Epoki literackie - błyskawiczna powtórka.pdf - Literatura - Ivana.M

Czytanie ze zrozumieniem

Ucz się z

Epoki literackie

– błyskawiczna powtórka

STAROŻYTNOŚĆ

mistycznego nastawienia nie należy jednak mylić

z hedonizmem oznaczającym egoistyczną chęć uży-

cia za wszelką cenę, bez liczenia się z konsekwen-

cjami.

• Początki stoicyzmu (Zenon z Kition), koncepcji,

która wywarła wielki wpływ na wieki późniejsze, za-

kładającej niewzruszoną postawę wobec wszelkich

zjawisk dotyczących człowieka – umiar zarówno wo-

bec zła, jak i dobra świata.

• Podbijanie Italii przez Rzymian.

Historia kultury

V wiek p.n.e.

• Za sprawą sofistów, wędrownych nauczycieli, roz-

wija się sztuka wymowy, czyli retoryka . Z głoszoną

przez nich względnością prawdy, która pociąga za

sobą przyzwolenie na kłamstwa i obłudę, walczy

zwolennik stałych idei Sokrates – pierwszy etyk,

który wprawdzie nie zostawił po sobie dzieł pisa-

nych, ale jego poglądy wywarły wielki wpływ na fi-

lozofów późniejszych.

• Rozwój Aleksandrii.

II wiek p.n.e.

• Ciągle działają szkoły filozoficzne wcześniejszych

filozofów: Akademia Platońska i Likejon (Liceum)

Arystotelesa.

• Rozkwit Aleksandrii – biblioteka i muzeum.

• Rozkwit demokracji ateńskiej pod rządami Pery-

klesa .

• Około roku 450 p.n.e. – biblijna Księga Hioba i Pieśń

nad Pieśniami , ostateczne spisanie Pięcioksięgu .

IV wiek p.n.e.

Dwa największe systemy filozoficzne antyku. Jeden

idealistyczny – Platona , drugi, bardziej racjonalny –

Arystotelesa .

• Platon , uczeń Sokratesa, w najsłynniejszym ze swo-

ich dialogów, Państwie , za pomocą słynnej metafo-

ry jaskini przedstawia koncepcję świata: prawdzi-

we są tylko idee – rzeczy same w sobie, bez wiedzy

i cnotliwości nie możemy ich jednak poznać i na co

dzień widzimy tylko ich odbicia w postaci wszelkich

ziemskich rzeczy.

I wiek p.n.e.

• Dominacja Rzymu – rządy Cezara, Augusta, Nero-

na. Powstanie Spartakusa. Rzymianie przejmują do-

robek grecki, religię i filozofię przekształcają na

swój użytek. Prawdziwie oryginalnym dorobkiem

Rzymian w dziejach myśli jest stworzenie prawa.

I wiek n.e.

• Zapoczątkowany w Grecji stoicyzm zdobywa umy-

sły Rzymian: dzieła Seneki i Epikteta – neostoicyzm.

• W Jerozolimie zostaje stracony przywódca „sekty

żydowskiej” Jezus Chrystus . Powstają kolejne

Ewangelie, Dzieje Apostolskie , Apokalipsa św. Jana .

• Odrzucając idealizm platoński, Arystoteles two-

rzy koncepcję rzeczywistości, zgodnie z którą jest

ona splotem elementów materii z formami nadają-

cymi jej ostateczny kształt. Przekonany o harmonij-

nej i uporządkowanej strukturze świata, dąży do „wy-

jaśnienia wszystkiego” – tworzy klasyfikacje rozma-

itych zjawisk i bytów, opisuje ich hierarchie i zależ-

ności. Zajmuje się prawie wszystkimi dziedzinami

ówczesnej wiedzy: fizyką, logiką, przyrodoznaw-

stwem, astronomią, polityką.

III wiek n.e.

• Za sprawą Plotyna odradza się filozofia Platona –

neoplatonizm.

• „Sekta” zwolenników Chrystusa zyskuje coraz więk-

sze rzesze wyznawców.

• Początki monastycyzmu chrześcijańskiego (święty

Antoni).

• Podboje Aleksandra Wielkiego.

III wiek p.n.e.

• System Epikura z Samos, zwany epikureizmem,

szkoła głosząca radość życia i uprawiania filozofii

jako podstawowy cel i sens egzystencji. Tego opty-

Przełom wieków IV i V n.e.

