49. System organów państwowych (aparat państwowy)
Aparat – kompleksowe przedstawienie organizacji władz publicznych, a więc ustawodawcy, egzekutywy, sądownictwa, a także pozostałych organów i instytucji, których działanie ma związek z organizacja państwa.
-w węższym znaczeniu odnoszącym się do systemu organów państwowych – ogół celowo i w odpowiedniej procedurze normatywnej (konstytucyjnej i ustawowej) wyodrębnionych zespołów i środków osobowo-rzeczowych, powołanych w związku z koniecznością (potrzebą) realizacji prawnie zdefiniowanych celów i zadań państwa przy pomocy środków władczych, umożliwiających stosowanie w skonstruowanych przypadkach sankcji państwowego przymusu,
-w szerszym znaczeniu aparat państwowy należy utożsamiać z całokształtem wszystkich podmiotów umożliwiających w procesie sprawowania władzy. W takim ujęciu na podmiotową stronę tego pojęcia składają się nie tylko organy państwowe, ale również inne podmioty, które na podstawie i w zgodzie z prawem powszechnie obowiązującym, realizowaną polityką, a także przede wszystkim zasadami konstytucyjnymi (np. zasada subsydiarności) uczestniczą w realizacji zadań państwa (strona podmiotowa).
Istota systemu organów państwa sprowadza się z jednej strony do należytego zespolenia zakresu i charakteru ustawowo określonych kompetencji z działalnością piastuna (zespołem piastunów) i przyznanej mu struktury pomocniczej, tworzącej należyte zaplecze organizacyjno-osobowe (organ zdolny do funkcjonowania na płaszczyźnie funkcjonalnej, organizacyjnej, personalnej), a z drugiej zaś do określenia wzajemnych zależności między poszczególnymi jego elementami składowymi.
Z punktu widzenia organów państwowych system taki Mozę charakteryzować się wysokim stopniem scentralizowania, a co za tym idzie, stosunkowo wąskim zakresem samodzielności poszczególnych organów hierarchicznie niższych (układ scentralizowany), bądź odwrotnie szerokim spektrum uprawnień organów stopnia niższego a nawet podstawowego do samodzielnej (we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność) organizacji, koordynacji i realizacji określonych kompetencji i zadań (układ zdecentralizowany).
Zasada kompletności:
Współcześnie ze względu na rosnące znaczenie umów i porozumień publicznoprawnych, jak również praktykę zlecania zadań publicznych w celu ich realizacji (również na rzecz podmiotów prywatnych) identyfikacja pojęcia organów państwowych z aparatem państwowym nie jest wystarczająca.
Organy rozstrzygające:
-sądy,
-Krajowa Rada Sądownictwa,
-Trybunał Konstytucyjny,
-Trybunał Stanu,
-Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
-Quasi-sędziowie organy orzekające: Izby morskie, sądy polubowne, arbitraż społeczny (Kolegium Arbitrażu przy SN, Kolegia Arbitrażu Społecznego działające przy okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, Samorządowe Kolegia Odwoławcze).
Organy kontroli legalności:
-Najwyższa Izba Kontroli,
-Prokuratura,
-Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych,
-Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji,
-Policja,
-Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
-Centralne Biuro Antykorupcyjne,
-Centralne Biuro Śledcze,
-Straż graniczna,
-Straże gminne,
- Prezes Urzędu Konkurencji i Konsumentów,
-Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa,
-Instytut Pamięci Narodowej,
-Żandarmeria wojskowa.
Rzecznicy i organy ochrony prawnej:
-Rzecznik Praw Obywatelskich,
-Rzecznik Praw Dziecka,
-Adwokatura – izby adwokackie,
-Rzecznicy patentowi,
-Notariat,
-Doradcy podatkowi,
-Radcowie prawni.
weronia155