RDTWZiP batalion-kompania

ROZDZIAŁ 16

DZIAŁANIA NA RZECZ WSPARCIA POKOJU

1601. ZASADY OGÓLNE                                  

1. Operacje pokojowe stanowią jeden z podstawowych mechanizmów rozwiązywania konfliktów zagrażających pokojowi i bezpieczeństwu światowemu. Działania wojsk na rzecz wsparcia pokoju są organizowane i prowadzone pod egidą Organizacji Narodów Zjednoczonych, zgodnie z VI i VII Kartą Narodów Zjednoczonych, które określają zadania w zakresie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Inicjatorem podjęcia takich działań jest Rada Bezpieczeństwa , która podejmuje w tej sprawie właściwą rezolucję .

Prowadzenie tych operacji polega na zastosowaniu odpowiednich sił i środków w celu utrzymania lub przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa przez zmianę sytuacji stanowiącej groźbę dla pokoju lub dla zainicjowania akcji w związku z groźbą naruszenia pokoju.

Istotą tego typu działań jest dążność do utrzymania międzynarodowego pokoju przez funkcjonowanie sił w zakresie prewencji, ograniczenia, rozwiązywania, monitorowania i wygaszania konfliktów międzynarodowych oraz budowy nowego, bezpiecznego życia po ich zakończeniu.

2. Jednostki wojsk lądowych są podstawowym komponentem sił mogących działać na rzecz wsparcia pokoju. Decyzję o udziale wojsk w działaniach pokojowych podejmuje Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, a o wyznaczeniu poszczególnych jednostek Dowódca Wojsk Lądowych.

3. Działanie oddziałów i pododdziałów w misjach pokojowych jest prowadzone w myśl doktryny prowadzenia „operacji wsparcia pokoju” w myśl następujących warunków:

- sprawowanie politycznego kierownictwa operacji przez ONZ, która opracowuje jasny        i dokładny jej mandat oraz wyznacza szefa misji działającego w jej imieniu;

- wola wszystkich stron konfliktu do jego politycznego rozwiązania oraz zgoda państwa gospodarza i pozostałych stron konfliktu na rozmieszczenie sił pokojowych;

- zgoda wszystkich państw członkowskich do zaangażowania w danej operacji i dobrowolny udział w niej poszczególnych państw;

- siły pokojowe mają charakter wielonarodowy , określony w konsultacji z Radą Bezpieczeństwa i stronami konfliktu.

4. Doktryna formułuje także zasady prowadzenia operacji wspierania pokoju:

- jedność dowodzenia wszystkimi siłami w danej operacji;

- bezstronność wobec stron konfliktu;

- wiarygodność przeprowadzenia operacji siłami i środkami odpowiednimi do postawionych zadań;

- ograniczenie użycia siły do zapewnienia bezpieczeństwa sił i wykonania postawionych przed nimi zadań;

- wzajemne przestrzeganie praw, przywilejów i zwyczajów sił pokojowych i stron konfliktu;

- przejrzystość celów operacji dla wszystkich zainteresowanych stron;

- koordynacja działań wojskowych i cywilnych komponentów sił pokojowych;

- zapewnienie swobody działania sił pokojowych w rejonie operacji;

- elastyczność działania i gotowość do wykonania nowych zadań;

- żołnierze biorący udział w działaniach są całkowicie bezstronni, nie używają przemocy  (z wyjątkiem samoobrony) i są wyposażeni w broń lekką.

5. Nie wszystkie wymienione w punkcie trzecim warunki muszą być w pełni przestrzegane np. w operacjach wymuszania pokoju, do których stosuje się w większym stopniu zasady prowadzenia typowych operacji bojowych.

6. Żołnierze (oddziały, pododdziały) biorący udział w działaniach na rzecz wsparcia pokoju powinni być do tego odpowiednio przygotowani.