• Pierwszy chrześcijański system filozoficzny, augu-

stynizm : połączenie elementów neoplatonizmu

z dogmatami Kościoła katolickiego – święty Augu-

styn wytycza bieg myśli na prawie osiemset lat, pod-

Ucz się z

V wiek p.n.e.

II wiek p.n.e.

IV wiek p.n.e.

I wiek p.n.e.

I wiek n.e.

III wiek n.e.

Przełom wieków IV i V n.e.

III wiek p.n.e.

Czytanie ze zrozumieniem

Ucz się z

stawowymi prawami rządzącymi filozofią stają się

wiara i bezgraniczny szacunek dla autorytetów.

• W 395 r. – podział Cesarstwa Rzymskiego na

wschodnie i zachodnie. Ostatnie igrzyska olimpij-

skie. Synod w Rzymie ostatecznie ustala kanon No-

wego Testamentu .

• Odyseja opowiada o dziesięcioletniej tułaczce jed-

nego z bohaterów wojny trojańskiej, Odyseusza, ob-

fitującej w niezwykłe i niebezpieczne przygody, pod-

czas których poznajemy charakter Odyseusza, ob-

serwując jego niezłomność, lecz także uleganie na-

miętnościom, strach i niezwykłą odwagę. U kresu

oczekuje bohatera żona Penelopa – przez lata opie-

rająca się zalotnikom, stanowi symbol wierności i ko-

biecego sprytu. Wędrówka Odyseusza symbolizuje

przemiany ludzkiego życia. W obu eposach ważną

rolę odgrywają bogowie – sprzyjający lub przeszka-

dzający bohaterom.

• W 380 r. cesarz Teodozjusz uznaje chrześcijań-

stwo za religię państwową.

Biblia

Powstawała przez wiele stuleci – od XIII wieku p.n.e.

( Stary Testament ) aż do I wieku n.e. ( Nowy Testa-

ment ). Napisana została w języku hebrajskim, grec-

kim i aramejskim (tym ostatnim językiem mówił za-

pewne Jezus). Wersję katolicką stanowi 46 ksiąg

Starego Testamentu i 27 Nowego Testamentu , ale war-

to wiedzieć, że Biblia jest podstawą różnych religii i wy-

stępuje w różnych wersjach, istnieją bowiem jeszcze

inne księgi o tematyce biblijnej ( apokryfy ), nieuzna-

wane przez Kościół katolicki za należące do podsta-

wowego kanonu, a uznawane za takie przez inne Ko-

ścioły. Stary Testament jest źródłem wiary dla żydów

i chrześcijan, Nowy Testament – tylko dla chrześcijan.

Dla wszystkich ludzi – wyznawców innych religii bądź

ateistów – Biblia może być zbiorem wskazówek moral-

nych i rozważań o charakterze etycznym, dla całej ludz-

kości – ważną księgą stanowiącą jedną z podstaw kultu-

ry europejskiej, a także źródłem wiedzy historycznej

o dziejach ziem i ludów basenu Morza Śródziemnego.

VI/VII wiek p.n.e.

Rozwój liryki greckiej – melika (pieśni solowe):

Safona , pieśni miłosne wyrażające uczucia intym-

ne; Ezop , bajki zwierzęce wyszydzające wady ludz-

kie indywidualne i społeczne; Tyrtajos , elegie wo-

jenne, patriotyczne (wzorce poezji patriotycznej,

zwanej tyrtejską).

V wiek p.n.e.

Rozkwit teatru i dramatu greckiego (niewiele tek-

stów przetrwało do dziś w całości).

• Tragicy: Ajschylos Prometeusz skowany ; Sofokles

Król Edyp , Antygona – tragiczne dzieje rodu Labda-

kidów (rodziny Edypa), problem zmagania się z wła-

snym losem, konieczność tragicznych ludzkich wy-

borów.

• Eurypides Medea , Elektra .

Biblia stanowi źródło gatunków literackich:

• Psalm – pieśń religijna łącząca cechy modlitwy

i hymnu;

• proroctwo – wizja przyszłości narodu lub świata

objawiona prorokom, na przykład Apokalipsa św.

Jana , czyli objawienie przyszłych losów świata;

• przypowieść ( parabola ) – utwór zawierający

naukę moralną, w którym wydarzenia i postacie

ważne są nie ze względu na swój indywidualny

charakter, lecz dlatego, że ilustrują jakieś cechy

bądź wartości.

W Biblii występują także kazania , dialogi , podania ,

legendy , modlitwy .

