebranda)
– miłość tylko do jednej osoby
– m. siostry zakonnej do Chrystusa
Połączył dwie metodologie:
ü tomistyczną
ü fenomenologiczną
Podchodzą od drugiej strony. Miłość nie jest pożądaniem jakiegoś dobra. Człowiek jest wybierany przez dobro. Miłość jest poruszeniem człowieka, ale nie ma on wyboru dobra. Miłość jest formą obłędu.
“Całe szczęście, że istnieje platonizm:-)” - Levinas
Zostałem wybrany przez dobro, pojawia się świadomość dobra. Najpierw pozaczasowa, niezreflektowana świadomość. Później świadomość w czasie
¯
Postawienie człowieka w stronie biernej
Tu kończy się temat miłości.
DECYZJA
Decyzja człowieka jako byt moralny
Człowiek musi być wolny, świadomy, by działał moralnie.
Nie sposób obejść się bez decyzji. Nie ma czynu moralnego bez decyzji.
Poznanie teoretyczne, różni się od praktycznego tym, że to pierwsze jest mniej wybiórcze
Poznanie teoretyczne
Poznanie praktyczne
przedmiot zostaje wprowadzony do podmiotu
podmiot zostaje wyprowadzony ku przedmiotowi
ma charakter odtwórczy
ma charakter twórczy
nie towarzyszą jakiekolwiek emocje
towarzyszą emocje
Tekst pisany jest wolny najczęściej od emocji. To samo powiedziane wywołuje emocje.
Naszemu poznaniu praktycznemu towarzyszy dwojaka świadomość (wyróżnili fenomenologowie):
[działam często świadomie, a nie zawsze posiadam świadomość czynu]
I czyn świadomy – zamierzone działanie, towarzyszy świadomość
I świadomość czynu – kasuję bilet i myślę o kasowaniu biletu
np. oglądanie filmu w kinie: oglądam film (– świadomie )+ mam świadomość, że obok mnie siedzi ktoś inny.
“Łuna” towarzyszy naszym czynom
conscientia - “się umiem” - sumienie
Definicja sumienia: “świadomość w poznaniu praktycznym”
“aplikacja posiadanej wiedzy do konkretnej sytuacji”
“zespół sądów rozumu praktycznego”
np. zostałem zaproszony na przyjęcie; przybywam (a jest piątek);
przypominam sobie – “jest piątek” (sąd teoretyczny);
w piątek nie można jeść mięsa (sąd praktyczny);
nie zjem – obrażę gospodarza (sąd praktyczny);
zjem – obrażę, zadziwię innych (sąd praktyczny);
¯podjęcie decyzji
przychodzi refleksja – czy dobrze zrobiłem ?
Należy wyodrębnić sumienie przeduczynkowe i pouczynkowe
Człowiek chce czegoś, czegoś nie chce,
Człowiek chce chcieć, człowiek chce nie chcieć (np. palić)
Człowiek nie chce nie chcieć.
Człowiek może chcieć różnego rodzaju dobra:
o bonum honestum (godziwe) – chcę dla niego samego (Bóg, lub człowiek)
o bonum utile (użyteczne) – chcę ze względu na coś innego
o bonum delectabile (przyjemne) – chcę dla samego chcenia, dla samej czynności
Trzy rodzaje dobra za jednym razem: “Małżonkowie współżyją ze sobą po to by mieć dziecko”
My nigdy nie mamy dostępu do dobra. Mamy tylko wyobrażenie dobra. Zmierza się do niego mniej, lub bardziej intensywnie. Człowiek zmierza do dobra. Człowiek zamierza coś dla dobra.
Dokonuje się czyn, jeżeli ma to odniesienie do normy, to jest to czyn moralny.
np. Gdy ona mówi “tak” - dokonuje się czyn (reszta to formalność)
Ważne – może podjąć czyn (duchowy) jaki tylko się jej podoba.
Jeżeli składała obietnice, a później mówi “nie”, to jest to czyn o charakterze moralnym.
Czyn niezgodny z dekalogiem – czyn moralny.
W momencie podjęcia decyzji dokonuje się czyn. Nieważne są działania fizyczne. Nie ma czynów moralnie obojętnych. Może być wiele czynów dobrych z pomiędzy których wybieram.
1/5
filozofiauksw