7. Działania na rzecz wsparcia pokoju organizowane są i prowadzone w formie operacji (misji pokojowych). Rozróżnia się następujące rodzaje operacji (misji) wspierania pokoju:

- operacje zapobiegania konfliktom - (ang. confict prevention) polega na organizowaniu przedsięwzięć, zwłaszcza w ramach nakreślonych postanowieniami rozdziału VI Karty NZ,  mających na celu niedopuszczenie do powstania konfliktów w rejonach szczególnych napięć. Przedsięwzięcia te mogą występować jako akcje czysto dyplomatyczne (misje dyplomatyczne, konsultacje, ostrzeganie) lub, najczęściej w drugiej fazie, jako działania zapobiegawcze  (inspekcje, monitorowanie i obserwacja, prewencyjne rozwinięcie sił i środków ) w celu zapobieżenia konfliktowi zbrojnemu;

- operacje ustanawiania (tworzenia) pokoju - (ang. peacemaking) oznacza działania dyplomatyczne prowadzone po wybuchu konfliktu w celu doprowadzenia do przerwania walk i zawarcia porozumienia pokojowego. Działania te obejmują misje mediacyjne        i rozjemcze, a także sankcje i izolowanie dyplomatyczne. Udział wojsk w tych misjach będzie ograniczony zwykle do działań o charakterze rozjemczym;

- operacje utrzymania pokoju - (ang. peacekeeping) jest to ograniczenie, łagodzenie lub zakończenie działań zbrojnych między państwami lub wewnątrzpaństwowych poprzez bezstronną interwencję strony trzeciej, zorganizowaną i prowadzoną przez społeczność międzynarodową, z użyciem sił zbrojnych i komponentu cywilnego w celu uzupełnienia politycznego procesu rozwiązywania konfliktów oraz przywrócenia i utrzymania pokoju. Prowadzone jest zwykle zgodnie z postanowieniami rozdziału VI Karty NZ. Udział wojsk w tych działaniach polega na: prowadzeniu obserwacji i dostarczaniu informacji      o sytuacji w rejonie  konfliktu, rozdzieleniu walczących stron przez rozwinięcie sił między nimi i  ustanawianiu stref neutralnych oraz nadzorowaniu postanowień organizacji międzynarodowych (powrót   ludności, przestrzeganie przerwania ognia, tworzenie organizacji  państwowych);

- operacje wymuszania pokoju - (ang. peaceenforcement) obejmują działania zgodne z postanowieniami rozdziału VII Karty NZ, polegające na wykorzystaniu środków militarnych do przywrócenia pokoju w rejonie konfliktu. Operacje takie mogą być prowadzone w przypadku konfliktu międzypaństwowego i wewnętrznego, zwłaszcza w celach humanitarnych lub gdy przestały działać instytucje państwowe. Działania wojsk w tego typu misjach przyjmują formy operacji militarnych. Mogą one nastąpić jedynie wówczas, gdy zawiodą inne mechanizmy rozwiązywania konfliktów, a sytuacja grozi długotrwałym rozlewem krwi lub  zniszczeniami;

- operacje budowania pokoju - (ang. peacebuilding) obejmują działania po konflikcie zmierzające do umocnienia i utrwalenia rozwiązań politycznych w celu uniknięcia odnowienia konfliktu. Udział wojsk w takich operacjach polegać będzie na: ochronie misji dyplomatycznych i powstających (odtwarzanych) struktur państwowych, rozdzielaniu zantagonizowanych stron oraz udzielaniu pomocy w przywracaniu porządku oraz udziale w działaniach stabilizujących (pomoc ludności, rozminowanie, itp.);

- działania (pomoc) humanitarna - (ang. humanitarian aid)  obejmują działania prowadzone w celu pomocy ludności w trudnej sytuacji, zwłaszcza gdy odpowiednie władze nie mogą, lub nie chcą takiej pomocy dostarczyć. Pomoc humanitarna może być prowadzona      w ramach operacji wspierania pokoju lub jako całkowicie oddzielne zadanie. Udział wojsk w operacjach tego typu może przybierać formę: usuwania skutków zniszczeń         i skażeń; ewakuacji ludności, pomocy wysiedlonym i uciekinierom; podstawowej pomocy medycznej; dostarczaniu żywności i środków pierwszej pomocy oraz utrzymywaniu      i odbudowie infrastruktury, a także ochronie.