• Arystofanes – jeden z nielicznych twórców kome-

dii (m.in. Ptaki ), gatunku znacznie mniej przez sta-

rożytnych poważanego.

• W teatrze obowiązuje zasada trzech jedności : cza-

su, miejsca i akcji, a widz powinien doznać kathar-

sis , czyli duchowego oczyszczenia spowodowanego

litością i trwogą odczuwanymi wobec losów bohate-

rów tragedii.

IV wiek p.n.e.

Arystoteles Poetyka – rozprawa teoretyczna wskazują-

ca cechy rodzajów i gatunków literackich, przede wszyst-

kim dramatu, przez wiele późniejszych wieków trakto-

wana jako wzorzec tworzenia wszelkiej literatury wedle

zasady mimesis , określającej naśladowanie natury, i za-

sady decorum , czyli odpowiedniości stylu do treści.

Literatura antyczna

VIII w. p.n.e.

Czas eposów . Homer , wędrowny pieśniarz, uważany

za twórcę Iliady i Odysei .

Przełom I wieku p.n.e. i I wieku n.e.

Najświetniejsza poezja rzymska

• Wergiliusz Eneida , epos wzorowany na eposach

greckich, opisujący ucieczkę Eneasza z płonącej

Troi i jego wędrówkę wspieraną przez Neptuna

(Posejdona). Wykonując obowiązek nałożony

przez wyrocznię, bohater porzuca ukochaną, aby

założyć Rzym – idea obowiązku i poświęcenia wo-

bec ojczyzny; Wergiliusz to także twórca i popula-

ryzator gatunku sielanki .

• Iliada opisuje wydarzenia ostatniego, dziesiątego

roku wojny trojańskiej, spowodowanej przez porwa-

nie pięknej Heleny, osnute wokół konfliktu Aga-

memnona z Achillesem, który, obrażony, wycofuje

się początkowo z walki, a przystąpiwszy do niej po-

nownie, stacza słynny zwycięski pojedynek z Hek-

torem. Akcję dzieła kończy pogrzeb Hektora.

Ucz się z

VI/VII wiek p.n.e.

V wiek p.n.e.

IV wiek p.n.e.

Przełom I wieku p.n.e. i I wieku n.e.

VIII w. p.n.e.

Czytanie ze zrozumieniem

Ucz się z

• Horacy Pieśni (Carmina ), Ody – różnorodna tematy-

ka: obyczajowa, religijna, miłosna, patriotyczna; do

dziś wykorzystuje się wiele motywów znanych z tych

utworów – carpe diem ( Oda do Leukonoe ), Exegi mo-

numentum… ( Pieśń 30 , ks. 3, „pomnik stworzyłem

trwalszy niż ze spiżu”).

• Owidiusz Sztuka kochania ; Metamorfozy – poemat

swoiście interpretujący mitologię grecką i rzymską.

• żywoty świętego Wojciecha i Żywot pięciu braci mę-

czenników.

• Bulla gnieźnieńska – dokument zwany złotą bullą języ-

ka polskiego ze względu na liczne nazwy polskie.

• Rok 1118 to końcowa data Kroniki Galla Anonima,

prawdopodobnie mnicha francuskiego piszącego po

łacinie, przebywającego na dworze Bolesława Krzy-

woustego (króla przedstawiono tu jako wzorzec do-

brego władcy).

ŚREDNIOWIECZE

Pod koniec wieku najprawdopodobniej powstały pierw-

sze strofy Bogurodzicy.

Początek wieku: Kronika polska Wincentego Ka-

dłubka – bajeczne dzieje Polski spisane po łacinie,

podręcznik uniwersytecki na początku XV w.

• Kazania gnieźnieńskie ; Biblia królowej Zofii – tłu-

maczenie Starego Testamentu .

Historia kultury

Wiek VI – myśliciele kościelni tworzą na podstawie fi-

lozofii Augustyna. Następuje czas stagnacji w filozofii.

• W 476 r. upada Cesarstwo Zachodniorzymskie, sto-

lica zostaje przeniesiona do Konstantynopola.

• Jan Długosz Roczniki czyli kroniki sławnego Króle-

stwa Polskiego (do roku 1480) – napisana po łacinie

kronika mająca charakter naukowego opracowania

dziejów Polski.

• Na przełomie wieków VIII i IX – ożywienie nauki za

panowania króla Karola Wielkiego – renesans karoliń-

ski, rozwój szkolnictwa i literatury nadal w duchu schola-

stycznym.

• Wiek X to czas chrystianizacji pogan. W 966 r. chrzest

przyjmuje władca Polan Mieszko I. Działalność Cy-

ryla i Metodego na Słowiańszczyźnie.

• Utwory pisane w języku polskim (choć na ogół ma-

jące swoje pierwowzory obce), najczęściej anoni-

mowe, łączące elementy świeckie i religijne: Le-

genda o świętym Aleksym – przykład hagiografii;

O zachowaniu się przy stole Przecława Słoty – po-

emat obyczajowy; Satyra na leniwych chłopów – sa-

tyra społeczna; Żale Matki Boskiej pod krzyżem ( Po-

słuchajcie, bracia miła ) – liryczna wypowiedź Mat-

ki Boskiej lamentującej nad losem Syna.

• Wiek XI – czas wypraw krzyżowych. Działalność

katarów w Europie. Powstaje pierwszy uniwersytet,

w Bolonii, oraz szkoły katedralne w Krakowie.

• Wiek XII – wielki rozwój scholastyki (kościelnego

sposobu nauczania trzymającego się ściśle dogma-

tów wiary), głównie za sprawą Tomasza z Akwinu,

późniejszego świętego. Jego system korzystający

z dorobku Arystotelesa staje się nową oficjalną filo-

zofią Kościoła katolickiego. Oddzielona zostaje

wiara od rozumu i teologia od filozofii.

• Franciszek z Asyżu, późniejszy święty, zakłada za-

kon franciszkanów.

RENESANS (ODRODZENIE)

Historia kultury

Powstają uniwersytety w Pradze, Wiedniu, Pizie i w

1364 r. w Krakowie.

• Wynalezienie kompasu i prochu strzelniczego.

• W 1450 r. wynalezienie druku przez Jana Guten-

berga.

• Spalenie na stosie Jana Husa, czeskiego reformato-

ra religijnego.

• Człowiek w centrum zainteresowania nauki – hu-

manizm i antropocentryzm.

• W 1492 r. Krzysztof Kolumb odkrywa Amerykę.

• W 1453 r. upada Cesarstwo Wschodniorzymskie.

• W 1517 r. wystąpienie Marcina Lutra, a w 1536 r.

Jana Kalwina – początek reformacji. Działalność

arian w Polsce.

• Złoty wiek kultury polskiej.

• Nowe doktryny społeczno-polityczne Niccoló Ma-

chiavellego ( Książę ) i Thomasa Moore’a ( Utopia ).

• W 1543 r. Mikołaj Kopernik wydaje dzieło O obro-

tach sfer niebieskich .

Literatura na świecie

• Wiek epiki rycerskiej ukazującej etos rycerski

(chansons de geste – pieśni o czynach): Pieśń o Ro-

landzie , pierwowzory Dziejów Tristana i Izoldy, Opo-

wieści o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu,

hiszpańska Pieśń o Cydzie, także eposy ruskie.

• Jacopo da Voragine Złota legenda – zbiór opo-

wieści hagiograficznych.

• Pieśń o Nibelungach – niemiecki epos rycerski.

Literatura polska

Wiek XI

Początki piśmiennictwa łacińskiego na ziemiach polskich

Ucz się z

Wiek XI

Czytanie ze zrozumieniem

Ucz się z

• W drugiej połowie XVI wieku wojny religijne w Euro-

pie; w 1572 r. tak zwana noc świętego Bartłomieja.

• Mimo zawartego w 1555 r. pokoju augsburskie-

go („cuius regio eius religio”) – początek kontr-

reformacji.

• Mikołaj Rej Krótka rozprawa między trzema oso-

bami, Panem, Wójtem a Plebanem – traktat politycz-

ny w formie wierszowanego dialogu, Żywot człowie-

ka poczciwego (część Źwierciadła ) – wzorcowy opis

życia szlachcica ziemianina.

• Jan Kochanowski : Pieśni , Fraszki , Psałterz Dawi-

dów , Treny , Odprawa posłów greckich .

• Reforma kalendarza, wynalezienie mikroskopu, pró-

ba zmierzenia temperatury przez Galileusza.

• Ostatnie dwudziestolecie przynosi, zwłaszcza na za-

chodzie Europy, zwątpienie w renesansową ideę

harmonijego i prostego świata.

• Pierwszy indeks ksiąg zakazanych.

• Publicystyka polityczna:

• Andrzej Frycz-Modrzewski O poprawie Rzecz-

pospolitej (5 ksiąg: O Kościele, O szkole, O oby-

czajach, O wojnie, O prawach ) – napisana po łaci-

nie rozprawa wskazująca konieczność nowator-

skich reform w państwie;

• Piotr Skarga Kazania sejmowe – traktat politycz-

ny uznający kontrreformację za przyczynę spo-

dziewanego upadku Polski.