8. We wszystkich operacjach na rzecz wsparcia pokoju konieczne jest przestrzeganie określonych zasad, determinujących skuteczność podjętych działań. Zasady te to:

Zasada wzajemnego szacunku polega na poszanowaniu praw wszystkich  stron konfliktu. Każdy żołnierz sił pokojowych działa w ramach immunitetu tych sił i respektuje prawo             i zwyczaje państwa-gospodarza. Żołnierze (pododdziały, oddziały) sił pokojowych uznają zastany stan (pozycje stron konfliktu) i nie podejmują prób zmiany tego stanu bez zgody stron konfliktu. Wszystkie strony konfliktu zobowiązane są honorować umundurowanie i oznaczenia wszystkich sił.

Zasada bezstronności polega na respektowaniu i uznawaniu racji stron konfliktu. Żołnierze sił pokojowych nie opowiadają się po stronie żadnej z zaangażowanych stron. Każdy żołnierz misji wykonuje określone zadania i nie demonstruje osobistych odczuć (sympatii, antypatii). W wypadku rozpoczęcia walki siły pokojowe przechodzą do działań wymuszających pokój lub wycofują się z rejonu konfliktu nie popierając zbrojnie żadnej z walczących stron.

Zasada wiarygodności polega na stałym demonstrowaniu – przez żołnierzy misji – zwartości i dyscypliny oraz gotowości do wypełnienia zadań. Żołnierze (pododdziały, oddziały) sił pokojowych wykazują wobec stron konfliktu determinację w utrzymaniu pokoju. Zadania wykonują sprawnie i w terminie nie okazując strachu wobec walczących stron. O wiarygodności stanowi zorganizowanie, dobre wyposażenie i sprawne działanie oddziałów sił pokojowych.

Zasada ograniczenia siły polega na powstrzymywaniu się żołnierzy misji przed użyciem siły w jakiejkolwiek formie. Każde użycie siły podważa zaufanie do operacji pokojowej. Żołnierz (pododdział, oddział) może użyć siły tylko w obronie własnej, zajmowanych pozycji lub wtedy, gdy przewiduje to mandat. Użycie siły w operacji wymuszania pokoju powinno być rozważne, ostrożne i kontrolowane. Zawsze musi być zgodne z przyznanym mandatem.

Zasada przejrzystości operacji polega na sukcesywnym informowaniu stron konfliktu o istocie i koncepcji użycia sił pokojowych. Wszyscy żołnierze misji działają zgodnie z mandatem  i nie podejmują żadnych działań na korzyść żadnej ze stron nawet na jej prośbę, informując     o istocie i zasadach podjętych działań. Informacja nie może doprowadzić do obniżenia bezpieczeństwa sił pokojowych.

Zasada jedności dowodzenia jest wynikiem przyjętych koncepcji dowodzenia siłami międzynarodowymi. Dowódca sił pokojowych jest jedynym autorytetem wszystkich komponentów misji. Jest jedyną osobą upoważnioną do oficjalnych rozmów ze stronami konfliktu            i spełnia swe funkcje w stosunku do wszystkich komponentów międzynarodowych na podległym obszarze.

Zasada współdziałania militarno - cywilnego jest odzwierciedleniem charakteru operacji wspierania pokoju wyrażającego się we wspólnej realizacji celów przez organizacje cywilne     i wojskowe. Wymaga to od dowódców ciągłego i szczegółowego określania zakresu wspólnych przedsięwzięć na wszystkich szczeblach działania. Każdy dowódca powinien szczegółowo znać swoją rolę i zadania i umiejętnie podporządkować się głównym celom politycznym (dyplomatycznym).