Literatura na świecie

• Dante Alighieri Boska Komedia – jedno z arcydzieł

światowej literatury, pełna symboliki wędrówka poety

(autora) przez zaświaty, przewodnikiem po piekle i czyść-

cu jest Wergiliusz – po niebie jest kochanka narratora –

Beatrycze.

• Jakub Wujek – polski przekład Biblii (1599 r.).

BAROK

• Francesco Petrarka Sonety do Laury – wzorzec

poezji miłosnej na długie wieki.

Historia kultury

• Giovanni Boccaccio Dekameron – zbiór stu no-

wel, opowiadanych w ciągu dziesięciu dni przez dzie-

sięć osób, które uciekły z Florencji przed zarazą

i ciekawymi historiami rozpraszają nudę odosobnie-

nia. Ich opowieści dotyczą spraw obyczajowych, po-

litycznych, społecznych, erotycznych.

Kontrreformacja i Święta Inkwizycja.

• Nowa teoria naukowo-filozoficzna Francisa Bacona.

• Prowadzone przez Galileusza badania astronomicz-

ne – pierwsze użycie lunety.

• François Villon Wielki testament – zbiór biogra-

ficznych wierszy prezentujących niespokojne życie

i światopogląd poety zbrodniarza.

• Twórczość Blaise’a Pascala , najpełniej ukazu-

jąca charakterystyczne dla baroku tragiczne roz-

darcie jednostki pomiędzy nieskończonością

a zmienną i niepewną rzeczywistością marnego

życia ziemskiego; ten filozof matematyk konstru-

uje także pierwszą maszynę do liczenia.

• Dualistyczny (materialno-idealistyczny) system

Kartezjusza i jego nowa metoda badań filozoficz-

nych ( „Cogito ergo sum” – poznanie świata możli-

we jest dzięki rozumowi).

• Tomasz à Kempis O naśladowaniu Chrystusa –

dzieło francuskiego mistycyzmu.

• Ludovico Ariosto Orland szalony – poemat epicki

łączący elementy realistyczne i fantastyczne, opo-

wiadający (z humorem!) dzieje oszalałego z miło-

ści rycerza.

• François Rabelais Gargantua i Pantagruel – opo-

wieść fantastyczno-satyryczna.

• Nowe założenia do teorii poznania wnosi John

Locke: umysł to „tabula rasa”, czysta tablica,

wszelka wiedza jest dostępna człowiekowi tylko

dzięki doświadczeniu i zmysłom – początek em-

piryzmu i sensualizmu , wspartych kartezjań-

skim racjonalizmem.

• Michel de Montaigne Próby (francuskie Essais ) –

wzorzec nowego gatunku: eseju.

• William Szekspir Romeo i Julia (1595 r.), Hamlet

(1600 r.) .

Literatura polska

Literatura na świecie

• Poeci polsko-łacińscy:

• Jan Dantyszek,

• Andrzej Krzycki,

• Klemens Janicki.

• Miguel Cervantes Don Kichot – powieść ukazują-

ca błędnego rycerza poszukującego sensu życia.

• William Szekspir Hamlet , Makbet – dzieła o cha-

rakterze wyjątkowym, trudne do zakwalifikowania,

czy to do renesansu, czy do baroku.

• Giambattista Marino Adonis – szczytowe osią-

gnięcie marinizmu, oddającego złożoność świata

• Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Mar-

chołtem grubym a sprośnym – powieść błazeńska tłu-

maczona z łaciny przez Jana z Koszyczek.

Ucz się z

Czytanie ze zrozumieniem

Ucz się z

przez operowanie konceptami kontrastami i skom-

plikowanymi metaforami.

• Pełny rozkwit idei oświeceniowych: liberalizm, ra-

cjonalizm, wolność myśli, hasło „sapere aude” (od-

waż się być mądry, myśl!).

• John Milton Raj utracony .

• John Donne – poezja metafizyczna (za życia Don-

ne nie publikował) rozpatrująca zawiłości życia czło-

wieka rozdartego między ludzkimi (cielesnymi) na-

miętnościami a potrzebami duchowymi.

• Klasycyzm francuski:

• Nicolas Boileau Sztuka rymotwórcza – poetyka,

• Molier Świętoszek , Skąpiec , Don Juan ,

• dramaty Racine’a, Corneille’a,

• bajki La Fontaine’a i Perraulta.