Zasada swobody manewru  wyraża się w nieskrępowanej swobodzie w realizacji celów misji w ramach przypisanych kompetencji. Zatwierdzone przez strony konfliktu rozmieszczenie sił pokojowych nie ograniczają swobody działań w ramach przydzielonych zadań. Każdy dowódca dysponuje swoimi strukturami tak, aby w pełni i z całą konsekwencją wykonać zadanie, realizując cel misji.

Zasada elastyczności  stanowi o gotowości struktur sił pokojowych do szybkiej i sprawnej zmiany zadań i rejonów działań. Pododdziały (oddziały) biorące udział w operacji wspierania pokoju przewidują zawsze zmiany sytuacji w rejonie działania i utrzymują zdolność do podjęcia nowych misji lub rozszerzenia przyznanego im mandatu.

9. Siły i środki wojsk lądowych w operacjach wsparcia pokoju. Każda operacja wsparcia pokoju, w zależności od jej charakteru, wymaga tworzenia odpowiednich, międzynarodowych sił. Skład sił i środków każdorazowo ustala Rada Bezpieczeństwa ONZ.

10. W zależności od porozumień międzynarodowych do operacji pokojowych mogą być wyznaczone odpowiednie jednostki (pododdziały, oddziały, związki taktyczne) wojsk lądowych. Mogą one występować w pełnym składzie organizacyjnym (struktury wojsk zmechanizowanych) lub wydzielić do sił międzynarodowych pododdziały specjalistyczne (rodzajów wojsk).

11. Podstawowym (modułowym) pododdziałem do tworzenia zgrupowania lądowego międzynarodowych sił rozjemczych jest batalion zmechanizowany (piechoty). Może on występować w jednolitej strukturze narodowej lub wielonarodowej.

12. Wydzielone do operacji pokojowej siły mogą występować w pełnym składzie i z etatowym uzbrojeniem i wyposażeniem lub wyposażenie i uzbrojenie – ze względu na charakter operacji – może być ograniczone do niezbędnego minimum.

13. Do operacji wspierania pokoju mogą być wydzielone następujące jednostki specjalistyczne wojsk lądowych: łączności, lotnictwa wojsk lądowych, rozpoznawcze i specjalne, przeciwlotnicze, inżynieryjne, przeciwchemiczne, medyczne. Możliwe jest również użycie wyspecjalizowanych jednostek (pododdziałów) logistycznych.

14. Bez względu na charakter operacji wyznaczone jednostki wykonywać będą zadania, do których są przygotowane. Jednostki wyznaczone do działań w ramach sił międzynarodowych wyposaża się w środki niezbędne do właściwej egzystencji i sprawnego działania.  Jednostki uczestniczące w operacjach wsparcia pokoju utrzymują stałą łączność z krajem, składając odpowiednie meldunki. Działając w składzie sił międzynarodowych jednostki wojsk lądowych podlegają dowódcy tych sił, realizując cele misji i postawione przez niego zadania. Na dowódców pododdziałów wchodzących w skład kontyngentu wyznacza się oficerów znających język angielski. Na mocy otrzymanego mandatu jednostki wojskowe w sile batalionu, kompanii działają w strefie ( odcinku ) obszaru działania sił pokojowych ONZ .

15. Batalion, kompania może działać w ramach własnych struktur narodowych, lub w ramach struktur sił wielonarodowych.

1602. ZADANIA I SPOSOBY DZIAŁANIA

1. W działaniach na rzecz wsparcia pokoju Wojska Lądowe mogą wykonywać szereg, często nietypowych  zadań odmiennych od typowych działań operacyjnych. Każdorazowo zadania te będą wynikać z charakteru operacji (misji) , sytuacji w rejonie konfliktu i otrzymanego mandatu, który szczegółowo określa zasady użycia siły (ang. Rules of Engagement - ROE).  W zależności od specyfiki operacji oraz użytych w niej sił i środków zadania te mogą mieć formę sankcyjną (bezpośrednią) lub humanitarną (zabezpieczającą), nie mającą charakteru sankcji.

2. Główne zadania o charakterze sankcji to:

- obserwacja sytuacji wojskowej w strefie przygranicznej (lub w rejonie konfliktu);

- ustalanie faktów rzekomej interwencji z zewnątrz;

- obserwacja i nadzorowanie linii wstrzymania ognia i stref zdemilitaryzowanych;

- pomoc w utrzymaniu prawa i porządku;

- czasowe administrowanie (zajmowanie określonego terytorium);

- nadzorowanie wyborów i plebiscytów;

- zabezpieczenie statusu stref (rejonów) zdemilitaryzowanych i innych określonych przez ONZ;

- ochrona cywilnych struktur dyplomatycznych (rozjemczych) międzynarodowych i wewnętrznych.

3. Główne zadania nie mające charakteru sankcji to:

- zbieranie informacji o sytuacji w określonym rejonie;

- zabezpieczanie funkcjonowania środków użyteczności publicznej;

- udzielanie pomocy medycznej;

- likwidacja skutków wystąpienia skażeń chemicznych i promieniotwórczych;

- przeciwdziałanie handlowi bronią;

- organizacja i ochrona przemieszczania ludności;

- transport ludności z rejonów zagrożonych;

- rozminowanie terenów i obiektów;

- udział w usuwaniu klęsk żywiołowych.

4. Zadania wojsk lądowych w operacjach wymuszania pokoju będą miały zwykle charakter militarny. Wynikać będą każdorazowo z charakteru podejmowanych działań i będą określane przez dowództwo sił międzynarodowych.

5 .Każda misja działa na podstawie otrzymanego mandatu, który dokładnie określa cele         i zadania misji oraz  strefę ( odcinek ) działania. Aby wykonać  zadanie na swoim odcinku      (strefie) dowódcy, sztaby oraz żołnierze batalionów, kompanii muszą posiąść umiejętności  podstawowych technik działania w misji pokojowych , w których żołnierze powinni być wyszkoleni przed  rozpoczęciem  misji. Do podstawowych  technik działania  w  operacyjnych  pokojowych należą : zorganizowanie i działanie punktu obserwacyjnego (PO), zorganizowanie i działanie punktu kontrolnego  (PK), patrolowanie, konwojowanie, przeszukiwanie (inspekcje), ochrona i obrona  obiektów, kontakt z mediami.

6. Posterunek obserwacyjny ( PO ) -  powinien być ustawiony w bardzo wczesnym stadium nowej misji. Jego zasadniczym celem jest pokazać obecność sił ONZ wszystkim stronom konfliktu i ludności miejscowej oraz prowadzić obserwację wszelkich zdarzeń w terenie, wzdłuż dróg i w rejonach zakazanych.

Istotą posterunku obserwacyjnego jest:

- widzieć i być widzianym;

- widzieć sąsiednie posterunki obserwacyjne.

Do jego podstawowych zadań należy:

              - rejestrować wszystkie przejazdy osób, pojazdów do i ze strefy ONZ;

- zapobiegać próbom przemycania broni, amunicji i materiałów wybuchowych do i ze strefy ONZ;

- prowadzić ewidencje ruchu pojazdów wojskowych, takich jak samochody, czołgi, transportery opancerzone, artyleria itd.;

- prowadzić działalność właściwą dla punktu kontrolnego lub obserwacyjnego we współdziałanie z innymi tego typu punktami;

- prowadzić obserwację przestrzeni powietrznej, rejonu wybrzeży morskich, linii przerwania ognia i granic (PO);

- meldować o wszystkich ważnych zdarzeniach do Kwatery Głównej misji pokojowej ONZ;

- w razie konieczności być w gotowości do zamknięcia punktu obserwacyjnego i zablokowania dróg.

Zasady obserwowania i meldowania:

- szukać i widzieć;

- słuchać i słyszeć;

- rozumieć co się obserwuje;

- meldować co zostało zaobserwowane.

Meldowanie jest bardzo ważną funkcją. Sztuka właściwego meldowania powinna być szczególnie trenowana i rozwijana we wszystkich programach szkoleniowych.               ...