• Rok 1762: Umowa społeczna Jeana Jacques’a Ro-

usseau – początki sentymentalizmu.

• Rok 1762: Traktat o tolerancji Woltera – krytyka

Kościoła i skostniałych obyczajów społecznych.

• Immanuel Kant głosi w swej filozofii podejście

krytyczne do nauki i świata. Buduje ponadto najdo-

skonalszy w historii system filozoficzny, dyskutowa-

ny do dziś; przewrót kopernikański w epistemolo-

gii, kategoryczny imperatyw moralny w etyce.

• Uznanie przez Kościół teorii Kopernika i Galileusza.

• Hasła liberalne padają na podatny grunt w Amery-

ce: w 1776 r. ogłoszenie Deklaracji niepodległości ,

pierwsze demokratyczne wybory w 1789 r., prezy-

dentem Jerzy Waszyngton.

• We Francji nadmierny absolutyzm doprowadza do

wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej roku 1789

i proklamowania republiki.

• Muzyka klasyczna Mozarta.

Literatura polska

• Mikołaj Sęp-Szarzyński Rytmy abo wiersze pol-

skie – wydrukowane w roku 1601 utwory poety żyją-

cego w okresie renesansu (zmarłego w 1581 r.).

• Szymon Szymonowic Sielanki , wydane w 1614 r.

• Barok w literaturze polskiej to swoiste współfunk-

cjonowanie nurtu dworskiego z motywami metafi-

zycznymi:

• Hieronim Morsztyn Światowa rozkosz ,

• Jan Andrzej Morsztyn Kanikuła albo psia gwiaz-

da , Lutnia ;

• Wespazjan Kochowski Niepróżnujące próżnowanie .

• Początek rewolucji przemysłowej w Anglii: wynale-

zienie maszyny parowej przez Watta w 1781 r., ma-

szyny do szycia w 1790 r., pierwsze użycie gazu do

oświetlenia miasta.

• W Polsce: w 1765 r. powstanie Teatru Narodowe-

go . Reforma szkolnictwa: w 1765 r. powstanie Szko-

ły Rycerskiej, w 1773 r. Komisji Edukacji Naro-

dowej i Towarzystwa Ksiąg Elementarnych.

• Publicystyka: Monitor , Wiadomości Warszawskie .

• Obiady czwartkowe u króla Stanisława Augusta Po-

niatowskiego.

• Rozbiory Polski w latach 1772, 1793, 1795.

• W roku 1791– uchwalenie Konstytucji 3 maja .

• Do tej mieszanki dodajmy nurt sarmacki:

• Wacław Potocki Transakcja wojny chocimskiej ,

Moralia ;

• Wespazjan Kochowski Psalmodia polska –

utwory z czasem ochrzczone mianem tekstów sar-

matyzmu oświeconego; Jan Chryzostom Pasek

Pamiętniki – przykład bardzo popularnego w tych

czasach pamiętnikarstwa, przejaw tzw. sarmaty-

zmu szlacheckiego.

Literatura na świecie

OŚWIECENIE

I PREROMANTYZM

• Powieści :

• Daniel Defoe Przypadki Robinsona Crusoe

(1719 r.);

• Jonathan Swift Podróże Guliwera (1726 r.).

Historia kultury

• Powiastki filozoficzne :

• Wolter Kandyd (1759 r.) – ostra satyra na stosun-

ki społeczne, polemika z optymizmem filozofii

oświeceniowej;

• Denis Diderot Kubuś Fatalista i jego pan .

• Początki sentymentalizmu :

• Jean Jacques Rousseau Nowa Heloiza ; Wyzna-

nia – pamiętnik do dziś zadziwiający szczerością

osobistej wypowiedzi;

• James Macpherson Pieśni Osjana – zbiór uczu-

ciowych utworów rzekomego autorstwa celtyckie-

go barda;

• Początek publicystyki politycznej, w 1748 r. wycho-

dzi Traktat o duchu praw Monteskiusza.

• Twórczość Jana Sebastiana Bacha i Antonia Vival-

diego.

• W Polsce: w 1741 r. założenie Collegium Nobilium,

a w roku 1747 r. otwarcie Biblioteki Załuskich.

• Działają francuscy encyklopedyści (wśród nich Dide-

rot). Od 1751 r. zaczyna być wydawana encyklopedia

francuska.

Ucz się z

Epoki literackie - błyskawiczna powtórka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: